اصول و مقدمات تجارت الکترونیک

[ملیساا 5015]

اصول و مقدمات تجارت الکترونیک

Electronic business

نويسنده : سعید رستگار

طبقه بندی : فناوری اطلاعات - مقالات

● پیشگفتار

در این مقاله به بررسی مسائل، مشکلات، نکات و اصول آغاز به کار یک کسب و کار آن لاین خواهم پرداخت. سعی خواهم کرد که مقالات در عین وابستگی محتوایی بصورت جداگانه نیز قابل استفاده باشند و مطالب ستون یک هفته بصورت نیمه کاره رها نشود.برای رسیدن به این اهداف مناسب ترین راه را در تنظیم محتوای مقاله بصورت کاربردی و بشکل انجام گام به گام مراحل ساخت و پیاده سازی یک فروشگاه الکترونیکی فرضی دیدم.کالای مورد نظر را نیز نرم افزار کامپیوتر انتخاب کردم تا هم من و هم خوانندگان حد اقل آشنایی با شرایط فروش، مسائل و مشکلات احتمالی و ... آن داشته باشیم. در نگارش این سری مقالات از کتب، وب سایت ها و مقالات بسیاری بهره گرفته و خواهم گرفت که فهرستی از آنها را بزودی برای استفاده خوانندگان در وب سایتی که به همین منظور آماده خواهم کرد قرار خواهم داد.اولین قسمت بیشتر شامل یکسری تعاریف و مقدمات کلی است و از شماره آینده وارد مباحث عملی تر خواهم شد.

● مقدمه:

برای شروع به کار و آشنایی با تجارت الکترونیک باید دیدگاهی کلی درخصوص تجارت داشته باشیم. بطور کلی تجارت را عبارت از هر نوع مبادله کالا یا خدمات که غالبا در قبال دریافت پول انجام می شود می دانند. با توجه چنین تعریفی می توان تجارت الکترونیک را بصورت ابتدایی اینگونه تعریف کرد: "فرآیند خرید، فروش و تبادل کالا که بر بستر شبکه های کامپیوتری بخصوص اینترنت صورت می گیرد."

پروسه تجارت و به تبع آن تجارت الکترونیک دارای سه بازیگر اصلی است:

▪ خریدار یا فردی که قصد خرید کالا یا خدمات را دارد

▪ فروشنده که کالا یا خدمات را در ازای دریافت پول به مشتری می فروشد.و بسته به نوع خریدار می تواند خرده فروش (Retailer) و یا عمده فروش (Wholesaler) باشد.

▪ تولید کننده یا فردی که کالا را تولید می کند.چنین فردی باید فروشنده نیز باشد چون مجبور است کالای تولیدی خود را به خرده فروش، عمده فروش و یا حتی مصرف کننده نهایی بفروشد.

● عناصر موثر در تجارت

فرآیند تجارت چه بصورت سنتی و چه الکترونیک از یکسری عناصر تشکیل شده است.این عناصر عبارتند از:

▪ کالا یا خدمات:اگر کالا یا خدماتی وجود نداشته باشد تجارت بی معنی خواهد بود.

▪ مکان: علاوه بر خود کالا نیازمند جایی برای نمایش و فروش آن نیز هستیم. البته چنین مکانی الزاما یک مکان فیزیکی نیست و در بسیاری از مواقع یک صندوق پستی و یا یک خط تلفن نیز می توانند نقش آن را بازی کنند.

▪ بازاریابی: اگر کسی از وجود فروشگاه خبر نداشته باشد، فروشی هم در کار نخواهد بود.

▪ قبول سفارشات: برای دریافت سفارشات نیز باید سیستمی طراحی شود.

▪ دریافت وجوه: علاوه بر این نیازمند روشی برای دریافت پول از خریدار نیز هستیم.شیوه های دریافت نیز می تواند به سه شکل نقدی، اقساطی و پرداخت به ازای مصرف باشد.

▪ تحویل: تحویل کالای خریداری شده نیز از دیگر عناصر تشکیل دهنده چرخه تجارت است.روشهای تحویل کالا نیز از تحویل در محل فروشگاه تا تحویل با پست متفاوت است.

▪ مرجوعات:گاهی اوقات خریدار آنچه خریده نمی خواهد.در چنین مواردی باید سیستمی مسئول دریافت مرجوعات با دریافت وجه یا بدون آن باشد.

▪ ضمانت:ضمانت سالم رسیدن کالا به مصرف کننده که غالبا توسط تولید کننده (و نه فروشنده) انجام می شود.

▪ پشتیبانی و خدمات: امروزه بسیاری از محصولات پیچیده تر از آن است که بدون راهنمایی و کمک قابل استفاده باشند.برای چنین کالاهایی باید دپارتمانی مامور پاسخگویی به مشکلات و مسائل خریداران باشد.

