آموزش مراحل اصولی طراحی کارخانه

[مهندس خوش فکر 11397]

1-مطالعه بازار و پیشبینی فروش:اصولا قبل از انجام هر گونه فعالیتی در رابطه با طرح ریزی یک واحد صنعتی،باید محصول یا محصولات مشخصی را جهت تولید در آینده انتخاب کرد.در این مرحله ابتدا برای انتخاب محصول بهینه لازم است تا تعدادی از محصولات قابل تولید را با یکدیگر مقایسه کرده و پس از تعیین بهترین محصول جهت تولید،به جمع آوری اطلاعات اولیه بیشتری در مورد بازار آن محصول پرداخت. بازار هر محصول بستگی به میزان عرضه آن محصول(مقدار تولیدات داخلی بعلاوه واردات) و نیز میزان تقاضای آن محصول(مقدار صادرات و مصرف داخلی)دارد.پس از براورد تقریبی این دو کمیت و همچنین تخمین قیمتی مناسب برای حال و آینده محصول،نوبت آن است که سهمی از بازار را که در آینده توسط تولیدات واحد صنعتی مورد نظر تحت پوشش قرار میگیرد،براورد کرده و از این طریق برنامه ای را برای تولیدات و فروش آینده خود در نظر گرفت.

2-تعیین شرح و مشخصات محصول:در این مرحله لازم است که اطلاعات بیشتری راجع به محصول مورد نظر جمع آوری شود.این اطلاعات بیشتر جنبه فنی داشته و عموما پس از جمع آوری،باید از دید فنی و طراحی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. انجام یک تجزیه و تحلیل فنی دقیق و حساب شده ممکن است به تغییر شکل،جنس و یا نوع قطعات و اجزای بکارگرفته شده در محصول بیانجامد و نهایتا محصول جدیدی را با خصوصیات و ویژگی های بهتر پدید آورد.در این مرحله پس از تعیین طرحها و نقشه های دقیق قطعات محصول و نیز نحوه مونتاژ آنها بر روی یکدیگر،نوبت به آن میرسد تا این قطعات و اجزا را به 3 گروه اصلی به شرح زیر تقسیم کنیم:

-قطعاتی که مستقیما باید از بازار خریداری شوند.

-قطعاتی که برای ساخت به بیرون از کارخانه سفارش داده میشوند.

-قطعاتی که در کارخانه باید تولید شوند.

پس از دسته بندی این 3 گروه اصلی و کدگذاری آنها،با توجه به نرخ تولید براورد شده در مرحله قبل،نیاز سالانه به هر یک از قطعات را با احتساب میزان خرابی و دوباره کاری بدست آورد و به کمک این ارقام به محاسبه مقدار مواد اولیه مورد نیاز برای تولید این تعداد از قطعات در طول سال خواهیم پرداخت.

3-تدوین روشهای ساخت:با استفاده از دانش فنی و همینطور روشهای متداول برای تولید قطعات،سعی در انتخاب بهترین روش ساخت برای تک تک قطعات ساختنی در داخل کارخانه کرده و همچنین به کمک نمودار مونتاژ محصول و نیز تکنولوژی ساخت تعیین شده برای تولید تک تک قطعات،نمودار فرایند عملیات را تدوین میکنیم. این نمودار شبیه نمودار مونتاژ است با این تفاوت که به جای هر یک از قطعات نمودار مونتاژ،شرح عملیات تولیدی آن قطعه را به شکلی زنجیروار،عینا جایگزین میکنیم.

4-طرح ریزی بخشهای تولیدی:در این مرحله قدمهای زیر به ترتیب برداشته خواهند شد:

-تعیین نوع عملیات تولیدی مورد نیاز برای قطعات و نهایتا تکمیل جداول مراحل ساخت قطعات.

