Mohammad Aref 120452 اشتراک گذاری ارسال شده در 12 فروردین، ۱۳۹۷ برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به عنوان هسته و مهم ترین بخش از برنامه ریزی شهری همواره موضوع اصلی مباحث شهرسازی بوده است از این رو آشنایی با این مفهوم به منزله آشنایی با بخش مهمی از دانش برنامه ریزی شهری تلقی می گردد. پیش از آشنایی با مفهوم برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری ، لازم است به تعریف زمین و کاربری زمین بپردازیم : مفهوم زمین زمین ، در برنامه ریزی شهری دو مفهوم متضاد دارد : زمین به عنوان یک منبع طبیعی ( نظیر آب و هوا ) که بهره مندی از آن برای سکونت و زندگی و حفاظت آن برای نسل های آینده اهمیت حیاتی دارد . زمین به عنوان نوعی دارایی که در چارچوب مالکیت خصوصی ، کالا قلمداد می شود و برای کسب منفعت و درآمد شخصی قابل تملک و خرید و فروش نیست . ایجاد توازن بین این دو مفهوم که همیشه موضوع اقتصاد سیاسی بوده اما اخیراً موضوع توسعه پایدار به شمار می رود ، کار ساده‌ای نیست . نوع استفاده از زمین شهری نیز با توجه به منافع عمومی و مالکیت خصوصی ، محدودیت‌ها و مغایرت‌هایی اساسی دارد . آگاهی از این تضاد منافع ( تضاد منافع خصوصی در مقابل مقتضیات عمومی و همچنین تضاد میان منافع اقتصادی در مقابل منابع طبیعی )، ضرورت و اهمیت برنامه ریزی کاربری زمین را مشخص می‌سازد . این تضاد گاهی بین دو نوع کاربری مفید عمومی نیز بروز می‌کند . بنابراین برنامه ریزی موثر کاربری زمین به ندرت یک تحقیق یا طراحی محض و یا یک عمل سیاسی محسوب می‌شود؛ بلکه بیشتر ، ترکیبی از این سه با یکدیگر به شمار می رود . مفهوم کاربری زمین شهری نحوه استفاده از زمین شهری ، برای فعالیت های مختلف خدماتی ، مسکونی ، فعالیت ها و ارتباطات و … را مشخص می‌نمایند . به طور خلاصه نحوه استفاده از زمین و کارکردی که به آن تعلق می‌گیرد را کاربری زمین یا (land use) می گویند . به طور کلی نحوه استفاده از زمین ، عبارت است از آنکه بدانیم در وضع موجود ، پراکندگی انواع فعالیت های شهری مانند مسکونی ، درمانی ، راه ها و معابر ، آموزشی و مانند آن ها به چه صورتی است و از کل مساحت شهری ، نسبت هریک از کاربری های زمین چقدر است و هریک از فعالیت های شهری در چه مساحاتی و به چه صورت هایی در سطح شهر پراکنده شده اند و رابطه آن ها با یکدیگر چیست و تا چه حد و اندازه ای دارای یک ارتباط منطقی و کارا هستند . برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ساماندهی مکانی و فضایی فعالیت ها و عملکردهای شهری بر اساس خواست ها و نیازهای جامعه شهری است و هسته برنامه ریزی شهری را تشکیل می دهد. به عبارت دیگر برنامه ریزی کاربری اراضی ، علم تقسیم زمین و مکان برای کاربردها و مصارف مختلف زندگی است که به منظور استفاده موثر از زمین و انتظام فضایی مناسب و کارا صورت می گیرد . در این برنامه ریزی تلاش می شود که الگوهای اراضی شهری به صورت علمی مشخص شود و مکان یابی فعالیت های مختلف در شهر در انطباق و هماهنگی با یکدیگر و سیستم های شهری قرار گیرد . برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به مثابه سلسله اقداماتی نظام یافته است که برای رفع نیازهای مادی و فرهنگی انسان که به نوعی بازمین مرتبط اند صورت می گیرد . یکی از وظایف مهم طرح های شهری ، مشخص کردن نوع کاربری زمین ، برای استفاده در زمینه های گوناگون مورد نیاز زندگی شهری در محدوده قانونی شهرهاست. در حقیقت طرح کاربری زمین ، یکی از ابزارهای مهم برای دستیابی به اهداف کلان اجتماعی ، اقتصادی و کالبدی است که نه تنها اثراتی بسیار بر سرمایه گذاری و تصمیمات عمومی و خصوصی می گذارد ، بلکه نقش مهمی در میزان رشد شهری و کیفیت محیط کالبدی شهر دارد . منبع: کیمیافکر بزرگ لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 15 فروردین، ۱۳۹۷ اهداف برنامه ریزی کاربری زمین شهری پس از شناسایی مسائل و مشکلات ، تعیین اهداف بر اساس فرصت ها و تهدیدها مهم‌ترین گام در برنامه ریزی است . در برنامه ریزی کاربری زمین ، اهداف به دو دسته تقسیم می شوند : کلان و خرد . الف – اهداف کلان : اهداف مطلوب بلندمدت ، کیفی و مبهمی هستند که از ارزش‌ها و آمال جامعه نشأت می گیرند . بر این اساس اهداف کلان در برنامه ریزی کاربری زمین شهری شامل این موارد است : [TABLE=class: grid, width: 600, align: center] [TR] [TD=width: 284] اهداف کلان [/TD] [TD=width: 284] موارد عمده [/TD] [/TR] [TR] [TD=width: 284] ۱- اهداف زیست محیطی [/TD] [TD=width: 284] پیشگیری از تخریب زمین ، حفظ پیوند شهر و طبیعت ، توسعه و حفظ منابع ، گسترش فضای سبز ، مکان‌یابی مناسب صنایع و … [/TD] [/TR] [TR] [TD=width: 284] ۲- اهداف اقتصادی [/TD] [TD=width: 284] استفاده بهینه از زمین ، پیشگیری از سوداگری زمین ، تعدیل حقوق مالکیت ، استفاده از ارزش افزوده زمین در جهت منافع عمومی و .. [/TD] [/TR] [TR] [TD=width: 284] ۳- اهداف اجتماعی [/TD] [TD=width: 284] کاهش نابرابری در استفاده از زمین ، افزایش تسهیلات و خدمات عمومی ، گسترش فضاهای جمعی ، تقویت هویت محله‌ای و.. [/TD] [/TR] [TR] [TD=width: 284] ۴- اهداف فضایی – کالبدی [/TD] [TD=width: 284] توزیع متعادل کاربری‌ها، پیشگیری از تداخل کاربری های ناسازگار ، حفظ تناسب در توسعه عمودی و افقی ، تشویق و اختلاط کاربری ها و.. [/TD] [/TR] [/TABLE] ب- اهداف خرد یا ویژه : این اهداف وسیله ای برای دستیابی به اهداف کلان و نقطه ای است که برای دستیابی به آن کوشش های برنامه ریزی شکل می گیرد . این اهداف عبارت اند از : ۱- کارایی : این هدف از طریق تشخیص مناسب ترین نوع استفاده از یک قطعه زمین ، که بیش ترین فایده را با کمترین هزینه به دست می دهد ، حاصل می