جستجو در تالارهای گفتگو
در حال نمایش نتایج برای برچسب های 'ملاصدرا'.
3 نتیجه پیدا شد
-
يکي از بزرگترين افتخارات عصر صفويه وجود صدرالدين محمد بن ابراهيم شيرازي ملقب به ملاصدرا يا صدرالمتألهين است که در حکمت و فلسفه صاحب مکتب و مقام و مرتبتي بس بلند است. صدرا به سال 979 يا 980 هجري در شيراز متولد شد و پس از مرگ پدر به اصفهان آمد. علوم نقلي را نزد شيخ بهايي و علوم عقلي را نزد ميرداماد تحصيل و تلمذ کرد. سپس خود اعجوبه زمان و افتخار حکماي دوران گشت. با آنکه از علماي صوري روي خوش نديد، به بهترين وجه و عباراتي همچون آب روان بزرگترين و مهمترين مسائل حکمت را به لسان عرب بيان کرده است. کتب و رسايل او حاکي از سعي و کوشش در امتزاج فلسفه و عرفان و شرع است. ملاصدرا در ميان فلاسفه و دانشمندان عالم صاحب مکتب شناخته شد و اساس مکتبش مبتني بر اين است که طريق استدلال و کشف و وحي بالاخره به يک حقيقت و يک هدف منتهي مي گردد و عقل سليم مؤيد همان حقايقي است که در دين نازل گرديده و در اشراق و شهود بر عارف مکشوف مي گردد. مهمترين تأليفات او به زبان عربي عبارت است از: اسفار اربعه، شواهد الربوبيه، شرح اصول کافي، الهداية، حاشيه شرح حکمت الاشراق، الواردات القلبيه و کسرالاصنام الجاهليه. علاقه وافر ملاصدرا به عرفان و اصرار وي در بيان حقايق عرفان آن هم به زبان سليس و ساده موجب شد که جمعي به دشمني برخاستند و اين حکيم فريد و عاليقدر براي آنکه از قيل و قال زمانه بدور باشد، بالغ بر هفت سال و يا بقولي پانزده سال از عمر را در قريه کهک نزديک شهر قم به سر برده به تفکرات عميق پرداخته است و بر اثر رياضت و تهذيب و تکامل نفس به قول خود به علم حضوري نايل آمد، همان طوريکه قبلاً علم حصولي را به سر حد کمال فرا گرفته بود. بيت الحرام را به کرات زيارت کرد و در سفر هفتم هنگام مراجعت در سال 1050 هجري در شهر بصره بدرود حيات گفت و همانجا به خاک سپرده شد. مي گويند روزي ملاصدرا در کنار حوض پر آب مدرسه درس مي داد. غفلتاً فکري به خاطرش رسيد و رو به شاگردان کرد و گفت: " آيا کسي مي تواند ثابت کند آنچه در اين حوض است آب نيست؟" چند تن از طلاب زبردست مدرسه با استفاده از فن جدل که در منطق ارسطو شکل خاصي از قياس است و هدف عاجز کردن طرف مناظره يا مخاطب است نه قانع کردن او، ثابت کردند که در آن حوض مطلقاً آب وجود ندارد و از مايعات خالي است. ملاصدرا با تبسمي رندانه مجدداً روي به طلاب کرد و گفت: " اکنون آيا کسي هست که بتواند ثابت کند در اين حوض آب هست؟ " يعني مقصود اين است که ثابت کند حوض خالي نيست و آنچه در آن ديده مي شود آب است. شاگردان از سؤال مجدد استاد خود ملاصدرا در شگفت شده جواب دادند که با آن صغري و کبري به اين نتيجه رسيديم که در حوض آب نيست، حال نمي توان خلاف قضيه را ثابت کرد و گفت که در اين حوض آب هست... فيلسوف شرق چون همه را ساکت ديد سرش را بلند کرد و گفت: « ولي من با يک وسيله و عاملي قويتر از دلايل شما ثابت مي کنم که در اين حوض آب وجود دارد ». آنگاه در مقابل چشمان حيرت زده طلاب کف دو دست را به زير آب حوض فرو برد و چند مشت آب برداشته به سر و صورت آنها پاشيد. همگي براي آنکه خيس نشوند از کنار حوض دور شدند. فيلسوف عاليقدر ايران تبسمي بر لب آورد و گفت: «همين احساس شما در خيس شدن بالاتر از دليل است ....».
