نادرخلیلی.....جادوی معماری باد و خاک و آتش

[Mahnaz.D 61915]

نادرخلیلی متولد سال1317 تهران و در 5‌ مارس سال‌2008 میلادی در کالیفرنیا درگذشت.

او تحصیلات و تجربیات خود را در ایران، ترکیه و آمریکا کسب کرد. بدون‌تردید خلیلی یکی بزرگ‌ترین معماران معاصر جهان است. وی با استفاده از روش‌های سنتی در مدرن‌ترین عرصه معماری جهان توانست تأثیر شگرف به وجود آورد.

هنگامی که در 5‌ دی‌ماه سال 82 بم لرزید، خلیلی برای بازسازی این شهر به ایران آمد. طرح خلیلی برای بازسازی شهر بم اگرچه بسیار اصولی و قابل توجه بود، اما هیچگاه نتوانست به اجرا درآید.

اما پس از چندی شیوه طراحی و بهره‌گیری از مصالح بومی و منطقه‌ای خلیلی مورد توجه معماران جوان کشور قرار گرفت. در حال حاضر نیز دستاوردهای خلیلی در کشور مورد توجه برخی قرار گرفته است و روش او وارثانی امین یافته. مردی که توانست با الگوهای بومی معماری ایرانی، روش‌های نوینی در معماری جهان به وجود آورد، همچنان برای بسیاری از ایرانیان ناشناخته است انگار.

مسابقه دو میان بچه‌ها در یک پارک عمومی، نقطه عطفی در زندگی او بود. در جریان یک‌روز تفریحی در یکی از پارک‌های تهران، تعداد زیادی از بچه‌ها، از جمله پسر او، شروع به مسابقه دو کردند. او می‌گوید: «‌والدین، بچه‌ها را تشویق می‌کردند که سریع‌تر بدوند تا در مسابقه برنده شوند.» پسر 5/4 ساله او، که کوچک‌ترین دونده هم بود، چند دور از مسابقه را باخت.

[Mahnaz.D 61915]

او از روی خجالت و رنجش به پدرش گفت: «‌من می‌خواهم با خودم مسابقه بدهم» نخست، خلیلی سعی کرد پسرش را به ادامه مسابقه متقاعد کند ولی بعد از آن دست کشید. خلیلی می‌گوید: «‌وقتی همه رفتند، من خطی روی زمین کشیدم و او دور پارک تنها شروع به مسابقه دادن کرد.» او دریافت که پسرش نه‌تنها شادتر است، «بلکه هربار که به نقطه آغازین مسابقه می‌رسید، چیز جالبی را در پارک کشف می‌کرد. او حتی از قبل هم آهسته‌تر می‌دوید، ولی نه تنها از مسابقه خود لذت می‌برد بلکه همیشه اول می‌شد.»

او پی برد که تجربه پسرش نقطه عطفی در زندگی او شد. خلیلی می‌گوید: « با خود عهد کردم که از این پس برای رسیدن به ظرفیت‌های درونی خود مسابقه ‌دهم نه برای تلاش درجلو زدن از دیگران». دیری نگذشت که کار معماری خود را کنار گذاشت و موتورسیکلتی خرید و برای 5 سال در جست‌وجوی الهامی نوین سر به صحراهای ایران گذاشت. در هنگامی که به کشور خود با دیدی تازه می‌نگریست، سادگی و ارزش والایی را در معماری سنتی، به ویژه در هزاران هزار دهکده‌ای که خانه‌های آنها از خشت‌وگل بود، کشف کرد. خلیلی می‌گوید: « آنها بر سادگی در استفاده شان از عناصر طبیعی بسیار عمیق بودند.

[Mahnaz.D 61915]

من می‌خواستم یاد بگیرم و در مسیر این یادگیری در این ‌رؤیا فرو رفتم که ساختمان‌هایی از خاک و آتش بسازم». او همچنین شروع به مطالعه اشعار جلال‌الدین محمد مولوی کرد، اشعاری که از وحدت وجود و عناصر چهارگانه پر بود. خلیلی از نگرش مولوی الهام گرفت تا از مواد طبیعی برای ساخت مسکن در جهان مدرن استفاده کند. خلیلی درباره این تجربه‌اش می‌گوید: وقتی که در صحرا بودم، با 5عنصر ابدی آشنا شدم: خاک، باد، آب، آتش و مولوی. من معنویتی را آموختم که در زندگی خودم جاری و ساری شده است. شاید عجیب باشد، اما جلال‌الدین محمد مولوی برای نادر خلیلی، الهام بخش طرح‌های خانه‌سازی‌ در قرن 21 بود.

