جستجو در تالارهای گفتگو

استان لرستان از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد پرش به: ناوبری, جستجو استان لرستانموقعیتاطلاعاتمرکز استان: • مختصات:خرم آباد مختصات: .N° .E°مساحت :۲۸٫۲۹۴ ک‌م۲جمعیت(۱۳۸۵): • پراکندگی :۱٫۷۱۶٫۵۲۷ /ک‌م۲شمار شهرستان‌ها:۱۰ شهرستانمنطقه زمانی:IRST (UTC+۳:۳۰) -تابستان (دی‌اس‌تی):IRST (UTC+۴:۳۰)زبان(های) اصلی:لری ، لکی استان لرستان، یکی از استان‌های غربی ایران است. این استان ۲۸٫۲۹۴ کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیت آن در سرشماری سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۱٫۷۱۶٫۵۲۷ نفر گزارش شده‌است.[۱] این استان سیزدهمین استان ایران از نظر جمعیت می باشد و یکی از استان های پرجمعیت ایران به شمار می رود.خرم‌آباد مرکز استان و بروجرد دیگر شهر بزرگ آن است. این دو شهر از بزرگترین شهرهای ایران نیز به حساب می آیند: طبق آمار سال ۱۳۸۵ ،خرم آباد بیستمین شهر بزرگ ایران و بروجرد سی اَمین شهر بزرگ کشور است. لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سراسر آن را کوههای زاگرس پوشانده‌است. بر اساس یافته‌های باستان شناسی این منطقه یکی ازنخستین سکونتگاه‌های قدیمی بشر است و مفرغ لرستان از شهرت باستان شناسی زیادی برخوردار است. فهرست مندرجات [نهفتن] ۱ ريشه نام ۲ تاریخ لرستان ۲.۱ شهرها و شهرستان‌های لرستان ۲.۲ جغرافیا ۳ بلندی‌ها ۳.۱ آبشارها ۳.۲ رودخانه‌ها ۳.۳ چشمه‌ها و سراب‌ها ۳.۴ دریاچه‌ها و آبگیرها ۳.۵ آثار باستانی و تاریخی ۴ پل ها و دژها ۵ مسجدها ۵.۱ گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی ۶ پدیده‌های آب و هوایی ۶.۱ مردم‌شناسی ۷ زبان و گویش در لرستان ۸ موقعیت اقتصادی ۸.۱ مشاهیر ۸.۲ دانشگاه‌ها ۹ جستارهای وابسته ۱۰ منابع [*]۱۱ پیوند به بیرون [ویرایش] ريشه نام نام لر در متون تاريخى پس از حمله اعراب به ایران، اولين بار در قرن 4 هجرى قمرى به شكل واژه‌های "اللّریه"، "لاریه"، بلاد اللور" و "لوریه" در متون بازمانده از آن دوران بروز ميكند. در لغت نامه دهخدا آمده است: "لر طایفه ای از ایرانیان چادرنشین. لر و یا لور نام عشیرتی است بزرگ از عشایر کرد. گروهی از اکراد در کوههای میان اصفهان و خوزستان و این نواحی بدیشان شناخته آید و بلاد لر خوانند و هم لرستان و لور گویند. (رجوع به این دو کلمه شود). حمداﷲ مستوفی گوید در زبدة التواریخ آمده که وقوع اسم لر بدان قوم بوجهی گویند از آنکه در ولایت مارود دیهی است آن را کرد میخوانند و درآن حدود دربندی آن را به زبان لری کوک اکر خوانند ودر آن دربند موضعی است که لر خوانند چون اصل ایشان از آن موضع خواسته ایشان را لر خوانند. وجه دوم آن است که به زبان لری کوه پردرخت را لِر گویند و بسبب ثقالت راء کسره ٔ لام با ضمه کردند و لر گفتند و وجه سوم اینکه این طایفه از نسل شخصی اند که او لر نام داشته و قول اول درست تر می نماید ... رجوع به لر بزرگ و لر کوچک شود." (لغت