در تجارت الکترونیک نیز بعنوان شاخه ای از تجارت همین عناصر را با اندکی تغییر داریم.مهمترین تفاوت در عنصر مکان مشاهده میشود که بجای یک مکان فیزیکی از وب سایت با هزینه ها ومشکلات به مراتب کمتر استفاده میشود.سایر موارد نیز از طریق شبکه ارتباطی کامپیوتری انجام میشود و به عنوان مثال بجای بازاریابی و پشتیبانی با مفاهیم جدیدی بنام های بازاریابی الکترونیک و پشتیبانی الکترونیک رو برو هستیم.

● انواع تجارت الکترونیک

فرآیند تجارت الکترونیک از لحاظ طرفین حاضر در آن به انواع زیر تقسیم میشود.(مطالب زیر اهمیت کاربردی زیادی ندارد و فقط از جنبه تئ.ریک مطرح شده اند.)

▪ B٢B) Business-to-Business): به معاملاتی که هر دو طرف آن تاجر (یا شرکت) باشند گفته می شود.این روش در خرید و فروش های عمده میان شرکت ها مورد استفاده می شود.

▪ B٢C) Business-to-Customer): مانند خرید و فروش های معمولی است که در آن فروشنده کالا یا خدمات انجام می شود.

▪ C٢C) Customer-to-Customer): در این روش با بازارهایی شبیه به جمعه بازار های قدیم روبرو هستیم.یعنی افراد کالای مازاد خود را برای فروش آورده و در عین حال کالای مورد نیاز خود را نیز در ازای آن یا بصورت جداگانه خریداری می کنند.

با تغییر بازیگران اصلی چرخه خرید و فروش با نمونه های کم کاربردتری مثل G٢B (دولت با تاجر) و ... نیز مواجه می شویم که در اینجا از مطرح کردن آنها صرف نظر می شود.

● مزایا و معایب تجارت الکترونیک:

در شماره قبل به ارائه مقدماتی در خصوص تجارت و تجارت الکترونیک پرداختیم.حال بیایید ببینیم که اصلا چرا باید به سمت تجارت الکترونیک حرکت کنیم و به عبارت دیگر دلیل گسترش روز افزون تجارت الکترونیک چیست؟فرض کنیم که شما یک خریدار هستید که می خواهید یک کالای خاص را از طریق اینترنت تهیه کنید. بنابراین بدون محدودیت زمانی و در هر ساعتی از شبانه روز که می خواهید به فروشگاه مراجعه می کنید، با چند کلیک ساده قیمت ها و شرایط سایر فروشگاه ها را بدست می آورید،پیش از خرید از فروشگاه منتخب نظرات سایرین را در مورد کالا و خدمات فروشگاه مورد نظر مطالعه می کنید و سپس با خیال راحت سفارش خود را تکمیل کرده و چند ساعت یا چند روز بعد آن را در منزل تحویل می گیرید.ولی چرا تجار به فکر الکترونیکی کردن پروسه خرید و فروش افتاده اند؟برخی از مهمترین این دلایل عبارتند از:

١) ئمحدودیت زمانی و مکانی برای فروش کالا وجود ندارد.

٢) برای تبلیغ فروشگاه نیازی به هزینه ها و دردسر های چاپ و توزیع کاتالوگ ندارید.

٣) سرعت پردازش سفارش ها و در نتیجه سرعت خدمات رسانی افزایش می یابد.

٤) و از همه مهمتر نیازی به داشتن یک فروشگاه فیزیکی با هزینه های سرسام آور و دردسر های خاص آن را ندارید.

نتیجه نهایی تمام این مزیت ها پایین آوردن قیمت کالا برای مصرف کننده و در نتیجه افزایش میزان خرید از فروشگاه است.البته به خاطر داشته باشید که این مزایا و داستان هایی که در خصوص سوددهی فراوان تجارت الکترونیک شنیده اید در همه موارد صدق نمی کندو تا حدود زیادی بستگی به شرایط فیزیکی و قیمت کالا و همچنین نوع مشتریان آن دارد و برای همین است که به عنوان مثال کالاهای کم حجم تر و ارزان تر مثل کتاب، سی دی و ... بیشترین سهم را از سود بازار تجارت الکترونیک نصیب خود کرده اند.برای آشنایی بیشتر و کاربردی تر با اصول موفقیت در تجارت الکترونیک و تجار موفق در این زمینه می توانید به سایت

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

مراجعه کنید.