باد و خاک و آب و آتش بنده‌اند

با من و تو مرده با حق زنده‌اند

او ادامه می‌دهد: «‌به‌زودی پی‌بردم که اگر ساختمان‌هایی از خاک بسازم، مانند خانه‌های خشتی و گلی که در دهکده‌ها وجود دارد و سپس آنها را آتش بزنم، می‌توانم آنها را به خانه‌های زیبا و مقاوم سفالی تبدیل کنم که طول عمر بیشتری داشته باشند.» او نام این‌کار را «گل تافتن» یا طبق عنوان کتاب دوم خود به انگلیسی «خانه‌های سرامیکی» گذاشت.

او مبدع سیستم خاک و آتش (EarthandFire Geltaftan )معروف به خانه‎های سرامیکی( Ceramic Houses) (خانه‎های ساخته شده از خاک رس پخته) و سیستم ساختمانی سوپربلوک (Super block) است.

[Mahnaz.D 61915]

او از سال 1970، با اخذ پروانه اشتغال در ایالت کالیفرنیا، به فعالیت حرفه‎ای در آمریکا و نیز خارج از آن پرداخت. در سال 1975، به معماری خاک و توسعه کشورهای جهان سوم گرایش پیدا کرد و تا پایان عمر مشاور سازمان ملل در بخش معماری خاک (Earth (Architecture بود.

در اوایل دهه 1980، او شروع به همکاری با جامعه علمی‌ای کرد که امید فراوانی به ساخت مسکن در فضا براساس خانه‌های سوپر خشت و سفالین او داشت. سخنرانی وی در آکادمی ملی علوم آمریکا درباره استفاده از خاک ماه جهت ساختن سازه‌های ساده در ماه باعث هلهله و تشویق از طرف اندیشمندان شد. واکنشی که معمولا ً در کنفرانس‌های خشک علمی دیده نمی‌شود.

از آنجا که هزینه فرستادن یک کیلوگرم ماده خام به فضا از 2 کیلو طلا بیشتر است، شانس بالقوه استفاده از این مواد در دسترس، روی سیارات دیگر، بسیار مورد توجه قرار گرفت.

(Velcro-Adobe) (که بعدها به سیستم سوپربلوک/ کیسه شن و سیم خاردار Superblock/ sandbag and barbed wire تبدیل شد) در سمپوزیوم سال 1984 ناسا (NASA)، پایگاه‎های کره ماه و فعالیت‎های فضایی قرن 21، ارائه شد. متعاقب ارائه این طرح، او به آزمایشگاه ملیLos Alamos به‌عنوان دانشمند میهمان دعوت شد.

[Mahnaz.D 61915]

او از سال 1984، مقالاتش را در چندین سمپوزیوم و نشریه شامل سمپوزیوم‎ها و نشریات ناسا و نشریه مهندسی هوافضا ارائه و منتشر کرد و به همین خاطر جایزه‎ای از سوی جامعه مهندسان سیویل آمریکا به او اعطا شد. خلیلی به همراه انستیتوی مطالعات فضایی پرینستون، سیستم‎های فضایی Mc Donnell Douglas و Alcoa، اعضای تیم طرح پردازش قابلیت‎های کره ماه بود.

نادرخلیلی در سال 1984، جایزه کیفیت برجسته در فناوری Excellence in Technology را به خاطر ابداع سیستم خانه‎های سرامیکی، از سوی انستیتوی معماران آمریکایی کالیفرنیا (CCAIA) دریافت کرد. در سال 1987، طرح خلیلی با عنوان خانه‌‎سازی برای افراد بی‎خانمان: پژوهش و آموزش، موفق به دریافت گواهینامه شناسایی ویژه از نهاد وابسته به سازمان ملل سرپناه و دپارتمان توسعه مسکن و توسعه شهری ایالات متحده (HUD) شد.

بیش از 100 کارگاه و سخنرانی عملی در ایالات متحده همچون: ناسا واشنگتن دی‎سی دانشگاه پرینستون، دانشگاه MIT، آزمایشگاه ملی Los Alamos / نیومکزیکو، دهکده سرخ‎پوستان شمال / Juan San نیومکزیکو، جمع زندانیان Chino و سایر زندان‎های ایالات متحده و جمع کودکان در بیمارستان‎های اصلی جنوب لوس‎آنجلس صورت گرفت.کارها و سخنان خلیلی به‌طور گسترده‎‎ای در جهان مانند مرکز ژرژپمپیدو پاریس و انستیتوی موزه هنرهای آمریکایی هندی در Santa Fe نیومکزیکو و کانال‎های تلویزیونی از قبیل سرویس جهانی BBC و صدای آمریکا، به نمایش گذاشته و منتشر شده است.

