رفتن به مطلب

گرافیک محیطی


ارسال های توصیه شده

مبلمان شهری و تبليغات محيطی

 

همه انسان‌ها در طول روز برای گذراندن زندگی، زمان زیادی را بیرون از خانه مشغول هستند. روستاها و شهرهای کوچک‌تر به دلایل زیادی از جمله آب و هوای خوب، میزان مناسب فضای سبز، عدم وجود ترافیک و آلودگی‌های صوتی و … شرایط مناسب تری را برای شهروندانشان فراهم می‌آورند. ولی در کلان شهرها چنین نیست و متأسفانه شهروندان از چنین امتیازاتی محروم هستند و روز خود را در محیطی ناآرام به شب می‌رسانند. در واقع مردم شهر نشین، زندگی ماشینی خود را آدم آهنی وار شروع کرده و شب به صورت رباطی خسته و بی روح به منزل باز می‌گردند.

در اینجاست که مسئله «زندگی شهری یا زندگی در شهر» مطرح می‌شود. برای درک بهتر موضوع، به بررسی این دو حالت می‌پردازیم.

 

 

زندگی شهری در واقع گذراندن زمان و سپری کردن روز و به شب رساندن آن، در میان ساختمان‌های بلند، برج‌ها، ماشین‌های غول آسا و صدها فناوری پیشرفته و بی روح دیگر به هدف تأمین نیازهای اولیه است، بدون توجه به نیازهای روحی و روانی که نقش مهمی‌در زندگی یک انسان دارند. البته زندگی شهری، دارای دو بعد است، یک بعد مثبت و یک بعد منفی. بعد مثبت زندگی شهری این است که با وجود پیشرفت‌ها و امکانات زیادی که در شهرهای بزرگ وجود دارد، زندگی برای شهروندان آسان تر شده و سرعت انجام کارها بیشتر و بعد منفی در زندگی شهری این است که همین پیشرفت‌ها و صنعتی شدن زندگی‌ها و سرعت گرفتن انجام کارها، شهروندان را از توجه به بسیاری از مسائل دیگر و لذت بردن از آن‌ها محروم کرده است. به عنوان مثال امروزه در شهرهای بزرگ، مردم زمان کمتری را با هم و در کنار هم می‌گذرانند و به لطف وجود وسایل نقلیه شخصی و عمومی‌، ارتباطات روزانه شهروندان با یکدیگر و همچنین عوامل طبیعی پیرامونشان به شدت کاهش یافته است.

 

 

و اما زندگی در شهر!

 

زندگی در شهر در واقع، زندگی شهری با حداکثر کاهش بعد منفی آن است.کلان شهرها به دلیل خدمات و امکانات گسترده ای که به شهروندان ارائه می‌دهند، مکان مناسبی برای زندگی می‌باشند ولی نکته مهم اینجاست که آسایش زندگی در دو بعد فیزیکی و روانی تأمین می‌شود که متأسفانه در کلان شهری مثل تهران، در جهت آسایش روانی شهروندان هیچ اقدام چشمگیری صورت نگرفته است. شهرهای بزرگ به دلیل وجود برج‌ها و ساختمان‌های بلند بتونی و شیشه ای، وسایل نقلیه گسترده، راه‌های ارتباطی پیچیده از جمله بزرگراه‌ها و … چهره صنعتی، خشک و بی‌روحی به خود می‌گیرند. با استفاده از «مبلمان شهری» می‌توان تا حد زیادی از این معضل شهرهای بزرگ کاست. «مبلمان شهری» به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیا، دستگاه‌ها، نمادها، خرده بناها، فضاها و عناصری گفته می‌شود که چون در شهر و خیابان و در کل، در فضای باز نصب شده‌اند و استفاده عمومی‌ دارند، به این اصطلاح معروف شده‌اند. مبلمان شهری در واقع زبان ارتباطی بین محیط شهری و شهروندان است. زبانی‌که از طرق مختلف به انسان کمک می‌کند تا از محیط اطراف خود پیامی ‌را بگیرد و آن را در ذهن خود، پرورش دهد. بشر موجودی است که نمی‌تواند بدون «ارتباطات» زندگی کند. هر فرد زنده به طور مرتب به وسیله حواس خود از محیط زندگیش اطلاعاتی به دست می‌آورد و آنها را در مغز خود بررسی می‌کند. به این ترتیب می‌توان گفت که هر آنچه که اطلاع یا پیامی ‌از خود می‌فرستد، «فرستنده» و بشر را که دریافت کننده این اطلاع است، "گیرنده" می‌نامیم. انتقال پیام ممکن است از راه‌های مختلف انجام پذیرد یا به اصطلاح دیگر پیام‌ها می‌توانند از کانال‌های گوناگونی منتقل شوند. یکی از این کانال‌ها که در زندگی شهری می‌توان از آن استفاده کرد، مبلمان‌های شهری هستند. مبلمان شهری، نوعی "فرستنده" است که می‌تواند به خوبی انواع پیام‌ها را در مکان و زمان مناسب به شهروندان منتقل کند. هر پیام(خبر) از مجموعه‌ای از «اطلاعات» تشکیل شده است که بشر به عنوان گیرنده این اطلاعات را از طریق حواس پنج‌گانه‌اش دریافت می کند و در مغز خود به تجزیه و تحلیل آن‌ها می‌پردازد. در این تجزیه و تحلیل است که عوامل اجتماعی- روانی مانند شخصیت فردی و تجارب شخصی و غیره نقش اساسی پیدا می‌کنند. در اینجاست که می‌توان به نقش مهم و اساسی «مبلمان شهری» در زندگی شهرنشینان پی برد. هدف نهایی یک شهر، ایجاد محیطی خلاق و پرورنده برای مردمی‌است که در آن زندگی می‌کنند. رسیدن به این هدف و به وجود آوردن چنین شهری، مستلزم توجه بیشتر مسئولین به برنامه ریزی، ساماندهی، آرام سازی و بهسازی فضا و تجهیزات شهری است. طراحی فضاهای سبز، راه‌های رفت و آمد پیاده و سواره، تابلو‌های اطلاع‌رسانی جمعی، استفاده از آب نماها، استفاده از مصالح مناسب در کف سازی‌ها، توجه به نورپردازی و رنگ‌ها و بازی با آن‌ها و بسیاری موارد دیگر، همگی عوامل تأثیرگذار برای داشتن شهری آرام و زیباست. در ایران امروز، به دلایل گوناگون از جمله بی‌توجهی مسئولین، مهاجرت بی رویه از شهرهای کوچک و روستاهای اطراف به کلان شهرها باعث شده است بسیاری از شهرهای بزرگ به صورت بی‌ضابطه گسترش پیدا کند و تسلط مسئولین شهری به کنترل اوضاع اجتماعی و پرداختن به امور سیمای شهرها و ساماندهی آن‌ها کمتر شود و حتی در مواردی باعث شده است که برآورده ساختن نیازهای ابتدایی شهروندان، مسئولین را از توجه به زیباسازی و بهسازی شهر، غافل نماید. در سال‌های اخیر که بحث زیباسازی شهری مطرح شده است، بیشتر تمرکز بر روی مبلمان شهری به کار رفته در کشور‌های غربی است، زیرا همان طور که می‌دانیم کشورهای پیشرفته اروپا و آمریکا در این زمینه رشد چشمگیری داشته‌اند. ولی همان طور که قبلاً هم گفته شد،"مبلمان شهری" نقش فرستنده پیام را در جامعه ایفا می‌کنند و این پیام در کشورهای مختلف، ریشه در فرهنگ، سنت و آداب آن کشور دارد و تقلید صرف از کشورهای غربی در این زمینه، خود می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