● ثبت دامنه Domain:

اولین مرحله در ایجاد یک تجارت الکترونیک ثبت دامنه ای مناسب برای آن است.انتخاب یک دامنه خوب و مناسب را شاید بتوان اساس بازاریابی الکترونیک و پایه موفقیت استراتژی های بازاریابی دانست زیرا علاوه بر این که یک نام خوب به راحتی در خاطره ها می ماند، یکی از مهمترین شرایط لازم برای کسب رتبه های بالا در موتورهای جستجو نام دامنه وب سایت است.دکتر رالف ویلسون در کتاب اساس بازاریابی وب معیار های انتخاب یک دامنه خوب را در چهار اصل زیر خلاصه می کند:

١) کوتاهی: یک نام دامنه خوب باید کوتاه باشد، هرچه کوتاهتر بهتر.زیرا یک نام دامنه کوتاه احتمال اشتباه در تایپ را پایین آورده و همچنین بخاطر سپردن آن را ساده تر می کند.

٢) قابل بخاطر سپردن: البته هر URL کوتاهی قابل بخاطر سپردن نیست. به عنوان مثال

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

برای شرکت فروش فرش Boyle Sierra Carpeting Sales بهیچوجه مناسب نیست زیرا بخاطر سپردن چنین حروف بی معنایی برای مخاطب بسیار مشکل است.درحالی که بهترین نام دامنه برای IBM وIEEE ، IBM.com و IEEE.com است زیرا مردم آنها را با این نام ها می شناسند.

٣) ارتباط با نام شرکت یا نوع کسب و کار:بهترین دامنه، دامنه ایست که بتوان آنرا حدس زد.علاوه بر این وجود کلمه کلیدی مربوط به نام کسب و کار در نام دامنه کمک بزرگی در بدست آوردن رتبه های بالا در موتور های جستجو هستند.

٤) احتمال اشتباه کم: مورد بعدی اینست که با جلوگیری از تکرار حروف، حروف مشابه و ... احتمال وقوع اشتباه در تایپ نام دامنه را پایین بیاوریم.دکتر ویلسون در این باره می گوید:بسیاری از مردم املای ضعیفی دارند و دیگران هم که املای ضعیفی ندارند تایپیست های ضعیفی هستند.پس باید نامی را انتخاب کنیم که احتمال اشتباه تایپی پایینی داشته باشد."

● خرید نامهای مشابه:

خرید دامنه های مشابه کمک بسیار بزرگی به از دست ندادن مشتریان بالقوه می کند.ثبت پسوند های.net و .org در کنار .com از مهمترین گام ها در این راه است.بعلاوه در صورتی که احتمال اشتباه در تایپ نامتان را می دهید نامهای مشابه را نیز برای خود ثبت کنید.به عنوان مثال شرکت گوگل نامهای googel.com و gooogle.com و سایر نامهایی را که کاربران اشتباها برای ورود به سایت گوگل بکار می برند را نیز خریده تا این دسته از مشتریان خود را نیز از دست ندهد.البته این مرحله با توجه به هزینه های نسبتا بالایی که برای مشاغل کوچک دارد ، حداقل در ابتدای کار اجباری نیست.

برای کسب اطلاعات بیشتر و آشنایی با سایر نکات ثبت یک دامنه خوب می توانید از لینک های زیر استفاده کنید:

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

● دامنه های .ir :

می دانید که دامنه های اینترنتی بر دو گونه اند: عام (Generic) و کشوری.دامنه های ژنریک (مثل .com و .net و .org)توسط سازمان غیر دولتی ICANN ایالات متحده ثبت می شوند و در نتیجه تابع قوانین فدرال ایالات متحده هستند در حالی که دامنه های کشوری (مثل .de و .us و .uk) تابع قوانین کشورهای خود هستند..ir نیز دامنه اختصاص یافته به ایران است و با توجه به اینکه بیش از یکسال از تسهیل شرایط ثبت آن نمی گذرد هنوز نام های خوب ثبت نشده زیادی با این پسوند وجود دارند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دامنه های .ir به سایت

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

مراجعه کنید.

● انتخاب میزبان مناسب:

در انتخاب میزبان باید به مشخصات زیر توجه داشت:

١) فضا:اولین موردی که باید در نظر گرفت میزان فضای مورد نیاز برای وب سایت است.تجارت های بزرگتر برای ایجاد وب سایت خود از یک سرور اختصاصی (Dedicated Server) استفاده می کنند ولی برای تجارت های کوچک و متوسط (Small and Medium Businesses) هزینه اجاره یک سرور اختصاصی بالاست و بهمین جهت ناچار به استفاده از سرور های اشتراکی (Shared Server) هستند در چنین مواقعی میزان فضای تخصیص یافته به هر یک از کاربران محدود است و از همین رو تخمین میزان فضای مورد نیاز از اهمیت بالایی برخوردار است.

