Mohammad Aref 120452 اشتراک گذاری ارسال شده در 28 اسفند، ۱۳۹۷ سرزمین هند دارای تاریخ و فرهنگ بسیار کهن و پرباری است که قدمت آن به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد (تمدن دره سند) می رسد. این کشور نژادها، زبانها، آیینها و فرهنگهای گوناگونی را در برگرفته است. هند در طول تاریخ تحت تاثیر عوامل داخلی و خارجی متعددی (دوران هندویی، فتوحات اسلامی، حکمرانی گورکانیان و …)، تغییراتی گاه اندک و گاه زیادی را در حوزه های مختلف به خود دیده است که دوره سلطه جویی انگلستان برهه پررنگی در تاریخ این کشور بشمار می آید. دوره استعمار انگلستان بر هند، حدود یک قرن و نیم (۱۸۰۰ تا ۱۹۴۷ میلادی) طول کشیده است و با اینکه بیش از ۷۰ سال از اتمام آن و اعلام استقلال هند می‌گذرد، همچون دیگر کشورهای مستعمره نتوانسته در تمامی زمینه ها (اقتصادی، سیاسی، فرهنگی) استقلال کاملی پیدا کند و تاثیر سلطه یک کشور غربی به شکل مشهودی در زندگی مردم هند قابل مشاهده است. در این پژوهش به بررسی نشانه ها و ردپای حضور انگلیسیها در بخشهای خرد و روزمره زندگی مردم در چهار شهر دهلی، آگرا، جیپور و واراناسی می پردازیم. مواردی همچون انتخاب و تغییر تلفظ کلمات انگلیسی در مکالمه، حمل و نقل، وعده های غذایی، عبور و مرور غیرماشینی و لباس می پردازیم. مقدمه استعمار به مفهوم تسلط یک کشور بر کشوری دیگر به منظور بهره برداری از ذخایر و ثروتهای خدادادی، نیروی انسانی و موقعیت جغرافیایی آن است. در استعمار، کشور استعمارگر، مستعمره را جزئی از خاک و سرزمین خود تلقی نمی‌کند و اتباع آن را شهروند خود نمی‌داند، بلکه خود را به اداره و کنترل اعمال آنها محق می داند. مستعمره یعنی سرزمینی فاقد استقلال سیاسی و اقتصادی که در همه شئون، کاملاً تابع دولت امپریالیستی استیلاگر است. این دولت و انحصارات امپریالیستی آن از مستعمره به عنوان مواد خام و نیروی کار ارزان بازار فروش کالاها و عرصه سرمایه گذاریهای پر سود و همچنین به مثابه پایگاه‌های نظامی و سوق الجیشی استفاده می‌کنند. فرهنگ فارسی معین، مستعمره را “سرزمین یا کشوری که حکومتش زیر نظر یک کشور قویتر بیگانه باشد” آورده است. انگلستان پس از اسپانیا و پرتغال و هلند جز اولین کشورهای استعمارگر است. هندوستان، عربستان سعودی، بحرین، آفریقای جنوبی، اردن، استرالیا، بنگلادش و چندکشور دیگر از مستعمره های انگلستان بوده اند. در سال ۱۵۱۰ میلادی، پرتغالیها به عنوان اولین مهاجمان اروپایی در گوا مستقر شدند. هنگامی که طوایف «مراتی» و «سیک» علیه حکومت پادشاهان گورکانی قیام کردند، انگلیسیها و فرانسویها در قرن ۱۸ مناطقی برای خود را از هند جدا کردند و بنیاد حکومت بریتانیای کبیر در هند استوار گردید. دولت انگلستان بر اثر شورشهای سال ۱۸۵۷ میلادی در هند، کمپانی هند شرقی انگلستان را که گرداننده هند بود، منحل کرد و به این سرزمین خودمختاری داده شد. در سالهای ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۵، دولت انگلیس ناچار شد که اداره بعضی از امور کشور را به مردم هند واگذار نماید. در این هنگام رهبر بزرگ جنبش استقلال هند، ماهاتما گاندی قیام کرد و علیه استبداد انگلستان به مبارزه پرداخت و سرانجام در ماه اوت ۱۹۴۷میلادی، آخرین سرباز بریتانیایی خاک هند را ترک گفت و در تاریخ ژانویه ۱۹۵۰، هند حکومت جمهوری مستقل خود را اعلام نمود و به عضویت اتحادیه کشورهای مشترک المنافع انگلستان درآمد. اگرچه امروزه انگلستان و هند دارای سرمایه گذاریهای وسیع و رو به رشدی در کشورهای یکدیگر هستند و در زمینه های متعددی همکاری دارند و هندیها