جستجو در تالارهای گفتگو

دکتر کامران افشارنادری، در جلسه گفت‌وگوی چند معمار ایرانی، درباره «عملکرد در معماری»(چاپ‌شده در فصلنامه معمار، شماره 22، پاییز 1382)، نکات قابل تاملی درباره نقش عملکرد در معماری، مطرح کرده است که بخش اول گزیده‌ای از آن را، در ادامه، می‌خوانید: þ این مساله که فرم ساختمان توجیه عملکردی داشته باشد یا از نظر عملکردی خوانایی داشته باشد، مشکلی را به وجود آورده است، چرا که گاهی تصور می‌شود اگر فرمی از فرایند مکانیکی تبدیل عملکردها به پلان حاصل نشود، عملکرد از میان می‌رود و ساختمان، دیگر به درد نمی‌خورد. این تصور بسیار مضر، باعث شده است مساله کلی طراحی معماری، به دلیل طراحی عملکرد که فقط یکی از عوامل دخیل در کار است، مخدوش شود. þ عملکردها که عموما به صورت داده‌های کمی، سطح و حجم، مشخصات فنی و روابط دسترسی مشخص می‌شوند، ارتباطی منطقی دارند و به لحاظ تئوریک، هیچ دلیلی وجود ندارد که یک رابطه مجرد چندبعدی که کمی هم هست، بتواند با فضای معماری منطبق شود. اگر هم بشود، معلوم نیست نتیجه مثبت باشد، مثل کارخانه‌ها که سمبل این نوع تطابق، یعنی انطباق روابط فضایی با روابط منطقی هستند، ولی در کارخانه‌ها، ماشین‌ها قرار است کار کنند. þ کار کردن با عملکرد، یعنی دست و پنجه نرم کردن با هجوم اطلاعات فنی و خرد و ریز که به پروژه هجوم می‌آورند. هر چقدر هم که طراح سعی کند موضوعات را دسته‌بندی کند و به یک سری خطوط کلی در کارش برسد، باز هم یک حرکت از جزء به کل است که در طراحی بسیار مخرب است. همه آثار مهم جهان، حرکتی از کل به جزء را نشان می‌دهند. طراحی از جزء به کل، دقیقا همان چیزی است که در دانشگاه‌ها به ما بدآموزی کرده‌اند، به این شکل که ابتدا دیاگرام‌های روابط عملکردی را بکشیم و بعد آنها را تبدیل به پلانی کنیم که روابط فضایی را نشان دهد. در حالی که امروز، طراحی پلان به این شکل، با روش‌های خیلی پیچیده‌تر و کامل‌تر کنار گذاشته شده و تقریبا منسوخ شده است. þ عملکرد یک نقطه پایان است، منظوری است که ساختمان باید برآورده کند. اگر عملکرد را به مفهوم وسیع آن، در نظر داشته باشیم، لزومی ندارد که این نقطه پایان، تمام فرایند معماری را تحت تاثیر قرار دهد. کروک، مورخ انگلیسی معماری، می‌گوید: «معماری هنگامی آغاز می‌شود که عملکرد به پایان می‌رسد.»