جستجو در تالارهای گفتگو

تاریخچه شهر گرگان در زبان پهلوی گرگان را ورکان یا ورکانه یا وهرکانه و در زبان یونانی هیرکان یا هیرکانیا (Hyrcania) و در زبان عربی جرجان می‌گفتند. گرگان از مهم‌ترین منطقه‌ها، در زمینه تحقیقات و کاوش‌های باستان‌شناسی است. نخستین کاوش‌ها در حدود سال ۱۸۴۱ میلادی در زیر تپه‌ای مصنوعی در نزدیک شهر گرگان انجام شد که خزانه معروف استراباد در ان کشف گردید. کارشناسان برخی از اشیای موجود در آن خزانه را که شباهت بسیار با کشفیات تپه حصار دامغان داشته متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد و (متعلق به حدود ۵ هزار سال قبل) دانسته‌اند. در اواخر قرن نوزدهم در محلی به نام خرگوش تپه در نزدیکی گرگان امروز (در قسمت شمال شهر) نیز تحقیقاتی انجام شد، و در سال ۱۹۳۱ یک گروه آمریکایی از دانشگاه پنسیلوانیا به روستای معروف تورنگ‌تپه در ۲۰ کیلومتری شرق گرگان رفته و به کاوش و بررسی پرداختند و به آثاری ارزشمند از تمدن قدیم در این منطقه دست یافتند. دو سال بعد در سال ۱۹۳۳، یک گروه باستان‌شناسی سوئدی به منطقه گرگان آمدند و پس از مطالعه حوزه رودخانه قره‌سو یا سیاه آب در شمال گرگان اعلام کردند، بیش از ۳۰۰ تپه تاریخی در این منطقه وجود دارد که یکی از آن‌ها شاه‌تپه بزرگ یا اسلام‌تپه است که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی گرگان قرار دارد. در دوره ساسانیان دیوار تدافعی بزرگی در این منطقه از ایران ساخته شد که توسط باستان شناسان انگلیسی به مار سرخ شهرت یافته‌است.این دیوار بزرگ در قرن پنجم میلادی تکمیل یافت و نشانه از صنعت پیشرفته تدافعی آن عصر را دارد. با ورود اسلام و در سده‌های آغازین آن، ایالت طبرستان جایگاه ارزشمندی در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی داشت. شهرهای جرجان و استراباد از این ایالت مهد دانشمندان بزرگ آن دوران بود. کاسه سرامیک گرگان، قرن سیزدهم میلادیعنصرالمعالی کیکاوس (از آخرین امیران آل زیار و نگارنده کتاب گرانقدر قابوس نامه) و عبدالقاهر جرجانی (صاحب تألیفات گرانبها در صرف و نحو و معانی و بیان عربی) در تحول ادبیات فارسی و عربی نقش مهمی داشتند. قابوسنامه را، همچنین، مجموعه تمدن اسلام پیش از مغول نام نهاده‌اند. در علم پزشکی نیز این منطقه سهم عمده‌ای در جهان اسلام داشته‌ به‌گونه‌ای که دو تن از معروفترین پزشکان ایران و جهان، ابوسهل مسیحی و سیداسماعیل (حکیم) جرجانی صاحب دایره‌المعارف ذخیره خوارزمشاهی، از این سرزمین بوده‌اند. میرداماد و میرفندرسکی، دو فیلسوف بزرگ و فخرآفرین جهان اسلام، نیز از این منطقه برخاسته‌اند. در زمان قاجاریه ایران به ۴ ایالت و ۱۲ ولایت تقسیم شده بود و منطقه یا سرزمین استراباد یکی از آن ولایات بود که به هشت بلوک یا هفت و نیم بلوک به نامهای انزان، سدن رستاق، استراّباد، شاهکوین و ساور، دهات ملک، کتول، فندرسک و رامیان، و کوهسار،تقسیم شده بود. هر یک از این بلوک‌ها را یک نایب‌الحکومه زیر نظر حکمران استرآباد اداره می‌کرد. منبع