جستجو در تالارهای گفتگو

یكي از مهمترين مشكلات و دغدغه هاي موجود در رشته مهندسي عمران، احداث سازه ها، حفاظت از گودبرداري و ساختمان هاي موجود در مجاورت آن مي باشد و در صورت عدم رعايت روش هاي مناسب به منظور حفاظت گودها و همچنين شيب هاي در حال احداث، منجر به خسارت جبران ناپذيري خواهد گرديد و مخاطرات بوجود آمده ناشي از نشست هاي احتمالي و تقليل ظرفيت باربري و تغيير مكان هاي جانبي موجب ايجاد ترك در سازه هاي مجاور گود خواهد شد. به منظور جلوگيري از موارد ذكر شده لازمست از قبل از شروع عمليات گودبرداري از روش هاي نگهداري و مهار بندي جانبي استفاده شود تا در محيطي پايدار و ايمن بتوان عمليات را ادامه داد. به همین منظور به پیوست فایلی جهت مرفی کامل ارائه شده است . و سيستم هاي حفاظت جانبي گودبرداري (Soil nailing) مهاربندي ب.pdf

معرفی عوامل موثر در ریزش گود از دکتر فاخر را دانلود خواهید نمود. این فایل 68 صفحه ای موضوع سخنرانی ایشان در سلسه همایش های ایمنی در کارگاه های ساختمانی بوده است. این فایل به دلیل عکس ها و توضیحاتی که در مورد ایمنی در گودبرداری در خورد جای داده است فایل خوبی است که پیشنهاد دانلود و مطالعه اون را هم به خودم و هم به شما دوستان گرامی می دهم. موفق باشید

یکی از مهمترین مشکلات و دغدغه های موجود در رشته مهندسی عمران، احداث سازه ها، حفاظت از گودبرداری و ساختمان های موجود در مجاورت آن می باشد. یکی از مهمترین مشکلات و دغدغه های موجود در رشته مهندسی عمران، احداث سازه ها، حفاظت از گودبرداری و ساختمان های موجود در مجاورت آن می باشد و در صورت عدم رعایت روش های مناسب به منظور حفاظت گودها و همچنین شیب های در حال احداث، منجر به خسارت جبران ناپذیری خواهد گردید و مخاطرات بوجود آمده ناشی از نشست های احتمالی و تقلیل ظرفیت باربری و تغییر مکان های جانبی موجب ایجاد ترک در سازه های مجاور گود خواهد شد. به منظور جلوگیری از موارد ذکر شده لازمست از قبل از شروع عملیات گودبرداری از روش های نگهداری و مهار بندی جانبی استفاده شود تا در محیطی پایدار و ایمن بتوان عملیات را ادامه داد. در این راستا سیستم های حفاظت جانبی بطور کلی شامل موار زیر تقسیم بندی می شوند: جداره های مهاربندی شده توسط المان های افقی و مایل (Braced wall using wale struts) جداره های مهاربندی شده توسط المان های کششی (Soldier beam& lagging) جداره های مهاربندی شده توسط سپر کوبی (Braced sheet pile) جداره های مهاربندی شده توسط شمع های درجا (Bored pile walls) جداره های مهار بندی شده توسط دیوار دیافراگمی (Diaphragm walls-Slurry wall) جداره های مهاربندی شده توسط نیلینگ (Soil nailing) روش های متداول مهار بندی گود مهار بندی جداره ها توسط المان های پشت بندهای افقی و مایل (Braced wall using wale struts) این روش ساده برای نگهداری و حفاظت جداره های حاصل از گودبرداری و برای جلوگیری از تغییر مکان های جانبی در گودهایی با عرض کم در محیط های شهری استفاده می شود از معایب این روش اتلاف قابل توجهی از فضای کاری داخل گود و محدودیت در بکارگیری ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز و همچنین افزایش ریسک برخورد با المان ها و به مخاطره انداختن آنها می باشد. مهاربندی توسط المان های کششی (Soldier beam& lagging) از این روش بعنوان روش متداول در پایدار سازی موقت گود در مناطق شهری استفاده می گردد. در این روش از پروفیل های معمول فولادی بصورت ستونهای پیوسته که درون خاک فرو برده می شوند استفاده می گردد که تا عمق کف گود اجرا خواهند شد. فاصله بین المان ها بین 2 الی 4 متر می باشد بطوریکه بتوان فضای بین آنها را با الوارهای چوبی (لارده چینی) پرنمود. در این روش از مهارهای کششی به منظور حفاظت جانبی گود استفاده می شود و اتصال ما بین ستونها توسط میل مهارها و جوشکاری انجام می شود. مهاربندی توسط سپر کوبی (Braced sheet pile) در این روش صفحات فلزی Sheet pile داخل خاک و جداره گود توسط چکش پنوماتیک و با استفاده از لرزش کوبیده می شوند و با انواع اتصالات بین خود به یکدیگر متصل شده و یک جداره پیوسته را تشکیل می دهند از مزایای این روش راحتی در کوبیدن ـ نصب و بیرون کشیدن آنها به دیگر روش ها برتری داشته و مصالح آن مجددا قابل استفاده در پروژه های دیگر می باشد، همچنین در این روش به المانهای افقی و مایل کمتری نیاز می باشد. بنابراین محدودیت های اشغال فضای داخل گود کمتر وجود دارد. لیکن از جمله معایب این روش وابستگی به نصب سپرهای فلزی می باشند که در محیط های شهری بدلیل وجود تاسیسات زیربنایی شهری و ایجاد لرزش و صدای ناشی از کوبش سپرها محدودیت هایی را بوجود می آورد. همچنین کوبیدن سپرها در زمین های سنگی و یا خاک های بسیار متراکم به سختی انجام پذیر است و در زمین های با شرایط بالا با محدودیت مواجهه می گردد. مهار بندی توسط شمع های درجا (Bored pile walls) یکی از روشهای متداول در پایداری و حفاظت جداره ها با شرایط متنوع اعم از زمین سخت و سست و نرم استفاده از شمع های درجا می باشد و در برخی موارد علاوه بر ایفای نقش حفاظت جانبی نقش آب بندی را نیز انجام می دهد و همواره درصورت نیاز بار قائم نیز تحمل می کند. مهار بندی جداره ها توسط شمع های درجا در موارد زیر بعنوان گزینه برتر برای سیستم های حفاظت جانبی گود مطرح می باشند: - در مواردیکه امکان اجرای سپر فولادی (کوبیدن و نصب) وجود ندارد و یا سختی و تراکم زمین بیش از حد توان سپر کوبی و با دشواری زیادی مواجهه می باشد. - در شرایطی که بدلیل وجود آبهای زیر زمینی و بالا بودن سطح آن نیاز به آب بند بودن جداره می باشد. - در مواردیکه امکان ایجاد مهارهای جانبی (کششی) در زیر ساختمان های مجاور ناشی از گودبرداری وجود ندارد و یا در تلاقی با تاسیسات زیر بنایی شهری و مستحدثات زیرزمینی (تونل) باشد. - در مواقعیکه امکان استفاده از سیستم حفاظت گود بعنوان بخشی از سازه اصلی و باربری وجود داشته باشد. روشهای مختلف برای اجرای تکنیک های شمع های درجا ریز وجود دارد و متداولترین آنها عبارتند از: الف) اجرای دیوار محافظت پیوسته (آب بند) ب) اجرای دیوار محافظت ناپیوسته الف) اجرای دیوار محافظ پیوسته (آب بند) دراین روش ابتدا شمع هایی با بتن پلاستیک یک در میان حفاری و اجرا می گردد و سپس با رعایت هم پوشانی شمع های اصلی و سازه ای با رعایت احداث جداره زنجیره ای و پیوسته اجرا می گردد. ب) اجرای دیوار محافظت ناپیوسته در مواردیکه توده خاک و سنگ دارای چسبندگی زیاد بوده و سطح آبهای زیر پایین بوده می توان از شمع های درجا ریز ناپیوسته و با فاصله استفاده نمود. در این روش بدلیل چسبندگی بین دانه ها خاک بین شمع ها با وجود پدیده قوس خوردگی پایداری جانبی وجود دارد . با در نظر گرفتن شرایط و پارامترهای ژئوتکنیکی خاک معمولا حداکثر فاصله محور تا محور شمع های اصلی 2 برابر قطر شمع ها می باشد همچنین در این روش پایداری در برابر نیروهای جانبی نیز مدنظر قرار می گیرد این روش در پایداری های کوتاه مدت کارایی داشته و در اثر مرور زمین احتمال هوازدگی بین شمع ها وجود دارد و در دراز مدت نیز تغییر مشخصات خاک و برخی از پارامترهای آن مانند از دست دادن آب و یا حالت اشباع پیدا نمودن آن باعث ریزش خاک بین شمع ها شده و برای جلوگیری از آن می توان از بتن پاشی (شاتکریت) و با بستن