[Mahnaz.D 61915]

کارهای معماری خلیلی عبارتند از:

ـ طراحی یک جامعه آینده‎گرا برای شهرها و روستاهای آینده جهت 5000 نفر سکنه، در New Cuyama کالیفرنیا در سال 1988 (ساخت سازه‎های اصلی در سایت صورت گرفت و مدل‎های مختلف طاق پیش‎ساخته در یک کارخانه آجر ساخته و لعاب داده شدند)

- طراحی ملک ‎شهر اصفهان، شهری برای 20000‌نفر که حول‎‌و‌حوش سال‌1979 طراحی و بخشی از آن ساخته شد.

ـ طراحی و نظارت بر اجرای ساختمان اداره مرکزی بخش خاورمیانه Dupont / Polyacryl در سال 1978.

- روستای کویری پایدار و موزه و مرکز طبیعت Hesperia، میدان سوارکاری برای شهر کویری Mojave در Hesperia، تثبیت فرسایش دریاچه Hesperia، یک طرح مرتبط با FEMA. ساخت و آزمایش الگوهایی از معماری خاک در Cal-Earth.

[Mahnaz.D 61915]

6 کتاب خلیلی همزمان با تکامل تکنیک‎ها و فلسفه معماری‎ او نوشته شده‎اند:

1ـ رقابت تنها

2- خانه‎های سرامیکی و معماری خاک: چگونه خانه خودتان را بسازید، همزمان با تکامل سیستم خاک و آتش Geltaftan برای ساختن خانه‎های سرامیکی نگارش یافته‎اند.

3- پیاده‎روهایی روی ماه، که سفری است میان سنت و فناوری، به هنگام طراحی برای ماه نوشته شده است.

4ـ مولانا، سرچشمه ذوق شاعرانه، ترجمه 75 شعر از مولانا، شاعر اهل تصوف زبان فارسی، که دانش و معرفت او درباره انسان و عناصر خاک، آب، هوا و آتش، منشأ اندیشه‎ الهی و معنوی مستتر در آثار اوست.

5- مولانا، رقص شور و عشق، 300 شعر کوتاه رباعی از مولانا

6- کتاب تنها دویدن، کتابی است داستانی، انسانی، عرفانی‌و اقتصادی در معماری سنتی و فرهنگ معماری ایران که عناصر آب، باد، خاک و آتش را در هم می‌آمیزد.

[Mahnaz.D 61915]

نادر خلیلی درباره مؤسسه پژوهشی خود در هسپریا، ایالت کالیفرنیا گفت: «بیش از 800 میلیون نفر در جهان یا در زاغه‌هایی که از آهن پاره، چوب، و گل ساخته شده زندگی می‌کنند و یا اصلا پناهگاهی ندارند. (‌این رؤیای من بوده است که برای مشکل مسکن این افراد فکری کنم.‌)

فرهنگ سنتی ایران نیز می‌تواند تاثیرات ژرفی در جامعه آمریکا برجا گذارد و آنها از این تاثیرات استقبال می‌کنند: «من به ایران آمدم تا ببینم که فرهنگ سنتی ایران چگونه می‌تواند بر ایالات متحده تاثیر بگذارد. محبوبیت اشعار مولوی و استقبال از طرح معماری پایدار با خانه‌های سفالین، نمونه‌های زنده این تاثیرپذیری مدرن‌ترین کشور جهان از فرهنگ شرقی است.»

امروزه در جهان معماری یک بیت شعر یا یک رمان یا یک تصویر حکاکی تبدیل به بنایی جهانی می‌شود. امروزه با حفظ سنت‌های کهن می‌توان به پیشرفت قدم نهاد و این پیشرفت مدیون همان تاریخ است. نکته قابل توجه ارائه سنتی است که می‌تواند جایگاهی مهم در تمام سرزمین‌ها به‌دست آورد‌؛ به‌طوری‌که هر سنتی جهانی نمی‌شود.

نادر خلیلی و معماری او در چند دهه گذشته کاملا ً بی‌نظیر بوده است. او ابتدا یک فیلسوف معماری بوده و معماری او رنگ‌وبویی ایرانی یا هویتی از این سرزمین داشته است. او با چهار چرخ معماری ایران «آب و باد و خاک و آتش» آشنا بود. او هویت یکی از حجم‌های معماری ایرانی (گنبد) را می‌شناخت.