نامه دهخدا) [ویرایش] تاریخ لرستان نوشتار اصلی: تاریخ لرستان‎ پیش از رسیدن قوم ماد ساکنان لرستان اقوامی مانند کاسی‌ها، الیپی‌ها، لولوبیان و عیلامیها، بودند. لرستان به عنوان بخشى از سرزمين ايران شاهد مهاجرت قبايل آریایی بوده است. قوم ماد به غرب ايران كنونى از جمله مناطق لرستان كنونى کوچیدند. مادها پس از ورود به زاگرس اقوام ساکن آنجا یعنی کاسی‌ها، الیپی‌ها، لولوبیان و عیلامیها و دیگر اقوام آسیانی را در خود حل کردند و زبان ایرانی خود را در منطقه رواج کامل دادند. [۲] [۳] [۴] منطقه لرستان پس از حمله اعراب به ایران، با نام‌های گوناگونی چون جبال، لر کوچک، پیشکوه و لرستان فیلی نیز شناخته می‌شده‌است. [ویرایش] شهرها و شهرستان‌های لرستان نوشتار اصلی: فهرست آبادی‌های استان لرستان برابر با جدیدترین تغییرات در تقسیمات کشوری، استان لرستان ۱۰ شهرستان، ۲۷ بخش و ۸۴ دهستان دارد.استان لرستان هم اکنون دارای ۲۳ نقطه شهری و نزدیک به ۳۰۰۰(سه هزار) روستا می باشد. شهرستانهای این استان عبارت‌اند از: ازنا، الیگودرز، بروجرد، پل‌دختر، خرم‌آباد، دورود، دوره، دلفان، سلسله و کوهدشت. لرستان در ابتدای تقسیمات کشوری دوره پهلوي بخشی از فرمانداری کل خوزستان و لرستان بود که خیلی زود از خوزستان جدا و با عنوان فرمانداری کل لرستان مستقل شد. در ابتدای تشکیل، دارای دو شهرستان خرم آباد در غرب و بروجرد در شرق بود. در فاصله کوتاهی، الیگودرز از شهرستان بروجرد جدا و سومین شهرستان استان شد. روند تشکیل شهرستان‌های جدید تا اواخر دهه ۱۳۶۰ متوقف شده بود اما در پایان جنگ ایران و عراق، دورود نیز از بروجرد جدا و چهارمین شهرستان استان لرستان شد. در سالهای بعد، کوهدشت، نورآباد، الشتر و پلدختر از شهرستان خرم آباد و نیز ازنا از شهرستان الیگودرز جدا و تبدیل به شهرستان های مستقل شدند.جدیدترین شهرستان این استان ، شهرستان دوره است که در اواخر سال۱۳۸۶ از شهرستان خرم آباد جدا و مستقل شد.این شهرستان جدید شامل دو بخش سابق شهرستان خرم آباد (دوره چگنی و ویسیان) و نیز یک بخش جدید به نام چم پلک می شود. مرکز این شهرستان ، شهر سراب دوره است. استان لرستان هم اکنون دارای ۲۳ نقطه شهری است. بزرگترین شهرهای لرستان به ترتیب جمعیت عبارتند از: خرم‌آباد ، بروجرد ، دورود ، کوهدشت و الیگودرز. [ویرایش] جغرافیا استان لرستان از شمال با استان های همدان و مرکزی ، ازشرق با استان اصفهان ، ازجنوب با استان خوزستان و از غرب با استان های کرمانشاه و ایلام همسایه است. همچنین این استان از طریق باریکه ای در سمت جنوب شرقی دارای مرز بسیار کمی با استان چهارمحال و بختیاری نیز می باشد. [ویرایش] بلندی‌ها لرستان سرزمینی کوهستانی است و به غیر از دشتهای سیلاخور، کوهدشت، الشتر، خاوه(دلفان)وکره گاه خرم آباد و چندین دشت کوچک دیگر، بیشتر مناطق استان را کوههای فشرده و دره‌های تنگ از سلسله کوههای زاگرس فرا گرفته‌اند. بلندترین قله‌های لرستان به صورت نواری در گوشه شمال