شود . این هدف ( توجه به ارزش زمین ) امروزه مهم ترین هدف در مکان یابی کاربری اراضی شهری به شمار می آید . ۲- برابری : توجه به دسترسی و نیاز تمامی گروه های سنی و جنسی در برنامه ریزی کاربری زمین . ۳- پایداری : بهره گیری از زمین به گونه ای که نه تنها توان آن کاهش نیابد بلکه بر ظرفیت و ایستایی آن افزوده گردد . ۴- رفاه عمومی : عوامل تعیین‌کننده رفاه عمومی در برنامه ریزی کاربری زمین عبارت‌اند از : الف ) تندرستی ب) ایمنی ج) آسایش د) امنیت محتوای طرح کاربری زمین طرح کاربری زمین ، بیانگر الگوی آتی استفاده از زمین در شهر است و انواع گونه گون کاربری های شهری و استفاده های عمومی را تعیین می کند . علاوه بر تعیین نوع استفاده از زمین ، تعیین شدت و کثرت کاربری یا تراکم استفاده های متفاوت نیز اهمیت دارد . طرح کاربری زمین ، هر چند بخشی از یک طرح جامع است ، در واقع هسته اصلی و مهم ترین بخش از طرح محسوب می شود . بر اساس طرح کاربری زمین ، بخش های دیگر طرح جامع ، یعنی طرح شبکه ارتباطی و حمل و نقل ، طرح تأسیسات و تجهیزات زیربنایی ، طرح تسهیلات و خدمات عمومی شهر و طرح توسعه و حفاظت از محیط زیست شکل می گیرند . این طرح برای هر شهر ، همچون پلان پایه (همکف) برای ساختمان است . محتوای طرح های کاربری زمین در اندازه و نوع شهرها و مجتمع های زیستی ( روستا ، شهر صنعتی ، مجتمع های مسکونی حومه‌ای ، کلان شهرها ) تفاوت بسیار دارد . محتوای طرح کاربری زمین نسبت به طول دوره برنامه ریزی نیز تفاوت دارد . طرح کوتاه مدت ، در اهداف ، سیاست ها و اقدامات با یک طرح بلند مدت ، محتوای متفاوتی دارد. لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 15 فروردین، ۱۳۹۷ فرآیند برنامه ریزی کاربری زمین فرآیند برنامه ریزی کاربری زمین ، شبیه فرآیند برنامه ریزی شهری است . زیرا هم از لحاظ نظری و هم از جنبه عملی هسته برنامه ریزی شهری محسوب می‌شود و در چارچوب آن انجام می‌پذیرد . فرآیند برنامه ریزی کاربری زمین شامل شش مرحله است: مرحله اول : شناخت وضع موجود و تعیین اهداف و سیاست ها مرحله دوم : پیش بینی وضع آینده مرحله سوم : بررسی مناطق و نواحی توسعه نایافته پیرامون شهر و مشخص کردن عوامل موثر در انتخاب زمین برای توسعه آینده شهر ؛ بر اساس استانداردهای پیشنهادی قابل قبول مرحله چهارم : تحلیل امکانات و محدودیت ها در جهت رسیدن به وضع مقدور مرحله پنجم : تنظیم ابزارهای اجرایی طرح ( استاندارها ، ضوابط و مقررات در جهت احداث کاربری‌ها ) طرح کاربری زمین مابین طرح جامع ( که جنبه ای سیاستی دارد) و طرح زونینگ ( که جنبه ای قانونی دارد ) قرار گرفته و بیشتر دارای جنبه فنی است . امروزه بسیاری از شهرسازان معتقدند که این سه باید در چارچوب یک طرح یگانه قرار گیرند . مطالعه و اقدامات مورد نیاز در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری بدون تردید هر برنامه ای برای موفقیت در مرحله اجرا باید ضمن شناخت دقیق و صحیح وضعیت موجود ، بر آینده نگری واقع بینانه ای استوار باشد تا حصول اهداف مورد انتظار را تضمین کند . برای شناخت وضع موجود انجام مراحل زیر ضروری است : مطالعه در باره ویژگی های طبیعی ( اقلیم ، توپوگرافی ، هیدرولوژی و …) مطالعه درباره ویژگی های اقتصادی ( اشتغال ، توزیع گروه های درآمدی و ..) مطالعه کاربری اراضی در وضع موجود مطالعه ارتباطات و شبکه حمل و نقل ممیزی اراضی بایر ، دایر و مشخص کردن زمین های مستعد توسعه آتی. بررسی روند شئونات اجتماعی و اقتصادی موثر بر الگوهای رفتاری مردم در خصوص نحوه استفاده از زمین ، عوامل موثر در مکان یابی و تأثیرگذاری در ارزش اقتصادی زمین . لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 15 فروردین، ۱۳۹۷ معرفی دیدگاه های اساسی در کاربری زمین الف – پیدایش مفهوم کاربری زمین ( جنبه کالبدی ، حقوقی و اداری ) رویکرد برنامه ای به کاربری زمین ، همراه با پیدایش شهرسازی جدید ، نخست در اروپا مطرح گردید. اقدامات اولیه بیشتر جنبه حقوقی ، مهندسی و اداری داشت ولی از اوایل دهه ۱۹۶۰ ، موضوع چگونگی استفاده از اراضی شهری در مفهوم خاص ( برنامه ریزی کاربری زمین ) به طور جدی شکل گرفت و بر پایه مفاهیم ، مبانی و روش های هدفمند و منظم استوار شد . ب- مطالعات همه جانبه ( اقتصادی ، اجتماعی ، محیطی ، فرهنگی ) در کاربری زمین به تدریج این دیدگاه در شهرسازی مغرب زمین قوت گرفت که چگونگی استفاده از اراضی شهری فقط موضوعی کالبدی و اداری نیست، بلکه ابعاد مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، محیطی و فرهنگی نیز هست و بنابراین به مطالعات همه‌جانبه و برنامه‌ریزی آگاهانه و سنجیده احتیاج دارد. ج- تحول در مفهوم کاربری زمین ( عدالت اجتماعی و توسعه پایدار در برنامه ریزی کاربری زمین ) با پیدایش و فراگیر شدن شهرسازی مدرن و رواج الگوی طرح های جامع شهری ، موضوع کاربری اراضی و برنامه ریزی برای آن تا حدود زیادی تحت تأثیر توسعه اقتصادی سرمایه داری ، گسترش صنایع اتومبیل و شبکه راه ها ، تکنولوژی ساختمان و مانند این ها قرار گرفت و تا حدود زیادی از اهداف اولیه خود به دور افتاد . اما در طول چند دهه اخیر ، در واکنش به ناکامی گسترش الگوی طرح های جامع سنتی و مطرح شدن دیدگاه ها و اهداف جدید در زمینه محیط زیست ، عدالت اجتماعی ، کیفیت زندگی شهری و نظایر این ها ، اصولاً مفهوم و تعریف ( زمین و فضا ) و معیارهای استفاده از آن به کلی عوض شده و در نتیجه مبانی و اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی ، ارتقاء کیفی پیدا کرده و در راستای توسعه پایدار قرارگرفته است. کاربری زمین مختلط راهی برای دستیابی به توسعه پایدار لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 15 فروردین، ۱۳۹۷ مراحل تکوین و تکامل برنامه ریزی