مش پوشش لازم را جهت پایداری ایجاد نمود. مهار بندی توسط دیوار دیافراگمی (Diaphragm walls-Slurry wall) یکی دیگر از روشهای محافظت از جداره گود احداث دیوار دیافراگمی و یا دیوار دوغابی Slurry Wall می باشد. در این روش ابتدا توسط دستگاههای گراب متناسب با شرایط زمین حفاری قسمتی از دیوار انجام می شود و همزمان با حفاری جهت پایداری جداره دیواره حفاری شده و جلوگیری از ریزشهای موضعی از دوغاب بنتونیت استفاده می شود تشکیل کیک بنتونیت در داخل دیواره حفاری شده و نفوذ در لایه های دانه ای جداره باعث می گردد جداره همواره پایدار بماند و سپس بلافاصله پس از رسیدن به عمق مورد نظر آرماتور گذاری شده و در نهایت بتن ریزی می گردد. این روش در زیر هسته سدهای خاکی نیز کاربرد بسیار دارد و از هرگونه نشتی را جلوگیری می نماید. استفاده از این تکنیک در مناطق شهری نیز با محدودیت های نظیر استفاده از روش مهار بندی افقی و مایل و المانهای کششی دارا می باشد. جداره های مهاربندی شده توسط نیلینگ (Soil nailing) این روش از حدود سه ده اخیر آغاز شده و تاکنون نیز بعنوان یک تکنیک برای پایداری ترانشه ها و حفاظت گود با انعطاف پذیری بالا استفاده می گردد. روش اجرای نیلینگ (nailing) تئوری استفاده از روش نیلینگ بر مبنای مسلح کردن و مقاوم نمودن توده خاک با استفاده از دوختن توده خاک توسط مهارهای کششی فولادی Nail با فواصل نزدیک به یکدیگر می باشد. استفاده از این روش موجب: 1- افزایش مقاومت برشی توده خاک می گردد. 2- محدود نمودن و تحت کنترل در آوردن تغییر مکانهای خاک در اثر افزایش مقاومت برشی در سطح لغزش Slid بدلیل افزایش نیروی قائم می شود. 3- باعث کاهش نیروی لغزش در سطح گسیختگی و لغزشی می شود. باید توجه داشت کلیه سطوح ترانشه های حفاری شده که توسط نیلینگ بایستی مسلح شوندبا استفاده از شبکه مش و شاتکریت ابتدا حفاظت شده و سپس سیستم نیلینگ روی آنها اجرا می شوند. کاربرد نیلینگ در پروژه های عمرانی 1- پایداری ترانشه ها در احداث بزرگراه ها و راه آهن ها. 2- پایداری جداره تونلها وسازه های زیر زمینی. 3- پایدار سازی و حفاظت گود در سازه های مناطق شهری، ساختمانهای مجاور گود، ایستگاه های زیر زمینی مترو و... 4- پایدار سازی کوله های مجاور پل ها در زمین های سست و ریزشی. مهار کششی نیلینگ معمولا از آرماتورهای فولادی با قطر 20 الی 40 میلیمتر و با حدتسلیم 420 الی 500 نیوتن بر میلیمتر مربع استفاده می شوند که درون یک چال حفاری شده با قطر 76 الی 150 میلیمتر قرارگرفته و دور آن درون چال تزریق می گردد. فواصل بین مهارهای کششی در حدود 1 الی 2 متر می باشد و طول آنها نیز در حدود 70 الی 100 درصد ارتفاع گود می باشد و حداقل شیب نسبت به افق حدودا 15 درجه می باشد. باید توجه داشت که رویه شاتکریت شده روی ترانشه های حفاری شده نقش سازه ای نداشته اما می توان جهت اطمینان برای پایداری موقت خاک بین مهارها استفاده نمود. مراحل اجرای سیستم نیلینگ (nailing) مطابق با شکل مراحل اجرای نیلینگ بصورت شماتیک نشان داده شده است . 1- گودبرداری در مرحله اول ترانشه و یا گود و ایجاد پله بعدی عملیات. 2- حفاری چال جهت نصب مهار کششی Nail. 3- قراردادن آرماتور داخل چال و تزریق چال. 4- اجرای سیستم زهکشی و اجرای شاتکریت جداره و نصب ضخامت فولادی. 5- گودبرداری مرحله بعدی ترانشه و یا گود و ایجاد پله های بعدی علمیات. 6- اجرای پوشش شاتکریت نهایی پس از اتمام آخرین مرحله حفاری. اصول طراحی نیلینگ (nailing) مراحل طراحی سیستم نیلینگ مطابق زیر است: • هندسه سازه مشخص گردد. • عمق و زاویه شیب خاکبرداری مشخص گردد. • بارگذاری و سربار بارهای وارده به Nail و موقعیت سطح افزایش تخمین زده شود. • انتخاب نوع آرماتور شامل: سطح مقطع، طول و فاصله از یکدیگر و در هر تراز مقاومت موضعی آنها تضمین گردد تا مقاومت از نظر استحکام و ظرفیت چسبندگی برای تحمل نیروها تخمین زده شده و با ضریب اطمینان مناسب و قابل قبول کنترل شوند. • پایداری کل سازه نگهدارنده و خاک اطراف آن در زمان حفاری گود و ایجاد پله های حفاری و بررسی و کنترل ضریب اطمینان قابل قبول. • تخمین نیروهای وارده بر صفحه فولادی Bearing plate • در نظر گرفتن سطح پیزومتریک آبهای زیر زمینی و لحاظ نمودن سیستم زهکش نتیجه گیری استفاده از روش نیلینگ بعنوان یک سیستم حفاظت جداره ترانشه و گود در مناطق شهری و فضاهای محدود بسیار کارا بوده و بدلیل امکان همزمانی اجرا در چند جبهه کاری از سرعت خوبی برخوردار می باشد و با توجه به درجه پایداری امکان اجرای گود قائم وجود داشته و همچنین در انواع شرایط خاک، اجرای آن امکان پذیر می باشد که مهمترین ویژگی این روش محسوب می شود و برای سازه های زیر زمینی بخصوص در فضای های محدود شهری مانند ایستگاه های مترو مناسب می باشد.

مراحل پی سازی ۱- آزمایش زمین از لحاظ مقاومت ۲- پی کنی ۳- پی سازی (فونداسیون) پی (فونداسیون) وسیله ای است که بار و فشار وارد از نقاط مختلف ساختمان و همچنین بارهای اضافی را به زمین منتقل می کند . طبقه بندی زمین چند نوع است زمین هایی که با خاک ریزی دستی پر شده است : این نوع زمین ها که عمق بیشتری دارند و با خاکهای دستی محل گودال ها را پر کرده اند اگر سالهای متمادی هم بگذرد باز نمی توان جای زمین طبیعی را بگیرد و این نوع زمین برای ساختمان مناسب نیست و باید پی کنی در آنها به طریقی انجام گیرد که پی ها به زمین طبیعی یا زمین سفت برسد . زمین های ماسه ای : زمینهای ماسه ای بیشتر در کنار دریا وجود دارد . اگر زمین از ماسه خشک تشکیل شده باشد ، تا یک طبقه ساختمان را تحمل می کند و 1.5 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع می توان فشار وارد آورد . ولی در صورتی که ماسه آبدار باشد قابل ساختمان نیست ، چون ماسه آبدار حالت لغزندگی دارد و قادر نیست که بار وارد را تحمل کند بنابراین ماسه از زیر پی می لغزد و جای خالی خود را به پی می دهد و پایه را خراب می کند . زمین های دجی : زمین دجی زمینی است که از شنهای درشت و ریز و خاک به هم فشرده تشکیل شده است و به رنگهای مختلف دیده می شود :دج زرد ، دج سیاه ، دج سرخ ، این نوع زمین ها برای ساختمان مرغوب و مناسب است . زمین های رسی : اگر رس خشک و بی آب و فشرده باشد ، برای ساختمان زمین خوبی محسوب می شود ، و تحمل فشار لازم را دارد . ولی اگر رس آبدار و مرطوب باشد قابل استفاده نیست و تحمل فشار ندارد ، خصوصاً اگر ساختمان در زمین شیب دار روی رس آبدار ساخته شود فوری نشست می کند و جاهای مختلف آن ترک بر می دارد و خراب می شود . و اگر ساختمان در زمین آبدار با سطح افقی ساخته شود به علت وجود آب فشار را به همه نقاط اطراف خود منتقل می کند و دیوارهای کم ضخامت آن ترک بر می دارد . زمین های سنگی : زمینهای سنگی بیشتر در دامنه کوهها وجود دارد و از تخته سنگها ی بزرگ تشکیل شده و برای ساختمان بسیار مناسب است . زمین های مخلوط : این نوع زمینها از سنگ درشت و شن و خاک رس تشکیل شده اگر این مواد کاملا به هم فشرده باشند برای ساختمان بسیار مناسب است و اگر به هم فشرده نباشد و باید از ایجاد ساختمان به روی این نوع زمینها احتراز کرد . زمین های بی فایده : زمینهای بی فایده مانند باتلاق ها و زمینهای جنگل که از خاک و برگ درختان تشکیل شده است . در این نوع زمین ها باید زمین آنقدر کنده شود تا به زمین سفت و طبیعی برسد .