غربی تا شرق استان قرار کشیده شده‌اند و به ترتیب موقعیت شامل کوههای چهل نابالغان، گرین، میش پرور، کوه رباط، اشترانکوه، سر سبز، قالی کوه و تمندر می‌شوند. برخی بلندی‌های مهم لرستان عبارت‌اند از: کوه‌های استان لرستاننامبلندیمکان حدودیاشترانکوه۴۱۵۰ مترشرق دورود، جنوب ازنا و شمال بخش زز و ماهرو الیگودرزقالی کوه۴۰۲۸ مترجنوب الیگودرزکوه تمندر۳۹۰۰ مترشرق بخش مرکزی الیگودرزچهل نابالغان۳۶۰۰ مترشرق نوراباد و جنوب نهاوندکوه رباط۳۶۰۰ مترغرب بخش زز و ماهرو الیگودرزکوه گرین۳۶۲۳ مترغرب بروجرد وشمال الشترکوه سرسبز۳۵۹۶ مترشمال بخش ززو ماهروالیگودرزکوه میش پرور۳۵۰۰ مترجنوب غربی بروجردکوه هنجیس۳۲۰۰ مترشمال کوهدشت و جنوب نورابادکوه ویلو۳۰۳۰ مترغرب الیگودرزکوه نیر۳۱۹۱ مترمرکز بخش ززو ماهرو الیگودرزکوه رال۲۹۹۵ مترشمال بخش ززو ماهرو الیگودرزکوه شاه نشین۲۹۰۰ مترجنوب بروجردسفید کوه۳۰۶۰ مترغرب خرم آبادسفید کوه ازنا۲۷۱۹ مترمرکز ازناکوه علی بلاغی۲۶۵۰ مترشمال الیگودرزهشتاد پهلو۲۹۹۷ مترجنوب خرم آبادکوه قلعه عبدالرضا۲۵۱۸ مترشرق بخش مرکزی الیگودرزتاف۲۳۴۶ مترجنوب شرقی خرم آبادمنگنی۲۴۰۰ مترجنوب دلفان وشمال کوهدشتمخمل‌کوه۱۹۶۶ مترشرق خرم آبادکبیرکوه۱۷۶۰ مترجنوب پلدخترکوه یافته۲۸۵۰ مترجنوب غرب خرم آباد[ویرایش] آبشارها شهرستان الیگودرز آبشار آب سفید آبشار چکان دهقادی آبشار تیندر آبشار لوچ آبشار وارک(بخش زلقی) آبشارهای دورک آبشار چونگ شنه آبشار تاف روستای پیر امام آبشار مبارک آباد [*]شهرستان پلدختر آبشارافرینهAfrineh [*]شهرستان خرم آباد آبشار نوژيان آبشار گریت آبشار وارک آبشار مخمل كوه [*]شهرستان دلفان غسلگه آبشار سویله [*]شهرستان دورود آبشار بيشه آبشار دره اسپر [ویرایش] رودخانه‌ها سیمره (سرچشمه: سراب گاماسیاب در کوه گرین، پایان: کرخه، هورالعظیم عراق). رود سيمره در خوزستان كرخه ناميده مي شود. کشکان (سرچشمه: رود خانه‌های کاکارضا(کوه قارون در بخش زاغه خرم آباد)و گلال(سراب رباط خرم آباد)، پایان: سیمره) سزار (سرچشمه:اشترانکوه و کوه گرین، پایان: دز) کهمان (سرچشمه: کوه گرین، پایان: کشکان) زال (سرچشمه: کوههای جنوب غربی پلدختر، پایان: سیمره) رودبار لرستان(آب زالکی) (سرچشمه:قالی کوه، پایان: دز) رود بختیاری (سرچشمه:اشترانکوه، پایان: دز) رود تیره (سرچشمه:؟، پایان:دز) رود ماربره(سرچشمه:اشترانکوه، پایان:دز) [ویرایش] چشمه‌ها و سراب‌ها شهرستان ازنا چشمه قل قل [*]شهرستان الیگودرز سراب غار تمندر سراب گردکانک سراب ماهی چال سراب خرسیان سراب گایکان سراب سردره سراب رودآب سراب دورک شهرستان بروجرد سراب جانیزه سراب زِرشکه سراب سفید سراب زارِم سراب کرتول چشمه وِنایی چشمه دره خونی چشمه هفت تپه چشمه اِسِل شهرستان خرم آباد سراب کیو چشمه‌های آب ارم(سراب گلستان) گرداب دارایی آب اراز سراب شَوا سراب یاس سراب چنگائي (سراب نيلوفر) سراب تلخ گرداب سنگی (گرداب بردينه) شهرستان دلفان سراب غسلگه سراب پیردوسی سراب دولیسکان سراب وناو