و طرح های کاربری اراضی در جهان الف – دهه ۱۹۵۰ – طرح کلی کاربری اراضی ( طرح های خشک و غی قابل انعطاف و در قالب طرح های جامع و هادی ) در این سال ها ، تدوین طرح های کلی برای کاربری اراضی شهری متداول گردید . این طرح ها در حقیقت نسل اول طرح های جامع و هادی شهر بودند . شامل تهیه طرح های کاربری زمین برای جانمایی و میزان زمین مورد استفاده مسکونی ، تجاری و صنعتی ، حمل و نقل و خدمات عمومی ، تهیه طرح های سیستم های آمد و شد و ترابری شهری و تهیه طرح های ایجاد امکانات و تسهیلات عمومی و محله ای در شهر بوده است . ب- دهه ۱۹۶۰ ( الگوی کاربری های متنوع و مختلط) در این نوع طرح ها ، آینده بلند مدت شکل شهر در الگوی کاربری های متنوع زمین ، منعکس می گردید . در این الگو ، کاربری های گوناگون تجاری ، اداری ، صنعتی ، مسکونی ، فضاهای باز و عمومی ، نظام آمد و شد موارد جدیدتری نسبت به طرح های کلی مانند فرایند زیست محیطی ، زمین های کشاورزی و جنگل ها که در گروه بندی فضاهای باز شهری قرار می گیرند ، مدنظر قرار داشتند . ج- دهه ۱۹۷۰ –طرح سیاست گذاری شهری ( طرح های شناور و قابل انعطاف در چارچوب طرح‌های ساختاری ) در این نوع طرح ها، هدف ها و سیاست های توسعه غیر فیزیکی ، شامل مسایل موجود ، پیش بینی ها و هدف های توسعه و نیز سیاست های کلی در مورد دستیابی به هدف با بیان نوشتاری و اسناد کتبی ، بدون تهیه نقشه از الگوی کاربری زمین و سیاست‌های اجرایی ، انعکاس می یابد . د- دهه ۱۹۸۰ طرح مدیریت توسعه ( تدوین طرح های موضوعی و موضعی اراضی در چارچوب طرح های راهبردی ) طرح های مدیریت توسعه شهری برای تدوین اقدام هایی تهیه می شوند که بر پایه تحلیل ها و هدف های معین استوارند، دارای انطباق و هماهنگی هستند و در جهات توسعه شهر می باشند. این طرح ها موارد زیر را در بر می گیرند . تحلیل شرایط موجود شهر با مرور انتقادی بر نظام های موجود توسعه شهری ، با توجه ویژه به فرآیندهای توسعه زا و زمینه های سیاسی – نهادی در شهر . تعیین هدف های دارای گرایش های مدیریتی و موارد قانونی مدیریت توسعه شهر . تهیه برنامه عملیاتی ، شامل تعیین کد پیشنهادی توسعه ، تهیه برنامه گسترش زیر ساخت های شهری ، تسهیلات محله ای و ناحیه‌ای خدماتی ، تدوین برنامه سرمایه گذاری در توسعه شهر و تدوین برنامه کاهش فقر در شهر . ه- دهه ۱۹۹۰ – طرح های ترکیبی کاربری زمین ( مبتنی بر جلب مشارکت شهروندان و گروه های ذی نفع نفوذ) جدیدترین نسل طرح های کاربری اراضی که امروزه بیشتر کوشش ها بر روی تدوین و تهیه آنها متمرکز است ، طرح هایی هستند که مضمون اصلی و کلیدی شان ایجاد پیوند میان فرایند های طراحی کاربری زمین و سیاست گذاری برای انواع کاربری های شهری است. در طرح های ترکیبی، میان طرح کاربری زمین با نواحی اولویت بندی شده توسعه و استانداردها و روش های ویژه برای صدور مجوز عمرانی، همخوانی وجود دارد. در تهیه طرح های ترکیبی دو نکته اساسی وجود دارد که عبارت‌اند از : لزوم جلب مشارکت گسترده شهروندان و گروه های ذی نفع دولتی ، غیردولتی ، خصوصی و مدیران اجرایی شهر لزوم انجام مذاکره در مورد هزینه ها و تولید گزینه های گوناگون کاربری زمین که در طرح ترکیبی منعکس است و شرکت فعال نمایندگان مردم شهر و تصمیمی گیری و تصویب آن . لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 15 فروردین، ۱۳۹۷ طبقه بندی کاربری های شهری اراضی شهری به طور کلی به دو گروه عمده زمین های بایر و دایر تقسیم می‌شود . زمین های دایر زمین هایی هستند که زیر ساخت و ساز رفته اند، اما زمین های بایر یا خالی زمینهایی هستند که کاربری شهری خاصی ندارند . هر یک از دو گروه که در مطالعات شهری زمین های پر و خالی قلمداد می شوند ،طبقه بندی های مختلفی دارند که به آن ها اشاره می شود : الف) طبقه بندی زمین های دایر و رنگ آنها ( بافت پر ): مسکونی : تراکم کم (زرد روشن ) تراکم متوسط (زرد تیره ) تراکم زیاد ( قهوه ای روشن ) تراکم ویژه (قهوه ای تیره ) تجاری : مراکز تجاری شهری – بازار ،عمده فروشی و ….. ( قرمز تیره ) مراکز تجاری محلی و خرده فروشی (صورتی ) بازارهای غیر دائمی ، بازار هفتگی و……(قرمز روشن) آموزشی : کودکستان (راه راه آبی روشن ) دبستان (آبی روشن ) راهنمایی ( راه راه آبی تیره ) دبیرستان ( آبی تیره ) آموزش حرفه‌ای و عالی : مراکز آموزش حرفه‌ای و هنرستان‌ها (راه راه سرمه ای ) دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ( سرمه ای ) مناطق نظامی : (راه راه خاکستری ) فضای سبز : فضاهای سبز عمومی (پارک ها ) ، فضاهای تفریحی و بازی بچه‌ها ، فضاهای سبز حفاظت‌شده ، مانَک های جنگلی ، باغات و فضاهای سبز خصوصی و مزارع و اراضی کشاورزی (سبز ) اداری : مراکز اداری و دولتی ، نهادهای عمومی و مراکز اداری خصوصی (خاکستری –سیاه ) ورزشی : تأسیسات ورزشی ، (استادیوم ، سالن ورزشی و غیره ) و فضاهای باز ورزشی (راه راه سبز روشن و قرمز ) بهداشتی : حمام عمومی ، آبریزگاه ، رختشوی خانه خانه و غیره (سرمه ای با علامت دایره سرخ ) درمانی : بیمارستان ، درمانگاه ، خانه بهداشت ، مراکز پزشکی ، و ….. (سرمه ای با علامت هلال احمر ) خدمات جهانگردی و پذیرایی : هتل ، مهمان سرا ، مسافرخانه ، اردوگاه های جهانگردی ، رستوران ، قهوه خانه و ……(راه راه صورتی و فیروزه ای ). مذهبی : مسجد ، تکیه ، امامزاده و اماکن مذهبی اقلیت ها ( فیروزه ای با کادر و هاشور سیاه ) فرهنگی : اماکن تاریخی و فرهنگی – موزه ، کتابخانه ، سالن اجتماعات و ……. (فیروزه‌ای ) صنعتی : مراکز صنایع سنگین ، صنایع مزاحم ( آلودگی زا ) ، صنایع سبک و کارگاه های غیر مزاحم (بنفش ) تأسیسات و تجهیزات شهری : مراکز تأسیسات شهری (آب ، برق ، تلفن، فاضلاب و غیره ) و همچنین تجهیزات شهری (آتش‌نشانی ، مراکز جمع‌آوری و دفع