گودبرداری و خاکبرداری ( حفر طبقات زیر زمین و پی کنی ساختمان ها ) 1-در صورتیکه در عملیات گودبرداری و خاکبرداری احتمال خطری برای پایداری دیوارها و ساختمان های مجارو وجود داشته باشد ، باید از طریق نصب شمع ، سپر و مهارهای مناسب و رعایت فاصله مناسب و ایمن گودبرداری و درصورت لوزم با اجرای سازه های قبل از شروکع عملیات ایمنی و پایداری آنها تامین گردد... گودبرداری و خاکبرداری ( حفر طبقات زیر زمین و پی کنی ساختمان ها ) 1-در صورتیکه در عملیات گودبرداری و خاکبرداری احتمال خطری برای پایداری دیوارها و ساختمان های مجارو وجود داشته باشد ، باید از طریق نصب شمع ، سپر و مهارهای مناسب و رعایت فاصله مناسب و ایمن گودبرداری و درصورت لوزم با اجرای سازه های قبل از شروکع عملیات ایمنی و پایداری آنها تامین گردد . 2-در خاکبرداری هایی با عمق بیش از 120 سانتی متر که احتمال ریزش یا لغزش دیواره ها وجود داشتهباشد ، باید با نصب شمع ، سپر و مهارتهای محکم و مناسب نسبت به حفاظت دیواره ها وجود داشته باشد ، باید با نصب شمع ، سپر و مهارت های محکم و مناسب نسبت به حفاظت دیوارها اقدام گردد ، مگر آنکه شیب دیواره از زاویه شیب طبیعی کمتر باشد . 3-در مواردی که عملیات گودبرداری در مجاورت بزرگراه ها ، خطوط راه آهن یا مرکز تاسیسات دارای ارتعاش انجام می شود ، باید اقدامات لازم برای جلوگیری از لغزش یا دیواره ها صورت گیرد . 4-درموارد زیر باید دیوارهای محل گودبرداری باید دقیقاً مورد بررسی و بازدید قرارگرفته و در نقاطی که خطر ریزش یا دیواره ها به وجود آمده است ، مهارها و وسایل ایمنی لازم ازقبیل شمع ، سپر و ... نصب یا مهار های موجود تقویت گردد : - بعداز بارندگی شدید - بعد از وقوع طوفان های شدید ، سیل و زلزله - بعداز یخ بندانهای شدید - بعد از هرگونه عملیات انفجاری - بعد از ریزش های ناگهانی - بعد از وارد آمدن صدمات اساسی به مهارها - بعد از هرگونه ایجاد وقفه در فعالیت سازمانی 5-برای جلوگیری از بروز خطرهایی نظیر پرتاب سنگ ، سقوط افراد ، حیوانات ، مصالح ساختمانی و ماشین آلات و سرازیر شدن آب به داخل گود و برخورد افراد و وسایط نقلیه با کاربران و ماشین آلات حفاری و خاکبرداری ، باید اطراف محل حفاری و خاکبرداری به نحوه مناسب حصارکشی و محافظت شود . در مجاورت معابر فضای عمومی ، محل حفاری و خاکبرداری باید با علائم هشداردهنده که در شب و روز قابل روئیت باشد مجهز گردد . 6-در گودبرداری هایی که عملیات اجرایی به علت محدوده ابعاد آن با مشکل نور مواجه می گردند ، لازم است به تامین وسایل روشنایی و تهویه اقدام لازم به عمل آید . 7-خاک ومصالح حاصل از گودبرداری نباید به فاصله کمتر از 5/0 متر کمتر از لبه گود ریخته شود . همچنین این مصالح نباید پیاده روها و معابر عمومی به نحوه انباشته شود که مانع عبور و مرور گردیده یا موجب بروز حادثه شود . 8-قبل از استقرار ماشین آلات و وسایل مکانیکی از قبلی جرثقیل ، بیل مکانیک ، لودر ، کامیون و ... ، یا انباشتن خاکهای حاصل از گودبرداری ویا مصالح ساختمانی در مجاورت گود ، باید ضمن رعایت فاصله مناسب از لبه گود ، نسبت به تامین پایداری دیوارهای گود اقدام گردد . 9-در گودهایی که عمق آنها بیش از یک متر باشد کارگر در محل کار به تنهایی در محل کار گمارده شود . در محل گودبرداری های عمیق و سریع ، باید یک نفر نگهبان مسئولیت نظارت بر ورود و خروج کامیون ها و ماشین آلات سنگین را عهده دار باشد ونیز برای آگاهی کارگران و سایر افراد ، علائم هشدار دهند در محور و محل ورود و خروج کامیون ها و و ماشین آلات مذبور نسب گردد

گودبرداری و خاکبرداری ( حفر طبقات زیر زمین و پی کنی ساختمان ها ) 1-در صورتیکه در عملیات گودبرداری و خاکبرداری احتمال خطری برای پایداری دیوارها و ساختمان های مجارو وجود داشته باشد ، باید از طریق نصب شمع ، سپر و مهارهای مناسب و رعایت فاصله مناسب و ایمن گودبرداری و درصورت لوزم با اجرای سازه های قبل از شروکع عملیات ایمنی و پایداری آنها تامین گردد . 2-در خاکبرداری هایی با عمق بیش از 120 سانتی متر که احتمال ریزش یا لغزش دیواره ها وجود داشتهباشد ، باید با نصب شمع ، سپر و مهارتهای محکم و مناسب نسبت به حفاظت دیواره ها وجود داشته باشد ، باید با نصب شمع ، سپر و مهارت های محکم و مناسب نسبت به حفاظت دیوارها اقدام گردد ، مگر آنکه شیب دیواره از زاویه شیب طبیعی کمتر باشد . 3-در مواردی که عملیات گودبرداری در مجاورت بزرگراه ها ، خطوط راه آهن یا مرکز تاسیسات دارای ارتعاش انجام می شود ، باید اقدامات لازم برای جلوگیری از لغزش یا دیواره ها صورت گیرد . 4-درموارد زیر باید دیوارهای محل گودبرداری باید دقیقاً مورد بررسی و بازدید قرارگرفته و در نقاطی که خطر ریزش یا دیواره ها به وجود آمده است ، مهارها و وسایل ایمنی لازم ازقبیل شمع ، سپر و ... نصب یا مهار های موجود تقویت گردد : -بعداز بارندگی شدید -بعد از وقوع طوفان های شدید ، سیل و زلزله -بعداز یخ بندانهای شدید -بعد از هرگونه عملیات انفجاری -بعد از ریزش های ناگهانی -بعد از وارد آمدن صدمات اساسی به مهارها -بعد از هرگونه ایجاد وقفه در فعالیت سازمانی 5-برای جلوگیری از بروز خطرهایی نظیر پرتاب سنگ ، سقوط افراد ، حیوانات ، مصالح ساختمانی و ماشین آلات و سرازیر شدن آب به داخل گود و برخورد افراد و وسایط نقلیه با کاربران و ماشین آلات حفاری و خاکبرداری ، باید اطراف محل حفاری و خاکبرداری به نحوه مناسب حصارکشی و محافظت شود . در مجاورت معابر فضای عمومی ، محل حفاری و خاکبرداری باید با علائم هشداردهنده که در شب و روز قابل روئیت باشد مجهز گردد . 6-در گودبرداری هایی که عملیات اجرایی به علت محدوده ابعاد آن با مشکل نور مواجه می گردند ، لازم است به تامین وسایل روشنایی و تهویه اقدام لازم به عمل آید . 7-خاک ومصالح حاصل از گودبرداری نباید به فاصله کمتر از 5/0 متر کمتر از لبه گود ریخته شود . همچنین این مصالح نباید پیاده روها و معابر عمومی به نحوه انباشته شود که مانع عبور و مرور گردیده یا موجب بروز حادثه شود . 8-قبل از استقرار ماشین آلات و وسایل مکانیکی از قبلی جرثقیل ، بیل مکانیک ، لودر ، کامیون و ... ، یا انباشتن خاکهای حاصل از گودبرداری ویا مصالح ساختمانی در مجاورت گود ، باید ضمن رعایت فاصله مناسب از لبه گود ، نسبت به تامین پایداری دیوارهای گود اقدام گردد . 9-در گودهایی که عمق آنها بیش از یک متر باشد کارگر در محل کار به تنهایی در محل کار گمارده شود . در محل گودبرداری های عمیق و سریع ، باید یک نفر نگهبان مسئولیت نظارت بر ورود و خروج کامیون ها و ماشین آلات سنگین را عهده دار باشد ونیز برای آگاهی کارگران و سایر افراد ، علائم هشدار دهند در محور و محل ورود و خروج کامیون ها و و ماشین آلات مذبور نسب گردد. منبع: مرجع مهندسی معدن ایران