 

آیا معماران امروزی ایران با این فرم‌ها آشنایی دارند‌؟ یا می‌توانند چند حجم را در معماری ایرانی نام ببرند‌؟ آیا از این فرم‌ها در معماری معاصر ایران اثری وجودارد ؟ اگر هم اثری باشد نا‌آگاهی معمار از کاربرد آن در معماری باستانی ایران و نا‌آگاهی معمار از معماری معاصر جهان باعث تخریب آن حجم یا همان هویت می‌شود.

 

معماران جوان ایران باید فلسفه معماری ایرانی را درک کنند. سپس با معماری معاصر جهان آشنا شوند و از این ته نشین یافته‌هایشان به سوی آینده‌ای روشن گام بردارند. ما برای درک اثرات ماندگار معماری ایران باید با معماری سرزمین‌های دیگر آشنا شویم. معماری تحت ضوابطی که معماری ایرانی در آن لحاظ نشده باشد نه‌تنها آینده‌ای روشن ندارد بلکه باعث تخریب معماری و در نهایت هویت می‌شود.

 

نادر خلیلی ضوابط را کنار گذاشت و به این پیشرفت در مارکت بین‌المللی دست یافت. آیا معماری تحت آن ضوابط در چند دهه گذشته بنایی جهانی داشته است‌؟ یا معماری در آن سطح معرفی کرده است‌؟

 

[گـنـجـشـک 24371]

سرانجام این رویاها را در عالم حقیقت لمس کردم بی آن که با کسی جز با خودم مسابقه دهم. اسب ها هرگز با هم مسابقه نمی دهند، ما انسان ها هستیم که آنها را به مسابقه می کشیم، اسب ها هنگامی که آزاد و سرمست هستند، به سرعت بادها می دوند. زنبورهای عسل نیز از هم پیشی نمی گیرند.

 

همگی از گل ها کام دل بر می گیرند و در پایان چیزی کمتر از شهد گل نمی آفرینند. پرندگان نیز در یک دسته و در زمان پرواز از هم جلو نمی زنند ولی همه آن ها به اوج می رسند. ما انسان ها نیز گله وار آفریده نشده ایم که با هم مسابقه زندگی دهیم. ما تک تک به وجود آمده ایم تا زیست کنیم و به اوج لایتناهی برسیم.»

 

[Mahnaz.D 61915]

پایه و اساس ساختاری سیستم ابرخشتSuper Adobe بر كیسه‌های شنی با درازای قابل تنظیم قرار گرفته‌است. این امر از یك طرف باتوجه به دسترسی به این نوع مصالح بدون مشكل عمده، موجبات تسهیلات در همه‌گیر شدن سیستم را فراهم كرده است و

از طرف دیگر باتوجه به انعطاف‌پذیری فرمی، به طرح معماری، قابلیت مانور را در زمینه شكل‌دهی انحناهای زیبا،‌ موتیوهای طبیعی و ساختار یك پارچه را می‌دهد، این همه به معنای توانایی استفاده از قالب و قاب برای شكل دادن، پیچ و تاب دادن فرم‌ها و بهره‌گیری از روند طراحی آلی یا ارگانیك در عین لحاظ شدن ویژگی‌های لازم به جهت سازه‌ای است. در یك كلام با روشی بسیار ساده ساختن یك خانه از دیوارها و سقف و پی و در كل آنچه " سفت كاری " می‌نامیم به طور كامل با این روش، قابل اجرا است.

نحوه اجرا بسیار ساده است، ابتداپلان یا نقشه خانه مورد نظر و در ابعاد مطلوب تهیه می‌شود. برای این منظور، نادر خلیلی خود تعدادی نقشه با تعداد اتاق‌ها و قابلیت‌های متنوع را پیشنهاد می‌كند، ولی در نهایت طراح یا سازنده بنا در این زمینه قدرت انتخاب نیز دارد. بعد از انتخاب پلان، نوبت به پیاده كردن آن بر روی زمین مورد نظر برای ساخت می‌رسد، بعد از این مرحله، ردیف اول از ابرخشت روی پلان جاگذاری می‌شود. كیسه‌هایی كه معمولا به صورت استاندارد برای این هدف منظور شده‌اند در حین جاگذاری، با خاك مرطوب پر و كوبیده می‌شوند و با روش بنایی "زنجیره پیوسته" (running bond) روی هم قرار می‌گیرند. در این بین، بین هر دو لایه از ابرخشت بعد از كوبش لایه پایینی، برای مهار كردن نیروهای كششی، دو ردیف سیم خاردار قرارداده می‌شود، هدف از این كار ایجاد نوعی سازه خود پشتیبان مقاوم در برابر نیروهای كششی است.

