چکیده:
چهارطاقی گونه ای از آثار معماری است که قرن هاست در تاریخ معماری ایران حضور داشته است. از مهمترین دوره های کاربرد آن دورۀ ساسانیان است. در این دوره چهارطاقی در مواردی به صورت بنایی گنبددار، متشکل از گنبدی نشسته بر قاعدۀ مربعی که بر چهار طاق متکی است و در موارد دیگر احاطه شده با فضاها و بناهایی به کار می رفته است. گذشت زمانی طولانی از دورۀ ساسانیان و متروک و ویران شدن شمار زیادی از چهارطاقی ها به فراموش شدن کارکرد اصیل آنها منجر شده است به طوری که امروزه کارکردهای متفاوتی به آنها نسبت داده می شود؛ از جمله: آتشکده، معبد، مقبره، علامت و نشانۀ راه، محل خبر رسانی با دود و آتش، و تقویم نجومی. اما به راستی کارکرد اصیل چهارطاقی ها چیست؟ کدام یک از کارکردهای مفروض اصالت دارد؟ و آیا کارکرد ابنیۀ چهارطاقی به موارد ذکر شده خلاصه می شود؟ با توجه به گذشت زمانی طولانی از احداث و متروک شدن بسیاری از چهارطاقی ها و فراموش شدن کارکرد اصیل آنها، پیش از بررسی چهارطاقی ها از نظر کالبدی و کارکردی، ضرورت دارد به واژۀ چهارطاقی و معانی آن و نیز سابقۀ کاربرد چهارطاقی پرداخته شود. به همین منظور نوشتار حاضر برای آماده ساختن زمینۀ بحث دربارۀ چهارطاقی ها به سابقۀ کاربرد واژه و صورت چهارطاقی اختصاص یافته است. از نتایج این تحقیق آن است که علاوه بر روشن شدن معنا و سابقۀ کاربرد این صورت از بناهای معماری، زمینۀ تحلیل کارکردی آن و نیز نقد آراء و اقوال موجود دربارۀ چهارطاقی در دیگر نوشتارها فراهم می شود.
مشخصات مقاله :مقاله در 10 صفحه به قلم فاطمه گلدار(دانشجوي دکتري معماري در دانشگاه شهید بهشتی).منبع:دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید سال دوم زمستان 1393 ویژه نامه نخست.ensani.ir
چهارطاقی سابقۀ کاربرد واژه و صورت.pdf