pashaa 3249 اشتراک گذاری ارسال شده در 21 مهر، ۱۳۸۸ گزارش کارگاه درس گیاهان آبزی - استاد: جناب آقای محمد رضائی تاریخچه تا سدههجدهم میلادی ، بیشترین توجه به شناخت و طبقه بندی گیاهان زراعی و دارویی معطوفمی‌گردید و طبعا سیستم رده‌بندی مصنوعی ، که غالبا بر اساس مشخصات کاربردی گیاهاناستوار بود مورد استفاده قرار می‌گرفت از اواسط این سده سیستم نامگذاری و طبقه بندیپیشنهاد توسط لینه تحولی در علم طبقه بندی گیاهان پدید آورد. در اواخر سدههجدهم میلادی نظر غالب گیاه شناسان به سیستمهای طبقه بندی طبیعی که بر پایه صفاتریخت شناسی گیاهان استوار بود جلب گردید. در سده نوزدهم میلادی با ارائه نظریهتکاملی داروین و توجه به توالی تکاملی در طبقه بندی گیاهان ، مبنای طبقه بندیفیلوژنتیک پایه گذاری شد و در سده بیستم میلادی به سیستمهای فیلوژنتیک واقعی رسیدکه اساس رده بندی نوین معاصر را تشکیل می‌دهد. اهداف سیستماتیک گیاهی سیستماتیک گیاهی 4 هدفرا دنبال می‌کند. فهرست کردن فلور جهان ارائه راه به منظور شناسایی و ایجادارتباط بوجود آوردن یک سیستم ارتباطی مستقیم و جهانی نشان دادن مفاهیم تکاملیتنوع در عالم گیاهی سیستمهای طبقه بندی امروزی بر خلاف سیستمهای قدیمی‌تر، تنها بر پایه مشخصات مورفولوژیک استوار نبوده بلکه سایر اختصاصات بیولوژیک گیاهانرا در طبقه بندی بکار می‌گیرد و در این راستا ، توجه به جنبه‌های تکاملی ،وابستگی‌های ژنتیکی و ساختار شیمیایی آنها از تاکید بیشتری برخورداراست. توجه به اصل عمومی تک نیایی تاکسونها در سیستماتیک گیاهی اهمیت شناختو کاربرد علم تکامل گیاهان را برای دستیابی به قرابتها و دودمانهای تکاملی در سطوحنظام سلسه نسب روشن می‌سازد. چون در سیستمهای طبقه بندی امروزی که بر پایه صفاتمتعددی استوارند ریخت شناسی به تنهایی اساس طبقه بندی را تشکیل نمی‌دهد، لذا لزوماتمام صفات مورفولوژیک دارای ارزش یکسانی در طبقه بندی و توصیف تاکسونها نبوده و درهر مورد دارای کاربرد خاص خواهند بود. مراحل سیستماتیک گیاهی سیاحت و اکتشاف و جمعآوری گیاهان پرس کردن و خشک کردن گیاهان و تهیه هرباریوم گیاهی دوره سنتزیا استفاده از ویژگیهای ریخت شناسی ، شکل و ساختار گیاهان به منظور طبقه بندیآنها مرحله تجربی که به تفسیر اطلاعات بدست آمده در قالب واژه‌های تکاملیوفیلوژنتیک مربوط می‌شود. شاخصهای ریخت شناسی فیلوژنی گیاهانآبزی صفات ابتدایی در طبقه بندی فلوژنی به مفهوم صفاتی است که مقدم‌تر ازصفات دیگر بوجود آمده‌اند نه صفات ساده‌تر در قبال پیچیده‌تر و این امر بخصوص درمورد گیاهان گلدار مشهورتر است برای مثال گیاهان یکساله پایا و دو ساله و اینگروهها از گیاهان چوبی اشتقاق یافته‌اند و یا گلهای دو جنسی مقدم بر گلهایتک‌جنسی‌اند. میزان تکامل در تمام اندامهای گیاه همیشه یکسان نیست و ممکن است برخیاز اندامها تخصصیتر از سایر اندامها شده و بعضی از تاکسونها هر دو صفات پیشرفته وابتدایی را در خود داشته باشند. طبقه بندیسلسله گیاهان آبزی گیاهان خشکی اولیه در دوره دونین ظاهر شده و فاقد ریشهو ساقه و برگ بوده و ظاهری شبیه جلبکها داشته‌اند. قدیمی‌ترین سنگواره‌های بدستآمده که به عنوان نیاکان گیاهان آوندی شناخته می‌شوند مربوط به دو گیاه منقرض شده Zosterophllumo و Phynia می‌باشد. به احتمال زیاد بریوفیتا قبل از شکل گیری و تمایزدستگاههای آوندی این گیاهان از مسیر تکاملی آنها منشعب شده‌اند. در هر صورتسنگواره‌ای از بریوفیت‌های اولیه در دست نیست. گیاهان نوعZosterphyllum منشالیکوپودیوفیتا میباشند. این گروه در اواخر دوارن پالئوزوئیک دارای پراکندگی وسیع وانواع متعددی بوده اند. لیکن امروزه فقط معدودی از جنس‌های علفی به حیات خود ادامهمی‌دهند. گیاهان نوع Phynia به عنوان نیاکان سایر گیاهان آوندی به شمار می‌آیند کهبه نوبه خود در مسیرهای متفاوتی تکامل یافته‌اند. سیستماتیک گیاهیان آبزی در دنیای امروز دانشمربوط به شناسایی ، نامگذاری و رده بندی گیاهان زمینه مطالعاتی مهیجی است. کاربردهای بالقوه اقتصادی گیاهان شاید بلافاصله مشهود نباشد، اما ناگزیریم گیاهانخویشاوند را بشناسیم. خویشاوندهای وحشی گیاهان زراعی معمولا حاوی ژنهایی هستندکهخصوصیت مطلوبی چون مقاومت در برابر بیماریها را که برای اصلاح محصولات زراعیموردنیاز متخصصین اصلاح نژاد است فراهم میکنند. طبقه بندي از لحاظ فيزيولوژي در گياهان مختلفسبزينه دار كه فتوسنتز انجام مي شود و در نتيجه مواد غذايي ساخته مي شود اولينمحصول پايدار بدست آمده در آنها متفاوت است . بدين معني كه اولين محصول پايدار دردسته اي از گياهان يك اسيد سه كربني به نام «3- فسفو گليسيريك اسيد» و دسته اي ديگريك اسيد چهار كربني به نام« دي كربوكسيليك اسيد » ( داراي دو عامل كربوكسيل COOH- ،مثل اسيد اگزالواستيك ،اسيد ماليك ، اسيد آسپارتيك ) مي باشد . گياهاني كه اولينمحصول پايدار حاصل از فتوسنتز آن ها يك اسيد سه كربنه است گياهان C3 و آندسته كهاولين محصول پايدار آن ها چهار كربني است گياهان C4 ناميده مي شوند . گياهان C4 درمقايسه با گياهان C3 از بازدهي فتوسنتزي بيشتري برخوردارند . بر همين پايه علف هايهرز C4 نسبت به علف هاي هرز C3 قدرت رقابت زيادتري دارند . در تعدادي از گياهانگوشتي فرآيند فتوسنتزي ديگري مشاهده شده كه در شرايط رطوبت كم روزنه ها در شب بازشده و Co2 جذب مي كنند و در روز بسته مي شوند لذا شدت تعرق گياه خيلي كم مي شود . به اين نوع مكانيسم ، متابوليسم كراسولايي (CAM) "Crassulation asid metabolism" ميگويند مانند آگاو ،آناناس ،كاكتوس . كليه ي گياهان (CAM) جزء‌گياهان گوشتي غيرنمكدوست هستند و عموما با محيط هاي خشك سازگارند . برخي از گياهان C3 عبارتند ازگندم ،جو ،سلمه ،ترشك ، توق ، تاتوره ،يولاف ،بارهنگ و پنيرك . ازگياهان C4 مانند ذرت ، نيشكر ، اويار سلام ، قياق ،سوروف ، پنجه مرغي ،تاج خروس،خرفه ،سورگوم ،علف شور ،خار خسك . طبقه بندي بر حسب زيستگاه بر اين اساس علفهاي هرز را به دو دسته خاكزي و آبزي تقسيم مي كنند . اين دو دسته از گياهان همانطوركه از نامشان پيداست به ترتيب در خاك و در داخل آب ، روي آب (مانند عدسك آبي ) يا حد فاصل بين آب و خشكي (مانند لويي ) زندگي مي كنند . در بعضي از اراضي كهنسبت به آب غير قابل نفوذ هستند پس از بارندگي ، آب ، زمين را فرا مي گيرد و درآن علف هاي هرزي كه قسمت عمده ي زندگي خود را در آب مي گذرانند ميرويند وليهنگاميكه آب فروكش مي كند يا تبخير مي شود ،علف هاي هرز نيز از بين مي روند . اينقبيل علف هاي هرز آبزي اغلب با علف هاي هرز مزارع برنج شباهت دارند و عبارتند ازقاشق واش ، ني ، ترشك ، تيركمان آبي و لويي . 7 لینک به دیدگاه
pashaa 3249 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 21 مهر، ۱۳۸۸ جلسه اول: گیاه لویی لوخ؛ گرز؛ گورزبا نام علمی Typha latifolia در تعریف این گیاه که در کتاب ارزشمند " فرهنگ گيل و ديلم ", تالیف زنده ياد محمود پاينده لنگرودی که از آن به نام گرز= گورزgurz ذکر شده است, می خوانیم: " گیاهی است که در مرداب ها و نيزارها میروید و بر روی ساقه ای که به شکل نَرک از هم جدا می شود, چيزی شبیه گُرز می شود. این گرز لوله ای پس از مدتی از هم می پاشد و شبیه قاصدک به هوا می پرد..." در دانشنامه آمریکایی Encarta که از آن با نام Cattail یاد شده, آمده است: " گیاهی چند ساله با ساقه های زیر زمینی و میوه های استوانه ای مخمل مانند به رنگقهوه ای و خرمایی. بومی مرداب ها, برکه ها و باتلاق های معتدل و آب هایشیرین و با ویژگی برگ ریزان پاییزی که ارتفاع آن به یک تا دو متر و البته در مناطقیاز قبیل کالیفرنیا, تکزاس, مکزیک و آرژانتین, ارتفاعش به 5 متر نیز می رسد. از برگهای آن برای ساخت حصیربافی,, سبد بافی و... استفاده می شود. " لویی،گیاهیاست چند ساله و آبی و معمولاً در آب های راکد و کنار نهرها می روید. دارای ساقه ییبلند و عمودی است که انتهای آن به دو شاتون تراکم استوانه ای شکل که در حقیقت گلهای آن هستند و یکی روی دیگری قرار دارد، ختم می شوند. دارای دو نوع نر و ماده میباشند. پس از دوران گلدهی، گل های نر فرو ریخته و می افتند و تنها یک محور برهنهنازک از آن باقی می ماند، اما گل های ماده رشد کرده و ضخیم می شوند و در وقت رسیدنمیوه ها به شکل یک چماق یا گرز استوانه ای در می آید و به همین علت آن را گرز مینامند. دانه های آن را کرک های پنبه ای پوشانیده که شبیه پنبه می باشند وباعث می شود که دانه پس از رها شدن در زمستان و حتی تا اوایل فروردین به همراه بادبه آسانی به اطراف پراکنده شود. برگ های آن باریک و دراز است که از قاعده ساقه خارجو به طور عمودی تا راس ساقه بالا می رود. قسمت زیرین گیاه را ساقه زیرزمینی ضخیمیتشکیل می دهد که به طور افقی قرار گرفته و ریشک های گیاه به آن متصل و در خاک فرورفته اند لوئی Typhaceae گیاهان آبزی بوده با ریزومضخیم افقی که برگ های تسمه ای از انتهای ریزومخارج می شود. انتشار جغرافیایی آنشامل مناطق استوایی و معتدله است.این خانواده شامل یک جنس Typha با حدود 15 گونهاست. در ایران حدود 6 گونه از این جنس در آب های شیرین و کم عمق در حاشیهرودخانه ها،تالاب ها،دریاچه ها و آبهای راکد می روید.برگ های لوئی در تهیه حصیر وسبد های حصیری به کار می روند.در تالاب پریشان این گیاه برای پرندگان و سایرحیوانات پوشش خوبی به شمار می رود.این گیاه به طور پراکنده و به همراه گیاه نی میروید. 5 لینک به دیدگاه