بزرگترین اقلیت قومی ساکن انگلستان را تشکیل می‌دهند، اما دوره استعمار انگلستان بخش پررنگی از تاریخ این کشور را تشکیل می‌دهد. در ادامه به اثرگذاری استعمار بر زندگی مردم هند می‌پردازیم. نشانه ها و تاثیراتی که پس از خروج انگلیسیها در فرهنگ، قوانین و شاکله زندگی روزمره مردم این کشور به جای مانده است. چای و غذا امروزه چای به عنوان سوغات هندوستان معرفی می شود، اما در اصل رهاورد انگلیسیها از چین است. در سال ۱۸۳۵ وقتی که انگلیسیها شروع به کشت چای سیاه در ایالت آسام (شمال شرقی کشور هندوستان) کردند، صنعت چای در هندوستان رشد چشمگیری پیدا کرد و تنوع در تهیه چای نیز آغاز شد. محبوبترین نوع چای در هند، چای ماسالا است. چای شیرین همراه با شیر و چاشنی هایی مثل هل و دارچین. چای انگلیسی proper هم در بسیاری از جوامع و مراسمها به خصوص مراسمهایی که مربوط به معاملات و روابط اجتماعی با انگلستان باشد، استفاده می شود. چای ماسالا یا چای ادویه دار نوشیدنی است که در تمام گوشه و کنار هند می توانید آنرا ببینید. در حال حاضر این چای در قسمتهای زیادی در دنیا شناخته شده است و تنوع زیادی در طرز تهیه آن وجود دارد. تقریباً می‌توان گفت که دستورالعمل ثابتی برای تهیه این چای وجود ندارد ولی چای، شیر و ادویه زنجبیل در تمام دستورالعملها به کار گرفته شده است. اخیراً چای ماسالا در کشورهای اروپایی و آمریکایی طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده است. این چای اگر چه در تمام نقاط هند مصرف می شود، اما ممکن است در هر نقطه یا مکانی، بسته به آداب و رسوم آن منطقه، محله یا شخصی که آنرا درست می‌کند، به روشهای کاملاً متفاوتی تهیه شود. (Fuller, 2008) در زمانبندی و نوع غذای مصرفی روزانه مردم هند امروزی نمی‌توان با قاطعیت مدعی شد که پیرو فرهنگ و قانون انگلیسی هستند زیرا برخی از موارد را می‌توان جزو ویژگیهای زندگی مدرن دانست. صبحانه سرو شده در هر دو کشور غالباً صبحانه گرم است، اما صبحانه هندیها عموماً چرب و تند هستند و غذاهای برنجی، خورشت و انواع نانهای محلی و میوه های گرمسیری را شامل می شوند. علاوه بر وجود برندها و رستورانهای زنجیره ای که در رستورانهای هندی می توان مشاهده کرد، وجود نانهای غیرسنتی، کیک و قهوه نیز بیرون از فضای کافه ها به عنوان یادگار دوران استعمار بشمار می آید. حمل و نقل امروزه در سیستم حمل و نقل درون شهری مردم هند به جز شهر دهلی نو که مجهز به خطوط مترو است، ریکشا، توک توک و موتور رایج ترین وسیله نقلیه به حساب می آیند. قبل از ورود انگلیسیها نیز گاریهای متصل به حیوانات یا حیوانات وسایل حمل و نقل هندیها به حساب می آمدند. در سیستم حمل و نقل برون شهری نیز قطار نقش مهمی را ایفا می کند که تاریخچه حضور آن به حضور انگلیسیها گره خورده است. آنها به خاطر حمل و نقل مواد خام از محل کار خود به بندرها، حمل کالای وارداتی خود به هندوستان و جابجایی کارگران شبکه وسیع خطوط راه آهن را تأسیس کردند. (Sandeep, 2015) قوانین رانندگی و عبور و مرور این کشور مانند قوانین حکومتی مبتنی بر قوانین انگلستان است. اما چیزی که قابل توجه است، نهادینه شدن این قوانین در بدوی ترین نقاط کشور است. مثلاً در مسیر ورودی قلعه آمر در جیپور، با اینکه مسیر حرکتی فیلها تداخلی با حرکت اتومبیلها ندارد، همچنان محور چپ، محور حرکتی آنها در نظر گرفته شده است. حال آنکه تغییر آن لطمه ای به قانون نمی زند. لباس و پوشش در عصری که بیشتر کشورهای دنیا در حال غربی کردن جوامع خود و جهان شدنی هستند، هند موفق شده تا با استفاده از لباسهای سنتی مردمش، فرهنگ غنی خود