معرفی پاسارگاد، باغشهر هخامنشی

[Mohammad Aref 120452]

به علت از بین رفتن بسیاری از عناصر کالبدی در سایت باستانی پاسارگاد به عنوان باغشهر هخامنشی، حواس پنجگانه چنان که در ساختار اصلی و پیشین مجموعه به کارگرفته می شده، درگیر نمی شود. اما با توجه به وجود بقایای مجموعه، حس بینایی همچنان با عظمت و شکوه مجموعه تحریک می شود. این بقایا علاوه بر درگیر کردن دید مخاطب، باعث درک فضایی و تجسم فضایی می شود؛ تجسمی که قطعاً با صحبتها و مباحثی مطرح شده در بازدید میدانی بسیار ملموس تر و باورپذیرتر شد.

 

سلسله مراتب قرارگیری بناها و محورها، مانند آنچه در سایت به کمک جوی های سنگی آب قابل تصور هست، همچنین دید کلی مجموعه از بالای تل ­تخت از کیفیتهای فضایی و منظرین خاص مجموعه پاسارگاد بشمار می­آید. نظرگاه و ایوانی که از تل تخت رو به باغ و در امتداد دروازه R، پل و محور آبی باغ قرار داشته هم از ویژگیهای منظرین سایت بشمار می رود. حس حضورپذیری، با توجه به وضع موجود سایت، به تنهایی ملموس نیست، بلکه با گفتگوها و تجسم فضایی قابل درک می شود. می توان با ایجاد راهکارهایی مناسب مانند صداسازی، ایجاد گلدانهای درختی، شیشه هایی با طرحها و اسکیس هایی از سایت و … این حواس و ساختار اصلی مجموعه را برای مخاطبان احیاء و باززنده سازی کرد.

 

برخی تصورات از ساختار باغ مانند تقسیمات چهاربخشی که حاصل وجود محور­های آبی سایت بوده، پس از بازدید میدانی به کلی تغییر کرد. وجود تقسیمات فضایی، توالی و تکرار محور­های تعریف شده در سایت و قرارگیری دقیق و حساب شده بناها در جایگاه خود، همچنین محوری قوی که بناهایی مانند تل تخت و آرامگاه کوروش را که در فاصله ای دور از هم و به ظاهر مجزا از سایت قرار گرفته اند، در یک مجموعه پیوسته قرار داده، از مواردی بود که چندان با تصاویر ذهنی پیش از بازدید هم­ راستا نبود.

 

صحبتهای شکل گرفته در سایت و گفتگوهای پس از آن، باعث درک بهتر فضاها و ویژگیهای منظرین سایت شد. بحثها و گفتگوهای جمعی، برخی از تصورات اشتباه رایج را در ذهن دانشجویان به طور کلی تغییر داد؛ تصورات و پیش زمینه های ذهنی درباره هندسه سایت، سلسله مراتب، نظام آب و … از این دست موارد بود. از طرفی این گفتگوها باعث ایجاد سوالهای جدیدی نیز در ذهن مخاطبان شد که از آن جمله می توان به سوالهایی درباره کیفیت فضایی باغ، اختلاف سطح بناهای سایت، محدوده سایت و … اشاره کرد.

 

هندسه سایت، قرارگیری بناهای شاخص مجموعه که با تکرار محورهای اصلی شکل گرفته اند، سلسله مراتب ورود به سایت و رسیدن به ایوان کاخ از ویژگیهای شاخص پاسارگاد به عنوان یک باغشهر بشمار می آید؛ از مهمترین این شاخصه ها، دید و پرسپکتیو سایت از بالای تل ­تخت است که محورهای منظم و شبکه های شکل دهنده مجموعه، ارتباط و فواصل آنها با یکدیگر را به بهترین حالت ممکن نمایان می کند.

 

نویسندگان: ساناز سلطانی، سیاوش کریمی

 

منبع: معمار منظر