زباله ، میدان ها میوه و تره‌بار ، کشتارگاه ، غسالخانه ، گورستان و غیره) (راه راه قهوه ای و سیاه ) حمل و نقل و انبارها : پایانه ، فرودگاه ، تأسیسات بندری ، گمرک، ایستگاه راه آهن ، سردخانه ، انبار ، سیلو ، پارکینگ های عمومی و غیره ، (راه راه خاکستری و بنفش ) سایر کارکردها شهری ب) اراضی بایر یا بدون استفاده شهری ( بافت خالی ): ۱- اراضی بایر بلااستفاده ۲-اراضی جنگلی ۳- پهنه ها و مسیل های آب ۴- اراضی محصور خالی ۵- اراضی در دست ساختمان ۶- سایر راضی هدف از مطالعه و طبقه بندی اراضی خالی تصمیم گیری در مورد تناسب آنها برای کاربردهای مختلف (صنعتی ،مسکونی ، و غیره ) در آینده بر اساس اصول و معیارهای علمی است . به طور کلی طبقه بندی کاربری های شهری به سه دسته تقسیم می‌شوند : کاربری مسکونی (۵۰ -۴۰% کل شهر ) کاربری خدماتی (۳۰ -۲۵ % کل شهر ) کاربری ارتباطی ۳۰ – ۲۵% کل شهر ) لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 15 فروردین، ۱۳۹۷ عوامل موثر بر توزیع فضایی کاربری های شهری الف) ویژگی های جمعیتی : تعداد جمعیت ، سن و جنس استفاده کنندگان عامل مهمی جهت بر آورد نیازهای آن جمعیت به کارکردهای مختلف شهری می باشد . ب) اقلیم و آب و هوا : عوامل نظیر هوا ، رطوبت ، جهت باد ، کیفیت و کمیت تابش آفتاب نقش بسیار مهمی در تعیین کارکردهای شهری دارند . ج) عوامل اجتماعی – فرهنگی : عوامل اجتماعی مثل آداب و سنن و رسوم ملی و مذهبی و همچنین وابستگی های قشری و طبقاتی از عوامل تأثیر گذار در کیفیت و کمیت کارکردهای شهری هستند . د) وضعیت و جایگاه اقتصادی : اوضاع اقتصادی چه در سطح کلان و چه به صورت وضعیت اقتصادی خانوارها از شاخص های دیگر در تعیین میزان کمیت و کیفیت کارکردهای شهری می باشند . هـ) تجانس کاربری های هم‌جوار : کارکردها و کاربری های مجاور هم نباید در تضاد با یکدیگر باشند و کارکردهای عمومی متجانس با یکدیگر باید طوری شوند که تعامل عملکردی شان ، پوشش مناسب را داشته باشد . و) عملکرد و فرم کاربری های شهری : هر کاری بر حسب عملکرد و فرم خاص خود ، نحوه استقرار خاصی را طلب می‌نماید . ز) استاندارهای ایمنی : استانداردهای ایمنی، هم از نظر مسائلی نظیر زلزله ، آتش سوزی و سیل وهم از نظر ایجاد آرامش روانی دارای اهمیت می باشند . ح) ایجاد نقش در سطح ملی و منطقه ای ( جایگاه و نقش شهر در سطح ملی و منطقه‌ای ) : بسته به جایگاه و نقش هر شهر در فضای ملی و منطقه ای ، میزان و مکان هر نوع کاربری متفاوت از دیگر شهرهاست . اثرات اجتماعی، اقتصادی، و کالبدی کاربری های شهری الف) کاربری های شهری و تأثیر آن در توزیع نقاط ثقل جمعیتی بهره گیری از خدمات بیشتر و مناسب‌تر ، نزدیکی به محل کار و …..از عوامل تأثیر گذار در جذب جمعیت به شمار می روند . در حقیقت میزان تقاضای افراد جهت سکونت در مناطقی که از خدمات بیشتر برخوردارند ، وسیع تر است و از طرفی میزان تقاضای افراد برای سکونت در مناطق نزدیک به محل کارشان نیز بیشتر است . ب) کاربری های شهری و تأثیر آن بر اقتصاد شهری قیمت زمین در مناطقی از شهرها که دارای دسترسی مناسب و نزدیک‌تر به مراکز خدمات شهری هستند از دیگر مناطق بیشتر است و خود همین مسئله باعث می شود که افراد با توانایی مالی بیشتری در این مناطق سکنی گزیده و ساختمان هایی باکیفیت مناسب تر و عمدتاً با طبقات بیشتر در این مناطق ساخته شده و ارزش افزوده چنین ساختمان هایی از سایر مناطق بیشتر می شود . ج) کاربری های شهری و تأثیر آن در وضعیت فیزیکی و جهات توسعه شهری تأثیر مهم دیگر کاربری های شهری ، هدایت جهات توسعه فیزیکی شهرها می باشد. کاربری های شهری به جهت نقش و اهمیتی که بر شهرها ، ایفا می کنند از نظر فیزیکی ،کالبد شهرها را تحت تأثیر قرار می دهند. کنترل توده و حجم بناها، ارتفاع ،نماهای هم جوار و حتی نوع مصالح از جمله این عوامل بشمار می روند. از طرفی کاربری ها از طریق همگرایی فعالیت های همنوع و هماهنگ و یا واگرایی فعالیت های ناسازگار ، کالبد شهرها را در سیطره نفوذ خود قرار داده اند . مقیاس (شعاع ) عملکردی کاربری ها هر فعالیتی در شهر عملکرد خاصی دارد که به آن آستانه فعالیتی نیز گفته می شود. طبق این ویژگی سطح تناسبی از کالبد یک شهر به آن فعالیت اختصاص می یابد. به عبارت دیگر سطحی که یک فعالیت می تواند خدمات خود را ارائه دهد ، شعاع عملکرد نامیده می شود . این خصیصه ، بنا به خصوصیات اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی منطقه مورد مطالعه از شهری به شهر دیگر متفاوت است. معیارهای مکان یابی و مطلوبیت در کاربری های شهری معیار مکانی در کاربری زمین به طور کلی ، استانداردی است که با آن مکان بهینه یک کاربری شهری مورد سنجش قرار می گیرد . معیارهای مکانی هر نوع استفاده از زمین، انعکاس وضعیت اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شهرها و همچنین مردمی است که در آینده از آن بهره مند خواهند شد . در تعیین مشخصات مکانی هر نوع استفاده از زمین یا هر نوع فعالیت شهری ، دو عامل هدایت‌کننده ، یعنی عامل رفاه اجتماعی و عامل رفاه اقتصادی ملاک سنجش قرار می گیرد . بر اساس این دو عامل بسیار کلی ، شش معیار زیر در مکان یابی عملکردهای شهری ، ملاک برنامه ریزی کاربری زمین قرار می‌گیرد : الف) سازگاری : عمده ترین تلاش شهرسازی ، مکان یابی برای کاربری های گوناگون در سطح شهر و جداسازی کاربری های ناسازگار از یکدیگر است . در جدایی فضایی کاربری ها ، فاکتورهای هزینه ، سود و خود بسندگی نسبی آنها مورد نظر قرار می گیرد . در مقابل ، فعالیت‌هایی که مکمل یکدیگرند در کنار هم جایابی می شوند و کاربری های سرویس دهنده با ترتیب اولویت هم‌جواری نیز مشخص می شوند . مثلاً” استقرار خدمات وابسته به کاربری مسکونی در جوار این کاربری مؤکد است. ب) آسایش : در استاندارهای مکان یابی ، دو عامل فاصله و زمان ، واحدهای اندازه گیری میزان آسایش و راحتی هستند چرا که بر اثر تأمین آنها ، سهولت دسترسی به خدمات شهری که یکی از اهداف مهم برنامه ریزی شهری است میسر می شود. ج) کارایی : الگوی قیمت زمین شهری ، عامل اصلی و معیار اساسی تعیین مکان کاربری زمین است . هر نوع کاربری از لحاظ اقتصادی و سرمایه گذاری ، برآیند قیمت آن از نظر آماده سازی و مخارج آبادانی است که با روش تحلیل هزینه – منفعت (cost –Benefit Analysis) مشخص می شود . د) مطلوبیت : عامل دل پذیری و مطلوبیت ، یعنی کوشش در حفظ عوامل طبیعی ، مناظر ، گشودگی فضاهای باز و سبز ، چگونگی شکل گرفتن راه ها ، ساختمان ها و فضاهای شهری است . این عامل از نظر طراحی سیستم های ارتباطی نیز اهمیت خاصی دارد . شبکه راه ها و جهت گیری آن می تواند طوری باشد که عابران پیاده و سواره بیشترین مناظر زیبا و فرح‌انگیز درون شهری و پیرامون شهر را ببینند و از آن لذت ببرند . هـ) سلامتی : اعمال ضوابط محیطی و بهداشتی مناسب برای کاهش آلودگی حاصل از کاربری های مختلف و رعایت استانداردهای بهداشتی برای تأمین سلامتی محیط زیست انسانی یکی از اهداف مکان یابی کاربری هاست. استاندارهای شهر سالم و مقررات معروف به اثرات محیطی (EIS)* ، هرگونه فعالیت شهری را از نظر حفاظت محیط زیست ، حراست از آسایش اجتماعی و حفاظت میراث فرهنگی مورد ارزیابی قرار می دهد . و) ایمنی : هدف از این کار به طور کلی حفاظت شهر در مقابل خطرهای احتمالی است .خطرهای بلایای طبیعی مانند سیل ، زلزله ، طوفان ، آتش فشان ، و غیرطبیعی مانند هم‌جواری منطقه صنعتی با مسکونی که با اصل سازگاری مورد اشاره مغایرت دارد و سایر مواردی که به نحوی ضریب ایمنی و امنیتی شهر را تضعیف می کنند. لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 15 فروردین، ۱۳۹۷ مشخصات مکان یابی کاربری زمین بافت فیزیکی بر اساس منشور آتن ، به طور کلی به چهار نوع کاربری عمده تقسیم می شود که عبارت‌اند از: نواحی مسکونی ، کار ، اوقات فراغت و شبکه ارتباطی . مشخصات کارکردی هر یک از این چهار کارکرد و در صد اشتغال از سطح شهر چنین است : الف ) کاربری سکونتی : شامل محله های مسکونی ، واحدهای همسایگی ، مجتمع های مسکونی و کاربری های مربوط به آن (مدارس ، زمین های بازی ، مغازه ها، و پارک ها )که تقریباً ۵۰% از کل سطح شهر را به خود اختصاص می دهد . ب) کاربری اشتغال : شامل مراکز صنعتی ، نواحی تجاری و خدمات گوناگون اداری ، نظامی ، بهداشتی و آموزشی بزرگ ، بازارها و …..که در حدود ۱۰% از کل سطح شهر را به خود اختصاص می دهد . ج) کاربری اوقات فراغت : شامل مراکز تفریحی ، ورزشی و فرهنگی (مانند موزه‌ها ، تئاترها، سینماها ، کتابخانه ها، مساجد ، پارک ها ،ورزشگاه ها و گردشگاه ها ) که در حدود ۱۵% کل سطح شهر را تحت پوشش دارند . د) کاربری حمل و نقل : شامل راه های اصلی ، فرعی ، و دسترسی ، پل ها ، پارکینگ ها و ایستگاه ها ، فرودگاه ها ، ترمینال ها یا پایانه ها و انبارها و ….. که در حدود ۲۵% کل سطح شهر را شامل می شوند . الف – مشخصات مکان یابی کاربری های مسکونی محل زندگی انسان ها مهم‌ترین بخش شهر است و سهم عمده ای از سطوح کاربری ها را نیز به خود اختصاص می دهد ؛ به گونه ای که در شهرهای کوچک بیش از ۶۰ % و در شهرهای بزرگ حدود ۴۰% از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است . مکان یابی این کاربری مبتنی بر جوانب زیر است : به دور از مناطق خطرناک مانند مسیل‌ها و گسل ها به دور از فعالیت های ناسازگار صنعتی و حمل و نقل در جوار فضاهای باز و سبز احداث شوند نواحی مسکونی باید در زمین های مسطح و کم شیب تا شیب متوسط (حداکثر ۱۵% ) توسعه یابند . به طور مستقیم به سیستم راه های اصلی –که مراکز کار و مراکز اصلی شهر را به یکدیگر متصل می کنند –دسترسی داشته باشند . محلات مسکونی باید از ترافیک عبوری و خطرات ناشی از آن مصون باشد . سیستم خیابان بندی داخلی محلات مسکونی باید با عوارض طبیعی زمین تطبیق داده شود . ب) مشخصات مکان یابی مراکز کار فاصله بین اماکن کار و سکونت به حداقل برسد . مراکز کار باید نزدیک راه ها و سیستم حمل و نقل باشند . مراکز کار باید در فاصله ای مناسبی از نواحی کاری دیگر قرار گیرند تا مبادلات و ارتباط بین آن ها با حداقل زمان و هزینه انجام گیرد . مراکز تولید صنعتی باید به سیستم های تأسیساتی دسترسی داشته باشند . موقعیت مکانی مراکز کار باید از لحاظ طبیعی و شرایط محیطی مناسب باشد و از خطرات ناشی از موانع طبیعی در امان باشد . محل های کار خصوصی و دولتی باید با نظام مراکز شهری (اشتغال) هماهنگ گردند و بر حسب سلسله مراتب ، در سطح شهر توضیح شوند . استفاده از زمین از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد . ج) مشخصات مکان یابی کاربری های تجاری (به عنوان بخشی از اشتغال با ضوابط خاص ) رعایت سلسله مراتب کاربری های تجاری در زمان مکان یابی این کاربری توجه به مکان های ویژه سازگار و جذاب که از ملزومات کاربری های تجاری و خدماتی است . توجه به الزامات کاربری تجاری نظیر محل توقف خودرو (پارکینگ)، دسترسی مناسب به این کاربری ، بارانداز و …….. توجه به خصوصیات ویژگی های مکانی و طبیعی زمین مورد بهره برداری . سلسله مراتب کاربری های تجاری عبارت است از ۱- بخش مرکزی تجارت (CBD): در این ناحیه فعالیت های تجاری و اجتماعی از جمله بازارها ورزشگاه ها ، دفاتر کار ، باشگاه ها ،بانک ها، هتل ها ، و…..