-
فلسفه حوزهاي از دانش بشري است كه به پرسش و پاسخ درباره مسائل بسيار كلي و جايگاه انسان در آن ميپردازد؛ مثلاً اين كه آيا جهان و تركيب و فرآيندهاي آن به طور كامل مادي است؟ آيا به وجود آمدن يا به وجود آوردن جهان داراي هدف است؟ آيا ما ميتوانيم پاسخ قطعي بعضي چيزها را بيابيم؟ آيا ما آزاد هستيم؟ آيا ارزشهاي مطلقي وجود دارند؟ تفاوت اصلي فلسفه يا علم در اين است كه پاسخهاي فلسفي را نميتوان با تجربه يا آزمايش تاييد كرد. از جهتي ميتوان براي فلسفه دو معني در نظر گرفت، در معني نخست مراد از فلسفه عبارت است از تامل و تحقيق عقلاني و پيشين در باب موضوعات خاص ميباشد. موضوعاتي از قبيل خدا، شناخت، هستي، اخلاق، انسان، ذهن، جامعه و ... در اين معني از فلسفه، فلسفه به عنوان دانشي با موضوع خاص ميباشد كه فراتر از آن نميرود. براي مثال فلسفه در نزد ابن سينا و يا ملاصدرا يعني علم به وجود و اوصاف آن، يا نزد كانت فلسفه يعني تامل عقلاني در باب شناخت و معرفت انسان و يا فلسفه نزد ويتگنشتاين يعني تحقيق و تامل در باب زبان و ... در چنين تلقياي از فلسفه، فلسفه در معنايي محدود به كار ميرود و در محدوده خاصي محدود جهان، شناخت، زبان، انسان و در اين معنا، فلسفه معناي عامي مييابد و حوزه وسيعي را شامل ميگردد به گونهاي كه شامل تمام حوزههاي محدودي كه هر فيلسوف براي خود در نظر گرفته است، ميگردد. حال آنچه از فلسفه در عنوان "تاريخ فلسفه" مراد است، همانا معني دوم از معاني سابق ميباشد چرا كه آنچه با عنوان تاريخ فلسفه مورد بررسي واقع شده و ميشود طيف گستردهاي از مباحث فلسفي اعم از هستي، خدا، جهان، انسان، اخلاق، معرفت و ... را شامل ميگردد. تحقيق در معني فلسفه مستلزم تحقيق در معني تاريخ فلسفه است. فلسفه، حيات انديشه است. فلسفه پرسش از وجود موجود و علم به اعيان موجودات است. فلسفه سير مدام و در راه بودن است. افلاطون وجود موجود را ماهيات ثابته و ارسطو منشايت اثر و دكارت من متفكر دانسته و كانت مابعدالطبيعه را متعلق به ماهيت بشر خوانده و آن را منحصر در نقادي شناسايي انگاشته و هگل فلسفه را بكلي از معناي يونانيش كه حب دانايي است دوره كرده و آن را عين دانايي و دانندگي مطلق دانسته است. فهم اين معاني بدون انس با آنها ميسر نيست و اين انس هم به صرف خواندن و آموختن فلسفه، يعني با علم فلسفه، حاصل نميشود. طي طريق در انديشه فلسفي ما را به انس با اين معني ميرساند. با اين همه رسوخ در تفكر گذشته و تذكر نسبت به آن، شرط هر تفكر تازه است. اما بايد آن زمان فرا رسد – و شايد بزودي فرا رسد – كه بشر بتواند نه با راي فضولي بلكه با خروج از آن، يعني خروج از اداره خود و خودرائي، ندايي را بشنود كه او را به تفكر ميخواند؛ آن وقت بشر از مفهوم به معني ميرود و پرسش قلبي از وجود ميكند. وقتي پرسش قلبي مطرح باشد، ديگر حتي تفكيك پرسش و پاسخ هم مورد ندارد بلكه پرسش عين پاسخ است. فلاسفه تصديق دارند كه از طريق علم حصولي نميتوان به اعيان و ماهيت موجودات و اشياء رفت بلكه اين فقط با انس و در اصول حضور ميسر است. تفكر اصيل همزبان شدن با وجود و با متفكران است. در سير تفكر، پرسش و پاسخ يكباره با هم ميآيد. ويليام جيمز ميگويد: فلسفه چيزي جز وصول به كنه حقايق اشياء و غور در معاني عميق آنها نيست و در سلسله واقعيات، پيدا كردن جوهر ذاتي يا به قول اسپينوزا ذات جوهري آنهاست؛ بدين طريق تمام حقايق با هم متحد