 

 

در کشور با تمدن ایران، از زمان‌های قدیم به بحث فضاهای شهری توجه شده است. به عنوان مثال برخی آب نما‌ها، لوح‌های سنگی، تندیس‌های سنگی از پادشاهان و... استفاده شده در زمان هخامنشیان، همگی نشان از قدمت طولانی مبلمان شهری در ایران دارد. در دوران بعد از اسلام هم به مبلمان شهری توجه شده است. در معماری صفویه، همواره خانه‌های ایرانی دارای الگوی سکوی خصوصی در کوچه و خیابان بودند که عابران پیاده نیز از آن استفاده می‌کردند. نحوه زنده شدن معابر با این سکوها تنظیم می‌شد. بعضی از این عناصر هم ریشه در باورهای مذهبی مردم - نظیر سقاخانه‌ها که در تمام نقاط شهر دیده می‌شدند- داشته است. پس از صفویان، دولت مرکزی قدرتمندی روی کار نیامد و از آن به بعد به خصوص در دوران قاجاریه، ایران دچار آشفتگی‌های شدید شد که همین امر باعث گردید که دیگر به ساماندهی شهرها و عناصر شهری توجه نشود و زمینه برای رشد و پیشرفت در استفاده از مبلمان شهری از بین رفت. در عصر حاضر، با توجه به پیشرفت فناوری و وجود برق و تلفن و گسترش راه‌های ارتباط جهانی(اینترنت) برای حل معضل کلان شهرها یعنی بی‌روح و ماشینی بودن زندگی راه‌های زیادی وجود دارد. بحث زیباسازی شهرها، بحثی پویا و زنده است که با زمان به جلو حرکت می‌کند، پس توجه و استفاده از امکانات، شرایط و مقتضیات هر دوره، امری مهم ضروری است.

 

 

نورپردازی از جمله مواردی است که نقش مهمی ‌را در زیباسازی شهری ایفا می‌کند. در معماری ایران باستان، به مسئله نور و نورپردازی توجه زیادی شده است و با استفاده از نور و سایه، فضاهای آرام، دلپذیر و زیبایی را خلق می‌کردند. رواق‌ها، طاق‌ها، قوس‌ها، ارسی‌ها و پنجره‌های مشبک همچنین هزاران شاهکار دیگر در معماری ایرانی، از جمله همین تأثیراتی است که نور بر زندگی ایرانیان داشته است.

 

 

اما متأسفانه این روزها هیچ اثری از این نوع معماری در ساخت و سازهای شهر به چشم نمی‌خورد. این روزها، نورپردازی تبدیل شده است به وسیله ای برای پوشاندن نواقص ساختمان‌ها. حتی گاهی اوقات استفاده غیر حرفه ای و بیش از‌ اندازه از نور، خود باعث ایجاد تنش و اضطراب در شهروندان می شود. در صورتی که با وجود پیشرفت فناوری و گسترش سیستم‌های گوناگون نورپردازی می‌توان با استفاده از نور در زیباسازی شهری، اقدامات زیادی صورت داد. به عنوان مثال می‌توان با استفاده از نورهایی با رنگ‌های مشخص، پیام خاصی را به شهروندان رساند و یا حتی در مکان‌هایی مشخص، ایجاد بازی و سرگرمی‌کرد. اینکه از چه نوری در چه فضایی استفاده شود، نکته بسیار مهمی ‌است که باید به آن توجه شود و در برخی فضاهای عمومی‌که ناخودآگاه تنش در آنجا زیاد است (مثل مکان‌های پر ترافیک، مکان‌های دارای آلودگی صوتی و...) می‌توان با استفاده از نورهایی با رنگ‌های آرامش بخش و نورپردازی صحیح، تا حد زیادی از این تنش‌ها کاست. در کشورهای پیشرفته دنیا، نورپردازی منطقی و ضابطه مند باعث شده تا نوعی زندگی شبانه در فضاهای شهری شکل گیرد که موجب پویایی و شادابی شهر است، به طوری که در 24ساعته زندگی شهر در جریان است و بسیاری از شهروندان برای رهایی از فشار‌های روزانه، به محیط‌های آرام موجود در شهر پناه می‌آورند. مکان‌هایی که کمبود آن‌ها در کلان شهر‌های ما به شدت احساس می‌شود. در سال‌های اخیر به مسئله نورپردازی توجه بیشتری شده است ولی متأسفانه عدم هماهنگی در استفاده از فناوری ‌های نوری و همچنین عدم وجود طرح جامع در این زمینه، مشکلات زیادی را به وجود آورده است که اگر به موقع به این مشکلات رسیدگی نشود، می‌تواند ضربه‌های جبران ناپذیری به روح و روان شهروندان وارد آورد.