[Mahnaz.D 61915]

پ

[Mahnaz.D 61915]

ابرخشت، به راستی بسیار ساده است! همه چیز تقریباً در محل تأمین می‌شود و نیروی متخصص هم لازم نیست؛ مصالح خاك است و كیسه شن و سیم خاردار. كیسه‌هایی كه طویل‌تر از كیسه‌های معمولی (مثلاً كیسه برنج قبل از بریده شدن) هستند با خاك پر می‌شوند، البته سیم‌های خاردار در بین این نوارهای فتیله‌ای كیسه شن، نقش اتصالات را بر عهده دارند و نیروهای كششی و جانبی را خنثی می‌كنند.

[Mahnaz.D 61915]

ویژگیها و کاربرد روش سرپناه گلین با کیسه خاک

الف) امكان استفاده در مناطق جنگ زده یا خسارت دیده زلزله

یكی از كاربردهای این روش، ساخت سر پناه برای خسارت دیدگان جنگ و زلزله است . این روش با سرپناه موقت مثل چادر یا حتی كانكس تفاوت داشته و به عنوان روشی دائمی تر از آنها محسوب می شود .

ب) مقاومت در برابر سرما و گرما

یكی از ویژگیهای مثبت این طرح، به دلیل استفاده از دیواره های خشتی و شكل خاص بنا ، مقاومت در برابر سرما و گرما و مصرف انرژی پایین است ؛ نكته ای كه ضعف همه روشهای دیگر سرپناه های موقت می باشد .

ج) تكنولوژی پائین و اجرای سریع

استفاده از در دسترس ترین مصالح یعنی خاك و تكنولوژی پائین یك ویژگی مثبت این طرح است ، ویژگی كه به خصوص در نقاط دور دست یا در شرایط پس از زلزله یا جنگ كه حمل و نقل و تولید مصالح و توزیع برق در مناطق آسیب دیده مختل شده است كاربرد دارد. با این روش می توان با كمك اهالی هر خانه حداكثر در طی یك هفته یك سرپناه مقاوم و مناسب اجرا كرد .

د) مقاومت در برابر زلزله

 

به دلیل شكل خاص این بناها و نحوه انتقال نیرو به صورت فشاری؛ این ساختمان در برابر زلزله مقاوم است . این روش در ایلات متحده به عنوان یك روش ضد زلزله مورد تصویب قرار گرفته شده و آئین نامه ای نیز برای آن تدوین شده است .

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[faezeh mzk 19231]

 

نادر خلیلی ( Nader Khalili) معمار ایرانی مقیم آمریکا که پژوهشهای متعددی در زمینه معماری خشتی و خانه‌های ارزان قیمت انجام داد.

 

خلیلی در سال ۱۹۹۱ موسسه هنر و معماری خاک کالیفرنیا (Cal- Earth) را برای آموزش روشهای معماری خود پایه‌گذاری کرد. وی فارغ التحصیل دانشگاه تکنیک استانبول و مدرس مدرسه معماری کالیفرنیای جنوبی با درجه استادی بود

 

نادر خليلي، نامي آشنا است؛ يعني آنها كه با معماري سر و كاري داشته‌اند او را خوب مي شناسند؛ شخصيتي درويش مسلك كه ترجيح مي‌دهد به جاي وارد شدن در رقابت‌هاي رايج (بخوانيد دنياي بازي‌هاي كودكانه بازار معماري)، در تلاش منفرد خود براي تجلي بخشيدن به ايده‌هايش به سر ببرد. خليلي 27 سال است كه با معماري خاك و خشت ايران درگير بوده، به جرات مي‌توان گفت كه در معرفي اين نوع از معماري، مهمترين نقش را داشته است.اخيرا بيشتر خبرگزاري‌ها و نشريات مطرح درباره خليلي و نظرات او حرف مي‌زدند؛ او برنده يكي از پرافتخارترين جايزه‌هاي معماري جهان و پر‌افتخارترين جايزه معماري در جهان اسلام، جايزه معماري آقاخان است.

