باغ معدن سنگ در قلب باغ گیاهشناسی شانگهای

[Mohammad Aref 120452]

بیانیه پروژه
باغ معدن سنگ که حاصل بازسازی یک محوطه متروکه است، یکی از جدیدترین رویدادهای بزرگ شانگهای است. قابلیتهای این باغ بر اساس راهکارهای بازسازی محیط زیست و فرهنگ به طور کامل نشان داده می شود. محوطه متروکه و خطرناکی که غیرقابل دسترس بود، به یک مکان امن و جذاب توریستی با هدف نزدیک شدن بازدیدکنندگان به مناظر طبیعی و تجربه فرهنگ صنعت معدن تبدیل شده است. چالش ساختن فضای هنری – نمایشی در تکنیکهای بسیار سخت ساخت و ساز، یکی از برجسته ترین نکات این پروژه است.

 

روایت پروژه
این پروژه بسیار صادقانه است و در صدد مخفی کردن ماهیتش نیست و نمونه ای از همه کارهایی است که برای احیاء و بازسازی یک معدن صورت گرفته است و در عین حال که زنگ زده و تازگی اولیه را ندارد، حتی زیباتر نیز شده است.

بررسی موقعیت و بافت آن
باغ معدن در قلب باغ گیاهشناسی کوه چن شانگهای واقع شده است و مساحتی برابر با ۴.۲۶ هکتار را در بر می گیرد. کوه چن در باغ جدا شده است و ارتفاعی به بلندی ۷۰ متر دارد. ظاهرش تا حد زیادی نابود شده است و دو معدن سنگ شرقی – غربی بین اوایل قرن بیستم و دهه ۱۹۸۰ به واسطه حفاری و کندوکاو در آن ایجاد شده اند. پس از کشف تپه و کاویدن آن، آبگیری عمیق در معدن غربی یافت شد. این پروژه درصدد است با تمرکز در معدن غربی، باغ گلکاری و باغبانی خوش ظاهر و خاصی را بسازد.

 

این تپه یکی از معروفترین جاذبه های توریستی در این منطقه بود که از لحاظ تاریخی با نام “کوه چن هشت منظره” نامگذاری شده است. این پروژه شامل بازسازی محیطی معدن متروک و همچنین ایجاد بهبود و بازیافت پنج منظره کلاسیک از “کوه چن هشت منظره” است که بر اساس موقعیت و بافت سنتی آن صورت می گیرد.

فرصتها و چالشها
این پروژه، به عنوان یکی از نقاط خوش منظر باغ گیاهشناسی کوه چن، فرصتهایی را برای تغییر این معدن به شدت تخریب شده به یک فضای عمومی باز ارائه می دهد و شکل خاص و منحصربفرد معدن هم اکنون، امکان و فرصت ساخت و طراحی منظره ای خارق العاده را برای طراحان فراهم می کند.

مسلماً، طراحان منظر با چالشهای بسیاری روبرو هستند. یکی از این چالشها، مرمت و بازسازی محیطی است که از نظر زیستی بسیار تخریب شده است. پوشش گیاهی این منطقه بسیار کم و گونه های آن لاغر و باریک هستند، زیرا سنگهای آنجا آهکی بوده و آب و خاک را از دست می دهند. چالش دیگر، کند و کاو کامل و استفاده از منظر معدن است. بیش از بیست سال است که این منطقه با آبگیر عمیقش از دسترس دیگران دور بوده و به صورت متروکه باقی مانده است. بنابراین ایجاد ارتباط دوباره بین مردم و این معدن برای طراحان تبدیل به یک معضل شده است که نیاز است در مورد آن فکر کنند.

 

راهکارهای طراحی
بر اساس تجزیه و تحلیل، باغ معدن به سه ناحیه تقسیم می شود؛ بخش دریاچه، بخش پلت فرم و آبگیر عمیق. راهکارهای طراحی مختلفی مطابق با شرایط متغیر منطقه برای تجدید و بازسازی منظره معدن به کار گرفته شده است:

بخش دریاچه؛ بازسازی شکل و ترکیب سطحی و غنی سازی جامعه زیست محیطی
این بخش در سمت غربی باغ واقع شده است، جایی که بازدیدکنندگان ابتدا از در ورودی اصلی وارد می شوند. این قسمت نسبتاً مسطح، سنگی است و به جز پوشش جنگلهای انبوه متازکویا در حاشیه جنوب شرقی آن، روح سبزی و زندگی در آن دیده نمی شود. طراحان با حفاری و پرکردن زمین، شکل طبیعی زمین را بازسازی کرده و “دریاچه آینه” و “سکوی پوشیده از گل” را می سازند. دریاچه آینه، یکی دیگر از مراکز توریستی را تشکیل می دهد که از نظر عمق با آبگیر برابری می کند و بازتاب سطح دریاچه، حس یکنواخت و ملال آور سطح تراز عمودی تپه را کاهش می دهد. قسمت جنوبی تپه که در آن سکوی پوشیده از گل ساخته شده است، نه تنها این مکان را از فضای خارج جدا و مجزا می سازد، بلکه مکان مناسبی را برای کاشت و عرضه گل و گیاه ارائه می دهد.

