نگاهی به رویدادهای هیجان‌انگیز نجومی 2016

[Mohammad Aref 120452]

تغییر سال نشانگر آغاز فصل دیگری برای رصدهای فضایی و شکار سیارکها است و اکنون ستاره‌شناسان و سایر کارشناسان فضایی از جدیدترین تقویم رویدادهای سماوی 2016 رونمایی کرده‌اند.

 

به گزارش سرویس علمی ایسنا، از بارشهای شهابی گرفته تا گرفت ماه و خورشید، سال جدید، سالی پر از رویدادهای نجومی است که طرفداران این حوزه را در بخشهای مختلف جهان هیجانزده خواهد کرد.

 

بارشهای شهابی

بارش شهابی ربعی

سال 2016 با یک نمایش آسمانی زیبا موسوم به بارش شهابی ربعی آغاز می‌شود که در روزهای سوم و چهارم ژانویه (13 و 14 دی) ادامه خواهد داشت. در این رویداد بیش از 40 شهاب‌سنگ در ساعت از صورت‌فلکی گاوران به سمت زمین می‌بارد.

 

این بارش، یکی از پربارترین بارش‌های شهابی سال است. نرخ ساعتی سرسویی این بارش در زمان اوج، به حول و حوش ۹۰ می‌رسد و در نتیجه این بارش معمولاً دومین و یا سومین بارش شهابی بزرگ سال است. سرعت میانگین شهاب‌های این بارش در برابر زمین در حدود ۴۱ کیلومتر در ساعت است که نسبت به بسیاری از بارش‌های شهابی سرعت کمی به شمار می‌آید که خود باعث کمتر شدن نرخ ساعتی سرسویی این بارش است. این بارش معمولاً در روز ۱۱ دی‌ماه آغاز شده، در ۱۳ دی به اوج رسیده و در ۱۷ دی پایان می‌یابد. بر خلاف برخی از بارش‌های شهابی چون برساوشی که بازه زمانی خیلی بلندی دارند، بازه زمانی این بارش خیلی کوتاه است.

 

البته به دلیل درخشش ماه، ممکن است مشاهده این شهاب‌باران کمی مشکل باشد.

 

بارش شهابی اتا دلوی

بارش شهابی اتا دلوی بارشی شهابی است که هر سال در فصل بهار روی می‌دهد و معمولا در حدود روز ۱۶ اردیبهشت ماه به اوج خود می‌رسد. نرخ ساعتی سرسویی اوج آن معمولا حدود ۶۰ است. دنباله‌دارهایی که معمولا حدود هر ۷۸ سال یک بار به حضیضش با خورشید می‌رسد و پیش از این در سال ۱۹۸۶ میلادی به حضیضش با خورشید رسید، این بارش و بارش شهابی جباری را ایجاد می‌کند. در اوقات اوج این بارش سرعت میانگین شهاب‌ها معمولا حدود ۶۶ کیلومتر بر ثانیه‌است.

 

ساکنان نیمکره شمالی زمین می‌توانند در زمان این رویداد، بارش 30 شهاب‌سنگ در ساعت و در نیمکره جنوبی حدود 60 شهاب‌سنگ در ساعت را مشاهده کنند.

 

بارش شهابی برساووشی

این بارش که معروفترین رویداد نجومی تابستانی است، معمولا از 27 تیر تا سوم شهریور (بیش از یک ماه) فعال است که بازه زمانی بلندی برای یک بارش شهابی به‌شمار می‌آید. امسال به دلیل اینکه آسمان تاریکتری در انتظار است، نمایش زیباتری را شاهد خواهیم بود.

 

بیشینه نرخ ساعتی سرسویی این بارش غالبا در حدود ۱۰۰ است. این بارش شهابی از توده ذرات برجای‌مانده از دنباله‌دار سوئیفت‌تاتل به وجود می‌آید.

 

اوج این بارش شهابی معمولاً هرساله در حدود بیست و دوم مرداد روی‌می‌دهد. کانون این بارش در صورت فلکی ذات الکرسی و در نزدیکی مرز آن با صورت فلکی برساوش واقع شده ‌است، ولی در گذشته که اندازه‌گیری و سنجش دقیق مکان نورباران بارش‌های شهابی میسر نبود، اخترشناسان مکان کانون این بارش را در برساوش می‌دانستند و به همین دلیل آن را برساوشی نام‌گذاری کردند. به دلیل سنت پابرجایی نام‌ها در اخترشناسی، این نام نیز همچون بسیاری موارد دیگر تا به امروز حفظ‌شده و باقی‌مانده‌است.

 

بارش شهابی جباری

این بارش شهابی که خیلی شهرت ندارد، در روز 21 اکتبر (30 مهر) به اوج خود می‌رسد. کانون این بارش در صورت فلکی جبار است و معمولا هر سال از حدود دهم مهر تا حدود ۱۶ آبان فعال است. سرعت میانگین شهاب‌های این بارش نسبت به کره زمین در اوقات اوج آن معمولا حدود ۶6 کیلومتر بر ثانیه ‌است که نسبتا زیاد به شمار می‌آید اما شهاب‌های این بارش چندان روشن نیستند و در عوض از خود خاکستر بیشتری بر جا می‌گذارند. نرخ ساعتی سرسویی اوج این بارش معمولاً حدود ۳۰ است که البته نرخ ساعتی سرسویی اوج هر بارش شهابی تغییر می‌کند.

 

گرفت‌ها

 

خورشیدگرفتگی کامل

ساکنان اندونزی و کشورهای نزدیک آن از شانس بیشتری برای مشاهده خورشیدگرفتگی کامل در روز 9 مارس (19 اسفند) برخوردار خواهند بود. این رویداد باعث تاریک شدن آسمان در پی قرار گرفتن ماه در میان خورشید و زمین خواهد شد و تنها حلقه‌ای آتشین در اطراف خورشید برای چند لحظه قابل مشاهده خواهد بود.

 

ساکنان آمریکا در این سال قادر به مشاهده این گرفت نادر نخواهند بود بلکه باید تا 21 اوت 2017 (30 مرداد 1396) صبر کنند.

 

ماه‌گرفتگی نیم سایه

این نوع ماه گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که ماه از میان سایه لبه‌های زمین موسوم به نیم سایه عبور کند. این امر باعث می‌شود که ماه تاریکتر شود اما رنگ قرمز معمول را که اغلب در زمان ماه‌گرفتگی کامل مشاهده می‌شود، نخواهد داشت.

 

دو ماه گرفتگی نیم‌سایه در این سال اتفاق خواهد افتاد که اولی در روز 23 مارس (چهارم فروردین 1395) رخ خواهد داد و ساکنان غرب آمریکای شمالی و شرق آسیا می‌توانند آن را مشاهده کنند. دومی در روز 16 سپتامبر (26 شهریور 1395) خواهد بود و ساکنان شرق اروپا،‌ شرق آفریقا، آسیا و استرالیا می‌توانند از مشاهده آن لذت ببرند.

 

ابر ماه

 

ابرماه و بارش شهابی جوزایی

مشاهده بارش شهابی جوزایی در ماه دسامبر ممکن است برای علاقه‌مندان چالش‌برانگیز باشد زیرا یک ابر ماه نیز با آن همزمان خواهد بود. درخشش غیرمعمول ماه کامل می‌تواند مشاهده این بارش را مشکل سازد.

 

منبع: ایسنا