سازه هاي نگهبان 1- گود برداري و سازه هاي نگهبان در بسياري از پروژه هاي ساختماني لازم است كه زمين به صورتي خاك برداري شود كه جداره هاي آن قائم يا نزديك به قائم باشد. اين كار ممكن است به منظور احداث زير زمين ، كانال ، منبع آب و .. صورت گيرد. فشار جانبي وارد بر اين جداره ها ناشي از رانش خاك بر اثر وزن خود آن ، و نيز سر بار هاي1 احتماليروي خاك كنار گود مي باشد. اين سربارها مي توانند شامل خاك بالاتر از تراز افقي د لبه ي گود ، ساختمان مجاور ، بارهاي ناشي از بهره برداري از معابر مجاور و ... باشند. به منظور جلوگيري از ريزش تذانشه و تبعات منفي احتمالي ناشي از اين خاك برداري ، سازه هاي موقتي را براي مهار ترانشه اجرا مي كنند كه به آن سازه هاي نگهبان2 مي گويند. اهداف اصلي ايمن سازي جداره هاي گود با استفاده از سازه هاي نگهبان عبارتند از :حفظ جان انسانهاي خارج و داخل گود ، حفظ اموال خارج و داخل گود ، و نيز فراهم آوردن شرايط امن و مطمئن براي اجراي كار. موضوع گود برداري و طراحي و اجراي سازه هاي نگهباندر مهندسي عمران داراي گستره وسيعي استو نياز به بررسي ها و مطالعات و ملاحظات ژئوتكنيكي، سازه اي ، مواد و مصالح، تكنولوژيكي و اجرايي، و اقتصادي و اجتماعي دارد. در نتيجه مي توان گفت كه انتخاب روش مناسب بستگي به جميع شرايط تأثيرگذار دارد، و مي توان در شرايط مختلف، به صورت هاي گوناگوني باشد. از سوي ديگر، تئوري ها و روش هاي اجرايي گود برداري و سازه هاي نگهبان، هم مبتني بر اصول تئوريك و هم متأثر از ملاحظات اجرايي و تجربي، توأماً، است. پايدارسازي جداره هاي گودبرداري به صورتها و روشهاي مختلفي صورت مي گيرد كه از جمله آنها به روشهاي : مهار سازي3 ، دوخت به پشت 4 ، ديواره ديافراگمي5 ، مهار متقابل6 ، اجراي شمع7 ، سپر كوبي8 ، و اجراي خرپا9 اشاره نمود. 1.surcharge 8.sheet piling 2.retaining structures;support systems 9.truss construction 3.anchorge 4.tie back 5.diaphragm wall 6.reciprocal support 7.piling 2- انواع روشهاي پايدار سازي گود 2-1- روش مهار سازي در اين روش، براي مهار حركت و رانش خاك، با استفاده از تمهيداتي خاص، از خود خاك هاي ديواره كمك گرفته مي شود. ابتدا در حاشيه زميني كه قرار است گودبرداري شود، در فواصل معين چاههايي حفر مي كنيم. عمق اين چاهها برابر با عمق گود به اضافه ي مقداري اضافه براي شمع بتني انتهاي تحتاني اين چاهها است. پس از حفر چاهها، در درون آنها پروفيل هاي شكل يا شكل قرار مي دهيم. به منظور تأمين گيرداري و مهاري كافي براي اين پروفيل ها، انتهاي پروفيل ها را به ميزان 25/ تا 35/ عمق گود، پايين تر از رقوم كف گود در درون بخش شمع ادامه مي دهيم و در انتهاي پروفيل ها نيز شاخكهايي را در نظر مي گيريم. سپس، شمع انتهاي تحتاني را ، كه قبلاً آرماتوربندي آن را اجرا كرده و كار گذاشته ايم، بتن ريزي مي كنيم. بدين ترتيب پروفيل هاي فولادي مزبور در شمع مهار مي شوند و پروفيلهاي فولادي همراه با شمع نيز در خاك مهار مي گردند. پس از اجراي مراحل فوق، عمليات گودبرداري را به صورت مرحله به مرحله اجرا مي كنيم. در هر مرحله، پس از برداشتن خاك در عمق آن مرحله، براي جلوگيري از ريزش خاك، با استفاده از دستگاههاي حفاري ويژه، در بدنه ي گود چاهكهايي افقي يا مايل، به قطر حدود 10 تا 15 سانتيمتر، دزر جداره ي گود حفر مي كنيم. آنگاه درون اين چاهكها ميلگردهايي را كار گذاشته و سپس درون آنها بتن تزريق مي كنيم. طول اين چاهكها، به نوع خاك و پارامترهاي فيزيكي و مكانيكي آن، و نيز به عمق گود بستگي دارد و مقدار آن در حدود 5 تا 10 متر است. پس از انجام اين مرحله، پانلهاي بتني پيش ساخته اي را در بين پروفيلهاي قائم قرار داده و آنها را از سويي به ميلگردهاي بيرون آمده از چاهكها به نحو مناسبي متصل مي كنيم و از سويي ديگر پانلها را به پروفيلهاي قائم وصل مي كنيم. به جاي استفاده از اين پانلهاي پيش ساخته مي توانيم آنها را به صورت درجا اجرا كنيم. همچنين مي توانيم ابتدا بر روي ديواره آرماتور بندي كرده و سپس بر روي آن بتن پاشي1 كنيم. براي اتصال پانلها به ميلگردهاي بيرون آمده از چاهكها مي توانيم سر ميلگردهاي مزبور را رزوه كرده با استفاده از صفحات سوراخ دار تكيه گاهي و مهره، آنها را با پانل درگير كنيم. كليه عمليات فوق را به صورت مرحله به مرحله، از بالا به پايين اجرا مي كنيم. ملات يا خميري كه براي تزريق استفاده مي كنيم، مخلوطي است از سيمان و آب يا سيمان و آب و ماسه كه ممكن است در آن از مواد 1.shotcrete افزودني نيز استفاده كنيم. همچنين مي توانيم از مواد پليمري و دوغاب هاي با پايه غير از سيمان پرتلند و با تركيبات خاص نيز براي تزريق استفاده كنيم. در تزريق با استفاده از سيمان پرتلند، نسبت آب به سيمان در ابتدا در حدود 5/1 است كه به تدريج آن را كاهش داده و به حدود 5/0 مي رسانيم. طراحي و برنامه ريزي و اجراي عمليات تزريق بايد توسط متخصصان آشنا به موضوع و با استفاده از دستگاههاي خاص و طبق استانداردها و ضوابط خاص صورت گيرد. همچنين بايد توجه داشته باشيم كه در صورتي كه فشار به كار برده شده براي تزريق بيش از حد لزوم باشد، ممكن است ناپايداري ها و شكستهايي در خاك ايجاد شود. 2-1-1- مزاياي روش مهار سازي 1. مشخصات مكانيكي خاك بر اثر تزريق بتن در درون چاهكها بهبود مي يابد،لذا بر اثر اين امر، علاوه بر كمك گرفتن از خاك اطراف جداره براي مهار رانش خاك، ميزان رانش خاك نيز بر اثر بهبود مشخصات مكانيكي خاك كاهش مي يابد. 2. سازه نگهبان در داخل گود جاگير نيست. 3. از خاك موجود براي مهار ديواره گود استفاده مي شود. 2-1-2- معايب روش مهار سازي 1. استفاده از بدنه ي خاك مجاور ديواره گود ضروري است. لذا در مواردي كه خاك مجاور گود در زير يك ساختمان يا در حريم همسايه يا در حريم تاسيسات و معابر شهري باشد، از اين روش نمي توان استفاده كرد يا استفاده از آن با محدوديت همراه است. 2. به دليل ضرورت اجرا عمليات به صورت مرحله به مرحله، به زمالن زيادي نياز دارد. البته اين امر ممكن است در پروژه هاي بزرگ مطرح نباشد بلكه برعكس ممكن است زمان كلي اجرا كار نيز، به ويژه با مديريت صحيح، كاهش يابد. 3. هزينه اجراي عمليات، به دليل تكنولوژي پيشرفته تر، در مقايسه با روشهاي ساده تر بيشتر است. ولي در پروژه هاي بزرگ و در احجام زياد ممكن است اين امر مطرح نباشد و برعكس هزينه كلي كار كاهش يابد. 4. به دستگاه هاي خاص نظير دستگاه هاي لازم براي حفر چاهكها، تزريق، حمل پانلها و ... نياز دارد. 5. به افراد با تخصص هاي بالاتر در رده هاي مختلف