pashaa 3249 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 21 مهر، ۱۳۸۸ جلسه دوم: 1) نام فارسي: علف چشمه نام علمي: Nasturtium officinale گياهي است علفي كه اختصاصاً در چشمه‌ها, مجاري باريك آنها و نواحي مردابي مي‌رويد از شاخه‌هاي خوابيده آن كه عمدتاً ضخيم و گوشتدار است, جابجا ريشه‌هاي كوچك و سفيد رنگ به صورت شبكه‌اي خارج ميشود كه ارتباط آنها كه در نقاط مختلف به زمين باعث مي‌گردد. برگهاي آن متناوب, گوشتدار, مركب از3 تا 9 قطعه نامنظم, برنگ سبز تيره و عادي از كرك است در قسمت انتهايي ساقه, آن گلهاي سفيد رنگي, مجتمع به شكل خوشه, ظاهر ميشود كه پس از آميزش هر يك به ميوه‌اي بصورت خورچين و بطول 2 تا 5/2 سانتي‌متر تبديل مي‌گردند. دانه‌اش قهوه‌اي رنگ, مدور و واقع در دو رديف در داخل ميوه است علف چشمه در جريانهاي ملايم آب زلال زندگي مي‌كند و در تمام فصل تابستان گلدارد. علف چشمه رابعلت آنكه سابقاً بر اثر شباهت ظاهري برگ ان با بعضي گياهان مانند Cardamineها, Sisymbrium ها و Barbareaها با آنها اشتباه ميگيرند نمي‌توان در آثار قدما بطور مشخص پيدا نمود. بقراط براي آن از خلط آور پيشنهاد نموده بود. براي آن همچنين اثر مدور اشتها آور پيشنهاد نموده‌اند. از اواخر قرن نوزدهم بعنوان تصفيه كننده خون, رفع بيماريهاي ريه و سل, بيماريهاي معدي, زردي و غيره از آن استفاده بعمل آمد. براي آن همچنين اثر نيرو دهنده, آرم كننده دردهاي عصبي, تب بر و كرم كش قائل‌اند در استعمال خارج, اگر له شده اين گياه و يا پخته شده آن بصورت ضماد بر روي اولسرهاي خنازيري يا اسكوربوتيك و يا زخمهاي چركي گذاشته شود, در رفع آنها ثر مفيد نشان مي‌دهد. همچنين با مالش دادن شيره اين گياه بر روي پوست سر باعث جلوگيري از ريزش موي سر ميشود. 2) زانیشلیا - Zannichellia: گونه هاي اين خانواده شناور در آب هستند. در برخي گونه ها در آبهاي شيرين هم يافت ميشوند. برگهاي باريك نخ ماننده به صورت 2 رديفي متقابل و متناوب قرار ميگيرند. اين گياهان در چشمه سارها، مردابها و محيطهايي كه آلودگي كمي دارند پيدا ميشوند. این تیره در گذشته جنسی از پوتاموژتون بشمار می آمد ولی امروزه تیره مستقل و دارای 1 تا 9 جنس و حدود 15 گونه است که در آبهای شیرین و یا کمی شور و حتی در آبهای شور نواحی گرم و معتدل می رویند. گیاهانی آبزی غوطه ور اغلب در یازی، ساقه ها کوتاه یا طویل، برگها متناوب یا متقابل ، ساده، خطی، در قاعده غلاف دار، غلاف چسبیده به قاعده برگ یا جدا و آزاد. گلها یک جنسی، کوچک ، منفرد با در غلافی داسی شکل، گل های نر دمگل دار. گلهای ماده بدون دمگل یا دمگل دار. گلپوش سه برگی (گل گلبرگی) ، پیاله ای شکل ، یا بدون گلپوش. پرچم ها 3-1 تایی ، کیسه های بساک پیوسته، بدون پا یک یاپا یک دار ، پا یک در صورت نبودن گلپوش شبیه به میله پرچم بساک 2-1 حجره ای شکوفای طولی دستگاه