 

 

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران

لینک به دیدگاه

مؤلفه های برنامه ریزی تبلیغات شهری

 

در مطالعه با هدف برنامه‌ريزي براي تبليغات شهري بايد عوامل و فاكتورهايي را مورد توجه قرار داد. در حقيقت آنچه يك برنامه‌ريزي مدون و جامع براي تبليغات محيطي ناميده مي‌شود مشتمل بر فاكتور‌هايي است كه در ذيل به آنها مي‌پردازيم.

 

 

1. مبانی تبلیغات:يك محقق وبرنامه ريز براي تدوين يك بسته جامع تبليغاتي فاكتورهاي ذيل را مورد توجه قرار ميدهد:

 

مفهوم تبلیغات‏، ‏‏‏‏‏‏‏سیر تحول تبلیغات، اهداف تبلیغات، دسته­‌بندی‌های تبلیغات، محتوای تبلیغات. مواد تبلیغاتی تبلیغات متحرک، مخاطب­‌شناسی در تبلیغات، فرآیند پروژه تبلیغاتی. تکنیک­‌های ارزیابی یک پروژه تبلیغاتی

 

پس از احصاء موارد پيش گفته موضوع رنگ در تبليغات از موارد مهم تدوين بسته تبليغاتي است و در اين بخش موارد ذيل بايد مورد توجه قرار گيرد:

- رنگ در تبلیغات

- اهمیت رنگ در تبلیغات محیطی

- رنگ در بین تمدن­‌ها و ملل

- رنگ‌های اصلی

- رنگ‌های ثانوی

- رنگ‌های ثالثیه

- رنگ‌های مکمل

- رنگ‌های سرد

- رنگ‌های گرم

-‌ هارمونی و هماهنگی رنگ‌ها

- کنتراست در بین رنگ‌ها و طرح­‌های گرافیک محیطی

- رابطه رنگ و فرم

- رنگ و فضای پرسکتیو

- روان­ شناسی رنگ‌ها

- تأثیرات فیزیولوژیک رنگ بر شهروندان

 

 

2- تأثیر تبلیغات محیطی بر شهرها: در اين بخش محقق و برنامهريز تبليغات محيطي را در بستر تعامل و اثرگذاري بر اقتصاد شهري مورد مطالعه قرار ميدهد و فاكتورهاي ذيل را مورد كنكاش علمي قرار ميدهد:

 

- تبلیغات محیطی و اقتصاد شهری

- تبلیغات محیطی و فرهنگ شهروندی

 

- تبلیغات محیطی و سیما و منظر شهری

 

 

3- شناخت فضاها و ابزارهای تبلیغات شهری: (وضع موجود) در اين بخش تلاش می شود تا فضاها و ابزارهاي تبليغات شهري بر اساس واقعيات و امكانات موجود مورد توجه قرار گيرد:

 

- بیلبورد

- پرتابل‌های تبلیغاتی

- فضای تبلیغی عرشه پل عابر پیاده و سواره

- استندهای تبلیغاتی

- تابلوهای تبلیغاتی بام ساختمان

- نما آگهی

- بدنه تبلیغاتی مبلمان شهری

- پلاکارد تبلیغاتی

- تابلوی اصناف شهری

- تابلوهای راهنمای شهری

- جداره­‌ها و بدنه‌های شهری

- فضای تبلیغات کف پیاده رو

- داربست­‌های تبلیغاتی

- ماکت­‌های تبلیغاتی

- نمایشگرهای شهری

- تلویزیون‌­های پارکی

- تلویزیون‌­های شهری

- موبایل تلویزیون

- لیزرهای تبلیغاتی

- پروژکتورهای پرتوافکن تصویری

- بالن‌­های تبلیغاتی

- بدنه اتومبیل­‌ها

- بیلبوردهای متحرک

- تابلوهای اسکرولینگ

 

 

4- مطالعات و تحقیقات پایه در برنامه­ریزی تبلیغات محیطی (شهری):

 

* مطالعات اقتصاد شهری:

 

- فاکتورها و مکانیزم­‌های قیمت‌­گذاری فضاهای تبلیغاتی

- بودجه خانوارهای شهری و تبلیغات محیطی

- مطالعات اقتصاد شهری (نرخ اشتغال، نرخ بیکاری، بخش­‌های اقتصادی، معدن، کارگاه صنعتی، پروانه­‌های ساختمانی، اجاره بهای مسکن، کارگاه­‌های عمده فروشی، ارتباطات، درآمد خانوار، شاخص بهای کالا و خدمات، سهم استان در محصول ناخالص داخلی)

- منطقه ویژۀ شهری و بورس کالا

 

 

* مطالعات اجتماعی و فرهنگی

 

1- مطالعات فاکتورهای جمعیتی در ارتباط با تبلیغات محیطی

(جمعیت استان، سن، جنس، هرم سنی استان، گروه­‌های سنی، میزان با سوادی، ادیان و...)

