جستجو در تالارهای گفتگو

چکیده: یکی از مفاهیمی که در مطالعات نظری معماری از آن بسیار سخن گفته شده، مفهوم «مرکز» است. در حوزۀ هنر و معماری، کریستیان نوربرگ شولتس، رودولف آرنهایم و کریستوفر الکساندر، مفهوم «مرکز» را مبنا و اساس نظریه پردازی های خویش قرار داده اند. با رجوع به سخنان نظریه پردازان در این باب، آشکار می شود که آن ها از منظرهای متفاوتی به این مفهوم واحد نگریسته اند؛ بنابراین، با جمع آوری و کنار هم گذاشتن آرای این نظریه پردازان، نه تنها این مفهوم آشکارتر نمی شود، بلکه بر ابهام آن افزوده می شود. این نوشتار در پی آن است که با تأمّل در آرای مختلف دربارۀ مرکز و یافتن جایگاه هر سخن، این ابهام را تا حدی برطرف کند. برای رسیدن به این هدف، ابتدا وجوه مشترک مرکز از خلال سخنان پراکندۀ نظریه پردازان نمایان می شود. سپس با تأمل در آرای ایشان آشکار می گردد که با وجود اینکه همگی از واژۀ مرکز استفاده می کنند، گویا انواع (مراتب) گوناگونی از مرکز را مدّنظر دارند؛ لذا تلاش می شود مراتب مختلف مرکز با تعمّق در سخنان نظریه پردازان، استخراج، نام گذاری و شرح داده شود. با تحلیل مضمونی گفته های ایشان در نهایت، پنج مرتبه برای این مفهوم معرفی می شود که عبارت اند از: مرکز حقیقی، جوهری، معنایی، عملکردی و کالبدی (شامل مصنوع و طبیعی). مرکز حقیقی هستی غالباً موضوع بحث ادیان بوده است. هرچند کریستوفر الکساندر آن را در پدیده های طبیعی نیز آشکار می یابد. مرکز جوهری اشاره به لایه هایی درونی هر پدیده دارد که چیستی آن را معیّن می کند. ترکیب واژگانی «مرکز معنایی» را نوربرگ شولتس به کار برده است و مفهوم آن را نیز کریستوفر الکساندر به مثابۀ یکی از مراکز شرح داده است. هر دوی آن ها به مرکز معنایی در ساحت باطنی اش توجه کرده اند. کریستوفر الکساندر و رودولف آرنهایم عملکردهای یک پدیده را نیز در زمرۀ مراکز تشکیل دهندۀ کلیت پدیده به شمار می آورند و مرکز عملکردی با رجوع به آثار ایشان تعریف می شود. مرکز کالبدی، تمرکزی در فضای عینی است. چنانچه این تمرکز در طبیعت بوجود آید، آن را مرکز طبیعی گویند و اگر تمرکزی در محیط مصنوع توسط انسان به وجود آید، آن را مرکز کالبدی مصنوع می نامند. مرکز مانند هر مفهوم دیگری در عالم، نظام معنایی ذومراتبی دارد؛ نظامی که سیری از ظاهر به باطن را طی می کند و تمام پیکرۀ معماری را در بر می گیرد. اختلاف نظریه پردازان در تبیین مفهوم مرکز، به علت همین مراتب مختلف آن است؛ بنابراین می توان از اطوار مرکز سخن گفت. مشخصات مقاله:مقاله در 15 صفحه به قلم ضحی ندیمی (کارشناس ارشد معماری، دانشگاه یزد، نویسنده مسئول)،کاظم مندگاری(ادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد)،علی محمدی(کارشناس ارشد معماری، دانشگاه یزد).منبع:مطالعات معماری ایران بهار و تابستان 1393 شماره 5.ensani.ir اطوار مرکز ، تحلیلی بر مراتب مفهوم مرکز در معماری.pdf

«كريستين نُوربِري شُولًتًز» در تبيين نظريات خود در رابطه با معماري و بطور عام تر، «مكان»؛ وامدار انديشه هاي «هايًدگِر» و «هُوسرِلً» بوده است؛ چنانچه از ديدگاه وي، پديدارًشناسي معماري به مثابه پديدارًشناسي مُحيطي بازتعريف دارد. از سويي ديگر، روش پديدارًشناسي اين توان را دارد تا به ايجاد مُحيطهاي واجد معنا و فراخواني «حسِ مكان»، «روحِ مكان» و «معنايِ مكان» بپردازد كه مولفه هاي اساسي در هُويت مكاني بشمار مي روند؛ بنابراين ضرورت به تدقيق در نظريات اين انديشمندِ نروژي الاصلً در رابطه با مفهوم «مكان و تصوير ذهني» پرداخته شده است. بر اين اساس در اين مقاله در رويكردي پديدارشناسانه، به بررسي پديده مكان از ديدگاه نُوربري شُولًتًز پرداخته مي شود تا امكان احراز و بازخواني مفهوم مكان از ديدگاه وي ممكن شود. پژوهش حاضر از روش تحقيق توصيفي و تحليلي در بستر مطالعات اسنادي و كتابخانه اي و با رجوع به مدارك و اسناد مكتوب و غيرمكتوب، بهره برده است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه از ديدگاه نُوربري شُولًتًز مكان، فضايي است كه انسان از وجود خود آگاه است و در واقع فضا تنها زماني كه به نظامي از مكانهاي بامعنا و بر انگيزاننده احساس براي ما تبديل شود، براي ما زنده مي شود و شكل مي گيرد. وي در بستر برشماري سه اصل براي مكانهاي بامعنا «گونه شناسي، مكان شناسي، و ريخت شناسي» اشاره دارد كه «گونه شناسي» از طريق چهار محرك وجود آدمي «حالات روحي، ادراك و فهم، گفتگو و هستي با ديگران» به دست مي آيد. در باب «مكانً شناسي» به تقسيم بندي هستومندها به هستومندهاي «با هستي مستقل و مصنوعات بشري» اشاره دارد و در «رويكرد توصيفي» مكان، به چشم اندازها «چشم انداز رُمانتيك، چشم انداز كلاسيك، چشم انداز كيهاني و چشم انداز تركيبي» و مجتع هاي زيستي «آبادي، نهاد، شهر و غيره» و در عين حال، در «رويكرد تحليلي» مكان، به «فضا و كاراكتِر» اشاره دارد. در ريخت شناسي نيز به مولفه هاي فضا: «ديالكتيك درون و بيرون، مركزيت و محصوريت فضايي، مرز و حصار فضايي» و مولفه هاي كاراكتِر «ادراك (شناسايي) و جهت يابي» اشاره دارد. کلمات کلیدی: مكان، پديدارًشناسي، پديدارًشناسي مكان، فضا، كريستين نُوربري شُولًتًز نویسندگان: حسنعلي پورمند، هادي محمودي نژاد، محمد رنج آزماي آذري دانلود مقاله

شهرسازی جدید جهان (برنامه ریزی و طراحی شهری) در اوایل قرن بیستم در سایه حمایت و اقتدار دولت ها و با اهداف ساماندهی توسعه کالبدی شهرها به وجود آمد و از نظر اجرایی و علمی نیز، بیشتر از علوم فنی و مهندسی تأثیر پذیرفت. نتیجه اینکه، در قسمت اعظم سال های قرن بیستم، شهرسازی بیش از پیش زیر سلطه نظریه ها و رویه های دیوان سالاری و فن سالاری قرار گرفت. اما در چند دهه آخر قرن بیستم، به دنبال وقوع تحولات وسیع و شگرف فلسفی و سیاسی و اجتماعی در جامعه غربی، دانش شهرسازی ضرورتاً به سمت اهداف کیفی و اجتماعی توسعه و رویه های دموکراتیک و مشارکتی روی آورده است. بر این اساس در این مقاله سعی شده است که تصویری موجز ولی مدون از مبانی و رویه های شهرسازی دموکراتیک و چشم اندازهای آینده آن ترسیم گردد. نویسنده: جواد مهدیزاده، کارشناس ارشد علوم اجتماعی و پژوهشگر برنامه ریزی شهری دانلود مقاله