ميگردند و به "كلي مافوق كليات" ميرسند. در فلسفه لذتي وجود دارد؛ حتي در سراب بيابانهاي علم بعدالطبيعه جذب و كششي هست. هر طالب علمي اين معني را تا هنگاميكه ضروريات قاطع حيات مادي او را از مقام بلند انديشه به سرزمين پست مبارزه اقتصادي فرود نياورده است، درك ميكند. اغلب ما در بهار عمر خويش روزهاي طلايي را گذراندهايم كه در آن معني قول افلاطون را كه "فلسفه لذتي گرامي است" درك كردهايم، در آن روزها عشق به حقيقتي ساده آميخته با اشتباه براي ما خيلي برتر از لذايذ جسماني و آلودگيهاي مادي بود. ما همواره در خود نداي مبهمي ميشنويم كه ما را به سوي اين نخستين عشق به حكمت ميخواند. ما مثل براونينگ چنين ميانديشيم كه: "طعام و شراب من براي تحصيل معني زندگي است". قسمت اعظم زندگي ما بيمعني است و در ترديد و بيهودگي هدر ميرود؛ ما با بينظميهايي كه در درون و بيرون ماست ميجنگيم و مع ذلك حس ميكنيم كه اگر بتوانيم روح خود را بشكافيم يك امر مهم و پرمعني در آن پيدا ميكنيم. ما در جستجوي فهم اشياء هستيم: "معني زندگي براي ما اين است كه خود و آنچه را كه به آن برميخوريم به روشني و شعله آتش مبدل سازيم." مانند ميتيا در "برادران كارامازوف" از "كساني هستيم كه احتياجي به آلاف الوف ندارند، فقط پاسخي به سوالات خود ميخواهند." ما ميخواهيم ارزش و دورنماي اشيايي را كه از نظر ما ميگذرند دريابيم، و بدين وسيله خود را از طوفان حوادث روزانه بركنار داريم. ما ميخواهيم پيش از آنكه دير شود اشياي كوچك را از بزرگ تشخيص دهيم و آنها را چنانكه در واقع و نفس الامر هستند ببينيم. ما ميخواهيم در برابر حوادث و ناملايمات خندان باشيم و هنگام مرگ هم تبسمي بر لب داشته باشيم. ما ميخواهيم كامل باشيم و نيروها و قواي خود را بررسي كنيم و آنها را نظم و ترتيب دهيم و اميال خويش را هماهنگ سازيم، زيرا نيروي منظم و مرتب آخرين سخن اخلاق و فن سياست و شايد آخرين كلمه منطق و مابعدالطبيعه نيز هست. ثورو ميگويد: "براي فيلسوف شدن داشتن افكار باريك و حتي تاسيس مكتب خاص كافي نيست، تنها كافي است كه حكمت را دوست بداريم و بر طبق احكام آن زندگي ساده و مستقل و شرافتمندانه و اطمينان بخش داشته باشيم." اگر ما فقط حكمت را پيدا كنيم ميتوانيم مطمئن باشيم كه بقيه به دنبال آن خواهند آمد. ليكن چنين اندرز ميدهد: "نخست اموري را كه براي روح خوب و صالح است جستجو كن تا چيزهاي ديگر بر آن بيفزايد و يا لااقل فقدان آن حس نشود." حقيقت ما را توانگر نميسازد ولي آزاد بار ميآورد. كلامي از ويتگنشتاين وجود داشت كه اشليك هم نقل ميكرد داير به اينكه فلسفه نظريه و آموزه نيست، فعاليت و عمل است. حاصل و نتيجه فلسفه مجموعهاي از گزارههاي صادق يا كاذب نيست، زيرا علوم بايد به اينگونه گزارهها رسيدگي كنند؛ بلكه صرفاً عمل روشن كردن و تحليل و در بعضي موارد، برملا كردن مهملات است. جملهاي كه بعضاً بكار ميرود اينكه مساله "حل نميشود، منحل ميشود" كه از جمله كارهاي فلسفه است. فلاسفه بزرگ هميشه به زباني حرف زدهاند كه افراد عادي از آن سر در آوردهاند و بنابراين، جوهر و چكيده آن را دست كم بصورت ساده فهميدهاند. ديد و بينش محوري و اساسي فلاسفه بزرگ ساده است.