٢) پهنای باند(Bandwidth):نکته مهم دیگر میزان پهنای باند اختصاص یافته به وب سایت است.روش های گوناگونی برای تخمین پهنای باند احتمالی یک وب سایت وجود دارد ولی باز هم احتمال کمبود پهنای باند به دلایل مختلف از جمله افزایش غیر قابل پیش بینی بازدید کننده یا حملات خرابکارانه وجود دارد.به شرایط ، میزان و قیمت هر گیگابایت پهنای باند اضافی دقت کنید.علاوه بر این هرگز فریب پهنای باند نامحدود (Unlimited) را نخورید زیرا چنین مفهومی اصلا وجود خارجی ندارد و تنها یک حربه تبلیغاتی برای جذب مشتری است.

٣) سیستم عامل سرور:در حال حاضر اکثر قریب به اتفاق سرورها (حداقل در ایران) از دو سیستم عامل ویندوز و لینوکس استفاده می کنند.البته معدود سرور های سولاریس ، مکینتاش و ... نیز وجود دارند که به علت عدم فراگیری در اینجا مورد بحث قرار نمی گیرند.از مهمترین تفاوت های ایندو سرور زبان برنامه نویسی و پایگاه داده مورد پشتیبانی آنهاست.سرور های ویندوز غالبا تنها از ASP و ASP.NET بهمراه پایگاه داده MS SQL server پشتیبانی می کنند در حالی که سرور های لینوکس بجای ایندو تکنولوژی از PHP و MySQL پشتیبانی می کنند.در خصوص این ابزار ها، ویژگی ها و تفاوت هایشان در بخش پیاده سازی فروشگاه بیشتر صحبت خواهیم کرد.

٤) برنامه های جانبی: اکثر سرور ها برنامه های جانبی رایگان و غیر رایگانی را برای مشتریان خود تدارک دیده اند که می تواند در بسیاری از موارد مفید واقع شود.نرم افزار های فروشگاه الکترونیک ، اتاق گفتگو ، مدیریت وب سایت ، تحلیل ترافیک و ... از این جمله اند.

٥) گارانتی بازپرداخت پول: بسیاری از سرویس دهندگان میزبانی وب، پیشنهاد بازپرداخت ٣٠ روزه یا ١٥ روزه تمام پول در صورت عدم رضایت مشتری را می دهند.هر چقدر هم که دقت کرده باشید ممکن است چیزی از چشمانتان پنهان مانده باشد.برای همین از چنین سرویس دهندگانی استفاده کنید تا راه بازگشت داشته باشید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انتخاب یک هوست مناسب می توانید از سایت های زیر استفاده کنید:

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

● Business Plan:

برنامه ریزی بخشی جدایی ناپذیر از تجارت است که نمی توان اهمیت آن را در موفقیت تجار موفق دنیا نادیده گرفت.رابرت کرامر رییس بانک First Business در لس آنجلس می گوید: "تهیه یک طرح و برنامه تجاری ضروری است.اگر کسی که می خواهد یک کسب و کار کوچک براه بیاندازد نتواند یک برنامه تجاری تهیه کند بطور حتم دچار مشکل خواهد شد."

یک طرح تجاری شامل بخش های مختلفی از جمله تعریف کار، بازار، سرمایه و مدیریت می شود.هدف ما در این بخش تدوین یک طرح تجاری کامل و دقیق نیست و فقط به مسایلی که در این مرحله از کار جهت گیری آینده ما را مشخص می کندخواهیم پرداخت.برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تهیه Business Plan به سایت های معرفی شده در بخش سایت هفته از ستون تجارت هفته مراجعه کنید.

برای تهیه طرح تجاری به سوالات موجود در هر زیر مجموعه پاسخ داده و با مرتب کردن و دسته بندی پاسخ ها لیستی مدون از مخاطبین، نیاز ها، امکانات، کمبود ها و ... تهیه کنید.این لیست برای اتخاذ تصمیم ها مناسب در مواقع مختلف بسیار مفید خواهد بود.

١) بازار هدف:

بازار هدف شما چه کسانی هستند؟ چه مشخصاتی دارند؟چه اطلاعات و مهارت های تکنیکی دارند و چه چیز هایی را نمی دانند؟

کدام مدل تجارت الکترونیک برای شما مفید است؟

٢) برنامه ریزی:

چه مزایایی از حضور در وب بدست خواهید آورد؟

چه زیانهایی ممکن است بدلیل حضور در وب شما را گرفتار کند و چگونه برآنها غلبه خواهید کرد؟

٣) زمان بندی:

برنامه زمانبندی و ضرب الاجل شما برای ساخت وب سایت، آغاز به کار فروشگاه و ... چیست؟

٤) بودجه:

بودجه ای که برای انجام این پروژه در نظر گرفته اید چقدر است؟از چه طریقی تهیه شده؟بازگشت آن باید چگونه و تحت چه زمانبندی باشد؟

٥) محتوا:

محنوای سایت شما شامل کدام موارد زیر می شود؟

تجارت الکترونیک / سبد خرید، خذمات / پشتیبانی مشتری ، پشتیبانی فنی، انجمن های تبادل آرا، خبرنامه ، کاتالوگ، فرم های سفارش و نظر سنجی ، بخش ورود اعضا و ...

