جستجو در تالارهای گفتگو

کتاب کویرهای ایران وبلاگ پلنگ زخمی کتاب کویرهای ایران نوشته سون هدین با ترجمه دکتر پرویز رجبی یکی از کتابهایی بود که خیلی دنبالش گشتم تا پیدا کردم . نمیدانم اشکال از من بود یا جای دیگر ، چون کتاب را از همانجایی بعد از چند ماه جستجو پیدا کردم که دفعه اول سر زده بودم ! کتاب کویرهای ایران ، با نام اصلی "به سوی هندوستان از راه زمین " نوشته سون هدین ، کویر شناس شهیر سوئدی که سفرهای گسترده ای در تمام آسیا بخصوص تبت و آسیای مرکزی انجام داده است ، بدون شک یکی از برترین آثاری است که در مورد ویژگی های جغرافیایی کویر های ایران نوشته شده است . اکثر ماجرای سفر در کویرهای ایران میگذرد و به همین دلیل ، مترجم نام کویرهای ایران را به نام " از راه زمین به سوی هندوستان " ترجیح داده است . سون هدین که در سال ۱۸۶۵ به دنیا آمده ، در سال ۱۸۹۰ به سمت منشی سفارت سوئد در ایران منصوب شد که صعودش به دماوند را هم ظاهرا در همان زمان انجام داده است . نویسنده کتاب از طرابوزان ترکیه سفرش را آغاز و در کویته به پایان میرساند . نویسنده از طرابوزان تا تهران را با کالسکه و از تهران به بعد را با شتر طی میکند. سفر در سالهای اول قرن بیستم اتفاق افتاده ُ زمانی که هنوز راههای کاروانروی ایران اهمیت به سزایی داشتند و حجم زیادی از کالاهای ایران از راههای کاروانرو و با شتر حمل میشده است . حاکم زمان سفر مظفرالدین شاه قاجار بوده است . (سال ۱۹۰۵ میلادی ) .خوشبختانه علاقه شدید سون هدین به داشتن نمونه ای از پوست گورخر ایرانی ، باعث میشود وی بادقت زیستگاههای این گونه باارزش و دیگر گونه های جانوری را شرح دهد . با این حال سون هدین موفق به شکار گور نمیشود و حتی تعیین مبلغ گزاف ده تومان برای یک پوست گور برای شکارچیان محلی هم نمیتواند گورخری برایش به ارمغان بیاورد . وی در نزدیکی کوه نخجیر ( پارک ملی کویر امروز ) موفق به دیدن دو گور از فاصله دور میشود . سون هدین با نگاهی موشکافانه تمام ویژگی های زمین شناسی منطقه مورد بحث در طول سفر و همچنین پوشش گیاهی منطقه ، روند شکل گرفتن کویرهای ایران ، حرکت تپه های شن روان ، تشکیل دریاچه های نمک را مورد بررسی دقیق قرار میدهد که ارزش این اثر را بالا میبرد . مسئله جالب دیگر آمار دام اهلی است که سون هدین برای هر آبادی اعلام میکند . یک مقایسه کوچک نشان میدهد در طول ۱۰۰ سال از گذشت سفر سون هدین ، فشار به مراتع ایران چندین برابر شده و تعداد دام در مناطق به شدت افزایش پیدا کرده است . برای مثال در سال ۱۹۰۵ سون هدین تعداد دام اهلی چوپانان نایین را ۵۰۰ گوسفند و ۳۰۰ شتر اعلام میکند. الان از شتر خبری نیست ولی تعداد دام حداقل ۱۰ برابر این است . در هنگام خواندن کتاب بایستی حتما نقشه جلوی چشم باشد و مسیرهای که از نزدیک ندیده بودم دنبال کردنش مشکل بود . تعدادی از روستاها اسمش عوض شده است . سون هدین در نزدیکی کوه نخجیر مدتی راه را تقریبا گم میکند که در نتیجه دنبال کردن مسیر کمی مشکل میشود . گرچه سون هدین مرتب از نقشه مسیر حرف میزند ولی در کتاب کویرهای ایران متاسفانه از نقشه مسیر حرکت سون هدین خبری نیست . درجه حرارت هوا و ارتفاع از سطح دریا در تمام طول سفر به دقت ضبط شده اند ، حتی دمای چشمه ها نیز اکثرا ثبت شده