اینترنت و دهکده جهانی

[mohsen 88 10106]

به نظر می‌رسد پدیده جهانی شدن، علیرغم انتقاداتی كه به آن وارد است امری اجتناب‌ناپذیر است. آنچه این اتفاق را حتمی می‌كند، انقلابی است كه در زمینه ارتباطات رخ داده است.

فردی در تانزانیا رئیس اداره‌اش را ترور می‌كند، چند لحظه بعد در اروپا همه خبردار می‌شوند. كودكی در فلسطین كشته می‌شود، بعد از نیم‌ساعت روی خط اینترنت جهانیان خبردار شده، آماده واكنش می‌شوند. معدن طلایی در آفریقا كشف می‌شود، به فاصله چند ساعت ارزش سهام در بازار بورس آمریكا تغییر میكند. عده‌ای میلیونر می‌شوند و برخی از هستی ساقط می‌شوند. كودتایی در كشور كوچكی اتفاق می‌افتد، حتی قبل از استقرار كودتاچیان تمام رسانه‌های بین‌المللی به بحث پیرامون آن می‌پردازند و نقاط مثبت و منفی چنین حادثه‌ای را بررسی می‌كنند.

تصور می‌كنم چند مثال فوق كافی باشد تا به این یقین و باور برسیم كه دیگر محال است كشوری بتواند درون مرزهایش مخفی شده و خود را بی‌نیاز از جهان و جهانیان بداند. كوچكترین اتفاقی كه در نقطه‌ای از جهان رخ می‌دهد می‌تواند در زندگی سایر مردم تأثیر گاه شگفت‌انگیز بگذارد.

به راستی آیا می‌توان از كنار این قضیه به راحتی گذشت و آن را نادیده انگاشت؟ همه مردم جهان سوار بر یك اتوبوس به سوی مقصدی واحد حركت می‌كنند. تفاوت فقط در جایگاه آنان است. اما بدون شك همه به سوی تمدنی كه بالاتر و باارزشتر است در حركت‌اند. اگر در قرن نوزدهم شكستن چند مجسمه در كشوری، امری داخلی به حساب می‌آمد،‌ در قرن بیست‌ویكم این امر مسئله‌ای داخلی نبوده و واكنش بین‌المللی ایجاد می‌كند. اگر زندانی شدن چند نویسنده در صد سال قبل امری كوچك به نظر می‌رسید كه اثرات آن فقط متوجه چند خانواده می‌شد، امروز به بركت انقلابی كه در اطلاع‌رسانی پیش آمده، چنین حادثه‌ای آزاداندیشان سراسر دنیا را تكان داده و باعث چالش‌های بین‌المللی می‌گردد.

انقلابی كه در اطلاع‌رسانی رخ داده مزایا و محاسن بی‌شماری دارد اما فراموش نكنیم كه مسائل و گاه مصیبت‌هایی نیز به دنبال خواهد داشت. بی‌اعتنایی به ارزش‌های فرهنگی باعث بی‌هویت شدن و در نتیجه استحاله فرهنگی می‌شود كه اولین گام در استعمار نو به حساب می‌آید. اگر در قرن نوزدهم برای فتح كشوری احتیاج به لشكركشی و صرف نیروی انسانی و تجهیزات جنگی بود؛ در قرن بیست‌ویكم نیازی به سرباز و جنگ‌افزارها نیست. ساده‌ترین راه، تهی كردن مردم از ارزش‌های فرهنگی و سپس جایگزین كردن عقایدی است كه در نهایت موجب خواهد شد نه تنها در قبال مهاجم، مقاومتی نكنند بلكه حتی به استقبال وی نیز بروند.

به عبارتی دیگر، اینترنت تبدیل به غول افسانه‌ای شده كه اگر در خدمت بشر و اهداف والای او قرار نگیرد می‌تواند بسیار مخرب و ویرانگر باشد و با نقل قول از آقای «مایور» [دبیركل سابق یونسكو] باید بگویم كه بزرگراه‌های اطلاعاتی حامل بدترین و بهترین محتویات هستند.