آفت‌های دهانی (canker sores) زخم‌های دردناک غیر سرطانی است

[Matin H-d 18145]

آفت‌های دهانی (canker sores) زخم‌های دردناکی هستند که درون دهان و اغلب در پایه لثه‌ها، درون گونه‌ها یا لب‌ها، روی کام نرم یا روی زبان به‌وجود می‌آیند. این آفت‌ها معمولا نیازی به درمان ندارند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند. رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند به پیشگیری از بروز این آفت‌ها کمک کند.

 

استرس و خستگی، از عوامل بروز آفت است. مواد غذایی حاوی آهن و ویتامینB12 در بهبود علائم آفت مؤثرند. این بیماری گاهی با سرطان دهان اشتباه گرفته شده و موجب ترس و واهمه بیمار می‌شود در حالی‌که مهم‌ترین علل بروز آن عوامل محیطی است.

 

دکتر آرش عزیزی، متخصص بیماری‌های دهان و دندان به همشهری گفت: استرس، خستگی و کمبود آهن از مهم‌ترین دلایل بروز آفت دهان است و با توجه به اینکه درمان قطعی ندارد می‌توان با مصرف داروهای موضعی، سوزش و درد آفت را کاهش داد.

همچنین کمبود آهن، کمبود ویتامینB12 و اسید‌فولیک، وراثت و ژنتیک و عادت ماهانه از مهم‌ترین دلایل بروز آفت دهان است.

 

وی تأکید می‌کند: با توجه به اینکه آفت دهان درمان قطعی ندارد، توصیه می‌شود درصورت ابتلا به این عارضه سعی شود ابتدا عوامل محیطی را برطرف کرد. همچنین با مصرف داروهایی مانند مسکن‌ها، شربت آنتی‌هیستامین یا کورتون نیز می‌توان سوزش و درد آفت را کاهش داد. گنجاندن مواد غذایی سرشار از آهن، ویتامینB12 و اسید فولیک در رژیم غذایی نیز در بهبود علائم آفت مؤثر است. حساسیت به بادمجان و فلفل، آفت را تشدید می‌کند.

این متخصص بیماری‌های دهان و دندان اظهار کرد: تأثیر مصرف برخی مواد مانند رب‌انار در بهبود علائم آفت اثبات نشده است و تنها توصیه، رفع عوامل محیطی مانند استرس است.

[Matin H-d 18145]

این عوامل ممکن است خطر ابتلا شما به آفت دهانی را افزایش دهند:

- سابقه خانوادگی آفت دهانی

- تضعیف دستگاه ایمنی

- گاز گرفتن درون گونه یا زبان

- انجام اعمال دندانپزشکی

- استرس یا تغییرات سطوح هورمون‌ها

- نقصان ویتامین‌ها یا مواد معدنی مانند آهن، اسید‌فولیک، یا ویتامینb12

- آلرژی غذایی

- ابتلا به عفونت ویروسی

برای کمک به کاهش درد ناشی از آفت‌های دهانی به این توصیه‌ها عمل کنید:

- از داروهای مسکنی که در داروخانه‌های برای تخفیف درد آفت عرضه می‌شوند، استفاده کنید.

- دهان خود را با محلول آب نمک یا دهان‌شویه شست‌وشو دهید.

- محلول رقیق پراکسید هیدروژن (یک قسمت پراکسید هیدروژن در یک قسمت آب) تهیه کنید و آن را بـا سـوآب پنبــه‌ای روی آفت‌ها بـمالیـد.

- از غذاهای داغ و تند که ممکن است باعث بدترشدن آفت‌ها شوند، اجتناب کنید.

[Matin H-d 18145]

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: آفت‌های دهانی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دهانی است که۲۰درصد مردم به این عارضه مبتلا می‌شوند.

فرزانه آقاحسینی با بیان اینکه آفت‌های دهانی به ۳ شکل دیده می‌شوند اظهار داشت: نوع اول آفت‌های دهانی که شایع‌ترین نوع آنها هم هستند به‌صورت زخم‌های کوچک، منفعل و چندتاچندتا بروز می‌کنند. نوع دوم، زخم‌های خیلی بزرگ است و نوع سوم که کمتر شایع است به‌صورت تبخالی است که ۵۰ تا ۶۰ زخم در کنار هم ایجاد می‌شوند.