را حفظ کند. لباسها و پوشاکی که هندیها استفاده می‌کنند، بسیار گسترده و گوناگون است؛ به طوری که برای هر مراسمی، لباس مختص آن را بر تن می کنند. لباسهایی که در هند مورد استفاده است، طی زمان به تکامل رسیده اند. هر چند تاثیرات امپراطوری گوپتا، ورود اسلام به هند و استعمار بریتانیا هر یک به خوبی در لباسهای مردم این کشور مشهود است. «مد» پس از دوران استقلال هند و در اواخر دهه ۱۹۸۰ تا دهه ۱۹۹۰ میلادی، تبدیل به پدیده ای همه گیر در این کشور شد. هند طی این دوره، تحت تاثیر مد جهانی و رشد اقتصادی در پی افزایش صنایع داخل کشور بود. طراحان نوپای هندی توانستند با استفاده از ترکیب المانهای قدیمی و جدید غربی، هنر قلاب دوزی و گلدوزی را به اوج خود رسانده و پوشاک زیبایی تولید کنند. البته ناگفته نماند که صنعت پر رونق سینمای هند یعنی بالیوود نیز کمک شایانی به رشد فرهنگ مد در این کشور کرد. در ادامه با برخی از پوشاک مورد استفاده در هند آشنا خواهیم شد. در پوشاک امروزی مردم هند، پدیده های غرب گرایی و جهانی شدن، طراحی لباسهای عصر حاضر را تحت تاثیر خود قرار داده اند. اگر چه «ساری» یکی از محبوب ترین لباسهای هندی بشمار می رود، اما این روزها زنان هندی ترجیح می‌دهند کمتر از لباسهای پوشیده تری مانند «قمیض» یا «شلوار» استفاده کنند. برخی دیگر از زنان هندی نیز علاقه بیشتری به لباسهای غربی مانند دامن و جین پیدا کرده اند. مردان هندی به ویژه طبقه کارگر، لباسهای سنتی را برای مراسم غیررسمی استفاده می کنند و در موقعیتهای رسمی تر، لباسهای غربی مانند کت و شلوار، جین و تی شرت بر تن می‌کنند. (محمودی، ۱۳۹۵) مثلاً در فضایی چون پارلمان هند که در پایتخت کشور قرار دارد پوشش حداکثری کت شلوار است، حال آنکه در شهر واراناسی که قطب مذهبی است و کمتر تحت تاثیر سیاست بوده است، پوشش غیربومی کمتر دیده می شود. شلوار، کراوات و کت و شلوار عناصر پوششی هستند که در دوره حضور انگلیسیها به فرهنگ مردم هند القاء شده اند. ناگفته نماند، اگر چه بتوان گفت پوشش رسمی مردم هند را عناصر غیربومی و وارداتی تشکیل می دهند، اما المانهای پوششی مذاهب همچون هندو و جین در هیچ پوششی حذف نشده است و با تمام لباسها و در صورت لزوم استفاده شده است که این خود حریم نفوذ فرهنگ پوششی استعمار را مشخص می کند. معماری همچون سایر جنبه های دیگر تاریخ این کشور، استعمار هند نیز بر روی سبک معماری آن تاثیر نهاد. با شروع استعمار، یک فصل جدید در معماری هند آغاز گردید. هلندیها، پرتغالیها و فرانسویها حضور خود را از طریق تاثیراتشان بر ساختمانهای هند ماندگار می نمودند، اما این انگلیسیها بودند که ماندگارترین تاثیرات را بر معماری هند بر جای گذاشتند. یک سبک جدید از معماری، در نتیجه استعمار هند توسعه یافت. این سبک معماری به نام هندو – ساراسنیک شناخته می شود. معماری هندو – ساراسنیک از ویژگیهای معماری هندو، اسلامی و عناصر غربی بهره می برد و تلفیقی از این ویژگیها را دارد. (دوست پژوه ،۱۳۹۶) حضور انگلیسیها و شکل دادن ساختار سیاسی شان در این سرزمین، شرایط حضور ساختمانهای جدیدی را به وجود آورده است که پیش از آن نه وجود و نه ضرورتی داشته اند. اگر تا قبل از استعمار، فضاهای حکومتی را قلعه ها در نظر بگیریم، بعد از آن فضاهایی چون پارلمان، تالارهای شهرداری، موزه های دولتی و حتی باغ وحشها ساخته شده اند. حال آنکه شیوه زیستن هندیها جدا و بر علیه حیوانات نیست که وجود همچین فضایی را لزومیت بخشد. معماران انگلیسی با سبک استعماری خود فضاهایی را خلق کرده‌اند که در کنار مساجد و معابد، فضاهای عمومی فعلی هند را