و دفاتر اصلی و تأسیسات عمده مستقر می شود. ۲- مراکز خرید منطقه ای (Regional shopping centers ) این مراکز خاص شهرهای بزرگ ۵۰۰-۱۰۰ هزار نفری و حتی یک میلیون نفری است و علاوه بر خرده فروشی و خدمات جزئی شامل شرکت های تجاری و مؤسسات خدماتی و نهادهای اداری و فرهنگی است . شایان ذکر است مراکز اصلی کاربری های منطقه ای در امتداد خیابان ها و مراکز تقاطع ها و میدان های اصلی یک بخش از شهر تشکیل می شود و در شهرهای بزرگ مراکز منطقه ای در اطراف ایستگاه ها، پایانه ها و در امتداد بزرگراه ها جانمایی می شود . ۳- مراکز خرید ناحیه‌ای : این مراکز بین مراکز خرید محله ای و منطقه ای قرار می گیرد و معمولاً برای جمعیت معادل ۵۰ هزار نفر به وجود می آید و تنوع کالا در آن از مرکز محله بیشتر است . این مراکز معمولاً کالا و خدمات ماهانه و نسبتاً تخصصی برخی فعالیت ها را تأمین می کنند. ۴- مراکز خرید محله ای : این مراکز شامل مراکز خرده فروشی ، خدمات جزئی ، مغازه ها ، و فروشگاه های کوچک تجاری است که اغلب در بخش های قدیمی شهر و تقاطع خیابان های اصلی و محلی به صورت نواری در طول خیابان مستقر می شود . در بافت های قدیمی ، این مراکز همراه با سایر عملکردها در گذر اصلی محله یا محل تلاقی گذرها به وجود آمده است . اما در شهرسازی جدید مراکز تجاری محله در قسمت های خاصی از خیابان های محلی ، به ویژه در محل اتصال راه ها ، در نظر گرفته می شود . شرایط اصلی در مکان یابی مراکز تجاری محله ها و همچنین اندازه و تعداد مراکز محله ها به تعداد جمعیت و تراکم واحدهای مسکونی بستگی دارد. به طور کلی مهم ترین معیار دسترسی به مراکز خرید، فاصله است. فاصله دسترسی ها باید طوری باشد که در مدت ۵-۷ دقیقه به صورت پیاده فروشگاه رسید . د) مکان یابی کاربری های صنعتی : از کل کاربری های شهری سطحی معادل ۲۰-۵% به منطقه صنعتی اختصاص می یابد و این منطقه از نظر اهمیت تقریباً همانند ناحیه مسکونی است. به عنوان یک اصل ، مناطق صنعتی باید از مناطق دیگر جدا باشند و در قسمت پایین دست شهر یا شهرک و در جهت عکس جریان باد استقرار یابند . این مناطق به بخش هایی از جمله صنایع خرد ، سبک ، متوسط و سنگین تقسیم می شود . انواع کاربری صنعتی – صنایع خرد : نانوایی و لبنیاتی و خشک شویی ها که باید در یک گروه و در نزدیکی نواحی مسکونی برای منتفع شدن ساکنان آن مستقر شوند . – صنایع سبک : مانند کارخانه های شیشه ، ظروف چینی و یخ سازی که از نیروی برق استفاده می کنند و در اصل صنایعی هستند که فاقد سوخت جامد ( زغال‌سنگ ) و سر و صدا هستند و می توانند در هر کجای اطراف شهر مستقر شوند . – صنایع متوسط : مانند کارخانه های کتان ، نفت ، شکر که تولید کننده صدا و مواد زائد نامطلوب است . – صنایع سنگین : مانند کارخانه های سیمان و فولاد که تولید کننده گازهای مضر و مسموم و سروصدا هستند و باید در حاشیه و در قسمت باد پناه شهر ( یا در مسیر عدم وزش بادهای غالب ) قرار گیرند . در مقیاس شهری ، منطقه صنعتی در دو مقیاس متفاوت طبقه بندی می شود : مقیاس منطقه ای و درون منطقه ای مقیاس شهری عوامل مکان یابی صنایع در مقیاس منطقه : دسترسی به مواد اولیه ، بازار و نیروی کار . بنابراین دسترسی به سیستم حمل و نقل بنیان مکان یابی صنعتی محسوب می‌شود . منابع : عامل اصلی جذب یک صنعت در هر شهر یا منطقه هستند که خود در بردارنده عوامل متعددی مانند نیروی کار ( از نظر کمی و کیفی ) ، آب ، سوخت و انرژی ، مواد خام و اولیه است . شبکه راه ها و سیستم حمل و نقل : پایه و اصول تئوری مکان صنعتی محسوب می شود . در تعیین محل یک کارخانه صنعتی ، به طور کلی عوامل زیر مؤثرند : الف) دسترسی به نیازهای خارجی ، مانند راه ، منابع و انبارها و… ب) دسترسی به نیازهای داخلی ، مانند زمین وسیع ،شکل زمین ، فاضلاب و……. پ) دسترسی به سایر فعالیت های صنعتی در نزدیکی محل صنعت ، که در چرخه تولید همکاری دارند . رفت و آمد کارکنان صنایع : یکی از مهم ترین مسائل در مکان یابی کاربری صنعتی ، چگونگی دسترسی نیروی کار و آمد و رفت کارکنان است . در شهرهایی که برای آن ها برنامه ریزی صنعتی شده (مانند شهرهای جدید صنعتی) رفت و آمد کارکنان به حداقل می رسد اما در شهرهای معمولی صاحبان صنایع ترجیح می دهند در کنار بزرگراه ها مستقر شوند تا آمد و رفت کارکنان آسان و سریع صورت گیرد و در اتلاف زمان صرفه جویی شود . صنایع مرکز شهر: صنایع کوچک و قدیمی عموماً در مرکز شهر باقی می مانند. برخی از صنایع مرکز شهر ، وابستگی مستقیم به عمده فروشی و خرده فروشی بازار دارند. شرط بقای این صنایع در مرکز شهر ، رعایت اصول بهداشتی ، ایمنی ، و ضوابط زیست محیطی است . باید توجه داشت که استقرار صنایع بی زیان و مدرن و همچنین صنایع سنتی وابسته به بازار ، به شرط رعایت ضوابط بهداشتی و ایمنی ، مغایرتی بازندگی شهری ندارد و برعکس ، باعث رونق اقتصاد و کاهش میزان آمد و رفت کارکنان خواهد شد . مشخصات و معیارهای مکان یابی صنایع: زمین کاربری صنایع باید محکم و مقاوم بوده و تحمل ساختمان ها و ماشین‌آلات متعدد را داشته باشد . صنایع باید از مکان های گود و زمین‌های با توپوگرافی ناملایم ، گسل ها و مناطق زلزله خیز دور باشد . توجه به سطح آب های زیرزمینی ،کیفیت آب ، ترکیب شیمیایی و فشار و تحمل آن در محل استقرار صنایع . دوری از جلگه های سیلابی توجه به شرایط اقلیمی (بادها و طوفان‌ها و…) در مکان یابی صنایع . فاصله و دسترسی مناطق صنعتی تا شهر عوامل جغرافیایی- مثلاً” اراضی سست که بیش از ۵% شیب دارند ، برای گسترش صنایع مناسب نیستند . هـ) مکان یابی کاربری های گذران اوقات فراغت : برترین انواع تفریحات را به این شرح تقسیم می‌کنند: تفریح بر اساس نوع : الف) فعال یا نیمه فعال ب) سازمان یافته یا سازمان نیافته ج) انفرادی یا گروهی د) نیازمند از تسهیلات یا بی نیاز از تسهیلات هـ) نیاز به مهارت یابی و) مستلزم هزینه یا بی نیاز از هزینه تفریح بر اساس زمان : بازدید روزانه یا اقامت شبانه تفریح بر اساس مکان : الف) شهری یا روستایی ب) نزدیک خانه یا دور از خانه ج) نزدیک محل کار یا