 

 

* مطالعات ترافیکی:

 

سلسله مراتب معابر، مکان‌­یابی‌­ها، رابطه سطح تابلو با معبر

 

 

* مطالعات شهرسازی:

 

- تراکم مبلمان شهری، مسدود شدن فضای شهری، دید بصری شهروندان، هنرهای شهری، آلودگی بصری در سیمای شهر، نور تابلوها، صدای تلویزیون، نگهداری فضاهای تبلیغاتی، فاکتورهای تأثیرگذار در سیمای شهر، اندازه تابلو و محل، هماهنگی و تناسب تابلو با هنر ملی، وندالیزم، ترافیک سواره و پیاده

 

 

* مطالعات حقوقی پیرامون تبلیغات محیطی:

 

- نحوۀ مالکیت فضاهای تبلیغی

- حقوق شهروندان

- حذف فضاهای غیرمجاز شهری از سطح شهر

- مجتمع­‌ها و تبلیغات محیطی

- ارتباط مجوز تابلو با پروانه شهرسازی

- رتبه­‌بندی شرکت­‌های تبلیغاتی

- نقش سایر نهاد و ارگان‌ها در تبلیغات محیطی (غیر از شهرداری)

- مکانیزم جذب پیمانکاران و بهره برداران تبلیغاتی

 

 

5 اصول و ضوابط فنی و زیبایی شناختی حاکم بر فضاهای تبلیغات محیطی:

 

- بیلبورد

- پرتابل‌های تبلیغاتی

- فضای تبلیغی عرشه پل عابر پیاده و سواره

- استندهای تبلیغاتی

- تابلوهای تبلیغاتی بام ساختمان

- نما آگهی

- بدنه تبلیغاتی مبلمان شهری

- پلاکارد تبلیغاتی

- تابلوی اصناف شهری

- تابلوهای راهنمای شهری

- جداره­‌ها و بدنه‌های شهری

- فضای تبلیغات کف پیاده رو

- داربست­ های تبلیغاتی

- ماکت­‌های تبلیغاتی

- نمایشگرهای شهری

- تلویزیون‌­های پارکی

- تلویزیون‌­های شهری

- موبایل تلویزیون

- لیزرهای تبلیغاتی

- پروژکتورهای پرتوافکن تصویری

- بالن­‌های تبلیغاتی

- بدنه اتومبیل­‌ها

- بیلبوردهای متحرک

- تابلوهای اسکرولینگ

 

 

6. مطالعات پایه شهر و استان(x)

 

1- موقعیت جغرافیایی شهر و استان

2- عناصر اقلیمی در ارتباط با تبلیغات محیطی (بارش، روزهای آفتابی،حداقل و حداکثر دما، باد، موقعیت جغرافیایی

2- مطالعات فاکتورهای جمعیتی در ارتباط با تبلیغات محیطی

3- (جمعیت استان، سن، جنس، هرم سنی استان، گروه­‌های سنی، میزان با سوادی، ادیان و...)

4- نیروی انسانی و مقایسه جمعیتی کلان شهر­ها و جایگاه استان

5- اقتصاد شهری (نرخ اشتغال، نرخ بیکاری، بخش‌­های اقتصادی، معدن، کارگاه صنعتی، پروانه­‌های ساختمانی، اجاره بهای مسکن، کارگاه‌‌های عمده فروشی، ارتباطات، تعاونی اعتبار، درآمد خانوار، شاخص بهای کالا و خدمات، سهم استان در محصول ناخالص داخلی)

 

 

7 رتبه­بندی پتانسیل محورهای تبلیغات محیطی (تجاری، فرهنگی)

 

1- معابر شهری

2- مناطق شهری

3- فضاهای تبلیغاتی

8 طرح مکان­ یابی فضاهای تبلیغاتی زیر براساس ضوابط فنی:

1- بیلبورد

2- پانل

3- تلویزیون شهری

4- پرتابل

 

 

منبع: تقی احمدی، کتاب مهندسی تبلیغات محیطی (تبلیغات شهری)، انتشارات فراز اندیش سبز، سال 1389

 

* كارشناس ارشد برنامه‌ريزي شهري و مؤلف كتاب‌هاي مهندسي تبليغات محيطي و فرهنگ اصطلاحات مهندسي شهرسازي

 

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران

لینک به دیدگاه
  • 2 سال بعد...

بررسی راهکارهای زیباسازی بدنه معابر شهری با استفاده از نقاشی دیواری

 

چکیده

نقاشی وقتی از چارچوب خانه و گالری بیرون میآید تبدیل به امری عمومی میشود که دارای بازتابهای خاص اجتماعی و سیاسی است. نقاشی دیواری تعریف بهخصوصی و چهارچوب مشخصی دارد که آن را از نقاشی روی بوم جدا میکند. نقاشی دیواری معمولترین شکل نقاشی در عرصه عمومی است که میتواند تبدیل به یک یادمان و نماد شهری شود. این مطلب، نگاهی تحلیلی به دیوارنگارههای شهری دارد.