(راسل) هدف فيلسوف بيان حقيقت است و بنابراين او از نظر حرفهاي در اين كار نيست كه به اظهارات ارزشي مبادرت كند، كار او اين نيست كه به مردم بگويد چه بايد بكنيد، چون اينگونه گفتهها ارزشي است و بنابراين به معناي دقيق كلمه، نه به هيچ وجه صادق است و نه كاذب. از طرف ديگر، چون هدف او كشف حقايق امكاني (contingent) و تجربي هم نيست از جهت حرفهاي احكام تركيبي و تجربي هم صادر نميكند. كار فيلسوف از اساس با كار معلم اخلاق و دانشمند تفاوت دارد. كار حرفهاي او، بر پايه آن دو فرقي كه گفتيم، كشف آنگونه حقايق تحليلي است كه نسبتهاي منطقي بين مفاهيم را آشكار ميكنند. فلسفه ذاتاً و عمدتاً عبارت از تحليل مفاهيم است بعد از اينكه در جهان قرار گرفتيد، اولين وظيفهاي كه فلسفه پيدا ميكند توصيف است. فيلسوف ميخواهد شيوهها و وجوه مختلف بودن ما را در دنيا بررسي و توصيف كند. حقيقت فلسفه انكشاف چيستي موجود و نحوه وجود آن است و اين حقيقت از آن جهت كه تاريخي است در هر دورهاي به نحوي و با نامي ظاهر ميشود. تاريخ ترقي انسانيت در طول فرهنگ سازي و مدنيت، همه از بركت تفكر فلسفي بوده است. زيرا راه گوش و چشم و بيني را ميتوان بست و نشنيد و نديد و نبوييد اما راه تفكر و فهم را نميتوان بست، زيرا در دست بشر نيست و جرياني دروني و باطني است. بنابر عقيده افلاطون، وظيفه فلسفه چيزي جز اين نيست كه معرفت و دانش معقول را جانشين ايمان سازد و براي اثبات درست بودن قوانين و سرمشقهايي كه مورد اطاعت كوركورانه جامعه است براهين و دلايل معقول پيدا كند. به عبارت ديگر تمام آن قوانين و سرمشقها را به محك استدلال بزند و از صحتشان در پرتو برهان (و نه در پرتو ايمان) اطمينان حاصل نمايد. افلاطون و ارسطو حيرت را آغاز فلسفه دانستهاند. آيا در حقيقت فلسفه بيحاصل است؟ چرا بايد به فلسفه رسيد؟ به نظر ميرسد كه علم دائماً در پيشرفت است و حال آنكه فلسفه قلمرو خود را از دست ميدهد ولي اين امر فقط بدان جهت است كه فلسفه وظيفهاي سنگين و پرحادثه دارد و آن عبارت است از حل مسائلي كه هنوز ابواب آن بر روي روشهاي علوم باز نشده است: مانند مسائل خير و شر، زيبائي و زشتي، جبر و اختيار، و حيات و موت؛ به محض اينكه ميداني از بحث و بررسي معلوماتي دقيق با قواعد صحيح در دسترس ميگذارد علم به وجود ميآيد. هر علمي مانند فلسفه آغاز ميشود و مانند فن پايان ميپذيرد؛ با فرضيهها بيرون ميآيد و با عمل جريان پيدا ميكند. فلسفه تعبير فرضي مجهول است و يا تعبير فرضي اموري است كه به درستي و چنانكه بايد هنوز معلوم نشده است؛ فلسفه نخستين شكافي است كه در حصار حقيقت رخ ميدهد. علم سرزمين تسخير شدهاي است كه در ماوراي آن مناطق آرامي وجود دارد و در آن معرفت و هنر جهان ناقص و شگفت انگيز ما را ميسازند. فلسفه ساكن و متحير به نظر ميرسد، ولي اين امر از آن جهت است كه وي ثمرات پيروزي خود را به دختران خود، يعني علوم، واگذار كرده است، وي راه خود را به سوي مجهولات و سرزمينهاي كشف نشده ادامه ميدهد و در اين كار اشتهاي ملكوتي سيري ناپذيري دارد .حتي در اين راه مخالفت با فلسفه، خود نوعي فلسفه است. علم عبارت است از مشاهده نتايج و تحصيل وسايل؛ فلسفه عبارت است از انتقاد و تنظيم غايات، و چون امروز كثرت وسايل و اسباب و آلات با تعبير و تركيب ايدئالها و غايات متناسب نيست، زندگي ما به فعاليت پر سر و صدا و جنون آميز تبديل شده است و هيچ معني ندارد. ارزش يك امر بسته به ميل ماست، و كمال آن در ربط آن به يك نقشه يا يك كل است. علم بدون فلسفه مجموعه اموري است كه دورنما و ارزش ندارد و نميتواند ما را از قتل و كشتار حفظ كند و از نوميدي نجات بخشد. علم، دانستن