مقبره شاه عباس کجاست؟

[میلاد 24,047]

کاشان، اردبیل و قم سه شهری بودند که به عنوان محل احتمالی دفن شاه عباس صفوی شناخته می شدند. اردبیل به دلیل وجود آرامگاه شیخ صفی که نیای سلسله صفویه محسوب می شد گزینه جدی محل دفن شاه عباس به نظر می‌رسید اما شواهد و مدارک کافی در این خصوص موجود نبود. کاشان و قم بر سر راه اصفهان و مازندران – جایی که شاه عباس درگذشت- قرار داشتند و احتمال دفن شاه مرحوم در این دو شهر زیاد بود چراکه فاصله زیاد مازندران تا اصفهان ممکن بود جسد را فاسد کند. با این حال در این مورد هم شواهدی وجود نداشت. بعید بود که مقتدرترین سلطان صفویه را بدون مقبره مشخص و باشکوه به خاک سپرده باشند. تنها در چند کتاب از جمله روضه الصفا اشاره به مقبره شاه عباس در کاشان دیده می‌شد. در این کتاب ها به دفن شاه صفوی در حرم امامزاده حبیب بن موسی اشاره شده بود اما مقبره ای که به روشنی متعلق به شاه عباس باشد در حرم این امامزاده هم پیدا نشده بود. با این همه مقبره خاصی در صحن امامزاده وجود داشت که کسانی آن را مقبره شاه عباس دانستند. گزارشگر کیهان در سال 1346 مقبره را این گونه وصف کرده است:«سنگ بزرگ و سیاهی که بر حاشیه آن آیه الکرسی منقوش است مزار شاه عباس را پوشاننده است. طبق روایات در طرف دیگر این سنگ تصویری از شاه عباس با شرح زندگانی و تاریخ درگذشت او منقوش بوده که هنگام حمله افغان ها از بین رفته است. بعدها دوباره نقش شاه عباس را با وسایل مختلف بر روی آن سنگ تراشیده اند که آثار آن هنوز بر روی سنگ پیداست. در زیر سنگ قبر سردابه ای وجود دارد که مدفن اصلی جنازه در آنجاست و طبق روایتی یک کلاه خود چوبی که علامت آزادی و آمرزش بود در اثر بی توجهی از بین رفته است. تا چند سال پیش حتی خود اهالی کاشان نیز از وجود مقبره شاه عباس در شهر خود بی اطلاع بودند ولی اخیرا شهرداری کاشان در شناساندن این مقبره کوشیده است.» همین مقبره به شماره 352 به عنوان مقبره شاه عباس در اداره باستانشناسی ثبت شده بود با این حال باز هم بسیاری این مقبره را مقبره شاه عباس نمی دانستند و اردبیل و قم را به عنوان محل دفن سلطان صفوی محتمل تر می دانستند. واقعیت آن بود که تا آن زمان مهم‌ترین مدرک برای اثبات وجود مقبره شاه عباس در کاشان شرح روضه الصفا از مرگ و محل دفن او بود که این گونه نقل شده است:«چون خبر رحلت شاه جم جاه به حرم محرم رسید خدمه معظمه گریبان جامه‌های زرین بدریدند. شاهد صبح نیز با گریبان چاک طلوع کرد و ابر مازندری با سوگواران همی گریست. تن پاک شاه را بعد از تغسیل و تکفین در محفظه محفوظ به فیوضات ایزدی نهاده صوفیان صفوی با نوحه های ترکی بر دوش گرفته و پای برهنه حرکت دادند. پیشاپیش جنازه بیست گرجی گریبان گشاده بر سر و روی می زدند. چون به کاشان رسیدند شهریان جمله سیاهپوش شدند و به استقبال آمدند، شیون ها کردند و نعش را در پشت مشهد مدفن امامزاده حبیب بن موسی به امانت دادند و سپاه رو به اصفهان کرد.»

منبع خبر: کیهان، 14 شهریور 1346