 

مقدمه

نقاشیهای دیواری تعاریف خاصی دارند که آنها را از نقاشیهای روی بوم جدا میسازد که ابعاد و اندازه مشخصکننده و جدا کننده اولیه و قطعی یک نقاشی دیواری از سایر نقاشیهاست که حتی اگر در فضای بیرون یا داخل به کار برود، باز هم مشخصاً شامل تفاوتهایی میشود که میتواند مقاومت آن را در برابر آلایندهها بیشتر نماید. نقاشیهای دیواری در محیطهای داخل به علت محافظت؛ موقعیت بهتری دارند؛ به همین دلیل میتوان به صورت جزئیتر و ریزتر روی آنها کار کرد. اما در فضاهای خارجی باید میزان جلب توجه را با توجه به ابعاد و اندازهای که داریم بیشتر کنیم، پس باید رنگها روشن و جذابتر باشند و به شکلی باشند که در ساعت مختلف روز از قدرت تأثیرگذاری آنها کم نشود. بهعنوان مثال خیلی تیره نباشد چون باعث میشود که بلافاصله که هوا تاریکتر شد، سختتر دیده شود. بنابراین رنگها را باید شادابتر و زندهتر گذاشت و در جنسیت مواد مورد استفاده هم باید دقت کنیم رنگهایی که در برابر آلایندههایی مثل هوا و آسیبهایی که نور خورشید به آنها وارد میکند مقاومتر باشند.

 

و دیگر این که تکنیکهای مورد استفاده به همین نسبت از تکنیکهایی باشد که اجرای آن راحتتر باشد، چون نقاش میخواهد در کنار نقاشی از فاصله نزدیک کار کند و خیلی با جزئیات و پردازش کار کند، کارش خیلی پیچیده میشود و ترجیح بر این است از شکلها و تکنیکهایی استفاده کند که مخاطب از فاصله دور نیز بتواند با آن ارتباط برقرار کند. میزان ریزهکاری از مشاهده کلیت یک نقاشی دیواری مشخص میشود.

 

تکنیکهای دخیل در نقاشی فضاهای داخلی و خارجی

به نظر میآید موضوعاتی که نقاش برای فضاهای داخلی و خارجی انتخاب میکند، باید کمی متفاوت باشد. فضاهای داخلی موضوعاتی را در برمیگیرند که مخاطب را به آن موقعیت و مکانیت داخلی نزدیک کند؛ مثلاً در ابنیه مذهبی و نقاشیهای دیواری کلیساها، بیشتر تأکید بر روایت مذهبی است و یا در تصاویر فضای داخلی کاخها، بیشتر بر فضاهای تزئینی تأکید میشود، اما در فضاهایی که در دوران باستان میبینیم فضاهای بیرونی بیشتر روی مناسبتها، پیروزیها، بازیها، سانها و روایاتی که در واقع روایات بزرگتری است، تأکید میکنند مثلاً حماسه و جریانهای ملی میبایست مخاطب فرهیخته و خاص خود را مد نظر داشته باشد؛ در صورتی که در نقاشیهای دیواری چنین اتفاقی نمیافتد. پس موضعهایی را که در بدنه شهر میتواند برای نقاشی دیواری مناسب باشد به فرهنگی، مذهبی و اجتماعی دستهبندی میکنیم؛ اما مثلاً پیامهای بهداشتی، پیامهای محیط زیست، چیزهایی که تاریخ مصرف دارند مثل تبلیغات انتخاباتی و موضوعاتی که مدتی بعد قابل استفاده نباشد، بهتر است بهعنوان نقاشی دیواری استفاده نشوند و یا اگر قرار است بهعنوان نقاشی دیواری استفاده شوند، از عناصری که باعث بازگشت به موضوعات دیگر میشود و مخاطب را از موضوع اصلی دور میکند، استفاده نشود. شاید بهتر باشد که موضوعات اجتماعی انتخاب شود. باتوجه به راهکارهای زیباسازی، برای زیباسازی شهر موضوعات فرهنگی و اجتماعی پیشنهاد میشود؛ چرا که این موضوعات پیام مشترکی را به مخاطب القاء میکنند و میتوانند مخاطب را درگیر موضوع بکنند.

 

پس موضوعاتی که جدای از بستر ایرانی بودن و هویت و تفکر ایرانی که مخاطب با آن آشنا است؛ برای ما نمیتواند جوابگوی خوبی باشد، مثلاً بحثی تحت عنوان نگارخانههایی به وسعت یک شهر، شاید ابعادی از این موضوع برای همه مشخص نبود ولی از سویی دیگر هم برخی از ابعادش بسیار روشن و قابل درک بود. هنرهایی که در آن مشخصاً قابل درک بود نقاشیهای ایرانی و هنرهای ایرانی و صنایع دستی ایرانی، هنرهای اسلامی و چیزهای نزدیک به این بود که خیلی هم قابل توجه و قابل تحسین بود. مثلاً خط استاد امیرخانی را در نزدیک پل دانشگاه تربیت مدرس با یک سری ویژگیهای زیباشناسانی دقیق به نمایش گذاشته شد. این در حالی است که مشاهده یک کار کاندینسکی به دلیل عدم شناخت یک مخاطب ایرانی، به فرهنگسازی بیشتر نیاز دارد. این موضوعی نیست که به طور خاص بگوییم که صرفاً چه موضوعی مناسبتر است که برای نقاشی دیواری انتخاب گردد. اما در بین موضوعات بهتر است موضوعی انتخاب شود که بیشتر بشود روی آنها کار کرد و اینها بستر مناسبی برای فرهنگسازی و ارتقاء فرهنگ بصری مردم شهر هستند. مسلماً میدانید که یکی از ویژگیهای جهانی اروپا مخصوصاً ایتالیا و فرانسه این است که وقتی که مردم دارند در خیابان حرکت میکنند مثل این است که در موزه قدم میزنند و این نشان میدهد که محیط چگونه تأثیر میگذارد.