است و فلسفه حكمت و خردمندي است. فلسفه هم بطوري كه ميدانيم ميداني وسيع دارد و هر كس قوه تفكر و نيروي استنباط داشته باشد ميتواند در مسائل فلسفي چيزهايي بگويد كه قبل از او بفكر ديگران نرسيده است، لذا خواندن حاشيههائي كه دانشمندان بر كتب فيلسوفان نوشتهاند ميتواند براي كساني كه بخواهند از نظريه فيلسوفان مطلع گردند سودمند باشد. كسي نميتواند فلسفه را از ديگري بياموزد. فيلسوف شدن راه و رسم معيني ندارد كه بشود في المثل با برنامهريزي فيلسوف تربيت كرد. اگر كسي تاكنون يا به ميل و اراده خويش و يا به علت اينكه نظام آموزش و پرورش او را به اين راه هدايت نكرده، به فلسفه علاقمند نشده باشد، چه دلايلي ميتوان براي او آورد كه چنين علاقهاي پيدا كند؟ به طور صريح، فلسفه پنج قسم بحث را دربر ميگيرد: - منطق: مشاهده و درونبيني، قياس و استقراء، فرض و تجربه، تحليل و تركيب، صور فعاليت انساني است كه منطق ميخواهد آن را تهيه و تنظيم كند، اين امر براي اغلب ما خشك و بيحاصل است، ولي با اينهمه، اصلاحاتي كه در روش تفكر و تحقيق نصيب مردم شده است از حوادث مهم تاريخ فلسفه محسوب ميشود. - علم الاجمال: مطالعه شكل مطلوب، يا همان زيبايي، و نيز فلسفه هنر است. - اخلاق: مطالعه در رفتار كمال مطلوب است و علم خير و شر و علم حكمت عملي و به قول سقراط، علم اعلي است. - سياست: بحث در تشكيلات ايدئال اجتماع است (و چنانچه ميگويند فن به دست آوردن قدرت و حكومت و نگاهداري آن نيست) و بازيگران فلسفه سياسي عبارتند از: حكومت مطلقه، حكومت اشراف، حكومت عامه، سوسياليسم، آنارشيسم، و طرفداري از حقوق زنان. علم مابعدالطبيعه: بحث در حقيقت بازپسين كليه اشياء است، يعني طبيعت واقعي ماده (علم الوجود) و روان (روانشناسي متافيزيك) و نسبت "روح" و "ماده" در ادراك و معرفت (بحث درباره معرفت انساني يا "شناسايي نگري"). ماخذ: ملاصدرا – هانري كوربن نامه فلسفه – مسعود امير -ش 11 خداوندان انديشه سياسي- نشر امير كبير به نفل از حیات اندیشه
- 2 پاسخ
-
- 3
-
- فلسفه چیست؟
- ملاصدرا
-
(و 1 مورد دیگر)
برچسب زده شده با :
-
نقدي بر بداهت نظريه ي اصالت وجود ملاصدرا
EN-EZEL پاسخی ارسال کرد برای یک موضوع در موضوعات متفرقه مهندسی مکانیک
تهيه و تنظيم : رهام بركچي زاده نقدي بر بداهت نظريه ي اصالت وجود ملاصدرا: پاره اي از محققين و فلاسفه بر اين اعتقادند كه مذهب اصالت وجود از لحاظ ساختار معرفتي، اصلي ضروري و بديهي است و در نظر گرفتن آن به عنوان امري ضروري و اكتسابي ناشي از عدم تصور دقيق مفاهيم «وجود» و « اصالت» است. صدرالمتالهين شيرازي در رساله ي «اصالة جعل الوجود» در تصديق بداهت مذهب اصالت وجود مي نويسد: «عقلي كه از فطرت صحيح برخوردار باشد، گواهي مي دهد كه هرگاه ماهيت به نفس خود موجود باشد ، - نه قبل از وجود ماهيت با وجود ديگر در اينجا موجود بالذات و بالاصاله ناگزير هماننفس وجود خواهد بود نه نفس ماهيت. همان طور كه مضاف، حقيقتا، نفس اضافه است نه آنچه كه مضاف مشهور است و همين طور است واحد، نور و شبه اضافه هاي آن. » اگر گزاره ي مذهب اصالت وجود را اينگونه خلاصه كنيم: « وجود اصيل است. » در اين صورت اگر تصديق اين حكم بي نياز از استدلال و دليل باشد، آن را ضروري بالذات در نظر مي گيريم. در اين صورت بايد مفاهيم وجود و اصيل كه موضوع و محمول گزاره هستند از طرفي، و نسبت ميان آن دو به حمل اولي ( زيرا بر اساس مذهب