٦) تبلیغات و بازاریابی:

از چه شیوه های بازاریابی استفاده می کنید؟

هزینه در نظر گرفته شده برای تبلیغات و جذب مشتری چقدر است؟

٧) امنیت:

در صورتی که از پرداخت آن لاین استفاده می کنید چگونه امنیت آنرا تضمین می کنید؟

برای حفاظت از حریم خصوصی کاربرانتان چه تدابیری اندیشیده اید و ...

● انواع فروشگاه آن لاین:

همه فروشگاه های آن لاین به یک شکل عمل نمی کنند و خدمات یکسانی ارائه نمی دهند.برای ساخت و طراحی یک فروشگاه آن لاین و درک نیازمندی های آن باید شناختی نسبت به نحوه عملکرد برخی از معمولترین این مدل ها داشته باشیم:

١) مدل ویترینی (Storefront Model):از این مدل همانطور که از نام آن پیداست به عنوان ویترینی برای معرفی کالا ها استفاده می شود.چنین سایتی در برخی موارد دارای قابلیت سفارش و پرداخت آن لاین هم هست ولی در بسیاری مواقع تنها به عنوان یک کاتالوگ آن لاین از محصولات فعالیت می کند.

٢) مدل سبد خرید (Shopping Cart Model):در این مدل که فراگیر ترین مدل فروشگاه های آن لاین است مشتری با گردش در فروشگاه مجازی به انتخاب کالاهای مورد نیاز خود می پردازد و در انتهای خرید با بررسی سبد خرید خود کالاهایی را به آن اضافه یا از آن حذف می کند و سپس مبلغ آن را پرداخت می کند.

٣) مدل حراجی (Auction Model):در این مدل صاحب فروشگاه آنرا همچون یک جمعه بازار به مشتریان خود اجاره می دهد تا کالاهای اضافی خود را در آن به فروش رسانند.در چنین حالتی در آمد فروشگاه از دریافت کمیسیون از هر فروش تامین می گردد.مدل دیگری از حراجی های آن لاین نیز وجود دارد که به آن مدل معاوضه ای (Bartering Model) می گویند.همانطور که از نام آن مشخص است تفاوت آن با مدل حراجی در این است که در اینجا افراد کالاهای مازاد بر نیاز خود را با یکدیگر مبادله می کنن.

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مدل های فروشگاه آن لاین به کتاب Internet & WWW ; How to program By:H.Deitel & M.Deitel مراجعه کنید.

● پیاده سازی وب سایت:

برای پیاده سازی هر یک از مدل های فوق نیاز به برنامه نویسی دارید.برای عبور از این مرحله سه راه در پیش روی شماست:یا خودتان برنامه نویسی کنید ، یا یک تیم برنامه نویسی استخدام کنید و یا از نرم افزار های باز متن موجود در بازار استفاده کنید. روش آخر ارزان ترین و سریعترین روش پیاده سازی فروشگاه است ولی ممکن است سازگاری کامل با نیاز های شما –بخصوص در بخش پرداخت ها- نداشته باشند.برای استفاده از هر یک از دو راه دیگر باید با زبان های برنامه نویسی تحت وب و مباحث مربوط به مهندسی وب آشنایی داشته باشید.

● PHP در مقابل ASP.NET:

PHP و ASP امروزه پر کاربرد ترین زبان های برنامه نویسی تحت وب هستند که توانسته اند به خوبی گوی سبقت را از سایر رقبایشان همچون JSP و Perl بربایند.اکثر برنامه های کاربردی وب از جمله فروشگاه های آن لاین با استفاده از این دو زبان تولید می شوند.شون هال در مقاله ای که در سایت شرکت Oracle منتشر کرده به مقایسه قابلیت ها، مزایا و کمبود ها ی هر یک از این دو پرداخته است.