سراب سنگر سراب قمش سراب تاج امیر [*]شهرستان دورود چشمه راکن شهرستان سلسله سراب کهمان سراب هنام سراب زز چشمه کیان [*]شهرستان کوهدشت آب‌گرم گرخوشاب [ویرایش] دریاچه‌ها و آبگیرها شهرستان بروجرد تالاب بیشه دالان دریاچه تپه چغا دریاچه بوستان فدک شهرستان پلدختر مجموعه تالابهای پلدختر تالاب گري بلمك [*]شهرستان خرم آباد دریاچه سراب کیو درياچه گهر كوه كلا [*]شهرستان دورود دریاچه گهر شهرستان الیگودرز دریاچه گهر تالاب گهر کوچک دریاچه شط تمی [ویرایش] آثار باستانی و تاریخی مفرغهای لرستان در موزه لور فرانسه لرستان جایگاه آثار باستانی و تاریخی فراوانی است که می‌توان آن‌ها را به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم کرد. یافته‌های پیش از تاریخ لرستان، بیشتر شامل نقاشی‌ها، کنده‌کاری‌های غارها، سفالینه هاو اشیای مفرغی هستند. به دلیل کوهستانی بودن منطقه، نخستین ساکنان در مناطق مرکزی و غربی لرستان سکونت یافتند. در این استان، بیش از ۲۵۰ غار و پناهگاه صخره‌ای وجود دارد که نیمی از آنان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند. از جلمه غارهای مهم می‌توان به غارهای منقوش پیش از تاریخ موميان يك،هوميان دو و مير ملاس كوهدشت و دوشه بخش چگني خرم آباد ،غار هاي مسكوني پيش از تاريخ دره خرم آباد پاسنگر ، قمري ، كنجي ، گرارجنه و یافتهYaafta )و غارباستاني و شگفت انگيز کلماکره پلدختر Kalmaakara اشاره کرد [۵] [ویرایش] پل ها و دژها از دوره‌های هخامنشیان و ساسانیان، پلها و دژهای ویران زیادی به جای مانده‌است. پل دختر،پل کشکان،پل شاپوري،پل كلهر،پل معمولان و نیز قلعه فلک الافلاک از این دسته‌اند. گورستان‌هاو تپه‌های تاریخی فراوانی در بیشتر مناطق این استان وجود دارند که هنوز مورد کاوش باستان شناسی قرار نگرفته‌اند. [ویرایش] مسجدها مسجدها و امامزاده‌ها نیز از مهم‌ترین آثار به جای مانده از دوره‌های پس از اسلام در این منطقه هستند که مسجد جامع،مسجد جامع خرم آباد،امامزاده قاسم ازنا ، شاهزاده احمد پلدختر، شاهزاده محمد كوهدشت،بابابزرگ نورآباد دلفان،شاهزاده عبدالله،امامزاده زيدبن علي،امامزادگان ابوالوفا خرم آباد از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین این آثار به حساب می‌آیند. برخی آثار باستانی و تاریخی لرستان به ترتیب شهرستان عبارت‌اند از: شهرستان ازنا امامزاده قاسم (ازنا) شاهزاده ابراهیم (مومن آباد) [*]شهرستان الیگودرز غار باستانی پشتکوه قلعه مندیش غار تمندر غار بزنوید قبور شاهرود غار شاهرود قلعه باجول قلعه دختر گورستان تاریخی بزنوید [*]شهرستان بروجرد امامزاده جعفر امامزاده قاسم پل قلعه حاتم زواریجان مسجد جامع مسجد سلطانی شهرستان پلدختر پل دختر(پل کر و دختر) پل کلهر غار کلماکره [*]شهرستان خرم آباد پل شاپوری (طاق پیل شكسته) پل کشکان(بلند ترین و بزرگترین پل باستانی ایران)واقع در مسير خرم آباد به كوهدشت) سنگ نوشته خرم آباد|سنگ نبشته]] خيابان شريعتي قلعه فلک