اصالت وجود، وجود عين اصالت است و مصاديق آنها كاملا بر هم منطبق هستند. ) از طرف ديگر، پس از تصور، عقلا صحت گزاره را تصديق كنند. بنابراين گزاره ي فوق تنها در صورتي كه با تصور مفهوم وجود و اصالت و ارتباط ميان آن دو، تصديق شود، بديهي خواهد بود. البته تصور صحيح اجزاي گزاره در گروي فهم مفاهيم آنها به تمام ذات و نفسشان است. زيرا در خلاف اين صورت فهم ما از مفاهيم ذكر شده ناقص بوده و نمي تواند منجر به تصديق گزاره شود و اين امر بداهت اصل را زير سوال مي برد. بنابراين گزاره ي مذهب اصالت وجود از اوليات است زيرا در آن، تصور اجزا بدون بكارگيري فكر و نظر منجر به تصديق حكم گزاره مي شود. و البته تصديق حكم گزاره از نوع يقيني خواهد بود زيرا هيچگونه احتمال خطا و لغزش در آن راه ندارد. براي تقرير بداهت اصالت وجود، بايد اثبات شود كه حقيقتا تصور موضوع و محمول گزاره، عين تصديق حكم به نسبت موجود ميان آنهاست. به اين منظور ابتدا بايد تصور دقيق و بي ابهامي از مفاهيم وجود و اصالت داشته باشيم تا در نهايت ببينيم نسبت ميان آن دو تساوي است يا عموم و خصوص مطلق ( يعني مفهوم ديگري در قلمروي مفهوم اصيل تحقق دارد )، يعني نسبت محدوده و قلمروي مفاهيم «وجود» و «اصالت» چگونه است. مسلما اگر مفهومي متباين با مفهوم وجود، در دايره ي تعريف امر اصيل محقق باشد، گزاره ي فوق از اعتبار يقيني مي افتد. در تعريف اصالت بايد بگوييم، امر اصيل آن است كه عين حقيقت است و موجوديت عيني دارد. به عبارت ديگر آنچه موجوديتش به عنوان امري مطابق با واقع، قائم به ذات خودش است. بر مبناي اين تعريف سه حالت براي امور اصيل متصور مي شود: اول اينكه چند مفهوم هر كدام قائم به ذات خود، موجود باشند و به عبارت ديگر چند مفهوم متباين از يكديگر همگي اصيل باشند. اما فرض فوق منطقا محال است و به تناقض مي انجامد. زيرا دو يا چند مفهوم متباين به تمام ذات هيچگاه وحدت وجودي نخواهند داشت. وحدت وجودي تنها در حقائقي سريان دارد كه نوعي اشتراك مفهومي بين آنها موجود باشد. براي مثال حمل مفهوم سياهي بر مفهوم خرما، به واسطه ي اشتراك مفهومي و ماهوي موجود ميان اين دو مفهوم محقق مي شود. از اين جهت كه خرما در تعريف خود شامل مفهوم سياهي مي شود، حمل سياهي بر خرما منطقا مجاز است. هر چند مفهوم سياهي ذاتي خرما نباشد ( زيرا ممكن است خرماي غير ياه نيز موجود باشد ) اما به عرض در خرما ( منظور آن دسته از خرماهايي است كه رنگشان سياه است ) تعريف شده است؛ بنابراين مي توان سياهي را بر خرما حمل كرد . البته وجود اشتراك مفهومي و ماهوي بين دو مفهوم به وضوح شرط كافي بر وحدت وجودي ميان آن دو نيست بلكه شرط لازم است. براي مثال هيچگاه نمي توان مفهوم خرما را بر مفهوم سياه حمل كرد هر چند از برخي وجوه اشتراك مفهومي و ماهوي دارند. از استدلال فوق دانسته مي شود كه وحدت وجودي دو مفهوم متبايد به تمام ذات عقلا ممتنع است. زيرا در صورتي كه دو ماهيت متخالف يا متقابل با يكديگر وحدت وجودي پيدا كنند تناقض ايجاد مي شود. ذاتيات و اعراض در يك شئ با يكديگر وحدت وجودي دارند. حال اگر قرار باشد دو مفهوم قائم به ذات بر يك شئ حمل شوند يا بايد اشتراك مفهومي به تمام ذات داشته باشند ( يعني مفهوما اتحاد داشته و تماما بر يكديگر منطبق باشند. )، يا بايد يكي ازآنها بر ديگري عارض شود كه در اين صورت ديگر قائم به ذات خودش نخواهد بود بلكه قائم به جوهر شئ مي