 

اروپا در اواخر قرن 18 محل برگزاری نمایشگاههای بزرگی بوده است. نمایشگاههای هنری و سبکهای هنری زیادی را در اواخر قرن 18 میبینیم که هنوز هم برای ما جالب است و این نشان میدهد که مردم در اثر فرهنگسازی با این امر آشنا هستند و حرکتهای بزرگتر و بهتر را میتوانند درک کنند و بپذیرند. اما قیاس فرهنگ ایرانی با شیوه اروپایی چنوان صحیح نیست، چون ما فرهنگ خاص و غنی خودمان را داریم. ما نیز میتوانیم هنرهای خود را به شیوهای مشابه در عرصههای مختلف به نمایش درآوریم. یکی از این عرصهها دیوارهای شهری و نقاشیهای تزئینی بر روی دیوارهای شهری و به عرصه آوردن این هنرهاست.

 

نقاشی دیواری در فضاهای اجتماعی شهر

موضوعات اجتماعی در فضاهای شهری میتوانند برای نقاشیهای دیواری مناسب باشند، چرا که ارزش و اعتبار لازم را به فضای شهری مورد نظر میبخشند. به طور مثال میتوانیم یادمانهای دفاع مقدس و یادمانهای جنگ را در میادین برپا کنیم و بعضی از دیوارهای شهر نیز میتوانند نمایشگر یادمانهای جنگ ما باشد. از سوی دیگر نباید سهلانگارانه و سطحی به آنها فکر کرد (برندی، 1386: 52). چون این امور ارزشهایی هستند که باید و حقشان هست که آنها را منعکس بکنیم و باید به نسلهای بعدی این ارزشها و الگوها را انتقال دهیم. اما هر مکانی را هم نمیتوانیم برای این کار انتخاب کنیم. همین طور که ما برای کتاب مقدس و حتی اشخاص مقدس، ارزش قائل هستیم، میبایستی بر روی تصاویر که ارزش معنوی دارند، سرمایهگذاری کرده و برایشان پایه و چارچوب مشخص شود و حتماً یک شناسنامهای کنارشان داشته باشند و حتماً باید مهارت اجرایی درست برای خلق این تصاویر به کار گرفته شود.

 

مثلاً به جای قرار دادن یک عکس معمولی از شهیدان، یک طراحی و یک سناریو برای آن تعریف کنیم، در حقیقت مثل یک پوستر که هدف و یک کانسپت دارد. اگر غیر از این باشد ارزش نقاشی که داریم انجام میدهیم را درک نکردیم و خوب هم نمیتوانیم انتقال دهیم. بنابراین احتیاج دارد به یک فکر و ترکیببندی، تکنیک، حرف زدن و معرفی کردن ارزشهای اثر و اجرای مناسب و صحیح کار. برای مثال، تبلیغاتی در خیابان به نمایش درمیآید که بسیار زیبا است و به آن پرداخته شده است، در صورتی که در همان جا روی دیوار کناری خیابان یک نقاشی میبینی که یک دسته گل کشیده شده و چند شاخه از آن آویزان است و روی هر کدام از شاخهها سر یک شهید را قرار دادهاند. این نقاشی چندین عیب اصلی دارد. اول اینکه نقاشی آنقدر آفتاب خورده که رنگهای قرمزش کمرنگ شده، دوم این که کیفیت طراحی به قدر زیادی پایین است، سوم اینکه قرارگیری عکس شهدا روی دستهگل، گویای چه مطلبی است. در صورتی که شهدا بار معنوی و ارزشی دارند و این در حالی است که در نقاشیهای دیواری ما شاهد تلفیق گل و شهدا با یکدیگر هستیم. این سوال پیش میآید که چرا گل را با شهدا باید تلفیق کرد؟! درست است که میخواهیم شهدا را گلهای بهشتی معرفی کنیم، ولیکن این کار با اجرای بسیار ضعیف، به تفکر مخاطب آسیب میزند و ضعیف عمل میکند.

 

در حقیقت تمرکز ما باید این باشد که چگونه ضعفها را به نقاط قوت تبدیل کرد. در این میان نقاشیهای شهری هستند که نقاط قوت خودشان را نشان میدهند. برای نمونه یک نقاش ماهر به نام آقای مهدی قدیانلو که بیشتر فضاهای سورئالیسم را طراحی میکند؛ تصویری که گویای این است که از داخل دایره آدمها دارند راه میروند و انگار دارند سقوط میکنند و اینکه از توی تونلی دارند رد میشوند که آن طرف آسمان است و یا فضاهایی که آدمها از یک پنجره میروند پایین و از پنجره دیگر میآیند.

 

اگر اجرای نقاشیهای دیواری منطقهبندی شود و گروههای هماهنگ و مشخصی از نقاشان هر کدام در یک منطقه فعالیت کنند باعث میشود که کارهای مشابه هم دیده شود، هم شناخته شود، هم مشاهده کنیم که چه بازخوردی دارد و چه میزان تأثیر گذاشته است و چه میزان آدمها را جذب کرده است و چه نقاط ضعفی داشته و چگونه میشود آنها را بر طرف کرد.

 

نتیجه گیری و ارائه راهکارهای اجرایی مناسب نقاشی شهری

بهعنوان اصلیترین راهکار، موضوعبندی نقاشیهای شهری مسئله است، مثل مشخص کردن محور برای نقاشیهای شهری. دقیقاً مثل همایشهایی که با یک محور مشخص برگزار میشوند، برای گرافیک شهر هم یک محور بگذاریم. مثلاً با محوریت جنگ، طبیعت و...؛ این امر چهره شهر را یک فضای هویتدار میکند و یک فضای مناسب برای رقابت ایجاد میکند. در آن صورت است که میشود یک قضاوت صحیح بکنیم و آثار را ارزشگذاری کنیم؛ از قبیل کارهای زیبایی که شهرداری هر سال برای عید نوروز انجام میدهد. هر کاری اگر یک استراتژی مناسب داشته باشد و کانسپت آن قرار بگیرد و یک زمانبندی مناسب و تکنیک خوب داشته باشد قطعاً دیده میشود. اگر تکرار فرم، تکرار ابعاد، مصالح و موادی که باعث شده شهروندان یک حجم خاص را به خاطر بسپارند شناسایی کنیم (شاپوریان، 1386) و از نظریه گشتالت استفاده بکنیم، میتوانیم ریتم، تکرار و جایگاهی که برای آنها ذهن میتواند پیشبینی بکند را پیدا کرده و سپیدخوانی کنیم.