تشکیل می دهند. ساختمانهای سازمانی، شهری و خدمات عمومی مانند دفاتر پست، ایستگاههای راه آهن، مهمانخانه ها و ساختمانهای دولتی نیز جز معماری این دوره به حساب می آیند. زبان زبان انگلیسی با آمدن انگلیسیها به سیستم آموزشی هندوستان اضافه شد و بیشتر در راستای آسان سازی ارتباط با مردم هند و مدرنیزه‌کردن آنها بود. طبق آمار رسمی دولت در سال ۲۰۰۱، در سرزمین هندوستان ۲۹ زبان دارای گویشور بالای یک میلیون نفر است و ۱۲۲ زبان دیگر دارای گویشورانی بیش از ده هزار نفر هستند. (Sandeep,2015) تعداد گویشها، لهجه ها و زبانهایی که روزانه در این کشور مکالمه می شود بسیار بیشتر است. در حالی که زبانهای هندی و انگلیسی ارتباطات رسمی و امور دولتی را بر عهده دارند اما همه اقشار به انگلیسی مسلط نیستند. در این میان لهجه هندی نیز شخصیت متفاوتی به کلمات انگلیسی داده است. به شکلی که با تغییر تلفظ و شیوه استفاده آن تنها می توان خواستگاه آنرا زبان انگلیسی دانست و آنرا در زبان هندی استفاده کرد. مانند کلمه سپره که ازseparate گرفته شده و همان معنا را می‌دهد اما آنرا در فروشگاهها و مکالمات افرادی که به هندی صحبت می‌کنند، می توان شنید. تغییر نام شهرها به دنبال تغییر زبان و رسمیت یافتن زبان کشور استعمارگر در کشور مستعمره، تغییر نام شهرها با تلفظ انگلیسی چیز عجیبی به نظر نمی آید و نوعی مالکیت و بازستانی به آن می‌دهد. هر چند در تاریخچه انتخاب اسم یک شهر دلایل فرهنگی و دینی و اعتقادی وجود داشته باشد و با تغییر نوع تلفظ از بین برود. در ادامه به توضیح تغییر نام سه شهر بمبئی، بنگالوور و کلکته می پردازیم. بمبئی در زبان هندی به معنای ساحل خوب است. این نام را استعمارگران پرتغالی بر این شهر نهادند. در سال ۱۹۹۶ نام این شهر به نام اولیه خود، «مومبای» تغییر یافت که نام یکی از خدایان زن هندی است. در سال ۱۵۳۷ میلادی کمپه گودا شهر جدیدی را بنا نهاد که امروزه آن را بنگلور یا بنگالورو می نامند. در سال ۲۰۰۶ دولت ایالت کارناتاکا نام شهر را از «بنگلور» که تلفظ انگلیسی نام این شهر بوده و در دوران استعمار بریتانیا در هند رواج یافته به نام «بنگالورو» بازگرداندند که به لفظ اصلی مردم این سرزمین و نزدیکتر است. با این وجود این تغییر هنوز مورد تأیید دولت مرکزی قرار نگرفته و اکثریت مردم آن را هنوز با نام بنگلور خطاب می‌کنند و بسیاری از این تغییر نام استقبال نمی کنند. کَلکَتّه پایتخت ایالت بنگال غربی در کشور هند است. از سال ۲۰۰۱ نام این شهر را به «کولکاتا» برگرداندند تا به تلفظ بنگالی آن نزدیکتر باشد. (Jaffrelot, 1999) نتیجه گیری دوره استعمار در هند را می توان در کنار دیگر دوره های تاریخی این کشور جزئی از گذشته و تاریخچه آن به حساب آورد. حال آنکه حضور انگلیسیها به یک دوره و بازه زمانی محدود نمی شود و به شکل متفاوتی در حال و آینده این کشور حضور دارند و بر آن تاثیر می‌گذارند. با مدرن شدن زندگی و پیشرفت جوامع نمی توان اتصال و بهره مندی از برندهای جهانی در حوزه پوشاک و غذا (رستورانها و کافه های زنجیره ای) را پیروی از اصول استعمارگری و مستعمره دانست اما در حوزه های کلانی همچون اقتصاد و سیاست که خط مشی کلی کشور و حکومت را تعریف می کنند، می توان تاثیرپذیریها را به وضوح مشاهده کرد. زنی هندی در وبلاگ شخصی خود درباره حضور انگلیسیها در هند اینگونه نوشته است: آنها آمدند، دیدند و فتح کردند، نه فقط دستان شما را! بلکه زندگی، افکار و قلب ما را برای همیشه! نویسنده: زهراالسادات حسینی نسب منبع: معمار منظر لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده