کاشت،گیاه شناسی و ترکیبات گیاه ازگیل

[masi eng 47044]

درخت ازگیل (نام علمی: Mespilus germanica) که ارتفاع آن حدود 6 متر می رسد دارای ترکیباتی نظیر اسید مالیک و اسید سیتریک می باشدگیاه ازگیل درخت کوچکی است که ارتفاع آن حدود 6 متر ، شاخه های آن خاردارد، در جوانی خزی و رفته رفته صاف می شود. از مشخصات اختصاصی آن این است که دارای ریشه ای عمودی و پوست خاکستری نقره ای است. برگهای آن بیضی کمی کشیده نوک تیز کناره برگها بی دندانه یا چند دندانه دارد و ابعاد آن 13-10 × 5-3 سانتی متر تغییر می کند. روی برگ سبز تیره پشت برگ سبز خاکستری گلهای آن سفید درشت منفرد بدون پایه و میوه آن گرد و کروی و گاهی گلابی شکل و قهوه ای رنگ است. روی پوست میوه کرکهای نمدی مخملی و عدسکهای سفید دیده می شود. ابعاد میوه در حد گیلاس تا گردو می باشد. چوب آن سخت و بی رنگ حنایی روشن است . از چوب آن روستائیان عصا و داس و چوب دستی درست می کنند. چوب دستی پر گره درویشان معمولا از چوب ازگیل تهیه می شود.

[masi eng 47044]

گیاه شناسی ازگیلدرخت ازگیل (نام علمی: Mespilus germanica) که در زبان گیلکی به آن کونوس, کُنوسمی‌گویند، و در زبان مازندرانی کنس و کندس می‌گویند، میوه‌ای است از خانواده گلسرخیان از سرده ازگیل‌ها (Mespilus) هم خانواده با سیب، گلابی، به، زالزالک و گلابی وحشی.

میوه کروی شکل و قهوه‌ای رنگ درخت ازگیل

 

میوه ازگیل بسیار سخت و اسیدی است و تا زمانیکه خوب رسیده نشود قابل خوردن نیست. گوشت ازگیل پس از رسیدن از رنگ سفید به قهوه‌ای تغییر می‌یابد و کاملاً نرم و شیرین می‌شود و مردم به آن خرمای گیلان نیز می گویند. ازگیل را به صورت خام به عنوان میوه ای لذیذ، مطبوع و تقویت كننده مصرف می كنند. از ازگیل جهت تهیه شربت و كنسرو ازگیل نیز استفاده می‌شود

جنس ازگیل دوگونه دارد که اولی همان ازگیل معمولی با نام علمی Mespilus germanica است. این گونه بومی جنوب غربی آسیا و احتمالا جنوب شرق اروپا است اما منشاء آن را ایران می دانند. گونه دیگر M.canescens، اخیرا در آمریکای شمالی کشف شده است.

گیاه ازگیل به شکل درخت پاکوتاه یا بوته های بلند است و متعلق به خانواده رزها است.

برگ ها پیش از خزان شدن به رنگ قرمز درمی آیند. گل های سفید پنج گلبرگی آن در بهار شکوفه می دهند. گل های ازگیل هرمافرودیت هستند یعنی هم دارای اندام های نر و هم اندام های تولید مثلی ماده اند و توسط زنبورها گرده افشانی می شوند. گیاه ازگیل خودبارور است.

[masi eng 47044]

تاریخچه:ازگیل سه هزار سال پیش در جنوب دریای خزر در مناطق گیلان و مازندران در ایران کشت می‌شد. ۷۰۰ سال پیش از میلاد به یونان و در ۲۰۰ پ. م به روم رسید. کاشت این میوه از طریق رومیها در بقیه اروپا گسترش یافت.

در حال حاضر ازگیل در همهٔ جنگل‌های شمال ایران از ارسباران تا گلی داغ و چناران از بجنورد ودر همهٔ بلندی‌های کرانه‌های دریا در دامنه جنوبی البرز و مناطق استپی می‌روید.

سایر خصوصیات

ازگیل در مکانی سایه روشن در جنگل های آفتابگیر رشد می کند و خاک مرطوب، سبک و شنی با خاک برگ یا خاک سنگین رسی و به خوبی زهکشی شده را می پسندد.

خواص گیاه ازگیل:ازگیل سرشار از ویتامین‌های «ب» و «ث»است.خواص دارویی ازگیل از روزگاران بسیار دور مورد توجه بوده. بقراط ازگیل را برای مبتلایان به ترشی معده و مدفوع سوزان و عوارض تب نافع می‌پنداشت.

درمان آبسه دهان و گلو با جوشاندهی برگ ازگیل -درمان آنژین با جوشانده برگ آن -درمان برفک با برگ آن-درمان سالک با جوشانده برگ -درمان اسهال بچه‌ها با جوشانده برگ -منظم کننده کار روده‌ها -جوشاندهٔ برگ ازگیل ورم گلو و ناراحتیهای حلق را از میان می‌برد.

بطور سنتی در گیلان از "آب کونوس" برای درمان دهان درد استفاده می شده است.

در درمان اسهال ساده-خونریزی داخلی -ورم روده-زخم دهان -تورم مخاط گلو با مضمضه آب برگ درخت ازگیل سودمند است.

[masi eng 47044]

کاشت

بذرهای ازگیل بسیار سفت و محکم و نفوذ ناپذیرند به همین خاطر بعید است در همان سال اول تا پیش از گذراندن دو زمستان جوانه بزنند.

برای کشت تجاری آن معمولا بذرها را برای مدت کوتاهی در اسید سولفوریک می خوابانند تا پوسته بذر باز شود البته این کار بایستی با دقت زیاد انجام شود وگرنه بذر آسیب می بیند.

همچنین ازگیل را می توان به درخت گلابی پیوند زد.

ازگیل در تمام جنگلهای شمال ایران ارسباران تا گلی داغ و چناران از بجنورد و در تمام ارتفاعات سواحل دریا تا ارتفاعات بالای جنگل انتشار دارد. در دامنه های جنوبی البرز در دره کرج و مناطق استپی نیز دیده می شود.

در مناطق خشک برای تکثیر ازگیل از پیوند آن روی پایه زالزالک یا ولیک استفاده می شود. گاهی نیز در خاکهای غنی و قوی می توان ازگیل را روی پایه گلابی پیوند زد (البته بندرت ) و در زمینهایی که خاک زیرین آن مرطوب است، روی پایه به پیوند می زنند. نوع پیوند شکمی است که در تابستان انجام می شود.

[masi eng 47044]

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی در پوست درخت و برگ و میوه ازگیل مقدار زیادی تانن وجود دارد. به علاوه میوه ازگیل دارای لعاب و مقداری قند و در حدود 1 درصد اسیدهایی نظیر مالیک اسید و سیتریک اسید و... می باشد.ازگیل شامل آب٬ قند ٬اسیدهای آلی (اسید مالیک -اسید سیتریک - اسید تارتاریک)٬ تانن٬ لعاب٬ اسید بوریک است.

هسته ی ازگیل به علت داشتن اسید سیانیدریک، عنصری سمی است و باید از خوردن آن اجتناب کرد.

منبع:علم کشاورزی