ان که نشان دهنده موشکافی سون هدین است . قسمتی از کتاب : " وقتی که به رختخواب رفتم ، نقشه سفرهای جدیدی را در ایران کهنسال کشیدم . دلم میخواست کویر بهاباد و سرزمین گورخر ها را ببینم و از دشت لوت بگذرم و منطقه اطراف دریاچه نیریز را ببینم و مناطق کم آشنای زیادی را بررسی بکنم . به سالهای زیادی که برای این منظور احتیاج بود فکر کردم . فکر کردم ، که آدم هر لحظه پیر تر میشود و یک مرتبه احساس میکند ، که کاملا پیر شده است . عمر خیلی کوتاه است و دنیا بی نهایت بزرگ . " سون هدین در هیچ نقطه با گونه ای خاص برخورد نمیکند. گرچه یکی از راهنماها در نزدیکی کوه نخجیر با یک پلنگ برخورد میکند . سون هدین در نقد جامعه آن زمان ایران که البته زیاد هم با الان فرقی نکرده است هم قلم تند و تیزی دارد . بزرگترین گلایه او این است که " ایرانیها برای هیچ کاری عجله ندارند !" اما مترجم . از پرویز رجبی چند تا کتاب خواندم . یکی مارکوپولو در ایران نوشته آلفونس گابریل و یکی هم تخت جمشید بارگاه تاریخ (با عکسهای زیبایی از سعید محمودی ازناوه ای ). پرویز رجبی ایران شناسی است که کتابهای بسیاری در مورد ایران دارد از جمله : کرتیر و سنگ نبشته او در کعبه زرتشت ، کریم خان زند وزمان او ، صورت مسئله ورود واژه های بیگانه به زبان فارسی ، معماری ایران در زمان پهلوی ، جندق و ترود دو بندر فراموش شده نمک ، تاریخ خط میخی فارسی باستان ، جشنهای ایرانی ، جشن نامه پرویز شهریاری . همچنین ترجمه : سفرنامه نیبور ، کویرهای ایران ، ماه عسل ایرانی ، مارکوپولو در ایران ، از زبان داریوش ، حضور آرییان در خاورمیانه ، داریوش و ایرانیان . ترجمه کتاب کاملا روان و سلیس است که نشان دهنده تسلط مترجم بر راههای کویری که سون هدین اکثرا با لهجه دیگری آنها ثبت کرده هم هست . متاسفانه فهرست اعلام کتاب در نمونه ای که من دارم دارای چاپ در هم و برهم است که اصلا قابل استفاده نیست . نمیدانم در بقیه چاپهای کتاب هم این مشکل هست ؟ چون فهرست نامها برای چنین کتابی کاملا ضروری است . سون هدین در سال ۱۹۵۲ درگذشته است . کلا موقعی که همچنین کتابهایی میخوانیم احساس عجیبی به آدم دست میدهد . یک نفر از آن طرف دنیا امده است کویرهای ایران . هیچ وقت فکر میکرده یک روز کتابش در ایران عقب افتاده آن روز ترجمه شود و خوانده شود ؟ تعداد کتابهایی که در مورد کویرهای ایران نوشته شده و در این کتاب به آنها ارجاع داده شده ، خیلی بیشتر از آن چیزی است که فکر میکردم . متاسفانه تعداد اندکی از این کتابها به زبان فارسی ترجمه شده اند . از دیگر کتابهای سون هدین : از میان آسیا ( ۱۸۹۸ م ) ، آسیای مرکزی و تبت (۱۹۰۴ م ) ، جاده ابریشم (۱۹۳۸ م ). ممنون از سون هدین . نمیدانم قبرش کجاست ؟ احتمالا استکهلم . چون آنجا درگذشته است . اگر روزی گذارم افتاد حتما سری بهش میزنم و از نزدیک ازش تشکر میکنم و براش فاتحه میخوانم ! مشخصات کتاب کویرهای ایران : کویرهای ایران ، نوشته سون هدین (Seven hedin) ، ترجمه پرویز رجبی ، چاپ دوم سال ۱۳۸۱ ، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی . دفتر مرکزی : تهران ، تلفن ۳- ۵۳۷۴۵۳۱ . دفتر فروش : تهران ، خ انقلاب ، بین خ ابوریحان و خ دانشگاه ، ساختمان فروردین ، شماره ۱۳۰۴ طبقه چهارم -شماره ۱۴ . تلفن :