باشد. ( زيرا وجود اعراض قائم به جوهر شئ است و اعراض از خود وجود مستقل ندارند و وجودشان قائم به وجود جوهر است. ) در غير اين صورت اصلا وحدت وجودي معنا نخواهد داشت. دوم اينكه تمامي مفاهيم موجود اموري اعتباري و قائم به غير باشند. مسلما اين طرز تلقي از امر اصيل نيز نامعتبر است. زيرا موجب تسلسل و انقلاب ( تغير ذات بدون افزوده يا كاسته شدن حقيقتي خارج از ذات به آن ) مي شود. زيرا امكان ندارد كه مجموعا دو يا چند امر اعتباري به انضمام يكديگر اصالت پيدا كنند. از آنجايي كه همه ي مفاهيم اعتباري و قائم به غير هستند، بايد بر جوهري استوار باشند كه به آنها تحقق بخشد، حال آنكه چنين جوهري خود فاقد موجوديت است، زيرا طبق فرض، همه ي مفاهيم اعتباري هستند. بنابر اين استدلال، از چند مفهوم اعتباري، بدون دخالت امر اصيل، اصالت تحقق نمي يابد. بنابراين امكان اعتباري بودن همه ي مفاهيم منتفي است و به همان اندازه محال است كه فرض كنيم اصلا موجوديتي محقق نيست. حالت سوم اين است كه يكي از مفاهيم في نفسه اصيل، و بقيه اعتباري باشند. به عبارت ديگر بقيه ي مفاهيم در سايه ي امر اصيل اصالت مي يابند. بنابراين در شئ اصالت يافته، جوهر امر اصيل، و مفاهيم اعتباري همگي عارض بر امر اصيل هستند. مسلما با نفي دو حالت پيشين، اعتبار اين حالت اثبات مي شود. پس از آنكه وحدت در اصالت اثبات شد بايد ببينيم امر اصيل چهم مفاهيمي را مي تواند در بر گيرد. مفاهيم مقدمتا از لحاظ منطقي به دو دسته ي معدومات و موجودات تقسيم مي شوند. معدومات از آن جهت كه متصف به عدم هستند حيثيت وجودي ندارند، از اينرو شامل هيچ نوع تحققي نمي شوند. آنچه كه تحقق ندارد، طبق تعريف نمي تواند اصيل باشد. بسياري از حكما در اين باره گفته اند كه معدومات از آن جهت كه مصداق عدم هستند، واقعيتي را شامل نمي شوند. و آنچه كه واقعيت ندارد نمي تواند اصيل تلقي شود. بنابراين اصالت تنها در محدوده ي موجودات معنادار است. همان طور كه در پيش گفته شد آنچه كه مفهوم «موجود» را تشكيل مي دهد مركب از «هستي» و « چيستي» است. بنابراين اصالت منطقا يا بايد با وجود باشد و يا با ماهيت و حالتي خارج از اين دو مفروض نيست. بر اساس رديه اي كه بر حالت اول اصالت، يعني اصالت در مفاهيم كثير مطرح شد، امكان اصالت ماهيت و وجود توام با هم وجود ندارد و فساد قول به دوئيت در اصالت روشن مي شود. علامه طباطبايي در «نهاية الحكمة» در اين باره مي نويسد: « هر يك از اشياي خارجي تنها يك واقعيت دارند. و لذا فقط يكي از آن دو حيثيت، يعني حيثيت ماهيت و حيثيت وجود، در ازاي آن واقعيت و حقيقت مي باشد و مقصود از اصالت هم همين است. و حيثيت ديگر يك امر اعتباري و منتزع از آن حيثيت اصيل خواهد بود. و به عبارتي واقعيت حقيقتا و بالذات از آن حيثيت نخستين است و بالعرض و مجازا به حيثيت دوم نسبت داده مي شود. » همچنين بر اساس رديه اي كه بر حالت دوم اصالت، يعني اصالت در انضمام امور و مفاهيم اعتباري آورده شد، امكان اعتباري بودن ماهيت و وجود توام با هم محال خواهد بود و فساد قول به اعتباريت تمامي مفاهيم روشن مي شود . علامه طباطبايي در «نهاية الحكمة» در اين باره مي نويسد: « اگر ماهيت اعتباري به واسطه ي انتزاع مفهوم اعتباري وجود از آن، اصيل و داراي حقيقت خارجي گردد، اين انقلاب در ذات خواهد بود كه محال بودن آن بديهي است. » بنابراين تنها حالت ممكن اين است كه يا وجود و يا ماهيت اصيل