الافلاک گرداب سنگی(گرداب بردينه) مناره آجری غارهاي مسكوني پنج گانه پيش از تاريخ ، پاسنگر،قمري ،كنجي ،گرارجنه ويافته غار منقوش دوشه در بخش چگني شهرستان خرم آباد غار كوگان (ساخت انسان در سه طبقه)روستاي طائي مقبره شاهورديخان(آخرين اتابك لر كوچك )در روستاي گوشه شهنشاه خرم آباد كاروانسراهاي مسير خرم آباد به دزفول به عنوان قسمتي از راه شاهي (از شوش به هگمتانه )شامل كاروانسراهاي شهنشاه،چمشك،قلعه نصير ،بيدروبه. شهرستان دلفان راه باستانی گاوشمار بقعه حسن گایار مفبره بابا بزرگ شاویسقلی [*]شهرستان دورود پل چالانچولان شهرستان سلسله قلعه مظفری پل كاكا رضا [*]شهرستان کوهدشت غارهاي منقوش هومیان1و2 وغارمنقوش مير ملاس قلعه زاغه قلعه کوهزاد [ویرایش] گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی شهرستان ازنا دشت جابلق [*]شهرستان الیگودرز قالی کوه دریاچه گهر آبشار آب سفید آبشار چکان دهقادی دشت لاله‌های واژگون روستای خلیل آباد اشترانکوه محوطه اطراف امامزاده محمد ابن حسن چشمه و سراب گایکان سراب ماهیچال محوطه کوهستان تمندر محوطه تاریخی طبیعی دورک محوطه تاریخی طبیعی شاهرود [*]شهرستان بروجرد بوستان فدک تپه چغا تاک درخت دشت سیلاخور کوچه باغی گلدشت ونایی شهرستان پلدختر رود کشکان تالاب‌های پلدختر [*]شهرستان خرم آباد پارك جنگلي مخملكوه پارك جنگلي شور آباد آبشارهاي نوژیان،گريت،بيشه،وارك،مخملكوه پارك تفريحي کیو سنگ سوراخ دره پيري جد مخملكوه پارك صخره اي شهرستان دلفان دامنه‌های کوه گرین کوه مهراب، چشمه گرمابه کوه چهل نابالغان دره بایور آبشار غسلگه [*]شهرستان دورود اشترانکوه دریاچه گهر دره نی گاه دشت سیلاخور آبشار بیشه شهرستان سلسله سراب هاي امير و كهمان در دامنه گري (گرين)سراب هنام [*]شهرستان کوهدشت کاخ ساسانی قلعه منیژه(معبد سرخ دم لکی و سرخ دم لری) پنجه علی غار میر ملاس مقبره شاهزاده محمد [ویرایش] پدیده‌های آب و هوایی لرستان به دلیل مجاورت با خوزستان هرساله دچار مشکل گرد و غبار شدید می‌شود و آلودگی هوای آن گاه به ۱۰ برابر حد استاندارد می‌رسد. علت وجود گرد و غبار در آسمان استان لرستان، بیابان‌زدایی مناطق شرق مدیترانه، صحرای عربستان و ۲۰ درصد آن نیز ناشی از مناطق خشک خوزستان است.[۶] [ویرایش] مردم‌شناسی نوشتار اصلی: فهرست طایفه‌های لرستان جمعیت استان را طایفه‌ها و تیره‌هایی از قوم ایرانی لر تشکیل می‌دهند.گویش ایشان لری است. محدوده سرزمین‌های لرنشین محدود به استان لرستان نیست و دراستان‌های چهارمحال و بختیاری، فارس ، اصفهان ، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، همدان وایلام نیز طایفه‌های گوناگون لر پراکنده‌اند. [ویرایش] زبان و گویش در لرستان گویش های مردم لرستان عبارتند از : لری خرم آبادی لکی کوهدشت ،سلسله و دلفان لری مناطق شمال شرق استان، بروجرد و دورود لری بختیاری مناطق شرق استان ، الیگودرز و ازنا [ویرایش] موقعیت اقتصادی استان لرستان به سبب داشتن کوهستان‌های