 

موضوع دیگر که اهمیت دارد کانسپت است، یعنی فقط نگویم که بروید تخممرغها را نقاشی کنید. تخممرغها را با چه هدفی میخواهید نقاشی کنید و میخواهیم به چه چیزی برسیم با نقاشیهایمان، میخواهیم به یک ایده برسیم. بر فرض مثال ما میخواهیم محصول خاصی را بفروشیم، پس تبلیغات را به آن سمت و سو ببریم. هر تصویری بایستی یک شعار تبلیغاتی داشته باشد؛ برای هر نقاشی در سطح شهر باید یک ایده داشته باشیم و جاهایی باید نصب شود که در یک منطقه تکرار شود و اگر یک شعاری را دارد میدهد، آدمها آن را از نقاشی درک بکنند نه اینکه شعار را در کنار نقاشی بنویسیم.

 

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران

لینک به دیدگاه
  • 1 ماه بعد...

مصالح نوترکیب در هنرهای محیطی

 

چکیده

با تحول در صنعت و پیشرفت در تکنولوژی، همچنین حضور مواد و مصالح مرغوب و مقاوم، تمام جنبه های زندگی دستخوش تغییر شد که البته هنرهای شهری نیز از این تغییر مستثنی نبود. هنرمندان از این مواد و مصالح بادوام کمال استفاده را نموده و آثار پایدارتری را خلق کردهاند تا جایی که از مواد پسماند توانسته اند با خلاقیت، آثار مفهومی و ماندگاری را به نمایش بگذارند با نام هنر بازیافت. هماهنگی میان طرح، رنگ، مصالح جدید با موضوعات اجتماعی میتواند جایگاه ویژه ای در این میان داشته باشد. هستند هنرمندانی که از عناصر متفاوتی مانند خاکهای رنگی مناطق مختلف کشور، نورآرایی و گیاهان و حتی استفاده از خطوط و آیات در هنرهای شهری، آثار بدیع و زیبایی را خلق کرده اند.

 

مصالح متداول در هنرهای شهری

در ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ، ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ اﯾﺪه و ﮐﺎﻧﺴﭙﺖ ﻃــﺮح، ﺗﺤﺖ ﺗأﺛﯿﺮ اﻫــﺪاف هنرمندان ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺠﻠﯽ ﻫﻮﯾﺖ و اﺻﺎﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ قرار خواهد گرفت (مهدوی نژاد و سعادتجو، 1393: 78). با یک نگاه دقیق به هنرهای شهری به اجرا در آمده در شهر تهران میتوان چنین استنباط کرد که مصالح به کارگرفته شده از تنوع زیادی برخوردار نیست و هنرمندان بیشتر تمایل دارند از چند نوع مواد و مصالح مشابه استفاده کنند. بیشترین مصالحی که در پروژه های دیوارنگاری و هنرهای شهری اجرا شده کاشی میباشد که اصطلاحاً به کاشی شکسته معروف است. کاشی با درآمیختن مصالح دیگری مانند سیمان، رنگ، آینه، شیشه، فلز و... جلوه بصری بهتری پیدا میکند. البته هنرمند میبایست شناخت و آگاهی لازم را نسبت به این تلفیق مواد و مصالح داشته باشد؛ همچنین ترکیب این مواد باید با طرح مورد نظر هماهنگ باشد.

 

تشخیص یک اثر هنری از روی نوع مصالح بهکاررفته

در شرایط کنونی هنر محیطی در ایران یک جریان شناخته شده است و ویژگیهای بومی خود را دارد. هنرمندان اغلب با استفاده از عناصر، اشیای موجود در طبیعت و یا محیط، هنرشان را شکل میدهند و در محیط های غیرمتعارف ارائه میکنند. بنابراین چگونگی محیط پیرامون اثر و مواد و مصالح موجود در محیط، در کیفیت و چگونگی اثر تأثیر دارد (نادعلیان، 1394). در تهران، دیوارنگاره های زیادی اجرا شده است که تعداد قابل توجهی از آنها از نظر مواد و مصالح و همینطور طرح، مضمون و محتوا بسیار قابل تقدیر هستند و با استفاده از تکنیکهای پایدار و با در نظر گرفتن هویت ایرانی اسلامی به چهره شهر زیبایی را هدیه دادهاند. با دیدن این آثار به صورت مکرر میتوان دریافت که بیشتر هنرمندان ترجیح میدهند از شیوه و تکنیک و مواد خاص خودشان در اجرای پروژه ها استفاده کنند که با شیوه طراحی آنها هماهنگی داشته باشد و ارتباط بصری بهتری با مخاطبانشان برقرار کند که این یکپارچگی میان طرح و مواد به کارگرفته شده در حقیقت همان امضای هنرمند است.