فني براي اجراي عمليات مربوطه، در مقايسه با روشهاي ساده تر نياز دارد. 2-2- روش دوخت به پشت اين روش، مشابهت زيادي به روش مهارسازي دارد. در اين روش نيز حفاري را به صورت مرحله به مرحله و از بالا به پايين گود اجرا مي كنيم. در هر مرحله به كمك دستگاههاي حفاري ويژه، چاهكهاي افقي يا مايل در بدنه ي ديواره ي گود حفر مي كنيم. سپس، درون اين چاهكها كابلهاي پيش تنيده قرار مي دهيم و با تزريق بتن در انتهاي چاهك، اين كابلها را كاملاً در خاك مهار مي كنيم. سپس كابلهاي مزبور را به كمك جكهاي ويژه اي مي كشيم و انتهاي بيرون آمده ي كابل را بر روي سطح جداره ي گودمهار مي كنيم. آنگاه به درون چاهكهاي مزبور بتن تزريق مي كنيم. پس از سخت شدن بتن و كسب مقاومت كافي آن، كابلها را از جك آزاد مي كنيم. اين كار موجب آن مي شود كه نيروي پيش تنيدگي موجود در كابل خاك را فشرده سازد، و در نتيجه خاك فشرده تر و متراكم تر شده و رانش ناشي از آن كاهش يابد، و در عين حال كه نيروي رانش خاك در جداره گود به خاكهاي داخل بدنه ي ديواره منتقل شده و خاك بدنه ي انتهايي، به عنوان سازه ي نگهبان عمل كرده و رانش خاك بدنه ي مجاور جداره را تحمل مي كند. عمق گودبرداري در هر مرحله، بستگي به نوع خاك و فاصله ي بين چاهكها داردو معمولاً در حدود 2 تا 3 متر است. 2-2-1- مزاياي روش دوخت به پشت 1. مشخصات مكانيكي خاك بر اثر تزريق بتن به درون چاهكها و نيز پيش تنيده شدن خاك بهبود مي يابد. در نتيجه هم از خاك اطراف جداره براي مهار رانش خاك استفاده مي شود و هم ميزان رانش خاك بر اثر بهبود مشخصات مكانيكي خاك كاسته مي شود. 2. سازه نگهبان در داخل گود جاگير نيست. 3. از خاك موجود براي مهار ديواره ي گود استفاده مي شود. 2-2-2- معايب روش دوخت به پشت 1. استفاده از بدنه خاك مجاور ديواره ي گود ضروذي است. لذا در مواردي كه خاك مجاور گود در زير يك ساختمان يا در حريم همسايه يا در حريم تاسيسات و معابر شهري باشد، از اينت روش نمي توان استفاده كرد يا استفاده از آن با محدوديت همراه است. 2.به دليل ضرورت اجراي عمليات به صورت مرحله به مرحله، به زمان زيادي نياز دارد. البته ممكن است در پروژه هاي بزرگ اين امر مطرح نباشد بلكه برعكس ممكن است زمان كلي اجراي كار نيز، به ويژه با مديريت صحيح، كاهش يابد. 3.هزينه ي اجراي عمليات،به دليل تكنولوژي پيشرفته تر، در مقايسه با روش هاي ساده تر بيشتر است. ولي در پروژه هاي بزرگ و در احجام زياد ممكن است اين امر مطرح نباشدو برعكس هزينه ي كلي كار كاهش يابد. 4. به دستگاه هاي خاص نظير دستگاه هاي لازم براي حفر چاهكها، تزريق، پيش تنيدگي كابلها و ... نياز دارد. 5. به افراد با تخصص هاي بالاتر در رده هاي مختلف فني براي اجراي عمليات مربوطه، در مقايسه با روشهاي ساده تر نياز دارد. 2-3- روش ديواره ي ديافراگمي1 در اين روش ابتدا به كمك دستگاه هاي حفاري ويژه محل ديوار نگهبان را حفر مي كنيم. سپس به طور همزمان محل حفر شده را با گل بنتونيت2 و سيمان پر مي كنيم تا از ريزش خاك ديواره محل حفر شده جلوگيري شود. سپس قفسه ي آرماتور هاي ديوار نگهبان را، كه از قبل ساخته و آماده كرده ايم، در داخل محل حفر شده ي ديوار جا مي دهيم. آنگاه بتن ريزي ديوار را انجام مي دهيم. بتن مصرفي معمولاً از نوع بتن روان و با كارآيي زياد است. ديوارهاي ديافراگمي به صورت پيش ساخته3 و پس كشيده4 نيز اجرا مي شود. 2-3-1- مزاياي روش ديواره ي ديافراگمي 1. سرعت اجراي كار بسيار زياد است. 2. درجه ي ايمني كار بسيار زياد است. 3. ديوار ديافراگمي هم به عنوان سازه نگهبان گود رفتار مي كند و هم در حين بهره برداري از آن به عنوان ديوار حايل استفاده مي شود. 4.ديوار ديافراگمي به ويژه براي حفاري ها و گودهاي با طول زياد مناسب است. 1.diaphragm wall 2. bentonite slurry 3.percast diaphragm walls 4.post –tensioned diaphragm walls 2-3-2- معايب روش ديواره ي ديافراگمي 1. در احجام كم، هزينه ي اجراي كار بسيار زياد است، ولي در احجام زياد هزينه ي كلي كار مي تواند از روشهاي ساده تر كمتر تيز باشد. 2. در اين روش، دستگاه هاي حفاري مربوطه نياز به فضاي كار زيادتري دارند و در صورتي كه از نظر فضاي دو طرف ديواره محدوديت داشته باشيم، اجراي كار ناممكن خواهد بودو يا اينكه به سختي صورت مي گيرد. 3. در اين روش به دستگاه هاي حفاري ويژه اي نياز است. 4. در اين روش به نيروهاي با تخصص بالا براي كار با دستگاه هاي مورد نظر و ساير موارد نياز است. 2-4- روش مهار متقابل اين روش براي گودهاي به عرض كم مناسب است. در اين روش ابتدا در دو طرف گود، در فواصاي معين از يكديگر چاهكهايي را حفر مي كنيم. طول اين چاهكها برابر با عمق گود به اضافه ي مقداري اضافه تر حدود 25/0 تا 35/0 برابر عمق گود است. اين عمق اضفه به منظور تأمينگيرداري انتهاي تحتاني پروفيلهايي است كه در چاهك قرار داده مي شوند. سپس در درون اين چاهكها پروفيلهاي فولادي يا ، مطابق با محاسبات و نقشه هاي اجرايي، قرار مي دهيم. طول اين پروفيل ها را معمولاً به گونه اي در نظر مي گيريم كه انتهاي فوقاني آنها تا حدي بالاتر ازتراز بالايي گود قرار گيرند. آنگاه قسمت فوقاني هر دو پروفيل قائم متقابل مزبور را به كمك تير ها يا خرپاهايي به يكديگر متصل مي كنيم. اين كار موجب ميشود كه هر دو پروفيل قائم متقابل، به پايداري يكديگر كمك كنند. پس از آن، عمليات گودبرداري را به تدريج انجام مي دهيم . در صورت لزوم، در نقاط ديگري از ارتفاع پروفيلهاي قائم نيز سيستم مهار متقابل را اجرا مي كنيم. در صورتي كه خاك خيلي ريزشي باشد بايد در بين اعضاي قائم از الوارهاي چوبي يا اعضاي مناسب ديگر استفاده كنيم. سيستم مهار متقابل فوق الذكر بايد در جهت عمود بر سيستم قابي آن، يعني در جهت طول گود، نيز به صورت مناسب مهاربندي شود. 2-4-1- مزاياي روش مهار متقابل 1. در گودبرداري هاي با عرض كم داراي مزاياي بسيار زيادي است كه از آن جمله سرعت زيادتر، هزينه ي كمتر ، و جاگيري كمتر را مي توان نام برد. 2. اين روش، به ويژه در بسياري از عمليات اجراي كانالها مي تواند بسيار سودمند واقع شود. 2-4-2- معايب روش مهار متقابل 1. در صورتي كه عرض گود زياد، مثلاً بيش از حدود 10 متر، شود و نيز در صورتي كه عمق گود زياد باشد ممكن است مهاربندي هاي عرضي و يا مهار بندي هاي ترازهاي مختلف دست و پاگير شده و موجب بروز مشكل در اجراي كار بشود. 2-5- روش اجراي شمع در اين روش، در پيرامون زميني كه قرار است گودبرداري شود در فواصل معيني از هم، شمعهايي را اجرا مي كنيم. اين شمعها مي توانند از انواع مختلف مصالح سازه اي نظير فولاد، بتن و چوب باشند. همچنين شمعهاي بتني را مي توان به صورت پيش ساخته يا درجا اجرا كرد. در اين روش، شمعها فشار جانبي خاك را به صورت تيرهاي يكسر گيردار تحمل مي كنند. طول گيرداري لازم در انتهاي شمعها چيزي در حدود 3/0 است. پس از اجراي شمعها، مي توان عمليات گودبرداري را اجرا كرد. در صورت لزوم بايد شمعها را در امتداد ديواره ي گود مهاربندي كرد. 2-5-1- مزاياي روش اجراي شمع 1. سرعت عمليات اجرايي بسيار بالا است. 2. سيستم به هيچ وجه دست و پاگير نيست. 3. در احجام زياد، هزينه ي عمليات كاهش مي يابد. 4.