 

وی با بیان علت‌های ابتلا به این عارضه تصریح کرد: علت‌های ارثی از نظر ابتلای پدر یا مادر یا هر دو به این عارضه نخستین موضوعی است که باید بررسی شود زیرا احتمال ابتلای فرزندی که پدر و مادر مبتلا دارد بیشتر می‌شود.

 

این متخصص بیماری‌های دهان ادامه داد: سوء تغذیه که بیشتر از همه آنها کمبود آهن، b12 و اسیدفولیک مهم است از دیگر عوامل ابتلا به آفت دهان است و بیشتر در افرادی که بدون نظر پزشک شروع به گرفتن رژیم لاغری می‌کنند دیده می‌شود. چرا که رژیم‌های لاغری به نخستین چیزی که ضربه می‌زنند ذخایر ویتامینی بدن است.

 

وی گفت: کنارگذاشتن گوشت قرمز از رژیم غذایی، استرس و هیجانات و تغییرات هورمونی از دیگر مواردی است که می‌تواند فرد را به این عارضه دچار کند. آقاحسینی خاطرنشان کرد: برای درمان ابتدا باید مشخص شود عامل ایجاد آفت عواملی مانند استرس و تغییرات هورمونی است یا نه که اگر این دو باعث ایجاد آفت باشند باید با تزریق کورتون به داخل ضایعه آن را درمان کرد.

 

همچنین تزریق کورتون که باعث ابتلای افراد به پوکی استخوان و ضایعات مفصلی نخواهد شد می‌تواند تا ۴ماه اطراف ضایعه را از زدن آفت مصون نگهدارد اما اگر علت ایجاد آفت موارد زمینه‌ای است باید علل زمینه‌ای درمان شود. زخم‌های آفتی می‌تواند بسیار دردناک باشد و با فعالیت‌های روزمره بیمار تداخل ایجاد کند. از طرف دیگر این زخم‌ها می‌توانند آزار اندکی را برای بیمار ایجاد کنند.

[Matin H-d 18145]

علت ایجاد آفت چیست؟

 

مکانیسم دقیق ایجاد آفت هنوز به درستی روشن نیست. ولی به‌نظر می‌رسد واکنش‌های ایمنی بدن بیمار در ایجاد آن دخیل باشد. زخم‌های آفتی وقتی ایجاد می‌شوند که به دلایل نامشخص سیستم ایمنی بیمار وجود یک مولکول ناشناخته را اعلام می‌دارد. حضور این مولکول‌ها باعث حمله لنفوسیت‌ها خواهد شد. (همانند حمله همین سلول‌ها به بافت پیوند شده به بیمار). نتیجه این فرایند پیدایش زخم‌های آفتی خواهد بود.

 

هرچند درمان قطعی‌ای برای آفت وجود ندارد ولی روش‌هایی وجود دارد که در کاهش مدت زمان حضور زخم و نیز کاهش درد و ناراحتی بیمار مؤثر است.

 

۱- استفاده از خمیردندان‌هایی که حاوی سدیم لوریل‌سولفات نباشند.

۲- استفاده از محصولاتی که با ایجاد یک لایه محافظ روی زخم‌ها مانع تحریک آنها توسط عوامل محیطی می‌شوند.

۳- داروهایی که سطح زخم‌های آفتی را شست‌وشو می‌دهند.

۴- داروهای گیاهی: برخی عصاره‌های گیاهی باعث تخفیف علائم بیماران آفتی می‌شوند.

۵- مصرف مرتب وروزانه ماست که محتوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس باشد.

۶- کاهش عوامل آسیب‌زننده (تروماتیک) دهان مثل دندان‌های شکسته، جرم زیاد، پرکردگی‌های تیز و… .

۷- رعایت بهداشت دهان به‌صورت دقیق و منظم

۸- عدم‌مصرف غذاهایی که ایجاد آفت را تشدید می‌کنند (مثل غذاهای آلرژیک).

۹- درصورت کمبود تغذیه‌ای بایستی مکمل مولتی‌ویتامین مصرف شود.

۱۰- عدم‌مصرف غذاها و مایعات محرک مثل آب‌لیمو یا رب‌گوجه .

۱۱- کاهش استرس.