دور از محل کار مشخصات مکان یابی کاربری های گذران اوقات فراغت : باید در فاصله مناسبی از نواحی مسکونی قرار گیرند و دسترسی به آن ها آسان باشد . محل انواع فعالیت های فرهنگی و تفریحی که جاذب جمعیت هستند باید در مراکز شهری قرار گرفته باشد . مراکز تفریحی باید با مانَک ها و فضاهای باز هماهنگ شوند تا بافتی طبیعی یا مصنوعی و متناسب با کلیه فعالیت های تفریحی پدید آمدند . کنار رودخانه ها ، جنگل ها ….. اطراف شهر ، مکان مناسبی برای ایجاد تفرجگاه های عمومی است . برای احداث تسهیلاتی که به بنا و پارکینگ نیاز دارند و یا انواع ورزش های میدانی ، شیب زمین باید کمتر از ۵% باشد تا با هزینه کم بتوان تسطیح کرد . مراکز گذران اوقات فراغت را باید بر اساس ظرفیت ، وسعت ، جاذبه فضایی ، میزان استفاده و شعاع دسترسی طبقه بندی کرد و تجهیزات مناسب را فراهم آورد. لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 15 فروردین، ۱۳۹۷ ارزیابی کاربری اراضی شهری یکی از مراحل در فرایند برنامه ریزی ، مرحله ارزیابی و انتخاب مناسب ترین گزینه از بین گزینه های مختلف است . در این مرحله معایب و محاسن طرح ها نسبت به هم سنجیده شده و بهترین آن ها از نظر اقتصادی و اجتماعی برای اجرا انتخاب می شوند . در این مقاله به ارزیابی کاربری های اراضی شهری و روش های آن می پردازیم. ارزیابی کاربری ها بر اساس ارزش و اهمیت عوامل مؤثر در ارزیابی اهمیت کاربری های شهری عبارت اند از : ارزش و اهمیت اقتصادی و میزان جاذبه هر کاربری در زمینه اشتغال اهمیت و نقش فرهنگی – اجتماعی و مذهبی کاربری اهمیت و زمینه های اسطوره ای و تاریخی کارکرد و نقش سیاسی نقش و اهمیت هر کاربری در تأمین نیازهای اولیه و ثانویه ساکنان طول زمانی فعالیت کاربری (شبانه روز و ایام مختلف سال ) روش های ارزیابی کاربری های شهری ارزیابی کاربری های مختلف شهری اساساً به منظور اطمینان خاطر از استقرار منطقی آن ها و رعایت تناسبات لازم به دو صورت کمی و کیفی صورت می گیرد . الف) ارزیابی کمی: این ارزیابی بر اساس مقایسه سرانه های موجود کاربری ها با استاندارهای مربوط یا از طریق بررسی نیازهای فعلی و آتی منطقه مورد مطالعه به فضا صورت می گیرد . ب ) ارزیابی کیفی: در این مرحله ویژگی های کیفی معین شد و نسبت آن ها به یکدیگر بر اساس چهار ماتریس ذیل استوار است : ماتریس سازگاری ماتریس مطلوبیت ماتریس ظرفیت ماتریس وابستگی ۱- ماتریس سازگاری : کاربری هایی که در یک منطقه استقرار می یابند نباید موجب مزاحمت و مانع اجرای فعالیت های دیگر گردند. بر این اساس کاربری ها از نظر سازگاری ممکن است حالت‌های ذیل را داشته باشند . الف) کاملاً سازگار : دارای خصوصیات مشترک و فعالیت های منطبق مانند دو مسکن کم تراکم . ب ) نسبتاً سازگار : میزان ناسازگاری بین دو کاربری از سازگاریشان بیشتر باشد . ج ) کاملاً ناسازگار : مشخصات دو کاربری هیچ گونه همخوانی با یکدیگر نداشته باشد ، مانند کاربری صنعتی و کاربری مسکونی د ) بی‌تفاوت : از جهت سازگاری نسبت به هم بی تفاوت باشند مانند تأثیر پالایشگاه جنوب تهران بر مسکونی شمال تهران. برای تعیین میزان سازگاری و ناسازگاری میان دو کاربری باید مشخصات و نیازهای مختلف هر یک را برای انجام دادن فعالیت عادی آن تعیین و سپس با مقایسه این مشخصات موارد توافق و عدم توافق را مشخص کرد. زمینه های قابل بررسی در این زمینه عبارت‌اند از : اندازه و ابعاد زمین ، شیب زمین ، شبکه ارتباطی ، تأسیسات و تجهیزات ، کاربری های وابسته ، کیفیت هوا ، میزان نور ، دید و منظره ۲- ماتریس مطلوبیت : در این ماتریس سازگاری بین کاربری و محل استقرار آن ارزیابی می شود و بر این اساس می توان گفت که هر کاربری طبق ویژگی های خاص آن برای محل خاصی مناسب است .برای تهیه ماتریس باید خصوصیات و نیازهای هر کاربری با ویژگی های محل استقرار تطبیق داده شود . ۳-ماتریس ظرفیت : هر فعالیت (کاربری) شهری مقیاسی دارد همچنان که ساختار یک شهر از نظر کالبدی سطوح مختلفی دارد و چنانکه در مقیاس مذکور با یکدیگر منطبق باشد ، هر کاربری عملکرد مناسبی خواهد داشت و هر سطحی از ساختار شهری نیز به نحو مؤثری از خدمات فعالیت بهره مند خواهد شد و اگر منطبق نباشد، مشکلات عدیده ای را برای هر دو پدیده به وجود خواهد آورد . برای مثال می‌توان فعالیت آموزشی را چنین تقسیم کرد : مهد کودک ، ابتدایی ،راهنمایی ، دبیرستان ، دانشکده ، دانشگاه کوچک و دانشگاه بزرگ . از طرف دیگر هر سطح از ساختار فضایی شهر نیز تنها ظرفیت پذیرش سطح مناسبی از فعالیت ها را دارد بنابراین ساختار فضایی نیز می تواند چنین تقسیم شود : واحد همسایگی ، زیر محله ، محله، ناحیه و منطقه شهری. حال اگر بین دو مقیاس مذکور تناسبی وجود داشته باشد ، تناسب مطلوب حاصل می شود و فعالیت ها بر اساس ظرفیت در نظر گرفته می شود وگرنه هر دو مخل هم خواهند بود . ۴- ماتریس وابستگی : گاهی اوقات، فعالیت یک کاربری ، وابسته به فعالیت یا فعالیت های دیگر کاربری هاست؛ برای مثال یک محله مسکونی بدون وجود خدمات آموزشی ، درمانی و تجاری ناقص است و مراکز دیگر شهری نیز هر یک به نحوی با سایر فعالیت های شهری در ارتباط اند و به آن ها وابسته اند . بنابراین در این ماتریس میزان وابستگی کاربری ها به یکدیگر و لزوم هم‌جواری آن ها بررسی می شود اما مطلب مهم در ارزیابی کاربری اراضی شهری ، رابطه بین کاربری هاست چرا که در تأثیر و تأثر کاربری های شهری امکان دارد حوزه عمل آن ها با یکدیگر تداخل داشته باشد و پارامتر فاصله می تواند آثار آن ها را کم کند به طوری که دو کاربری ناسازگار نسبت به هم بی تفاوت باشند ، مانند پالایشگاه و منطقه مسکونی که فاصله زیادی از هم دارند. به طور کلی در ارزیابی برای دقت در امر مهم کاربری لازم است ،یک کاربری که در موقعیت خاص قرارگرفته با کاربری دیگر در موقعیت خاص خود بررسی و ارزیابی شود . در نهایت پس از اینکه نتایج چهار ماتریس فوق به دست آمد ، تصمیم گیری نمود. منبع: کیمیافکر بزرگ لینک به دیدگاه