 

خليلي در بيش از 20 سال حضور مداوم خود در ايالات متحده، در بنيادها و مؤسسات مختلف (كه اكثراً هم خودش بنيانگذار آنها بوده ) مثلGeltaftan, SCI-‌‌Arc و مؤسسه هنر و معماري خاك كاليفرنياCal-‌‌arth و... همواره دغدغه معماري خاك را داشته و در يك كلام عشق خود را به عظمت بازگشت به عناصر ديرآشناي فرهنگ شرقي - ايراني به اثبات رسانيده است؛ او هم شرق و هم غرب را خوب مي‌شناسد. حضور خليلي در ايران را مي‌توان دوران آموختن از آموزه‌هاي معماري بومي ايران دانست؛

آنچه كه موجبات تعهد هميشگي‌اش به عناصر اربعه (آب، باد، خاك، آتش) به عنوان اصول لايتغير معماري مخصوص او بوده و به دنياي معماري ارائه شده است. طبع لطيف خليلي (به شهادت ترجمه و تفسيرهايش از اشعار حضرت مولانا) در تلفيق با نوع نگاه او به معماري، او را مبدع سنتي نو در كرده‌است كه هر چند به ظاهر با تجليات فن‌آورانه عصر حاضر سنخيت ندارد، ولي در معنا، ترجمان روزآمد جستاري است كه او به عنوان راه حلي فرهنگي‌- ساختاري براي عرصه‌هايي خاص از ساخت‌و‌ساز ارائه مي دهد.

[faezeh mzk 19231]

نادر خلیلی روشی نوین در معماری بنا نهاد كه در آن بنا ابتدا با خشت خام ساخته می شود و سپس به صورت یكپارچه پخته می شود. بدین ترتیب ساختار بنا یكپارچه می شود و به استحكامی بسیار زیاد دست می یابد. نادر خلیلی این كار را به دو روش گل تافتن و ابرخشت انجام داد كه روش دوم می تواند بدون پختن نیز به كار گرفته شود. در سبك معماری نادر خلیلی نیازی به مصالح ساختمانی چندانی نیست و عمده مصالح خاك است كه از محل تامین می شود. وسیله حمل و نقلی هم نیاز نیست زیرا كه خاك همه جا هست. نیازی به جرثقیل و ماشینهای سنگین و آهن و جوشكار و سیمان و بتن و آرماتور بندی هم نیست. یك فرآیند ساده است كه هر بنا یا كارگر ساده ای می تواند آن را آموزش ببیند و اجرا كند. بنابراین نیازی به پیمانكار ساختمانی نیست و هر كسی كه نیاز به سرپناهی داشته باشد با چند نفر كارگر ساده و یك استادكار می تواند صاحب خانه ای مستحكم و بسیار زیبا شود.

در میان این همه معمار و مهندس و صاحبان مدرك و سرمایه این تنها نادر خلیلی بود كه به دنبال نوآوریهایی چنین بنیادین رفت . با آشنایی با فلسفه ای كه نادر به آن اعتقاد داشت شاید بهتر بتوان انگیزه او از چنین كارهایی را درك كرد.

 

 

[faezeh mzk 19231]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

: ‹اسب ها هرگز با هم مسابقه نمی دهند. ما انسان ها هستیم که آن ها را به مسابقه می کشیم.اسب ها هنگامی که آزاد و سر مستند به سرعت بادها می دوند. زنبورهای عسل نیز از هم پیشی نمی گیرند، همگی از گل ها کام دل برمی گیرند. و در پایان نیز کمتر از شهد گل نمی آفرینند. بال های یک پرنده با هم رقابت نمی کنند که به پروازش درآورند، و پرندگان نیز در یک دسته و در زمان پرواز از هم جلو نمی زنند، ولی همه ی آن ها به اوج می رسند.

ما انسان ها نیز گله وار آفریده نشده ایم که با هم مسابقه ی زندگی دهیم، ما تک تک به وجود آمده ایم تا زیست کنیم و به اوج های لایتناهی برسیم›

[faezeh mzk 19231]

اهم فعاليت هاي تجربي وعلمي او به قرارزيرند: بازسازي دوازده خانه با روش "گلتافتن"ازسال 1358 تا 1359،ساختن مدرسه ي 10كلاسي درروستاي جوادآباد درنزديكي ورامين ازسال 1359 تا 1360(مدرسه ي روستا به سال 1385 توسط آموزش و پرورش تخريب شد)،برپايي نمايشگاه عكس درموزه هنرهاي معاصرتهران ازسال 1360 تا 1362،تدريس دردانشكده معماري كاليفرنياي جنوبي ازسال 1961 تاكنون،انتشاراولين كتاب به نام "تنها دويدن"وباعنوان فرعي "ازكويرايران تا كره ي ماه" به سال 1362درنفرانسيسكو،دريافت جايزه فناوري ممتاز ازسوي شوراي كاليفرنيا و موسسه معماران به سال 1363،همكاري با ناسا جهت ساخت خانه دركره ماه به سال 1363، انتشاركتاب سوم باعنوان "پياده روهاي ماه" به سال 1373،ساخت 14واحدمسكوني پناهندگان با روش "ابرخشت" دراردوگاه بني نجا درخوزستان و آموزش گروه معماران سازمان ملل به سال 1373.