گاهي از اوقات مي توان از شمع ها به عنوان سازه نگهبان دائم( نظير ديوار حايل) يا بخشي از آن نيز استفاده كرد. 5. شمع هاي پيش ساخته را پس از جمع آوري مي توان در پروژه هاي ديگر نيز استفاده كرد. 6. در گودهاي با عمق تا حدود 5 متر، معمولاً اقتصادي اند. 2-5-2- معايب روش اجراي شمع 1. در صورتي كه ارتفاع گودبرداري زيادباشد، هم بايد فواصل شمعها از هم كم شود و هم بايد از مقاطع سازه اي قويتري براي اجراي كار استفاده كرد. 2. در بسياري از پروژه هاي شهري، به دليل مشكلات شمع كوبي، نمي توان از شمعهاي پيش ساخته استفاده كرد و فقط بايد شمعها را به صورت درجا اجرا كرد. 2-6- روش سپر كوبي در اين روش، ابتدا در طرفين گود سپرهايي را مي كوبيم و سپس خاكبرداري را شروع مي كنيم. پس از آنكه خاكبرداري به حد كافي رسيد در كمركش سپرها و بر روي آنها، تيرهاي پشت بند افقي1 را نصب مي كنيم. سپس قيدهاي فشاري قائم2 را در جهت عمود بر صفحه ي سپرها به اين پشت بندهاي افقي وصل مي كنيم. سپرها و پشت بندها و قيدهاي فشاري در عرضهاي كم و خاكهاي غير سست، معمولاً از نوع چوبي است ولي در عرضهاي بيشتر و خاكهاي سست تر استفاده از سپرها و پشت بندها و قيدهاي فشاري فلزي اجتناب ناپذير است. 2-6-1- مزاياي روش سپركوبي 1. سرعت اجراي كار بسيار زياد است. 2. درجه ي ايمني كار بسيار زياد است. 3. براي اجراي كانالها، به ويژه با طول هاي زياد، بسيار مناسب است. 2-6-2- معايب روش سپركوبي 1. در اين روش به دستگاه هاي سپركوبي، كه به هر حال يك دستگاه ويژه است، نياز است. 2. اين روش به نيروهاي با تخصص بالاتر، نسبت به روشهاي ساده تر، نيا ز دارد. 3. دستگاه هاي سپركوب به جاي كافي براي اجراي كار نياز دارند. 4. اين روش براي عرض هاي كم مناسب تر است. 1.wales 2. struts 2-7- روش خرپايي اين روش، يكي از مناسب ترين و متداول ترين روش هاي اجراي سازه نگهباندر مناطق شهري است. اجراي آن ساده بوده و نياز به تجهيزات و تخصص بالايي ندارد، و در عين حال قابليت انعطاف زيادي از نظر اجرا در شرايط مختلف دارد. براي اجراي اين نوع سازه نگهبان،ابتدا در محل عضوهاي قائم خرپا، كه در مجاورت ديواره ي گود قرار دارند، چاههايي را حفر مي كنيم.عمق اين چاه ها برابر با عمق گود به اضافه مقداري اضافه براي اجراي شمع انتهاي تحتاني عضو خرپا است.طول شمع1 را، كه با نشان داده مي شود از طريق محاسبه بدست مي آوريم. آنگاه درون شمع را آرماتوربندي كرده و عضو قائم را در داخل شمع قرار مي دهيمو سپس شمع را بتن ريزي مي كنيم. پس از سخت شدن بتن، انتهاي تحتاني عضو قائم به صورت گيردار در داخل شمع قرار خواهد داشت. سپس خاك را در امتداد ديواره ي گود با يك شيب مطمئن بر مي داريم. آنگاه فونداسيون پاي عضو مايل را اجرا مي كنيم. اين فونداسيون در پلان به صورت مربعي است. بعد يا عرض فونداسيون2 را با و ضخامت يا ارتفاع آن را با نشان مي دهيم . پس از آن، عضو مايل را از يك طرف به عضو قائم و از طرف ديگر به ورق كف ستون بالاي فونداسيون متصل مي كنيم. عمليات فوق را براي كليه ي خرپاهاي سازه نگهبان در امتداد ديواره به صورت همزمان اجرا مي كنيم. حال خاك محصور بين اعضاي قائم و افقي خرپاها را در سرتاسر امتداد ديواره، به صورت مرحله به مرحله برميداريم و در هر مرحله اعضاي افقي و قطري خرپا را بتريج نصب مي كنيم تا آنكه خرپا تكميل شود. 2-7-1- مزاياي روش خرپايي 1. براي عموم گودهاي واقع در مناطق شهري مناسب است. 2. از نظر اجرا در شرايط مختلف،قابليت انعطاف زيادي دارد. 3. امكان استفاده مجدد از خرپا وجود دارد. 4. ساده است و به تخصص و دستگاه هاي خاص نياز ندارد. 1.length of pile 2.Breadth of foundation 2-7-2- معايب روش خرپايي 1. سرعت اجرا، در مقايسه با روش هاي پيشرفته تر نسبتاً كمتر است. 2. خرپاها جاگيراند. 3. احتمال الزامي لودن برداشت بخشي از خاك با روشهاي دستي وجود دارد. منبع: كتاب اصول و مباني گود برداري و سازه هاي نگهبان/ دكتر حميد رضا اشرفي

تشریح کامل مراحل پي سازي پي سازي چند مرحله دارد : 1. آزمايش زمين از لحاظ مقاومت 2. پي كني 3. پي سازي پي وسيله اي است كه بار و فشار وارد از نقاط مختلف ساختمان و همچنين بارهاي اضافي را به زمين منتقل مي كند . آزمايش زمين : طبقه بندي زمين چند نوع است : زمين هايي كه با خاك ريزي دستي پر شده است : اين نوع زمين ها كه عمق بيشتري دارند و با خاكهاي دستي محل گودال ها را پر كرده اند اگر سالهاي متمادي هم بگذرد باز نمي توان جاي زمين طبيعي را بگيرد و اين نوع زمين براي ساختمان مناسب نيست و بايد پي كني در آنها به طريقي انجام گيرد كه پي ها به زمين طبيعي يا زمين سفت برسد . زمينهاي ماسه اي : زمينهاي ماسه اي بيشتر در كنار دريا وجود دارد . اگر زمين از ماسه خشك تشكيل شده باشد ، تا يك طبقه ساختمان را تحمل مي كند و 1.5 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع مي توان فشار وارد آورد . ولي در صورتي كه ماسه آبدار باشد قابل ساختمان نيست ، چون ماسه آبدار حالت لغزندگي دارد و قادر نيست كه بار وارد را تحمل كند بنابراين ماسه از زير پي مي لغزد و جاي خالي خود را به پي مي دهد و پايه را خراب مي كند . زمينهاي دجي : زمين دجي زميني است كه از شنهاي درشت و ريز و خاك به هم فشرده تشكيل شده است و به رنگهاي مختلف ديده مي شود :دج زرد ، دج سياه ، دج سرخ ، اين نوع زمين ها براي ساختمان مرغوب و مناسب است . زمينهاي رسي : اگر رس خشك و بي آب و فشرده باشد ، براي ساختمان زمين خوبي محسوب مي شود ، و تحمل فشار لازم را دارد . ولي اگر رس آبدار و مرطوب باشد قابل استفاده نيست و تحمل فشار ندارد ، خصوصاً اگر ساختمان در زمين شيب دار روي رس آبدار ساخته شود فوري نشست مي كند و جاهاي مختلف آن ترك بر مي دارد و خراب مي شود . و اگر ساختمان در زمين آبدار با سطح افقي ساخته شود به علت وجود آب فشار را به همه نقاط اطراف خود منتقل مي كند و ديوارهاي كم ضخامت آن ترك بر مي دارد . زمينهاي سنگي : زمينهاي سنگي بيشتر در دامنه كوهها وجود دارد و از تخته سنگها ي بزرگ تشكيل شده و براي ساختمان بسيار مناسب است . زمينهاي مخلوط : اين نوع زمينها از سنگ درشت و شن و خاك رس تشكيل شده اگر اين مواد كاملا به هم فشرده