Mohammad Aref 120452 مالک اشتراک گذاری ارسال شده در 16 فروردین، ۱۳۹۷ سرانه و استانداردهای فضایی کاربری زمین استانداردهای فضایی کاربری به میزان فضای سطح زمین مورد نیاز فعالیت‌ها و عملکردهای شهری گفته می‌شود. استانداردهای فضایی، مقیاس هایی برای سنجش میزان کیفیت اجزای تشکیل دهنده بافت یا سازمان کالبدی شهر هستند. این استانداردها بین حداقل و یک حداکثر واقع اند . سرانه زمین: مقدار زمینی است که به طور متوسط از هر یک از کاربری های شهر به هر نفر از جمعیت آن می رسد . عوامل مؤثر در تدوین استانداردهای فضایی کاربری زمین عبارت‌اند از : الف) واقعیت محلی: تفاوت های فرهنگی و اقتصادی اجتماعی در شهرها و کشورها ، عملاً در کیفیت و کمیت معیارهای انتخاب شده کاربری زمین اثر می گذارند . وضع اقلیمی و طبیعی نیز بر میزان فضای کافی برای فعالیت های شهری مؤثر است. ضوابط مربوط به آسایش و راحتی در جوامع نیز به روحیه مردم و فرهنگ قومی و اجتماعی در شهر بستگی دارد و از شهری به شهر دیگر متفاوت است . ب) ضوابط رسمی: افزون بر عوامل یاد شده برای بسیاری از کاربری ها، ضوابط و استانداردهای تثبیت شده‌ای وجود دارد. این معیارها معمولاً توسط سازمان ها و نهاد های رسمی تهیه می شوند، که از جمله آن می توان به کاربری ورزشی سازمان تربیت بدنی، استانداردهای بهداشتی –درمانی وزارت بهداشت و درمان و استانداردهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد . میزان استانداردهای فضایی کاربری بوسیله دو عامل تعیین می شود، یکی تعداد یا مقدار یک فعالیت و دیگری میزان زمین یا فضای مورد نیاز . ج ) تجمع و پراکندگی کاربری ها : تجمع واحدها به صرفه جویی در تخصیص زمین مورد نیاز برای قسمت های مشترک می انجامد ،حال آنکه پراکندگی آن ها زمین بیشتری مصرف می کنند. تجمع یا پراکندگی کاربری های شهری ، افزون بر اینکه در میزان استفاده از زمین، اثر می گذارد ، در میزان (استاندارد) دسترسی واحدها بر همدیگر نیز مؤثر است. دسترسی شامل دو معیار فاصله مکانی و زمانی است. تجمع بیش از حد کاربری ها اغلب منجر به تراکم و گره ترافیکی می شود و بافت شهر و ساختمان ها را متحول می سازد . د) تحول کاربری: استانداردها یا معیارهای کاربری زمین در زمینه های گوناگون، به سبب تحول نیازها همواره در حال تغییرند. توسعه اجتماعی اقتصادی، اختراعات و تکنولوژی جدید، روش های نو در عرضه کالا و مایحتاج زندگی، نیازها و استانداردهای زندگی را متحول می کنند و آن ها را افزایش می دهند. شاید آسان ترین روش بر آورد زمین مورد نیاز برای کاربری های مختلف همان روش محاسبه نیاز واقعی شهر در زمان حال و تعمیم و تطبیق ارقام و کیفیت های به دست آمده با آینده باشد؛ هر چند به دلیل تفاوت در سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها نمی توان استاندارد واحدی را برای تمامی کشورها در نظر گرفت با وجود این ،به منظور ارائه تصویری از تجارب موجود به چند مورد در خصوص کاربری های اصلی در ادامه اشاره می شود: سرانه مسکونی : بر اساس مطالعات صورت گرفته رقم ۷۰ تا ۱۳۶ متر مربع به ازای هر نفر را می توان متناسب با شرایط خاص در هر شهر، مبنایی برای پیش بینی فضاهای مسکونی آینده قرار داد (در جهان). سرانه مسکونی پیشنهادی در کشور ما که از سوی وزارت کشور عنوان شده است ۵۰ -۴۰ مترمربع است . از طرفی سرانه مسکونی موجود در کشور ما ،حدود ۵۰ -۲۰ مترمربع است. این سرانه از مقیاس شهر تا واحد همسایگی روند افزایشی دارد . سرانه فضای سبز و تفریحی : متوسط سرانه فضای سبز در کشورهای اروپایی ۲۵-۱۰ مترمربع است که این رقم در کشور ما در حدود ۵-۳ مترمربع است . سرانه تجاری : زمین مورد نیاز برای کاربری تجاری به شعاع عملکرد آن بستگی دارد که از سطح واحد همسایگی شروع و تا منطقه شهری و بالاتر از آن را شامل می شود . این سرانه در دنیا برای خرده فروشی ۵-۳ متر مربع و برای عمده فروشی ۲/۱ مترمربع است . در کشور ما سرانه تجاری در حدود ۵ متر مربع است که از حد استاندارد کمی بالاتر است . سرانه اداری : سرانه پیشنهادی اداری در حدود ۵/۱ متر مربع است . سرانه آموزشی : در کشورهای توسعه یافته سرانه آموزشی در حدود ۱۰-۵ مترمربع است. در کشور ما این رقم بین ۲ تا ۶ متر مربع می باشد. در کشور ما استانداردهای پیشنهادی مربوط به فضاهای آموزشی برای کودکستان ۸ مترمربع ،دبستان ۹ متر مربع ، راهنمای ۱۱ متر مربع و دبیرستان ۱۲ متر مربع است . سرانه آموزشی موجود در کشور ما ۴/۴ است . سرانه بهداشت و درمان : سرانه پیشنهادی برای کاربری های درمانی و بهداشت در حدود ۵/۱ متر مربع است که شامل درمانگاه ناحیه ، بیمارستان منطقه و ….. می شود سرانه ورزشی : سرانه پیشنهادی برای کاربری ورزشی در حدود ۱ مترمربع است . سرانه فرهنگی : سرانه پیشنهادی برای کاربری های فرهنگی در حدود ۱مترمربع به ازای هر نفر جمعیت است . سرانه صنعت : در کشورهای صنعتی این سرانه رقم قابل توجهی دارد (مثلاً” در حدود ۲۰۰-۱۰۰ متر مربع برای هر کارگر ) اما در کشور ما بر اساس تقسیم بندی صنایع به صنایع سبک ، کارگاهی ، متوسط و بزرگ به ترتیب ۵/۰ ،۳۰، ۶۰، ۱۰۰ متر مربع برای هر شاغل است . سرانه حمل و نقل : در دنیا بنا بر جمعیت متفاوت شهرها متفاوت و رقمی در حدود ۱۰۰-۵۰ متر مربع به ازای هر نفر است. در کشور ما این رقم در شهرهای مختلف از ۱۰-۴۰ متر مربع به ازای هر نفر در نوسان است. سرانه تأسیسات و تجهیزات : سرانه این کاربری غالباً در حدود ۵-۰ مترمربع به ازای هر نفر در شهرهای کشور است . منبع: کیمیافکر بزرگ لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده