جستجو در تالارهای گفتگو

اغلب نوجوانان پیش از شروع بلوغ مطیع و دارای رابطه عاطفی قوی با افراد خانواده و والدینشان هستند. چنین رابطه‌ای آنان را قابل كنترل و سازگار می‌كند، اما با شروع بلوغ جسمی روابط آنان با خانواده، محیط، مربیان مدرسه و افراد جامعه دستخوش تغییر می‌شود و گویا به موجودی دیگر تبدیل می‌گردند. بلوغ جسمی كه با تحول در رفتارها، نیازهای عاطفی، هیجانات درونی و روحیه اجتماعی نوجوان همراه است، تضادها و تعارض‌ها را در روابط وی با محیط و سایرین اجتناب‌ناپذیر می‌كند. بالطبع چنین تعارض‌هایی كه به اشكال مختلف پدیدار می‌شوند، از طبیعت بلوغ و دوران آخر نوجوانی ناشی می‌شود اما باید هدایت و كنترل شود وگرنه می‌تواند مخرب باشد. رفتارهای منفی نزد نوجوانان در علم روان شناسی به ناسازگاری تعبیر می‌شود كه ادامه و تعمیق آن در رفتارهای فردی و جمعی می‌تواند زنگ خطری برای رندشد شخصیتی و ویژگی‌های رفتاری وی در بزرگسالی باشد. ناسازگاری در مفهوم دقیق كلمه از ضعف نوجوان در تطبیق با شرایط محیطی و واقعیت‌های زندگی حكایت دارد و در صورتی كه از حد بگذرد و درمان نشود، سلامت شخصیت نوجوان در زندگی آینده‌اش را به خطر می‌اندازد. بزهكاری، گرایش به مفاسد اخلاقی و اجتماعی، اعتیاد و توسل به مصرف آرامبخش‌ها و الكل، پرخاشگری، انزوا و مردم‌گریزی، ضد اجتماعی بودن و... تنها بخشی از آسیب‌های ناسازگاری حاد در نوجوانی محسوب می‌شود. نكته مهم، نقش رفتار والدین در ناسازگاری نوجوان است. فرزندان تا حدودی آینه رفتارهای والدین هستند، ریشه‌های ناسازگاری نوجوان را باید در نوع و ماهیت رفتار والدین وی جستجو كرد. رفتار والدین به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مولد انواع ناسازگاری در رفتار نوجوانان بویژه در دوران بلوغ و شروع مرحله عملی اجتماعی شدن است. اگر فرزند نوجوانی دارید كه از ناسازگاری وی به ستوه آمده‌اید رفتارهای خود را تغییر دهید و كلیدهای طلایی رفتار با نوجوان را از یاد نبرید. با نوجوان خود، دوست باشید. هیجانات درونی مختص سن نوجوان و دوران بلوغ، وی را نیازمند محبت و حمایت عاطفی می‌كند. اگرچه ممكن است این نیاز را به صورت مستقیم مطرح نكند و اصلا آشكار نسازد. از تحكم بپرهیزید. نوجوان احتیاج دارد كه برای آنچه به وی امر و نهی می‌شود متقاعد شود یا حداقل دلیل خواسته‌های والدین را بداند. هر چند آن را دقیقا درك نكند. تحكم بی‌منطق برای نوجوان حتی اگر پذیرفته شود در جایی دیگر رفتار تهاجمی وی را در پی خواهد داشت. شرایط ویژه نوجوان را درك كنید. نوجوانی از نظر جسمی، روانی و عاطفی موقعیت پیچیده‌ای ایجاد می‌كند. نمی‌توان رفتارهای كودكان یا بزرگسالان را از نوجوان انتظار داشت. مهم این است كه او به تدریج و طی مراحل رشد بداند در بزرگسالی باید چه رفتاری داشته باشد وگرنه بزرگسالانی هستند كه در موقعیت‌هایی از زندگی مانند كودكان رفتار می‌كنند! اخلاق‌های ویژه نوجوانی را به ذات او نسبت ندهید. پرخاشگری، لجبازی، عصیانگری، صحبت‌های ممنوعه! و رفتارهای هیجانی را از وی بپذیرید و هرگز از عباراتی نظیر «تو ذاتت خراب است»، «تو بی‌شخصیت هستی» و... استفاده نكنید. تخریب شخصیت نوجوان، ظلم در حق آینده وی است. گوش شنوا داشته باشید. دنیای كوچك و سردرگم نوجوان حرف‌های بسیاری برای گفتن در ذهن او انبار می‌كند و صحبت كردن با والدین درباره آنچه ناراحت‌كننده، نفرت‌انگیز، ترسناك، شگفت‌آور و... است در نوجوان نوعی واكنش دفاعی برای هضم كردن و فراموش كردن وقایع است. پیگیر فعالیت‌های درسی وی باشید. حتی اگر نمی‌توانید در درس‌ها به نوجوان كمكی كنید با حرف و رفتار به وی نشان دهید كه پیگیر مسائل تحصیلش هستید. نوجوانان به این اهمیت دادن‌ها واكنش نشان می‌دهند و نوعی تعهد تحصیلی در خود احساس می‌كنند. با نوجوان خود، صحبت كنید. حرف‌های روزمره گرهی از كار نوجوانان باز نمی‌كند. آنها نیاز دارند كه با والدینشان به صورت مشخص و مستقیم درباره مسائل مختلف صحبت كنند. هنگامی كه در گفت‌وگو باز شود خواهید فهمید كه وی چقدر مسائل برای بازگو كردن دارد، چه اندازه محتاج مشاوره شماست و این نوع رابطه چقدر می‌تواند گره‌گشا و آرامش‌بخش باشد. نوجوانان بویژه درباره مسائل جنسی و تغییرات بدنشان خواهان اطلاعات هستند و اگر چنین نباشد حتما نوعی مشكل پزشكی یا روانی وجود دارد كه باید با مشاوره متخصصان برطرف شود. آنان این اطلاعات را به هر طریق ممكن به دست خواهند آورد اما تنها والدین می‌توانند اطلاعاتی درست و اطمینان‌بخش به نوجوانان بدهند. متاسفانه بهداشت بلوغ در مدارس نادیده گرفته می‌شود و در این باره نقش والدین حیاتی و تعیین‌كننده است. فضائل اخلاقی را در آنان پرورش دهید. خمیره شخصیت فرد در نوجوانی شكل می‌گیرد و بعید است كسی كه در این دوران به آدابی نظیر رعایت حال دیگران، زور نگفتن، پاكدستی، قانون‌مداری، اخلاق‌گرایی و... مودب نشوند در آینده چنین صفاتی را از خود نشان دهند. لازم هم نیست خودتان در این حوزه‌ها كارنامه درخشانی داشته باشید. به قول حكما انسان آنچه نیست كه می‌تواند، آنچه است كه می‌خواهد. استقلال شخصیت وی را محدود نكنید. اجازه دهید نوجوان آنچه باشد كه واقعا هست نه آنچه شما می‌خواهید از وی بسازید. به جای این كار شخصیت مستقل و توانمند خود را ارتقا دهید تا الگویی مناسب برای وی باشید. نوجوان را از افراط و تفریط برحذر دارید. بی‌توجهی به زمانی كه برای خواندن درس‌ها لازم است، همه چیز را فدای بازی با دوستان كردن، پرداختن طولانی به بازی‌های مجازی، شب‌بیداری، پرخوری بویژه مصرف تنقلات و ... رفتارهایی هستند كه نوجوان بنا به ویژگی‌های سنی به آنها گرایش دارد. كنترل دوستانه و منطقی والدین می‌تواند تعادل را در رفتارهای نوجوان حفظ كند. منطقی برخورد كنید . امیرالمومنین می‌فرمایند: آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نكنید چرا كه آنان برای روزگاری غیر روزگار شما آفریده شده‌اند. به فرزندتان اجازه دهید خود هنگام بزرگسالی و كاملا آزادانه روش زندگی‌اش را برگزیند. در دنیای امروز بسیاری از سنت‌ها و آداب قومی كه ریشه در نیازها و تصورات گذشتگان دارند، محكوم به فنا هستند، هرچند ارزشمند و بی‌بدیل به نظر برسند. دیگر این كه همان روشی را برای تربیت نوجوان به كار نگیرید كه پدرانتان برای شما به كار برده‌اند. درباره او و دوستانش ، قضاوت و فحاشی نكنید. مسخره كردن، دست انداختن و تحقیر نوجوان عقده‌های روحی مختلفی برای وی پدید می‌آورد كه روزی به بدترین شكل آشكار خواهد شد. نوجوان در لحظه نمی‌تواند بپذیرد كه درباره فلان كار یا فلان شخص اشتباه می‌كند و نیازمند گذشت زمان است. زبان تند، تیغی است كه بر احساس او كشیده می‌شود. تنبیه بدنی را به هر شكل و شدتی ترك كنید. اگر شما در ترك چنین شیوه‌ای ضعیف باشید، فرزندی ضعیف تربیت خواهید كرد كه یا آسیب‌پذیر خواهد بود یا آسیب‌رسان.