کویر ریگان

[masi eng 47044]

ریگزار ریگان در موقعیت جغرافیایی 28 درجه و 43 دقیقه شمالی تا 28 درجه و 49 دقیقه شمالی و 59 درجه و 16 دقیقه شرقی در منتها الیه جنوب شرقی استان کرمان و در نزدیکی شهرستان ریگان قرار گرفته است. این منطقه از شمال شرقی در مجاورت لوت جنوبی یا لوت زنگی احمد قرار گرفته و رودخانه ریگان یکی از سرچشمه های کویر نمک شورگز هامون واقع در لوت زنگی احمد است. منطقه پوشیده از ریگزار است که از نظر جنس و رنگ با سایر ریگزارهای ایران تفاوتهایی دارد. رنگ ریگزار روشنتر از سایر ریگزارهای ایران است که منشا آن احتمالا جنس سنگهای تشکیل دهنده آن است. ریگزار گستره ای غربی-شرقی دارد و فاصله غرب به شرق آن در حدود 20 کیلومتر و شمال به جنوب آن در بیشترین حالت در حدود 4 کیلومتر است. ریگزار توسط روستاهای زیادی در منطقه ریگان احاطه شده و گسترش آن زندگی روستاییان را تهدید میکند. بلندترین ارتفاع تپه های ماسه ای منطقه در حدود 75 متر است. در باور بسیاری از مردم ریگزارهای منطقه خواص درمانی دارد. نصب تعدادی آلاچیق، نصب سرویس بهداشتی وایجاد راه مناسب جهت دسترسی به تپه ها در مجاورت روستای علی آباد پشت ریگ واقع در 13 کیلومتری شهرستان ریگان از امکانات رفاهی موجود در منطقه است.

یکی از با ارزشترین عرصه های طبیعی استان کرمان جنگلهای کهور در در این منطقه قرار دارد. این ذخیره گاه جنگلی بزرگترین جنگل کهور ایران با وسعت 30 هزار هکتار است و یکی از مهمترین زیستگاههای جانوری استان کرمان محسوب می شود. یکی از مهمترین کاربرد های این جنگل وسیع تثبیت شن در این منطقه و جلوگیری از بیابان زایی است بطوریکه ادامه حیات در بسیاری از مراکز جمعیتی شرق کرمان وابسته به این جنگل است. در این میان عوامل انسانی و همچنین خشکسالی و کم آبی پیاپی طی سالهای اخیر صدمات جبران ناپذیری به جنگلهای کهور ریگان وارد کرده است که حفظ و بقای این جنگل منحصر به فرد را نیازمند تدبیر و توجه بیشتر مسئولان کرده است. این درختان به گونه ای هستند که در اوج کم آبی می توانند به حیات خود ادامه دهند و این مزیت اصلی درختان کهور است.

این گونه گیاهی به دلیل ساختار خاص برگهای خود در فصلهای خشک و بدون بارندگی قادر است رطوبت مورد نیاز خود را از طریق برگ جذب کند. متوسط بارندگی در مناطق جنگلی کهور و کویر ریگان در حدود 50 میلیمتر است.

 

این منطقه یکی از زیستگاه های سوسمار دم تیغی ایرانی است که در خطر انقراض قرار دارد. سوسمار دم تیغی ایرانی(/uromastyx asmussi/) حدود 147 سال پیش توسط محققی بنام " استرُچ" در 60 کیلومتری جنوب خوسف در حاشیه کویر لوت گزارش و توصیف شد. گونه مذکور در 134 سال پیش نیز توسط "بولانژه" در حوالی ریگان گزارش و توصیف شده است. با گذشت بیش از یک قرن سوسمار دم تیغی ایرانی مجدداً توسط یک دانشجوی علاقه مند در دشت سیف الدینی واقع در 65 کیلومتری جنوب شهرستان ریگان مشاهده و زنده گیری گردید.

بر اساس قوانین و مقررات سازمان حفاظت محیط زیست گونه مذکور تحت حمایت و حفاظت بوده و از نظر مجامع بین المللی نیز حائز اهمیت می باشد. سوسمار دم تیغی ایرانی در بخش شرقی فلات مرکزی ایران، جنوب غربی پاکستان و جنوب افغانستان در زیستگاههای بیابانی و نیمه بیابانی خشک در دشتهای ریگزار،سنگریزه ای و سنگلاخی با پوشش گیاهی بوته ای ،درختچه ای بطور پراکنده زیست می کند. این گونه روزهای گرم و آفتابی در اواسط روز فعالیت می کند و لانه آن شامل سوراخهای زیر زمینی است که حفر می کند.در نمونه های بالغ گیاهخواری دیده می شود و طبق گزارش ها 7 تا 10 تخم در سال می گذارند. از حیات وحش منطقه میتوان به روباه شنی، گربه شنی، هوبره، زاغ بور، انواع آگاما و گکو، شاهین، جرد، پامسواکی، دو پا، مرغ حق، سارگپه بیابانی و ... اشاره کرد.