باشند. از اينرو هيچگاه در طول تاريخ فلسفه ي اسلامي جدل ميان فلاسفه بين پذيرش اصيل بودن ماهيت يا وجود، پايان نگرفته است. دسته اي را كه معتقد به اصيل بودن ماهيت و اعتباري بودن وجود هستند، اصحاب اصالت ماهيت، و دسته اي را كه معتقد به اصيل بودن وجود و اعتباري بودن ماهيت هستند، اصحاب اصالت وجود ناميده اند. پس از تعريف مفهوم اصالت و مفهوم وجود، هم اكنون بايد ببينيم تصور ارتباط ميان آنها از ديد اصحاب اصالت وجود چگونه مي تواند منجر به تصديق مذهب اصالت وجود شود. از تعاريفي كه تا كنون ذكر شد مشخص مي شود كه امر اصيل بايد في حد ذات محقق باشد، از اينرو بايد ذاتا واقعيتي عيني داشته باشد و نه آنكه صرفا در ذهن موجود باشد. همچنين بايد ثبوت خارجيش هميشگي باشد زيرا درخلاف اين صورت اصيل نخواهد بود بلكه تنها اعتبار ذهني خواهد بود. چنين واقعيتي، در صورتي كه به تمام ذات متصور شود، نبايد امكان معدوم شدنش وجود داشته باشد زيرا همان طور كه گفته شد واجب الوجود بالذات و قائم به نفس است، و بنا بر منطق عقلي خالي شدن شئ از ذات و نفسش محال است . علت اينكه شئ نمي تواند از ذاتش خالي شود اين است كه نمي توان شئ را به گونه اي در نظر گرفت كه چيزي غير از ذات خود است و در صورتي كه چنين فرضي را تصديق كنيم دچار تناقض منطقي شده ايم. براي مثال نمي توان گفت كه درختي وجود دارد كه تنه ندارد؛ زيرا در اين صورت ديگر درخت نخواهد بود. بنابراين تصور شئ، عين تصور ذات شئ است و انطباق مفهومي ذات شئ بر شئ امري الزامي است. مساله اينجاست كه چون درخت از لحاظ وجودي، واقعيتي امكاني است، ذاتش مي تواند معدوم شود اما با اعدام ذات درخت، خود درخت نيز معدوم مي شود. حال فرض كنيد وجود، جزئي از ذات شئ باشد؛ در اين صورت از آنجايي كه انطباق شئ بر شئ هميشگي است، وجود شئ نيز هميشگي خواهد بود. به چنين شئي، واجب الوجود بالذات مي گويند. بنا بر استدلال فوق شئ اصيل، واجب الوجود بالذات است . زيرا همانطور كه گفته شد اصيل بايد به ذات خودش و في حد نفس موجود باشد. پيروان بداهت اصالت وجود، معتقدند واجب الوجود نبودن ماهيت، امري بديهي است و بنابراين، مسلما وجود اصيل خواهد بود. همانطور كه گفتيم واجب الوجود بنا به تعريفش بايد وجودي هميشگي داشته باشد و نبايد هيچگاه معدوم شود. در صورتي كه مي توان ماهيت را ناموجود يا موجود در نظر گرفت. بنابراين ماهيت في حد نفس و به اعتبار ذهني هم مي تواند موجود باشد و هم مي تواند مهدوم باشد، از اينرو واقعيتي امكاني است كه وجوب وجودي ندارد. براي مثال ما مي توانيم تصور كنيم كه درخت موجود است و همچنين مي توانيم تصور كنيم كه درخت در همان شرايط موجود نيست. وجود يا عدم براي درخت، تفاوتي در ماهيت درخت ايجاد نمي كند. از اين نظر ماهيت داراي حيثيت تقييديه است و وجودش به واسطه ي عروض عامل خارجي، محقق مي شود. اين در صورتي است كه وجود عين موجوديت است و سلب موجوديت از آن سلب شئ از ذات خود است، از اينرو وجود، واجب الوجود بالذات است . بنابراين، با درك مفهوم اصالت و مفهوم وجود، بالضروره نسبت ميان آن دو را تصديق مي كنيم. از اينرو مي توان نظريه ي اصالت وجود را بالبداهه تصديق كرد. البته اين تعبير تنها در مورد تقرير اوليه ي اصالت وجود صادق است و در صورتي كه ماهيت را، امري عدمي و حد وجود بدانيم، اين امر بديهي نخواهد بود و حتي در صورتي كه درست باشد، بدون استدلال قابل پذيرش نيست.