زایای ماده فوقانی، برچه ها 9-1 تایی، یک تخمکی ، تخمک واژگون (آویزان) خامه ساده یا منقسم به دو کلاله نخی شکل. میوه ناشکوفا گاهی زنده زا دانه ها فاقد آلبومن. این تیره در ایران دارای 4 جنس و 4 گونه است که در آبهای شور و یا شیرین می رویند – جنس Thalassodendron فقط دارای یک گونه بنام Thalassodendron Ciliatum است که در آبهای خلیج فارس و در چاه بهار می روید جنس Halodule یک گونه بنام Halodule wrightii دارد که در آبهای سواحل بوشهر می رویند.جنس Althenia در ایران دارای یک گونه بنام Althenia filiformis است که در دریاچه نیریز فارس می روید. جنس Zannichellia دارای یک گونه بنام Zannichellia palustris است که در آبهای راکد آذربایجان بندر گز، کردستان ، نواحی غربی و جنوبی ، جنوبی شرقی و شرق ایران می روید و در آبهای راکد تهران و اطراف آن نیز فراوان یافت می شود. 3) خانواده پوتاژتوناسه - گوشابیان غوطه ور و شناور بوده. برگها متناوب و در اشکال مختلف یا به صورت متقابل قرار دارند. گونه هایی که غوطه ور هستند، برگهای باریک و تسمه ای دارند و بعضی وقتها برگهای سرنیزه ای و پیکانی دیده می شود.در نمونه های شناور برگها به شکل بیضی،تخم مرغی،وهمچنین برگها سطح صاف و براق چرم مانند دارند. در آب بندان و تالاب که آلودگی کم دارند رشد میکنند. Potamogeton perfoliatus گونه ای است شناور در آب بندان و مرداب و محیط های دارای آلودگی کم. به طول یک تا 6 سانتی متر. ساقه منشعب.برگ غوطه ور به شکل تخم مرغ. قاعده قلبی شکل برگ.فاقد دمبرگ دارای برگهای ساقه آغوش هستند.طول برگ 3 الی 7 سانتی متر. در استانهای گیلان اصفهان کرمان خوزستان لرستان فارس و ... دیده می شود. 4) بارهنگ آبی - Alismaceae گیاهان این تیره عموماً آبزی یا مردابی بوده دارای ساقه و دمبرگ توخالی (سوراخ دار) یا پر از بافت اسفنجی هستند. برگها معمولاً بن رست ، دارای و دمبرگی بلندو پهنکی با دو یاسه شکل متفاوت اند. گلها واجد سه کاسبرگ سبز رنگ و سه گلبرگ سفید و یا آبی متمایل به صورتی بوده تک جنس یا نر ماده هستند و به طور چرخه ای در محل بندهای ساقه هوایی جمع می شوند و گل آذینی را به صورت چرخه های مطبق تشکیل می دهند. نافه شامل 9 یا 6 و یا 3 پرچم ولی مادگی دارای 6 برچه است که هر سه تا از آنها روی یک حلقه قرار می گیرند به طور کلی استقرار قطعات گل این تیره حالتی نیمه حلقوی و نیمه مارپیچی دارد و از این نظر این تیره در راسته هلو بیال دارای اهمیت خاصی است. زیرا وضع نیمه حلقوی و نیمه مارپیچی قطعات گل در تیره بارهنگ آبی این راسته را به راسته آلاله از دو لپه های بسیار نزدیک می کند و احتمالاً می باید با آن ارتباط و پیوند اجدادی داشته باشد. این تیره در جهان دارای 14 جنس و تقریباً 60 گونه است که عموماً در مناطق معتدل نیمکره شمالی انتشار دارند و تقریباً همه آنها آبزی کامل و یا دوزیست هستند. گرده افشانی در گیاهان این تیره غالباً به وسیله حشرات انجام می گیرد و در گونه هایی که گلهایشان در سطح آب و یا خارج از آن باز نمی شود گرده افشانی درونی وخودی است. این تیره در ایران دارای 3 جنس است که در شمال ، شمال شرقی و شرق و غرب انتشار دارند. - جنس بارهنگ آبی Alisma که پهنک برگ آن قطبی شکل یا قاشق مانند (چمچه ای) است به همین علت این گیاه را در شمال بنام قاشقک آبی می نامند این گیاه در نواحی شمال ایران در مردابها و آبگیرهای سواحل دریای خزر (بندر انزلی ، رشت ، لاهیجان) در شرق (هامون) در غرب (کرمانشاه) می روید. در آبهای راکد اطراف تهران دو گونه از آن بنام Alisma Plantago aquatica و Alisma Lanceolatum می رویند که در گونه دوم برگها دارای پهنک باریک نیزه ای شکل اند. - جنس تیر کمان آبی که در ایران فقط یک گونه بنام Sagittaria Trifolia است که در شمال ایران کنار جوبیارهای مجاور مزارع برنج در گیلان (رشت، بندر انزلی ، لاهیجان) و تنکابن و مازندران می رویند. 5 لینک به دیدگاه
pashaa 3249 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 21 مهر، ۱۳۸۸ جلسه سوم: 1- خانواده گندمیان - ني Phragmetes australis گياهي است علفي چند ساله، كه در محيط هاي كم و بيش مرطوب با عمق كم ( كمتر از 2 متر) و اقليم هاي مختلف رشد كرده و دوره رويشي آن از بهمن تا مرداد ماه مي باشد. از لحاظ مورفولوژي ، اين گياه ارتفاعي حدود 4-1 متر با ساقه اي محكم، ايستاده، بدون كرك و منفرد دارد، برگهاي آن داراي پهنك مسطح مثلثي نوك تيز با حاشيه زبر مي باشد. گل ها به رنگ سبز متمايل به ارغواني، خاكستري يا قهوه اي، مجتمع در پانيكولي ايستاده ، با انشعابات فراوان كه ميوه آن گندمه، پهن و دراز است. اغلب به صورت خالص و ندرتا مخلوط با ساير گونه هاي بر آمده از آب، توده هاي متراكمي از نيزار پديد مي آورد. ني در نواحي با سطح ايستايي بالا رشد مي كند و داراي تعرق اندكي مي باشد. گياهان متعلق به اين گروه تجمع نمك را زياد كرده و موجب ايجاد نواحي باتلاقي مي شوند . اين گونه به شوري و خشكي مقاومت بالايي داشته در خاك هاي ريز بافت با مقدار نسبتا زيادي املاح و معمولا اشباع از آب رويش دارد. از مهمترين امتيازات اين گياه مقاومت بسيار زياد آن به خشكي است . در دوره خشكسالي، علي رغم خشك شدن اندام هاي هوايي ( ساقه و برگ ) ، اندام هاي رويشي آن (ريزوم) مي تواند براي مدت طولاني زنده مانده و قدرت رويشي خود را حفظ كند و به محض تأمين رطوبت ، رشد نمايد. 2- خانواده آلاله - پونه Mentha longifolia : گیاهی از تیره نعناع است ارتفاع 30 الی 80 سانتی متر.بگر تخم مرغی شکل و کشیده و بسیار معطر.دارای ریزوم و ساقه خزنده. در مناطق باتلاقی در مسیر انهار، حاشیه چشمه سارها و اراضی مرطوب رویش دارند. در اغلب نقاط ایران دیده می شود گیاهی با گلهای منظم و دو جنسی. برگ متناوب و ندرتا متقابل و معمولا پنجه ای و لوب دار. 3- پنجه مرغی - چایر Cynodon dactylon ۴تا ۸ گل آذین سنبله از یک نقطه در انتهای ساقه منشعب می شود . هر سنبلک دارای یک گل است . گلوم ها مساویند و به حالت یکسویه یا دو سویه در طرفین محور سنبله قرار می گیرند 5 لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده