جستجو در تالارهای گفتگو

1- مقدمه MRT مخفف اصطلاح Mass Rapid Transit و به معنای حمل و نقل سریع و انبوه است . که در واقع به عبور و مرور عمومی بر می گردد. MRT یک سیستم جامع حمل و نقل مسافر است که هدف عمده آن دسترسی همه مردم به وسایل حمل و نقل با کرایه مشخص و تعیین شده است که اغلب در مسیرهای ویژه و ثابت ، به صورت جدا و بر طبق برنامه ثابت و معین شده فعالیت می کند. سيستم جامع حمل و نقل شهری شامل تجهيزات، خدمات و تسهيلاتي است كه در مجموع سبب بهبود سرعت، بالا بردن قابليت اطمينان و بارز شدن اهميت حمل و نقل برا ي عموم مردم مي گردد . 2- سیستمهای حمل و نقل شهری امروزه سیستمهای متفاوت حمل و نقل های شهری را در شهرهای بزرگ شاهد هستیم . تفاوت در این سیستمها ناشی از تفاوت در قیمت ، ظرفیت ، طول مسیر ، فاصله ایستگاهها و ... می باشد. در کل سیستمهای حمل و نقل شهری را می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد. • اتوبوسرانی • قطار سبک شهری ( LRT ) • راه آهن شهری 1-2- اتوبوسرانی هرگاه منطقه مورد بررسی از بار ترافیکی سبکی برخوردار باشد ، مقرون به صرفه نیست که هزینه های بالا برای ایجاد مترو شهری و ... صورت گیرد و استفاده از اتوبوس اقتصادی تر است زیرا که سرمایه اولیه احداث سیستم اتوبوس بسیار کمتر از بقیه ی سیستمهای MRT است، همچنین این سیستم بر خلاف سیستمهای ریلی ، به علت انعطاف پذیری قادر است که سطحی گسترده تر با تراکم کمتری را پوشش دهد. 1-1- 2- خطوط ویژه اتوبوس (Bus line ) این گروه از سیستمهای حمل و نقل شهری ، شامل اتوبوسهایی هستند که برای آنها خط ویژه ای در بزرگراهها و یا خیابانها در طول ساعات روز و یا دوره های مشخص زمانی در نظر گرفته شده است ، که البته این خطوط قابل استفاده برای سایر وسیله های نقلیه در شرایط کاملاً خاص می باشد مثلاً : • گردش به راست اتومبیلها • استفاده تاکسی ها • وسیله نقلیه سنگین می توان از بزرگراه چمران در تهران به عنوان نمونه ای که این سیستم حمل و نقل در آن جریان دارد ، نام برد. 2-1-2- Busway Busway یک مسیر سواره رو است که برای استفاده خصوصی اتوبوسها طراحی گردیده است . قابلیت ویژه ای که این نوع سیستم دارد ، اين است که مسیرهای جداگانه ای برای این گونه وسایل در نظر گرفته شده است که بوسیله محافظ و جداره ها از سایر خطوط عبور عیوری خیابان تفکیک می شود . این قابلیت امتیاز ویژه ای است که این گونه اتوبوسها نسبت به Bus lineدارد. اتوبوسهای به کار رفته در خیابان جمهوری تهران از این نوع می باشند. 1-2-1-2- حمل و نقل اتوبوسی سریع السیر BRT مخفف واژه لاتین bus rapid transit به معنی حمل و نقل اتوبوسی سریع السیر می باشد.که یکی از سامانه های حمل و نقل عمومی و سریع مسافر است که در زمان کوتاهتر قابل اجرا و بهره برداری است. در واقع BRT یک نمونه کامل برای Busway به شمار می آید. پیمودن سریع ترین مسیر ، زمان انتظار کوتاه از جمله مزایای BRT به شمار می رود. مترو وBRT به عنوان پاک ترین روش های حمل و نقلی در شهرهایی مانند تهران که شهروندان آن از آلودگی هوا در رنج هستند ، از اهمیت مضاعف برخوردار است . يك سيستم BRT معمولا ويژگي هاي زير را دارد: • مسير ويژه اتوبوس كاملا مجزا(محصور) • سرعت سوار و پياده شدن • روش كارآمد اخذ هزينه جابجايي مسافر • يكپارچگي با شيوه هاي مختلف حمل ونقل • شگرفي سطح خدمات • تكنولوژي هاي اتوبوسهاي غيرآلاينده 2-2- قطار سبک شهری ( LRT ) LRT يا Light Rail Transit ، قطار سبك شهري است كه متشكل از يك، دو يا سه واگن است كه با نيروي برق در سيري كاملاً حفاظت شده يا نيمه حفاظت شده بصورت هم سطح، زيرزميني و يا بالاتر از سطح زمين حركت مي‌كندو یک سیستم الکتریکی ریلی حمل و نقل می باشد و مشتمل بر دو قسمت است. • تراموا • مونو ريل 1-2-2- تراموا تراموا قطار خياباني است که ریلهای آن بر روی سطح خیابانهای شهر قرار گرفته است و معمولاً کار جابجایی مسافر را در داخل شهر بر عهده دارد كه در صورت استفاده از تونل‌ها عملكرد مترو را به خود خواهد گرفت. نقاط ضعف تراموا بيشتر در وابستگي آن به ريل است كه امكان مانور آن را در ترافيك محدود مي‌كند. همچنین تأسيسات برقي و دكل‌هاي برق بالاي ريل‌ها كه جهت تغذيه از برق نصب مي‌شوند، آلودگي بصري براي برای ساختمانهای با ارزشی که در خیابان موجود هستند، بوجود می آورند. 2-2-2- مونو ریل مونو ریل نوعی قطار سبک شهری است که بر روی یک ریل حرکت می کند و به همین علت آن را تک ریلی می نامند. از خصوصیات بارز مونو ریلها این است که در اغلب موارد در سطحی بالاتر از تراز زمین بر روی مونو ریل قرار می گیرد و حرکت می کند. مونو ریلها ، از لحاظ نحوه استقرار واگنها بر روی ریل به سه دسته زیر تقسیم بندی می شوند: • مونو ریل معلق • مونو ریل کنار ایستا • مونوریل سوار بر ریل در شکل روبرو نمونه ای از مونو ریلهای سوار بر ریل را مشاهده می نمایید 3-2- راه آهن شهری سیستم راه آهن شهری سیستمی است که از واگنهای نسبتاً زیاد و با عملکرد بالا تشکیل شده است که با قدرت برقی ریلها در مسیرهای ویژه به کار گرفته می شود و اغلب این مسیرها بدون تقاطع ریلی می باشند که شامل موارد زیر است • قطار سریع السیر شهری • مترو قطار سریع السیر شهری و مترو از کارآمدترین وسیله نقلیه عمومی از نظر سرعت و ظرفیت به شمار می آیند.این دو سیستم تعداد زیادی مسافر را به مکانهای نسبتاً دور در زمان کوتاه منتقل می کند به همین دلیل از این دو سیستم به عنوان وسیله نقلیه همگانی در معنای واقعی کلمه نامبرده می شود. 1-3-2- قطار سریع السیر شهری قطار سریع السیر شهر سیستمی است که می تواند تعداد زیادی مسافر را بوسیله واگنهای بزرگ جابجا کند که الیته بیشترین کاربرد این سیستم ، برای برقراری ارتباط بین مرکز و شهرک های اطراف است. از مهمترین وظایف این سیستم می توان موارد زیر را نام برد: برقراری ارتباط بین مرکز شهر و حومه ارتباط بین فرودگاه و شبکه سراسری راه آهن فرم شبکه قطار سریع السیر شهری به صورت ستاره ای شکل است . مسیرها از نقاط مختلف خارج از شهر شروع و هر چه بیشتر به مرکز شهر نزدیکتر می شود ، با مسیرهای دیگر به هم پیوسته و به مرکز شهر ختم می شود . ( قریب ، 165 – 166 ) 2-3-2- مترو مترو سیستم حمل و نقلی است که دارای امتیازات فراوانی است . مترو در واقع گونه ای از قطار شهری می باشد که عملکرد آن برقراری ارتباط در داخل شهر است که البته احداث آن نیازمند به سرمایه گذاری سنگین است و به دلیل هزینه سرمایه گذاری زیاد فقط در محورهای اصلی شهر احداث می گردد. همانطور که می دانید راه آهن شهری مطمئن ترین وسیله حمل و نقل است و این به دلیل بالا بودن ایمنی حمل و نقل ریلی می باشد. از دیگر مزایای مترو می توان موارد زیر را نام برد: • حمل و نقل ارزان و بهینه • صرفه جویی در انرژی • کاهش ترافیک و افزایش سرعت در حمل و نقل 3- ویژگیهای سیستمهای MRT 1-3- سرعت و ظرفیت جابجایی مسافر مدلهای سیستم MRT بالنسبه با سرعت بالا و ظرفیت زیاد مسافر به فعالیت گرفته می شوند. شرط لازم و ضروری گسترش سیستم MRT در شهر های در حال توسعه این است که تعداد زیادی مسافر را با سرعت مناسب و در زمان کوتاه جابه جا کند. مترو اغلب سریعتر از مدلهای دیگر سیستم MRT هستندِ ، این در صورتی است که سیستمهای BRT و LRT به طور متوسط سرعتی بین 20 تا 30 کیلومتر در ساعت دارند. 