● مهندسی وب :

مهندسی وب فرآیندی است که برای ایحاد سیستم ها و برنامه های کاربردی تحت وب مورد استفاده قرار می گیرد..این فرآیند اکثر فاز های مهندسی نرم افزار از قبیل مهندسی نیازمندی ها ، طراحی ، تجزیه و تحلیل ، پیاده سازی ، تست و نگهداری و ... را با اندکی تغییر در نحوه اجرا و میزان اهمیت و اولویت دارا می باشد.از جمله این تفاوت ها می توان به فر آیند نگهداری و توسعه دائمی-و گاه حتی ساعت به ساعت- وب سایت ها بر خلاف توسعه گسسته و زمانبندی شده نرم افزار های معمول اشاره کرد.از مهمترین مشخصه های یک نرم افزار کاربردی تحت وب و به تبع آن یک فروشگاه آن لاین می توان به موارد سه گانه زیر اشاره کرد:

فوریت و سرعت (Immediacy):برنامه های کاربردی وب باید سریعا آماده شوند.گاه پیش می آید که کلیه مراحل از مطالعه اولیه تا طراحی و پیاده سازی وب سایت در چند روز و یا چند هفته و با یک زمانبندی فشرده انجام شود

امنیت (Security):این ویژگی برای برنامه های کاربردی که تحت وب در دسترس عموم قرار دارند بسیار مهم است .به منظور حفاظت از محتویات حساس و تامین موارد امنیتی انتقال اطلاعات و بخصوص اطلاعات مربوط به کارت اعتباری مشتریان ، اقدامات شدید امنیتی باید در سراسر زیر ساخت برنامه کاربردی وب انجام شود.

زیبا شناختی (Aesthetic):زیبا شناختی جزئی غیر قابل انکار در در جذب و کشش مخاطب به سایت است.

مطالب فوق خلاصه ایست از فصل مهندسی وب کتاب "مهندسی نرم افزار ؛ رهیافتی برای یک اهل فن" نوشته پرفسور راجر پرسمن که با ترجمه مهندس نوید هاشمی طبا در ایران به چاپ رسیده است.برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مهندسی وب می توانید به این کتاب مراجعه کنید.

وظائف خاص یک سیستم فروش نرم افزار شامل موارد زیر می شود:

▪ تامین امکانات کاتالوگ: اطلاعات مربوط به هر نرم افزار باید در صفحه وب نگهداری شود.این اطلاعات می تواند شامل نام، تاریخ انتشار، قیمت، توضیحات و ... باشد

▪ تامین تسهیلات جستجو:کاربر باید بتواند بر اساس های مختلف از جمله نام ، دسته بندی و ... به جستجوی نرم افزار مورد نظرش بپردازد.

▪ ایجاد تسهیلات سفارش:در صورتی که از کارت های اعتباری استفاده می کنید باید اطلاعات آنرا بصورت تضمین شده و ایمن از کاربر دریافت کنید.در غیر اینصورت یک فرم سفارش ساده کارتان را راه می اندازد.

▪ ایجاد امکانات پیگیری:این تسهیلات به مشتری امکان می دهد که ببیند آیا سفارش ارسال شده یا به دلایلی از قبیل اتمام موجودی ارسال سفارش به تعویق افتاده است.

▪ ارائه اخبار یا بولتن به مشتری:اطلاعات ارسالی می تواند شامل اطلاعات مربوط به سفارش یا فهرست کتب جدید ، اخبار فروشگاه و ... باشد.

▪ کنترل و نظارت بر موجودی و گزارش دهی مالی: این دو بخش از دید کاربران مخفی است ولی برای اداره و مدیریت فروشگاه از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

● طراحی رابط فروشگاه:

طراحی رابط کاربری فروشگاه و بطور کلی سایت های وب علاوه بر اصول مشترک در تمامی نرم افزار ها تابع یکسری موارد خاص نیز می باشند.یکی از بهترین راهنماهای طراحی رابط کاربر قوانین تئو مندل (Mandel) است که در زیر خلاصه ای از آن به نقل از کتاب پرفسور پرسمن آمده است

● قوانین طلایی مندل:

١) کنترل کاربر را در اختیار داشته باشید.

٢) از حافظه کاربر مالیات نگیرید و آن را تحت فشار قرار ندهید.

٣) رابط را سازگار طراحی کنید.

برای رسیدن به اهداف فوق مندل یکسری اصول را به عنوان زیر مجموعه هر یک از قوانین ارائه می دهد که در زیر به مهمترین آنها اشاره شده است:

▪ کاربر را در وضعیت نامطلوب قرار ندهید و او را به کارهای ناخواسته وادار نکنید.

▪ رابط را انعطاف پذیر طراحی کنید.

▪ امکان بازگشت و توقف را در صورت اشتباه به کاربر بدهید.

▪ به کاربر اجازه تعامل با تمام اشیای درون صفحه را بدهید.

▪ از پیش فرض های معنی دار (Meaningful Defaults) و میانبر های مناسب استفاده کنید.

▪ از استعارات جهان طبیعی برای اشکال ، شمایل و ... استفاده کنید.

▪ اطلاعات را به صورت تدریجی و سلسله مراتبی در اختیار کاربر قرار دهید (وی را با انبوهی از اطلاعات و لینکهای در هم و بر هم سر در گم نکنید.)