او ازسال 1982ميلادي،سرگرم مطالعه وآزمايش برروي روش ساخت به وسيله كيسه هاي شنيدرايالت كالفيرنياست.خليلي درسال 1991ميلادي،موسسه فناوري ومعماري خاك را دركاليفرنيا با نام "كال-ارث" كه يك مجموعه پژوهشي و آموزشي غيرانتفاعي است،تاسيس نمود. او بسياري ازافراد را درموسسه مذكور با تكنيك ساخت به شيوه خودش آموزش مي دهد و اين دانش را به بسياري ازمردم دركشورهاي مختلف دنيا انتقال مي دهد. او به سال 2004ميلادي،جهت ساخت مدل هاي پناهگاه شني،برنده جايزه آقاخان شد و درحال حاضر، دركاليفرنيا به تحقيق و آموزش معماري سنتي به دانشجويان و مجامع بين المللي مشغول است (به نقل از:خليلي، 1382: 304-300).

خليلي ازسال 1358 تا 1359خورشيدي،درايران به بازسازي خانه هاي روستايي مي پردازد و باروش گلتافتن،دوازده خانه كه بخش عمده آن درروستاي"قلعه مفيد" واقع بود را بازسازي مي كند.او ازسال 1359 تا 1360خورشيدي،ساختمان دبستان 10كلاسي روستاي جوادآباد ورامين را به اجراء درآورد. اين مدرسه يكي از مهم ترين كارهاي اجراء شده خليلي درايران بود كه كه با استفاده از مصالح بومي و طبيعي و با تكنولوژي طاق و قوس و باهمكاري روستاييان منطقه به شمار مي رفت. درسال 1358خورشيدي،آموزش و پرورش منطقه اقدام به تخريب مدرسه نمود و به جاي آن شيوه مدرن،مدرسه اي كه هيچ ارتباطي با اقليم و معماري بومي منطقه نداشت را بنا كرد.

حاصل تحقيقات خانه هاي سراميكي خليلي درجديدترين يافته هاي او،طرح ساخت خانه در

كره ي ماه است. او با بررسي شرايط ساخت مسكن دركره ماه و شباهت آن با معماري كويري به اين نتيجه مي رسد كه مي توان با استفاده ازاشعه خورشيد،خاك كره ماه را به روش گلتافتن، پخت و ساختمان هاي مقاوم دربرابراشعه راديواكتيو و شهاب سنگ ها ساخت.

خليلي،درژانويه سال 2000ميلادي،مجوز شهرداري هسپريا دركاليفرنيا را براي ساخت نخستين نمونه هاي مصنوعي كوچگاه قمري دريافت كرد.اين ساختمان ها،نمونه هاي از

محله هاي زيستي هستند كه فضانوردان مي توانند به هنگام اكتشاف فضايي ازآنها استفاده كنند. ساخت اين كوچگاه درفوريه ي همان سال آغازشد و درابتداد،ساخت سايي براي 6نفر،ودرنهايت100نفر درنظرگرفته شده بود. درطرح پيشنهادي او،فضاي اختصاص داده شده به محيط خانه ها،درداخل حفره هاي طبيعي كره ماه كه توسط شهاب سنگ ها به وجود آمده اند،درنظرگرفته شده است. او با الهام گرفتن ازساخت يخچال هاي سنتي ايران،به ايده دست يافته است. او مي نويسد:"ما پيشنهاد داديم ازشيوه ي ساخت يخچال هاي ايراني دركره ي ماه استفاده شود.حرارت دركره ي ماه به200درجه سانت گراد مي رسد. اين درحالي است كه سايه دركره ي ماه،سرمايي تا100درجه سانتي گراد زيرصفردارد.با ساخت خانه هايي درحفره هاي موجود كره ي ماه،مي توان ازسايه ي حفره ها استفاده كرد و هم باهدايت آفتاب به آن نقاط ،از گرماي آن بهره جست"