منطقه سکو مانند؛ بهبود توالی فضایی و ایجاد فضایی تماشایی
منطقه سکو مانند بین تراس و تپه ها قرار دارد که با شش در ورودی و خروجی به عنوان امکانات و تسهیلات زیرزمینی محاصره شده است. ورودیها و خروجیها توسط سه لایه کفهای پایه به دیوار حائل متصل می شوند. یک نوع پوشش گیاهی در کف پایه رشد می کند. در ابتدا، طراح از دیوار سنگی و صفحه فولاد زنگ زده برای تغییر شکل توالی نمای خارجی با تغییرات ریتمیک استفاده کرده و سپس انواع مسیرهای کوهنوردی برای افرادی که قصد رسیدن به نوک سکو و بازدید از”باغ مخفی” با گیاهان متنوع را دارند، کشف می شود. در داخل “باغ مخفی” یک برج مخزن آب بر اساس تونلهای موجود ساخته شده است.

آبگیر عمیق؛ ایجاد مسیری نمایشی برای رسیدن به معدن شرق و غرب
آبگیر عمیق محوطه ای تقریباً یک هکتاری را به خود اختصاص داده است. عمق آب و تفاوت ارتفاع بین سطح آب و محوطه تراس بین ۲۰ تا ۳۰ متر است. به دلیل شکل فضای منحصربفرد آن، تمرکز پروژه بیشتر بر این قسمت است. هوازدگی سنگها در این قسمت خیلی جدی و شدید نیست و دیوار سنگی در قسمت جنوبی به شکل ساختاری پایدار جهت رسیدن و دستیابی بازدیدکنندگان به قعر آبگیر حضور دارد. طراح، مسیری تماشایی ساخته است که متشکل از ظرف استوانه ای فلزی، پایه فلزی منحنی شده، و منظر “نوار مصنوعی و ساختگی آسمان” و پلی است که به صورت تخته چوبی در سطح آبگیر شناور است. بازدیدکنندگان از طریق این مسیر قادر خواهند بود معدن را با زاویه دید بیشتری تجربه کرده و از این فضای نمایشی لذت ببرند؛ فضایی که موجب تقویت و ارتقاء درک آنها از فرهنگ منظر و همچنین صنعت معدن است. در پایان مسیر، طراح از طول ۱۵۰ متری تونل، ۲۵ متر برای اتصال معدن شرق به غرب کم می کند.

 

ویژگیهای پروژه
این پروژه که تلاش و کوششی جسورانه برای بازسازی معدن متروکه است، توانست از پس چالشهای مختلف با موفقیت و سربلندی برآید و شامل ویژگیها و خصوصیات زیر است:

بازسازی محیط زیست معدن
صنایع معدنی، لایه سطحی را عاری از هرگونه پوشش گیاهی ساخته و شکل ظاهری زمین را به طرز چشمگیر و قابل توجهی تغییر داده است و موجب فقدان آب و خاک و همچنین تکه تکه شدن زیستگاه گیاهان شده است. با توجه به زمین سخت و سنگی نادر، طراح از راهکار “زیرسازی” استفاده کرده و تلاش نموده که با تغییر شکل دادن زمین و افزایش پوشش گیاهی، یک زیست توده جدید ایجاد کند. طراح، ماهیت حقیقی دیوار سنگی را درست مانند تپه، بدون هیچ پوششی نشان داده است. به منظور حفظ ایمنی، طراح از راهکار “کاهش” بدون هیچ مداخله ای استفاده کرده است و دیوار سنگی را جهت بازسازی به همان شکل اولیه خود زیر باران، نور خورشید، و سایر شرایط طبیعی باقی گذاشته است.

ایجاد تجربه طبیعی و فرهنگی از سبک شرقی
طراحی مدرن که از طریق نقاشیهای منظر چینی و همچنین ادبیات کلاسیک تعلیم داده می شود، برای تفسیر فرهنگ مناظر طبیعی شرق و همچنین خیال پرستی کشور چین به کار رفته است. سنت شرقی با روشهای نقد و بررسی غربی “ایستا” متفاوت است و بیشتر روی تجربه مناظر قابل رویت و قابل حصول تمرکز دارد. علاوه براین، اثر ادبی “سرزمین شکوفه های هلو” که با عبارت “باغ بهشت شرق” توصیف می شود، تجربه شگفت انگیز ماهیگیران را در دنیای خیال به تصویر کشیده است. به عنوان بازتاب فرهنگ منظر طبیعی شرق، طراح، از صحنه نسخه برداری کرده و بازدید و لذت بردن از منظر را با ساخت مسیری نمایشی مطابق با شکل منحصربفرد آبگیری عمیق، تضمین می کند.

 

به کاربردن تکنیکهای ساخت و ساز بسیار سخت و پیچیده
با توجه به شرایط محیطی سخت و پیچیده و نقشه طراحی خاص و ویژه، برخی از تکنیکهای ساخت و ساز بسیار سخت در این پروژه به کار گرفته شده است. در قیاس با تپه های واقعی، طراحان و کارشناسان انفجار، شهامت و جسارت لازم و کافی خود را در بازسازی چندین صخره و سنگ از خود نشان دادند. در همین حال، طراحی و تکمیل ستونهای فولادی، صحنه نوار آسمان و همچنین پلی که مانند تکه چوبی بر روی سطح آب شناور است، همه و همه کنترل بسیار دقیق و همکاری نزدیک و صمیمانه بین مهندسین انفجار و مجسمه سازی را به تصویر کشیده است. در طول فرآیند ساخت و ساز، به منظور تحقق یافتن یکنواختی و انسجام کامل طراحی، تکنیکها و زیبایی شناسی طراحی و ساخت باید بر اساس مسائل مختلف مورد مطابقت و همخوانی قرار می گرفت.

مترجم: مریم عظیم پور
منبع: معمار منظر