▪ اسامی ، مکدلها ، نمادها و ... که کاربر به آنها خو گرفته را بدون دلیل منطقی تغییر ندهید.

علاوه بر اصول فوق رعایت قوانین زیردر طراحی سایت های وب الزامی است:

▪ سرعت خواندن از روی مانیتور به نسبت نوشته های چاپی پایین تر است.کاربر را با مطالب حجیم مواجه نسازید.

▪ خطا های سرور باعث می شود که کاربر سایت را ترک کرده و دیگر بازنگردد.حتی الامکان از بروز آنها جلوگیری کنید.

▪ از نوشتن عبارت Under Construction پرهیز کنید.

▪ کاربران ترجیح می دهند از پیمایش (Scroll) در صفحات استفاده نکند.سعی کنید اطلاعات را در ابعاد مرورگر ارائه کنید.

▪ منوهای جستجو و نوار های اصلی باید بطور یکپارچه در تمام صفحات وجود داشته باشد.

▪ زیبا شناختی را هرگز به کارآیی ترجیح ندهید.

● بازاریابی:

بدیهی است که اگر از وجود فروشگاهی خبر نداشته باشیم از آن خرید هم نخواهیم کرد.همین اصل ساده بیانگر ضرورت تبیین یک استراتژی برای بازاریابی است.در این بخش بطور خلاصه به برخی از عناصر تشکیل دهنده استراتژی بازاریابی خواهیم پرداخت.

١) بررسی و مطالعه بازار (Market Research):

بررسی و مطالعه بر روی بازار یک کالا می تواند شرکت را در انتخاب استراتژی های تبلیغاتی خود یاری دهد.در گذشته بررسی بازار از طریق انجام نظر سنجی ، مصاحبه ، توزیع پرسشنامه و ... صورت می گرفت.اکنون اینترنت به بازاریابان امکان می دهد تا با سرعت بیشتری به بررسی و تحلیل صنعت ، مشتریان و رقبا بپردازند.انجمن های تبادل نظر از بهترین مکان ها برای آشنایی با افکار ، عقاید و نیازهای مشتریان بالفعل و بالقوه است.داشتن آگاهی از آمار های کاربران از قبیل سن ، جنس ، تحصیلات ، در آمد و محل زندگی برای تحلیل درست و در نتیجه انتخاب بهترین راه ضروری است.

٢) بازاریابی از طریق ایمیل:

ارسال نامه های تبلیغاتی به صندوق پستی کاربران از موثر ترین و کم هزینه ترین راههای هدف قرار دادن مشتریان بالقوه و جذب آنهاست.استفاده از فهرستهای پستی در این راه بسیار مفید است.در این نوع بازاریابی همواره باید دو نکته را مد نظر داشت:اول اینکه کاربران را با سیلی از ایمیل های تبلیغاتی روبرو نسازید.این کار از اثر گزاری تبلیغات بشدت می کاهد. و دوم اینکه تبلیغات خود را فقط برای کسانی که نسبت به دریافت آن ابراز تمایل کرده اند بفرستید زیرا ارسال Spam نه تنها به جلب مشتری کمک نمی کند بلکه موجب آزردگی وی می گردد.

٣) تبلیغات الکترونیک:

یکی دیگر از راه های جلب مشتری تبلیغ در سایت های دیگر است.از روش های معمول اینکار مبادله ی بنر های تبلیغاتی (Banner Exchange) ، پرداخت به ازای هر کلیک (Pay Per Click)و پرداخت به ازای بازدید (Pay Per Visit) است.

٤) موتورهای جستجو:

بهترین راه جذب ترافیک به وب سایت حضور در رتبه های بالای موتورهای جستجوست.برای کسب چنین رتبه هایی باید با شیوه ها و الگوریتم های جستجو در این موتور ها آشنایی داشته باشیم.نکات زیر شما را در کسب رتبه های بهتر در موتور های جستجو یاری می دهد.

الف) متا تگ ها (Meta Tags):

متا تگ ها تگ هایی هستند که در قسمت Header یک صفحه HTML یا XHTML قرار می گیرند و به موتور های جستجو اطلاعاتی در مورد موضوع وب سایت می دهند.در این تگ ها کلمات کلیدی مربوط به کسب و کارتان را قرار دهید.

ب)کلمات کلیدی:از کلمات فوق به تناوب در صفحاتتان استفاده کنید.از بکاربردن کلمات کلیدی غیر مربوط در متا تگ ها خودداری کنید زیرا موتور های جستجو به بررسی و تطبیق محتوای سایت و محتوای متا تگ ها می پردازند و در صورتی که به عدم تطابق ایندو پی ببرند سایت شما را بکلی از نتایج جستجو حذف می کنند.

ج)تگ های Alt: هنگامی که تصویری (Image) را در صفحه تان قرار می دهید تگ Alt آن را خالی نگذارید.در این تگ اطلاعاتی مربوط به کالا و یا خدماتتان وارد کنید.

د)لینک های ورودی:موتورهای جستجو میزان مجبوبیت شما از تعداد لینک هایی که دریافت کرده اید می سنجند.سعی کنید در برنامه های تبادل لینک با دیگر سایت ها مشارکت کنید.

ه)ثبت سایت در دایرکتوری ها:سایتتان را در دایرکتوری ها و موتور های جستجو به ثبت برسانید.بسیاری از موتور های جستجو برای اعلام نتایج خود به دایرکتوری هایی که ویراستار انسانی دارند مراجعه می کنند.

علاوه بر نکات فوق ، همانطور که در هفته های پیش هم اشاره شد وجود کلمات کلیدی در نام سایت نیز کمک بزرگی به کسب رتبه در این موتورها می کند.

٥) برنامه های شعبه پذیری (Affiliate Programs):

امروزه برنامه های شعبه پذیری به شیوه غالب و یگانه ی بازاریابی الکترونیک تبدیل گشته اند.شیوه کار آنها به این صورت است که شما به یک کالا از سایت دیگری لینک می دهید.در صورتی که خریدی از طریق لینک شما انجام شود درصدی از آن به شما تعلق می گیرد.یکی از محبوبترین برنامه های شعبه پذیری مربوط به سایت مشهور آمازون Amazon.com است.

٦) مدیریت ارتباط با مشتری (Customer Relationship Management):

همانطور که جذب مشتریان جدید مهم است حفظ و ترغیب مشتریان قدیم به خرید دوباره نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. تکنیک های مدیریت ارتباط با مشتری بر روش های افزایش و حفظ کیفیت خدمات مشتریان متمرکز هستند.مباحث مربوط به CRM بسیار گسترده اند و انشاء الله در مقاله ای جداگانه به آن خواهیم پرداخت.

٧) تلفیق بازاریابی سنتی و الکترونیک:

برای موفقیت در بازاریابی باید از هر دو شیوه بازار یابی به موازات هم استفاده کنیم.به علاوه مدل های بسیار ابتدایی بازاریابی سیار (Mobile Business) که با توجه به ساختار مخابراتی کشور قابل پیاده سازی باشد نیز می تواند ما را در افزایش کارآیی سیاست های تبلیغاتیمان یاری دهد.

● پرداخت آن لاین:

بسیاری از کارشناسان نبود امکان پرداخت آن لاین را مهمترین دلیل عدم رشد مناسب تحارت الکترونیک در ایران دانسته اند.سال گذشته و با آغاز به کار شبکه یکپارچه بانکی (شتاب) امید های کاربران برای دستیابی به حداقل خدمات بانکداری نوین بیش از پیش به حقیقت نزدیک شد تا جاییکه بانک سامان برای اولین بار امکان خرید آن لاین با کارت اعتباری را فراهم ساخت.البته این طرح به دستور بانک مرکزی متوقف شد و هنوز هم خبری مبنی زمان بر شروع به کار دوباره آن منتشر نشده است.

در سایر کشور ها از روشهای گوناگونی برای انجام تراکنش های آن لاین استفاده می شود.برخی از مهمترین این روشها عبارتند از :

الف)کارت های اعتباری(Credit Cards):از نظر تکنولوژی کارت های اعتباری را به دو نوع مغناطیسی و الکترونیکی (هوشمند) تقسیم می کنند.در کارت های مغناطیسی اطلاعات کاربران بصورت کد های ویژه در نوار مغناطیسی ذخیره می شود در حالی که این عمل در کارت های هوشمند به وسیله تراشه الکترونیکی تعبیه شده در کارت صورت می پذیرد.کارت های هوشمند خود نیز به کارت های دارای پردازنده و کارت های دارای حافظه تقسیم می شوند که نوع اول دارای بیشترین امنیت و حفاظت لازم برای استفاده در امور مالی است.

ب)پول الکترونیک:در این شیوه خریدار از قبل پولی را پرداخته و در ازای آن پول الکترونیک دریافت می کند که این پول در هنگام خرید برای فروشنده فرستاده می شود.

ج)ریز پرداخت ها (Micro Payments):این روش در مورد تراکنش های کم (در حد چند سنت ) مورد استفاده قرار می گیرد.در چنین تراکنش هایی برای جلوگیری از پرداخت کارمزد بالای بانکی مجموع چند تراکنش با هم و زمانی که به مبلغ قابل توجهی رسید دریافت می گردد.از بهترین نمونه های این روش می توان به سیستم صدور قبض تلفن اشاره کرد.