-تعیین نوع و تعداد ماشین آلات تولیدی،تجهیزات و وسایل کمکی مورد نیاز برای کلیه عملیات تولیدی

-تعیین زمان استاندارد برای انجام عملیات تولیدی

-تعیین ایستگاههای کاری،استقرار بهینه ماشین آلات و نهایتا بالانس خط تولید

-تدوین لیست ماشین آلات،تجهیزات و وسایل کمکی و همینطور نیروی انسانی مورد نیاز برای بخشهای تولیدی

-براورد مساحت اولیه مورد نیاز برای هر یک از بخشهای تولیدی

-تکرار کلیه عملیات فوق برای بخش مونتاژ محصول

-تعیین مشخصات ظاهری،مسیر و فرکانس حرکت مواد اولیه،قطعات در جریان ساخت و محصول نهایی

-تعیین واحد بار،نوع و تعداد وسایل حمل و نقل مواد اولیه،قطعات در جریان ساخت و محصول نهایی

-طرح ریزی انبار مواد اولیه،انبارهای موقت برای قطعات در جریان ساخت و انبار محصول نهایی

-تعدیل مساحت بخشهای تولیدی و مونتاژ با توجه به فضای مورد نیاز برای انبار قطعات در جریان ساخت

-تدوین جدول(از-به) میزان حمل و نقل مواد و قطعات بین انبارها به بخشهای تولیدی و مونتاژ

-تعیین نوع و تعداد وسایط حمل و نقل مورد نیاز برای بخشهای فوق

-تجزیه و تحلیل جدول(از-به) و تعیین بهترین استقرار برای بخشهای تولیدی،مونتاژ و انبارها

[مهندس خوش فکر 11397]

5-طرح ریزی بخشهای غیر تولیدی:اصولا بخشهای غیر تولیدی به دو گروه اصلی تقسیم میشوند:گروه اول بخشهای سرویس دهنده به پرسنل یا همان بخشهای اداری میباشد.گروه دوم بخشهای سرویس دهنده به تولید یا همان بخشهای پشتیبانی میباشند.

الف)طرح ریزی بخشهای سرویس دهنده به پرسنل(بخشهای اداری):اصولا طرح ریزی بخشهای غیر تولیدی کم اهمیت تر یا راحت تر از طرح ریزی بخشهای تولیدی نبوده و باید به هنگام برداشتن قدمهای زیر،دقت فراوانی مبذول داشت.

-بررسی و مطالعه روابط سازمانی درون کارخانه و نهایتا تعیین دپارتمانهای مالی، اداری و خدماتی مورد نیاز برای کارخانه مورد نظر.

-تهیه چارت سازمانی و تدوین شرح وظایف و ارتباطات قسمتهای مختلف طرح ریزی شده در بالا

-تعیین نیروی انسانی مورد نیاز برای بخشهای مالی و اداری

-تعیین لوازم و تجهیزات مورد نیاز برای بخشهای مالی و ادری

-براورد مساحت مورد نیاز برای هر یک از بخشهای مالی و اداری

-تعیین استقرار بهینه برای بخشهای مالی و اداری

-تکرار مراحل فوق برای بخشهایی مثل:سلف سرویس،بهداری،حمام،دستشویی ،رختکن،سالن اجتماعات،نگهبانی و...

ب)طرح ریزی بخشهای سرویس دهنده به تولید(بخشهای پشتیبانی)

این بخشها عبارتند از:بخش تعمیرات مکانیک،تعمیرات برقی،آزمایشگاه،کنترل کیفیت،اطاق ابزار و تاسیسات برقی اصلی و اضطراری،تاسیسات گرمایشی و سرمایشی و تهویه مطبوع،تاسیسات هوای فشرده و تاسیسات آب و فاضلاب

جهت طرح ریزی بخشهای یاد شده قدمهای زیر پیشنهاد میشود:

-بررسی و مطالعه نوع سیستم مورد نیاز در هر یک از بخشهای پشتیبانی(منظور بررسی تمرکز یا عدم تمرکز سرویس دهی این بخشها میباشد)

-تعیین لیست ابزار،تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز در هر یک از این بخشها

-تعیین استقرار بهینه،ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز در هر یک از این بخشها

-تعیین نیروی انسانی مود نیاز برای هر یک از این بخشها

-براورد مساحت مورد نیاز هر یک از این بخشها

-تعیین استقرار بهینه هر یک از این بخشها در کنار یکدیگر

6-تعیین چارت سازمانی و استقرار کلی کارخانه:در این مرحله کلیه بخشهای طرح ریزی شده تولیدی و غیر تولیدی را در کنار یکدیگر به بهترین نحو مستقر میکنیم.این استقرار باید طوری باشد که فضای مورد نیاز برای خیابانها،جدول بندی و نیز فضای سبز ساختمانها و محوطه در آن در نظر گرفته شود.در این مرحله همچنین چارت سازمانی کلی کارخانه را با توجه به بخشهای تولیدی و غیر تولیدی طرح ریزی شده تهیه و تنظیم میکنیم.پس از انجام این مراحل،میتوان نقشه کروکی کارخانه را ترسیم نمود و از روی آن نقشه های عمرانی و اجرایی کلیه قسمتهای کارخانه را جداگانه طرح ریزی کرد.

7-تجزیه و تحلیل مالی:

-تعیین هزینه های مواد اولیه و قطعات

-تعیین هزینه های حقوق و دستمزد

-تعیین هزینه های متفرقه تولید

-تعیین هزینه ساختمانها

-تعیین هزینه ماشین آلات تولیدی

-تعیین هزینه سیستمهای حمل و نقل

-تعیین هزینه تاسیسات

-تعیین هزینه لوازم اداری

حال با استفاده از جدول هزینه های بدست آمده به براورد میزان سرمایه گذاری ثابت و نیز هزینه های استهلاک پرداخته و به موازات آن هزینه های نقدی سال اول تولید، میزان سرمایه در گردش و نهایتا هزینه تسهیلات مالی مورد نیاز را براورد خواهیم نمود.در این مرحله از تجزیه و تحلیل مالی،به تدوین صورتها و نسبتهای مالی به شرح زیر خواهیم پرداخت:

-پیشبینی سود و زیان

-پیشبینی جریان نقدی

-پیشبینی ترازنامه

-پیشبینی خالص وجوه نقدی و تعیین نرخ جذاب بازگشت سرمایه

-تعیین هزینه های ثابت و متغیر و نیز نقطه سر به سر تولید

-پیشبینی نسبتها و شاخصهای مالی پروژه

-پیشبینی شاخصهای ملی پروژه

**تدوین برنامه زمانبندی اجرای پروژه(پس از اخذ موافقت اصولی)

[tiba* 797]

انواع مسائل طراحی کارخانه ( موارد کاربرد طرح ریزی )

1-تغییر طرح محصول

2-اضافه کردن و تولید محصول جدید

3-بزرگتر کردن یا کوچکتر کردن دپارتمانها

4-تغییر مکان یک بخش

5-افزودن یک بخش جدید

6-جایگزینی و تعویض دستگاههای قدیمی

7-تغییر در روش تولید

8-کاهش هزینه

9-طراحی و احداث یک کارخانه جدید

[tiba* 797]

طراحی ظرفیت

میزان خروجی یک سیستم را ظرفیت ( تولید) آن سیستم می نامند.

ظرفیت واقعی : میزانی است که ما طراحی کرده ایم و آن را تعریف نموده ایم.

ظرفیت اسمی : میزانی است که در واقعیت و درعمل از سیستم گرفته می شود.

طراحی فرآیند

فرآیند: مکانیزم تبدیل ورودی ها به خروجی ها است.

در این مرحله باید به مشخص کنیم که چگونه می خواهیم تولید کنیم ؟

فرآیندها خود از نظر نوع خروجی ، مشخصات عملیات، نوع استقرارو نوع منابع و غیره به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند

[tiba* 797]

طراحی جریان مواد

جریان مواد

به مسیر گردش مواد از ابتدای ورود به کارخانه تا خروج از کارخانه را جریان مواد می گوییم.

از نظر فضا های موجود در کارخانه فضا ها به 6 دسته تقسیم می شوند :

سطح زیر زمین، سطح همکف، سطح حرکت محصولات، سطح آزاد، سطح اسکلت فلزی و سطح پشت بام.

الگوهای عمومی جریان مواد :

مدل های افقی

مدل های عمودی

مدل های افقی مانند مدل خط مستقیم، مدل l شکل، مدل زیگزاگ، مدل u شکل، مدل دایره ای شکل و مدل ترکیبی.