باشند براي ساختمان بسيار مناسب است و اگر به هم فشرده نباشد و بايد از ايجاد ساختمان به روي اين نوع زمينها احتراز كرد . زمينهاي بي فايده : زمينهاي بي فايده مانند باتلاق ها و زمينهاي جنگل كه از خاك و برگ درختان تشكيل شده است . در اين نوع زمين ها بايد زمين آنقدر كنده شود تا به زمين سفت و طبيعي برسد . آزمايش زمين : گاهي پس از پي كني به طبقه اي از زمين محكم و سفت مي رسند و پي سازي را شروع مي كنند ولي پس از چندي ساختمان ترك بر مي دارد . علت آن اين است كه زمين سفتي كه به آن رسيده اند از طبقهُ نازكي بوده است و متوجه آن نشده اند ولي براي اطمينان در جاهاي مختلف زمين مي زنند تا از طبقات مختلف زمين آگاهي پيدا كنند و بعد شفته ريزي را شروع مي كنند اين عمل را در ساختمان گمانه زني (سنداژ) مي گويند . امتحان مقاومت زمين : يك صفحه بتني 20*20*20 یا 20*50*50 از بتن آرمه گرفته و روي آن به وسيلهُ گذاشتن تيرآهنها فشار وارد مي آورند . وزن آهنها مشخص و سطح صفحه بتن هم مشخص است فقط يك خط كش به صفحه بتني وصل مي كنند و به وسيله ميليمترهاي روي آن ميزان فرورفتگي زمين را از سطح آزاد مشخص و اندازه گيري مي كنند ولي اگر بخواهند ساختمانهاي بسيار بزرگ بسازند بايد زمين را بهتر آزمايش كنند . براي اي منظور با دستگاه فشار سنج زمين را اندازه گيري مي كنند و آزمايش فوق براي ساختمانهاي معمولي در كارگاه است . پس از عمليات فوق پي كني را آغاز ميكنند و پس از پي كني شفته ريزي شروع مي شود . توجه شود اين عمل همان آزمايش بارگذاري صفحه است كه در درس مهندسي پي جزء آزمايش هاي محلي و مهم محسوب ميشود البته از آنجا كه انجام عمليات مكانيك خاك براي ساختمانهاي معمولي صرفه اقتصادي ندارد ، انجام اين آزمايش در سازمانهاي و اداره هاي دولتي و يا ساختمانهاي بلند انجام مي شود . افقي كردن پي ها (تراز كردن) : براي تراز كردن كف پي ساختمانها از تراز هاي آبي استفاده مي كنند در ديوارهاي طويل چون كار شمشه و تراز كردن وقت بيشتري لازم دارد ، براي صرفه جويي در وقت از سه t مي توان استفاده كرد بدين معني كه t اول را با t دوم تراز مي كنند و t سوم را در مسافت مسير به طوري كه سه t در يك رديف قرار بگيرد قرار مي دهند از روي t اول و دوم كه با هم برابر هستند t سوم را ميزان و برابر مي كنند و پس از آنكه t سوم برابر شد t اول را بر مي دارند و به فاصله بيشتري بعد از t سوم قرار مي دهند ، دوباره t دوم و سوم را با t چهارم كه همان t اول مي باشد برابر مي كنند و دنباله اين ترازها را تا خاتمه محل كار ادامه مي دهند . البته اين طريق تراز كردن بيشتر در جاده سازي و زمين هاي پهناور به كار مي رود . شفته ريزي : كف پي ها بايد كاملا افقي و زاويهُ كف پي نسبت به ديوار پي بايد 90 درجه باشد . اول كف پي را بايد آب پاشيد ، تا مرطوب شود و واسطهاي بين زمين و شفته وجود نداشته باشد ، و سپس شفته را داخل آن ريخت . شفته عبارت است از خاك و شن و آهك كه به نسبت 200 تا 250 كيلوگرم گرد آهك را در متر مكعب خاك مخلوط مي كنند و گاهي هم در محلهايي كه احتياج باشد پاره سنگ به آن مي افزايند . شفته را در پي مي ريزند و پس از اينكه ارتفاع شفته به 30 سانتيمتر رسيد آن را در يك سطح افقي هموار مي كنند و يك روز آن را به حالت خود مي گذارند تا دو شود يعني آب آن يا در زمين فرو رود و يا تبخير گردد . پس از اينكه شفته دو نم شد آن را با وزنهُ سنگيني مي كوبند كه به آن تخماق ميگويند و پس از اينكه خوب كوبيده شد دوباره شفته را به ارتفاع 30 سانتيمتر شروع مي كنند و عمل اول را انجام مي دهند . تكرار اين عمل تا پر شدن پي ادامه دارد . در ساختمان ها كه معمولاً در گود يا پي كني عمل تراز كردن انجام ميگيرد محل كار در پي كه پيچ و خم زيادي دارد و تراز كردن با شمشه و تراز مشكل مي باشد از تراز شلنگي استفاده مي كنند . بدين ترتيب يك شلنگ چندين متري را پر از آب مي كنند به طوري كه هيچ گونه حباب هوايي در آن نباشد و آن را در پي محل هايي كه بايد تراز گردد به گردش در مي آورند و نقاط معين شده را با هم تراز مي كنند . آب چون در لوله هايي كه به هم ارتباط دارند در يك سطح مي ماند بنابراين چون شلنگ پر از آب مي باشد در هر كجا كه شلنگ را به حركت در آورند آب دو لوله استوانه اي در يك سطح مي باشد بنابراين دو نقطه مزبور با هم تراز مي باشند بشرط آنكه مواظبت كنيم كه شلنگ در وسط بهم گره خوردگي يا پيچش پيدا نكرده باشد تا باعث قطع ارتباط سيال شود كه ديگر نمي توان در تراز بودن آنها مطمئن بود . تراز كردن گاهي بوسيله دوربين نقشه بر داري (نيو) انجام مي گيرد يعني محلي را در ساختمان تعيين نموده دوربين را در محل تعيين شده نصب مي كنند و با مير ( تخته هاي اندازه گيري ارتفاع در نقشه برداري ) يا ژالون ( چوب هاي نيزه اي يا آهني كه هر 50 سانتيمتر آنرا به رنگهاي سفيد و قرمز رنگ كرده اند كه از پشت دوربين بخوبي ديده بشود ) اندازه گرفته و تراز يابي مي كنند . تراز كردن با دوربين بهترين نوع تراز يابي مي باشد . در زمين هايي مانند زمين هاي شهر كرمان از آنجايي كه از زمانهاي قبل قنواتي وجود داشته و بتدريج آب آنها خشك شده در زير زمين وجود داشته و بعد از مدتي بدون رعايت مسائل زير سازي درون آنها خاك ريخته اند و براي شهر سازي و خيابان كشي كه سطح خيابان ها را بالا مي آورده اند و به ظاهر در سطح زمين و حتي در عمق هاي 3 تا 4 متري اثري از آنها نيست اگر سازه اي روي اين زمين بنا شود پس از مدتي و بسته به عمق قنات و شرايط جوي مثلاً بعد از آمدن يك باران سازه نشست مي كند و در بسياري از مواقع حتي تا 100 درصد خسارت مي بيند و ديگر قابل استفاده نيست اگر در چنين ساختمان هايي از شفته آهك استفاده شود باعث تثبيت خاك مي شود و بروز نشست در ساختمان جلوگيري مي كند . پي سازي : بعد از اينكه عمل پي کني به پايان رسيد را بايد با مصالح مناسب بسازند تا به سطح زمين رسيده و قابل قبول براي هر گونه بنا باشد مصالحي كه در پي بكار ميرود بايد قابليت تحمل فشار مصالح بعدي را داشته باشد و ضمناً چسبندگي مصالح نسبت به يكديگر به اندازه اي باشد كه بتوانند در مقابل بارهاي بعدي تحمل كند و فشار را يكنواخت به تمام پي ها انتقال دهد چون هرچه ساختمان بزرگتر باشد فشارهاي وارده زيادتر بوده و مصالحي كه در پي بكار مي رود بايد متناسب با مصالح بعدي باشد . پي سازي را با چند نوع مصالح انجام مي دهند مصالحي كه در پي بكار مي رود عبارتند از شفته آهكي ، پي سازي با سنگ ، پي سازي با بتن ، پي سازي با بتن مسلح . پي سازي با سنگ : پس از اينكه عمل پي كني به پايان رسيد پي سازي با سنگ بايد از ديوارهايي كه روي آن بنا ميگردد وسيع تر بوده و از هر طرف ديوار حداقل 15 سانتيمتر