خليلي درادامه تحقيقات خود،پس ازمطالعات گسترده برروي روش هاي ساخت معماري سنتي ايران،سيستم "كيسه هاي شني" را ابداع مي كند. دراين سيستم كه حاصل 23سال تحقيق و تجربه خليلي است،به جاي خشت هاي گلي ازكيسه هايي كه حدود30مترطول و40سانتي متر عرض دارند،استفاده مي شود. تكنيك اوليه اين روش،ساخت و پركردن كيسه ها ازخاك و قراردادن آنها دريك پلان مدوراست.اين لايه مدورهرچه بلاتر مي رود به سمت مركز تجمع مي يابد و سرانجام يك گنبد را شكل مي دهد. براي جلوگيري ازحركت كيسه هاي شني و همچنين مقاومت درمقابل زلزله،دربين اين لايه ها ازسيم خاردار استفاده مي شود. دراين روش ازمصالحي مثل كيسه شن و سيم خاردار كه معمولا براي مقاصد جنگي استفاده مي شود،درشرايط صلح استفاده شده و معماري سنتي با خاك را با اصول ايمني امروز جهان درهم آميخته است. اين روش ازشكل هاي سنتي مثل قوس ها،گنبدها،طاق ها براي ايجاد سازه هاي تك پوسته اي و دوپوسته اي كه هم مستحكم هستند و هم شكل زيبايي دارند،استفاده مي كند.درعين حال،فرم باربر و متراكم،اشاره به معماري سنتي خشتي خاورميانه دارد.استفاده ازسيم خارداربه عنوان يك عنصركششي قابل ارتجاع،رويكردي به فرهنگ چادرنشيني است. نتيجه اين تلاش،ايجاد سازه اي كاملا ايمن و مستحكم است. ازطرفي،ساخت پناهگاه به اين شيوه،به خاطراستفاده از مصالح بسيارارزان قيمت،ساخت سريع و عايق بودن،يكي ازابداعاتي است كه درسطح جهاني مورد بهره برداري قرارگرفت. اين الگوي ساخت،نوعي هم زيستي بين سنت و تكنولوژي است و پايداري آن بيشتر به اين علت است كه با كمترين آموزش،قابل برپايي توسط خودساكنان است و نيازي به منابع خارجي ندارد.

[faezeh mzk 19231]

آشنايي با سيستم پايه و اساس ساختاري سيستم Super Adobe بر كيسه‌هاي شني با درازاي قابل تنظيم قرار گرفته‌است. اين امر از يك طرف باتوجه به دسترسي به اين نوع مصالح بدون مشكل عمده، موجبات تسهيلات در همه‌گير شدن سيستم را فراهم كرده است و از طرف ديگر باتوجه به انعطاف‌پذيري فرمي، به طرح معماري، قابليت مانور را در زمينه شكل‌دهي انحناهاي زيبا،‌ موتيوهاي طبيعي و ساختار يك پارچه را مي‌دهد، اين همه به معناي توانايي استفاده از قالب و قاب براي شكل دادن، پيچ و تاب دادن فرم‌ها و بهره‌گيري از روند طراحي آلي يا ارگانيك در عين لحاظ شدن ويژگي‌هاي لازم به جهت سازه‌اي است. در يك كلام با روشي بسيار ساده ساختن يك خانه از ديوارها و سقف و پي و در كل آنچه مي‌ناميم به طور كامل با اين روش، قابل اجرا است.

نحوه اجرا بسيار ساده است، ابتداپلان يا نقشه خانه مورد نظر و در ابعاد مطلوب تهيه مي‌شود. براي اين منظور، نادر خليلي خود تعدادي نقشه با تعداد اتاق‌ها و قابليت‌هاي متنوع را پيشنهاد مي‌كند، ولي در نهايت طراح يا سازنده بنا در اين زمينه قدرت انتخاب نيز دارد. بعد از انتخاب پلان، نوبت به پياده كردن آن بر روي زمين مورد نظر براي ساخت مي‌رسد، بعد از اين مرحله، رديف اول از ابرخشت روي پلان جاگذاري مي‌شود. كيسه‌هايي كه معمولا به صورت استاندارد براي اين هدف منظور شده‌اند در حين جاگذاري، با خاك مرطوب پر و كوبيده مي‌شوند و با روش بنايي (running bond) روي هم قرار مي‌گيرند. در اين بين، بين هر دو لايه از ابرخشت بعد از كوبش لايه پاييني، براي مهار كردن نيروهاي كششي، دو رديف سيم خاردار قرارداده مي‌شود، هدف از اين كار ايجاد نوعي سازه خود پشتيبان مقاوم در برابر نيروهاي كششي است.

در حين اجرا هر جا لازم باشد در يا پنجره‌اي قرار گيرد،‌قابليت استفاده از قالب در سيستم ابرخشت به كمك ما مي‌آيد و به‌راحتي با قراردادن قالب‌هاي مذكور ( كه بعدا براي نصب درگاه‌ها و پنجره‌ها برداشته خواهند شد) فضاي خالي مورد نظر شكل مي‌گيرد.

 

 

 

[faezeh mzk 19231]

 

 

[faezeh mzk 19231]