پهناور و مراتع بسیار، از دیرباز زیستگاه مردمانی بوده که دامپروری پیشه اصلی آنان بوده‌است. به همین سبب ساختار طایفه‌ای در این استان از اهمیت زیادی برخوردار بوده‌است. ایلات و طوایف لرستان گستردگی زیادی دارند اما در مجموع به دو گروه کوچ رو و ساکن تقسیم می‌شوند. طایفه‌هایی از لر بختیاری در خاور لرستان در مناطق الیگودرز و ازنا ساکن هستند و یا هر ساله به این منطقه کوچ می‌کنند. مراتع فراوان و بارندگی مناسب، امکان پرورش دام و کشاورزی دیم را در این منطقه فراهم نموده‌است. از همین روی، پیشه سنتی مردم لرستان دامپروری و کشاورزی بوده‌است. ساکنان مناطق شهری، پیشه‌ور، بازرگان و یا صنعت‌گر بوده‌اند. امروزه درصد قابل توجهی از ساکنان شهرها را کارمندان ادارات دولتی، آموزشی و نظامی تشکیل می‌دهند. دامپروری از جمله فعالیتهای مهم مردم این استان به شمار می‌رود. از لحاظ صنعتی در حال توسعه می‌باشد كه می‌توان به صنایع ساختمانی،سیمان، فلزی، سرامیك، غذائی، پوشاك، صنایع دستی و شیمیائی اشاره كرد. معادن این استان شامل سنگ تراورتن، مرمریت، فلدسپات، تالك، سنگ آهك، سرب و روی می‌باشد. [ویرایش] مشاهیر آیت الله حسین بروجردی، آیت الله احمد کروبی، آیت الله روح الله کمالوند و آیت الله سیدحسن طاهری خرم آبادی وشیخ مهدی کروبی از روحانیون بنام لرستان در دهه‌های اخیر به شمار می‌آیند. باباطاهر بزرگ ترین شاعر لر است. میرنوروز، ملاپریشان، ملا منوچهر چهره‌های شعر سنتی لرستان هستند.از شاعران معاصرلرستانی مهرداد اوستا، نصرت الله مسعودی، علی رضا کرمی، ساسان والی زاده و نسرین جافری دارای آثار تاثیر گذاری در مطبوعات و کتاب های شعر می‌باشند . شهید محمد بروجردی ,مهدی زین الدین از سرداران مشهور جنگ هشت‌ ساله ایران وعراق و از مردم لرستان هستند. از نویسندگان، هنرمندان لرستان هم می‌توان به عبدالحسین زرین کوب ، سید جعفر شهیدی، اسفندیار غضنفری ،، سید فرید قاسمی ،امان اللهی بهاروند ،علی دریکوند نویسنده داستان‌هایی به زبان انگلیسی چون گانگادین و نورافکن و...، علی اکبر شکارچی موسیقی دان ،محمد مرادی معروف به شاه میرزا ملقب به مروارید اقیانوس ،نوازنده سرنا وهنرمندان سینما وتاتراین سال‌ها مسعود رایگان و فاطمه گودرزی اشاره کرد. کریم خان زند و لطفعلی خان زند از شاهان دوره زندیه و از طوایف لر بوده‌اند. [ویرایش] دانشگاه‌ها نوشتار اصلی: فهرست مراکز آموزش عالی استان لرستان دانشگاه علوم پزشکی لرستان وابسته به وزارت بهداشت و نیز دانشگاه لرستان وابسته به وزرات علوم تحقیقات و فناوری، دو دانشگاه فعال دولتی در استان لرستان هستند که هر دو در شهر خرم آباد قرار گرفته‌اند. از سال ۱۳۸۶ مقدمات تأسیس دانشگاه آیت الله بروجردی در شهر بروجرد نیز فراهم شده‌است. دانشگاه آزاد اسلامی نیز واحدهایی در شهرهای گوناگون استان دارد که واحد خرم آباد و نیز واحد بروجرد بزرگ‌ترین آنها به حساب می‌آیند.شهرستان‌های دورود و الیگودرز نیز دارای دانشگاه آزاد هستند.