گسترش داشته باشد يعني از دو طرف ديوار 30 سانتيمتر پهن تر مي باشد كه ديواري را رد وسط آن بنا مي كنند ، پي سازي با سنگ با دو نوع ملات انجام مي شود چنانچه بار و فشار بعدي زياد نباشد ملات سنگها را از ملات گل و آهك چنانچه فشار و بار زياد باشد ملات سنگ را از ملات ماسه و سيمان استفاده مي كنند اول كف پي را ملات ريزي نموده و سنگها را پهلوي يكديگر قرار ميدهند و لابِلاي سنگ را با ملات ماسه و سيمان پر ميكنند (غوطه اي) به طوري كه هيچ منفذ و سوراخي در داخل پي وجود نداشته باشد و عمل پهن كردن ملات و سنگ چيني تا خاتمه ديوار سازي ادامه پيدا مي كند . پي سازي با بتن : پس از اينكه كار پي كني به پايان رسيد كف پي را به اندازه تقريبي 10 سانتيمتر بتن كم سيمان بنام بتن مِگر مي ريزند كه سطح خاك و بتن اصلي را از هم جدا كند روي بتن مگر قالب بندي داخل پي را با تخته انجام ميدهند همانطور كه در بالا گفته شد عمل قالب بندي وسيع تر از سطح زير ديوار نقشه انجام ميگيرد تمام قالب ها كه آماده شد بتن ساخته شده را داخل قالب نموده و خوب مي كوبند و يا با ويبراتور به آن لرزش وارد آورده تا خلل و فرج آن پر شود و چنانچه بتن مسلح باشد ، داخل قالب را با ميله هاي گرد آرماتور بندي و بعد از آهن بندي داخل قالب را با بتن پر ميكنند . بتن ريزي در پي و آرماتور داخل آن به نسبت وسعت پي براي ساختمان هاي بزرگ قابليت تحمل فشار هر گونه را ميتواند داشته باشد و بصورت كلافي بهم پيوسته فشار ساختمان را به تمام نقاط زمين منتقل مي كند و از شكست و ترك هاي احتمالي جلو گيري بعمل مي آورد . پي سازي و پي كني با هم : در بعضي مواقع ممكن است زمين سست بوده و پي كني بطور يكدفعه نتواند انجام پذيرد و اگر بخواهيم داخل تمام پي ها را قالب بندي كنيم مقرون به صرفه نباشد در اين موقع قسمتي از پي را كنده و با تخته و چوب قالب بندي نموده شفته ريزي مي كنيم پس از اينكه شفته كمي خود را گرفت يعني آب آن تبخير و يا در زمين فرو رفت و دونم شد پي كني قسمت بعدي را شروع نموده و با همان تخته ها ، قالب بندي مي كنيم بطوريكه شفته اول خشك نشده باشد و بتواند با شفته اول خشك نشده باشد و بتواند با شفته بعد خودگيري خود را انجام داده و بچسبد اين نوع پي سازي معمولاً در زمين هاي نرم و باتلاقي ، خاك دستي و ماسه آبدار عمل ميگردد . پي كني در زمين هاي سست : در زمين هاي سست و خاك دستي اگر بخواهيم ساختماني بنا كنيم بايد اول محل پي ها را به زمين سفت رسانيده و پس از اطمينان كامل ساختمان را بنا نماييم زيرا ساختمان كه روي اين زمين ها مطابق معمول و يا در زمين سست بنا گردد . پس از چندي يا در همان موقع ساخته شدن باعث ترك ها و خرابي ساختمان ميگردد . بنابراين شفته ريزي از روي زمين سفت بايد انجام گيرد و براي اينكار بشرح زير عمل مي نمائيم : پي كني در زمين هاي خاك دستي و سست : پس از پياده كردن اصل نقشه روي زمين محل پي هاي اصلي و يا در تقاطع پي ها كه فشار پايه ها روي آن مي باشد چاه هائي حفر ميشود ، عمق اين چاهها به قدري مي باشد تا به زمين سفت و سخت برسد بعداً محل چاه ها را با شفته آهكي پر كرده و پس از پر كردن چاه ها و خودگيري شفته ، پي ها را به طريقه معمول روي شفته چاه ها شفته ريزي ميكنند ، شفته ها به صورت كلافي مي باشند كه زير آنها را تعدادي از ستون هاي شفته اي نگهداري ميكند و از فرو ريختن آن جلوگيري مي نمايند البته بايد سعي كرد كه فاصله ستون هاي شفته اي نبايد بيش از سه متر طول باشد . خاصيت چاه ها بدين طريق مي باشد كه شفته پس از خودگيري مانند ستونهايي است كه زير زمين بنا شده است و شفته روي آن مانند كلافي پايه را به يكديگر متصل مي كنند براي مقاومت بيشتر در ساختمان پس از اينكه آجر كاري پايه ها را شروع نموديم ما بين پايه ها را مطابق شكل با قوسهايي به يكديگر متصل ميكنند تا پايه ها عمل فشار به اطراف خود را خنثي نموده و فشار خود را در محل اصلي خود يعني در محلي كه شفته ريزي آن به زمين بِكر رسيده متصل ميكند . گاهي اتفاق مي افتد كه در ساختمان در محل بناي يكي از پايه ها چاه هاي قديمي وجود دارد و بقيه زمين سخت بوده و مقاومت به حد كافي براي ساختن ساختمان روي آنرا دارد براي اينكه براحتي بتوان پايه را در محل خود ساخت و محل آن را تغيير نداد چاه را پس از لاي روبي (پاك كردن ) با شفته آهك پر مينماييم موقعيكه شفته خودگيري خود را انجام داد روي آنرا يك قوس آجري ساخته و در محل انتهاي كمان پايه را بنا ميكنيم كه فشار ديوار با اطراف چاه منتقل گردد . در بعضي مواقع چاه كني در اين گونه زمين ها خطرناك مي باشد . زيرا زمين ريزش دارد و به كارگر صدمه وارد مياورد و در موقع كار ممكن است او را خفه كند براي جلوگيري از ريزش زمين بايد از پلاكهاي بتني يا سفالي كه در اصطلاح به آنها گَوَل (در شهرستانها گوم و غيره ) مينامند استفاده شود گَوَل هاي بتني يك تكه و دو تكه اي و گول هاي سفالي يك تكه ميباشد . گول هاي بتني را بوسيله قالب مي سازند و گول هاي سفالي بوسيله دست و گل رس ساخته شده و در كوره هاي آجري آن را مي پزند تا بشكل سفالي در آيد از اين گول ها در قنات ها نيز استفاده ميشود . طريقه عمل : مقداري از زمين كه بصورت چاه كنده شده گول را بشكل استوانه اي ساخته ميباشد داخل محل كنده شده نصب و عمل كندن را ادامه ميدهند در اين موقع دو حالت وجود دارد يا اينكه گول اولي كه زير آن در اثر كندن خالي شده براحتي پايين رفته گول دوم را نصب ميكنيم يا اينكه گول اول در محل خود با فشار خاك كه به اطراف آن آمده تنگ مي افتد و نمي تواند محل خود را تغيير و يا پايين تر برود در اين موقع از گول هاي دو تكه اي استفاده مينماييم نيمي را در محل خود نصب و جاي آنرا محكم نموده و نصفه دوم را پس از كندن محل آن نصب مي نماييم و عمل پي كني را بدين طريق ادامه ميدهيم . پي كني در زمين هاي سست مانند خندق هائي كه خاك دستي در آنها ريخته شده است و مرور زمان هم اثري براي محكم شدن آن ندارد و يا زمين هاي باتلاقي و غيره ضروري مي باشد . زمين هائي كه قسمت خاك ريزي شده در آنها به ارتفاع كم مي باشد و يا باتلاقي بودن آن به عمق زيادي نرسد ميتوان در اين قبيل زمين ها پي كني عمقي انجام داد و براي جلوگيري از ريزش خاك آنرا با تخته و چوب قالب بندي نموده تا به زمين سخت برسد . البته قالب بندي در اينگونه زمين ها خالي از اشكال نمي باشد بايد با منتهاي دقت انجام گيرد پس از انجام كار قالب بندي شفته ريزي شروع ميشود و چون تخته هاي قالب در طول قرار دارد ميتوان پس از شفته ريزي تخته دوم را شروع كرد به همين منوال تمام پي ها را ميتوان شفته ريزي كرد بدون اينكه تكه اي و يا تخته اي از قالب زير شفته بماند . به نقل از وبلاگ معین عمران