2-3- یکپارچگی سیستم MRT تنظیم برنامه ی زمان بندی حرکت سیستمهای MRT با دیگر روشهای حمل و نقل و ترکیب اطلاعات مربوطه برای کاربران حمل و نقل شهری بسیار حایز اهمیت است که کاربران را قادر خواهد ساخت علاوه بر تعیین مسیر ، میزان توقف در ایستگاهها و... قدرت تغییر روش جابجایی از ریلی به اتوبوسرانی و تاکسیرانی را داشته باشند. همه ی مدلهای سیستم MRT نیازمندجابجایی با دیگرعناصرسیستم حمل ونقل عمومی دارد و یکپارچگی بین مدلهای سیستم حمل ونقل همانند ارتباط بین اتومبیل ، دوچرخه سواری و پیاده روی می باشد.مثلا" مکزیکوسیتی از یکپارچگی کامل بین فرودگاه بین الملی و ایستگاههای بین المللی وایستگاههای اصلی اتوبوس برخورداراست یا سیستم BRT کورتیبا یکپارچگی کامل با پیاده راهها وایستگاههای تاکسی دارد.درواقع یکپارچگی ضعیف بین سیستمها نشان دهنده ی سیستم ضعیف طرحهای MRT است. 3-3- سطح سرویس و خدمات سیستم MRT اغلب سعی دارد که سطح سرویس بالاتری از خدمات را در مقایسه با ویژگیهای نا مناسب خیابانها پیشنهاد می دهد. خدمات بدیهی این سیستم شامل موارد زیر است: • نظافت و پاکیزگی • اطلاعات جابجایی مسافرین • ایستگاهها و ترمینالهای با کیفیت عالی • ایستگاه کنترل آب و هوا • یکپارچگی مدلها به همراه جاذبه های سفر BRT تا به حال در حل چالشهای سنتی حمل و نقل و افزایش سطح سرویس و خدمات موفق ترین بوده است 4-3- استفاده از زمان استفاده از سیستم حمل و نقل MRT ، علاوه بر کاهش زمان سفر به واسطه سرعت بالای وسیله حمل و نقل ، منجر به حذف زمان تلف شده از مسافر در تعویض وسیله نقلیه می گردد. این موضوع به آن علت است که درصد بالایی از زمان از دست رفته مسافران ناشی از سرگردان و اتلاف وقت برای پیدا کردن برای پیدا کردن وسیله نقلیه بعدی برای ادامه مسافرت است که در سیستم یکپارچگی MRT این اتلاف وقت کاهش می یابد. 6-3- کاهش آلودگی محیط زیست استفاده از سیستمهای MRT به عنوان حمل و نقل شهری از میزان آلودگی هوا و همچنین آلودگی صوتی به مقدار زیادی کاهش می دهد. مترو به همراه BRT از پاک ترین سیستمهای حمل و نقل شهری محسوب می شود. 4- مقایسه سیستمهای حمل و نقل شهری سیستمهای MRT باید به گونه ای طراحی شوند که همدیگر را پوشش دهند و به صورت یکپارچه عمل کنند و تمامی این سیستمها در کنار همدیگر به عنوان یک مجموعه موفق عمل می کند .با این وجود هر کدام ویژگیهای منحصر به فردی برای خود دارند. در ذیل سعی شده است که به مقایسه ی کیفی سیستمهای MRT با همدیگر پرداخته شود . این مقایسه ، به صورت نسبی در بین سیستمها می باشد که البته نشان دهنده برتری تام یک سیستم بر سیستم دیگری نمی باشد. منابع: 1- '' Mass Transit options '' Lioyd Wright , Karl Fjellstrom , 2003 2- ریچاردز براین ، ترجمه فرخ اصالت (1357 ) ، " حرکتی تازه در شهر " ، تهران ، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ اول 3- قریب فریدون ، (1385) ،" شبکه های ارتباطی در طراحی شهری " ، تهران ، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ چهارم 4- معاونت آموزشی وزارت راه و ترابری ، (1384) ، " سیستمهای هوشمند حمل و نقل ریلی " ، تهران ، موسسه عالی آموزش و پژوهش سازمان مدیریت و برنامه ریزی ، چاپ اول 5- " شرکت راه آهن شهری تهران و حومه " ، آذردخت شاهرخی نژاد ،دومین سمینار حمل و نقل و ترافیک ایران ، بهار 1370 6- "تعیین قابلیت قطار هوایی به عنوان سیستم حمل و نقل انبوه شهری " ، دکتر کامبیز بهنیا و دکتر جلیل شاهی و نوید خادمی ،هفتمین کنفرانس حمل و نقل ترافیک ایران 7- "بررسی تاثیر متروهای واصل به شهرهای اقماری در کاهش ترافیک و صرفه جویی های اقتصادی و زیست محیطی در کلان شهرها " ، سید جواد میر صادقی و علی نسودی ،هفتمین کنفرانس حمل و نقل ترافیک ایران 8- مرکز اطلاعات علمی و تخصصی حمل و نقل ترافیک در [Hidden Content]