 

در حال حاضر هنرمندان دست اندرکار هنرهای شهری توانستهاند آثاری را به نمایش درآورند که چشم نواز رهگذران باشد و این زیبایی، حاصل اندیشه ای است که توانسته مواد و مصالح پایدار و مناسب را هماهنگ و همگام با طرح انتخاب نماید. در این میان استفاده از مصالح بازیافتی در خلق آثار هنری میتواند کمک شایان توجهی به زیبایی شهر کند. پیشینه هنر بازیافت به سالهای خیلی دور برمیگردد؛ زمانی که مادران با استفاده از تکه پارچه ها برای کودکان خود عروسک میدوختند. هم اکنون با پیشرفت تکنولوژی و وجود انبوهی از زباله در شهرها، هنرمندان توانسته اند با خلاقیت و نوآوری از این مواد صحنه هایی زیبا برای ارتباط با مخاطبانشان ارایه دهند. در حال حاضر مقوله بازیافت تبدیل به یک هنر گسترده در تمام جهان شده است که در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته و میتوان با مدیریت و فرهنگ سازی در جامعه این حجم عظیم از زباله را به یک هنر تأثیرگذار تبدیل کرد. به عنوان مثال تبدیل تکه چوبهای کنار ساحل به مجسمه هایی زیبا و یا بطریهای رنگی به دست هنرمند خلاق به حجمهای قابل تأملی تبدیل میشود.

 

تلفیق مواد و مصالح جدید و قدیم در هنرهای شهری

استفاده از مواد و مصالح در هنرهای شهری بستگی به صنعت، تکنولوژی، مواد موجود و در دسترس دارد و معمولاً هنرمندان از مواد شناخته شدهای استفاده میکنند که بتوانند آن را راحت در اختیار داشته باشند، اما در حال حاضر پیشرفت تکنولوژی و حضور عناصر دیجیتال و مواد صنعتی پیشرفته، اجرای پروژهها را آسانتر نموده است. موادی مانند پلگسیگلس، پلیکربنات، تصاویر دیجیتالی و نانو میتواند جایگاهی مناسب در هنرهای شهری پیدا کند. البته در بسیاری از پروژه ها این مواد در ترکیب با مواد قدیمیتر، میتواند هماهنگی مناسبی داشته باشد. در حال حاضر در شهر تهران کاربرد مصالح در هنرهای شهری از تنوع خوبی برخوردار میباشد. مواد و مصالح به کار گرفته شده در بیشتر آثار با توجه به مکان و فضای مناسب به اجرا در آمده است و دارای هماهنگی میان مواد و مصالح و نوع طرح میباشد.

 

با این وصف در تعدادی از کارهای اجرا شده، نوع مواد و مصالح با مکان و با طرح آن هیچگونه هماهنگی ندارد و با بیتوجهی به مکان، طرح و رنگ، محتوای اثری خلق شده که نمیتواند هیچ مخاطبی را در برگیرد و با بیتفاوتی به درک و فهم بینندگان به اجرا درآمده است. یکی از نکات مثبت در اجرای آثار میتواند هماهنگی میان طرح و مواد به کارگرفته شده باشد و همچنین سعی در نشان دادن هویت هنر شهری و استفاده از تکنیک های پایدار؛ متأسفانه در تعداد زیادی از آثار به اجرا در آمده، عدم پایداری و ثبات در شیوه اجرا مشاهده میشود.

 

با پیشرفت تکنولوژی در تمام بخشهای زندگی، تحول بزرگی به وجود آمده که هنر از آن مستثنی نیست، به خصوص در هنرهای شهری که مخاطبین بیشتری را در برمیگیرد. ماندگاری بیشتر در برابر آب و هوای متغیر از ویژگیهای این نوع مواد میباشد. استفاده از این نوع مصالح به دلیل سبکی و قابل حمل بودن و مقاومت و در بیشتر مواقع قیمت مناسبتر، میتواند اجرای پروژه را سرعت بخشد؛ البته نباید فراموش کرد به کارگیری این مواد میتواند محتوا، مضمون و طرح اثر را تحت الشعاع قرار دهد و میبایست طوری باشد که در جهت تقابل بین هنرمند و مخاطب قرار بگیرد.

نتیجه گیری

در پایان میتوان چنین استنباط کرد که هنرهای شهری در تهران با توجه به سابقه نه چندان طولانی توانسته است جای خود را بین هنرمندان و همچنین مخاطبان باز نماید زیرا میتواند در عین چشمنوازی، بیان کننده مسایل اجتماعی، رویدادهای فرهنگی هنری و موضوعات سیاسی باشد و در این مسیر، هنرمند باید با استفاده از تکنیک های خلاقانه و مواد پایدار، هماهنگی بین طرح و مواد، اثری را به وجود بیاورد که نشان دهنده تعامل شیوه های سنتی و نوین در هنرهای شهری باشد و هویت ایرانی اسلامی این مرز و بوم را به نمایش بگذارد.

 

استفاده از مواد و مصالح در دسترس، ارزان و مخصوص به هر منطقه ای میتواند بهترین گزینه برای هنرمندان همان منطقه باشد زیرا مواد شناخته شده میتواند ارتباط قویتری با بینندگان برقرار کند. همچنین برقرار کردن رابطه بین شهروندان و هنرهای شهری از طریق مواد و مصالح به کار رفته در هنرهای سنتی میتواند این مسیر را هموارتر کند و با توجه به شلوغی و خشکی آب و هوا در شهرهای ایران بایستی نوع مواد و مصالح هماهنگ با طرح و رنگ به گونه ای اجرا شود تا بتواند آرامش و لذت بصری را برای مخاطبان به همراه بیاورد.

 

فهرست منابع و مراجع

مهدوی نژاد، محمدجواد، سعاداجو، پریا، ﻫﻮﯾﺖﮔﺮاﯾﯽ در ﻣﻌﻤﺎری ﻣﻌﺎﺻﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ؛ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی، ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ، ﺷﻤﺎره ﺳﻮم، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1393.

نادعلیان، احمد،

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
1394.

فارس نیوز:

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

پینترست:

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

 

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران

لینک به دیدگاه
×
×
  • اضافه کردن...