جستجو در تالارهای گفتگو

كارگاه‌پرورش كرم خاكي - ورمی کمپوست با همكاري: جهاددانشگاهي اداره كل شيلات استانتهران اداره تغذيه و غذاي زنده شيلات ايران اداره آموزش و ترويج شيلاتايران تهيه كنندگان و مدرسين: سيف‌اله فرمحمدي و مسعود بوجار 1ـروش‌هاي جمع‌آوري از طبيعت جهت نمونه‌برداري و جمع‌آوري كرم‌هاي خاكي روش‌هايمتعددي وجود دارد اما نكته مهم زمان و مكان نمونه‌برداري مي‌باشد زيرا كرم‌هاي خاكيهميشه و همه جا پراكندگي يكسان ندارند. بهترين زمان جهت نمونه‌برداري هنگامي است كهبر اثر بارندگي زياد، كرم‌ها جهت تنفس به سطح خاك مي‌آيند مانند فصل‌هاي معتدل ومرطوب سال. همچنين مكان‌هاي نمونه‌برداري بسته به اينكه هدف از نمونه‌برداري چهباشد تفاوت دارد. بطور كلي مي‌توان گفت، براي پيدا كردن كرم‌هاي خاكي كه رنگ بدنآنها قرمز و از لحاظ جثه كوچك هستند، جنگل‌ها و مرغزارها جاي مناسبي است و برايكرم‌هاي خاكي كرم و خاكستري رنگ، خاك‌هايي كه مواد معدني آنها زياد است مكان مناسبياست و .... نكته مهم ديگري كه قبل از انجام نمونه‌برداري بايستي مورد توجه قرارگيرد. هدف از انجام نمونه‌برداري مي‌باشد، زيرا پس از به دست آوردن كرم‌هاي خاكيجهت مراحل بعدي آزمايشات، كارهاي مختلفي بر روي آن صورت مي‌گيرد، معمولاً 4 دليلعمده براي نمونه‌برداري وجود دارد كه عبارتند از: الف ـ تشخيص و شناسايي كرم‌هايخاكي يك منطقه ب ـ تعيين جمعيت كرم‌هاي خاكي و بررسي ميزان پراكندگي آنها درواحد سطح ج ـ بدست آوردن تعداد زيادي كرم خاكي جهت كشت و پرورش د ـ جمع‌آوريكرم‌هاي خاكي تكثير شده در بسترهاي مصنوعي جهت عرضه (توليد انبوه يا نيمهصنعتي از جمله روش‌هاي جمع‌آوري كرم‌هاي خاكي مي‌توان به روش دستي، مكانيكي،الكتريكي و شيميايي اشاره نمود كه در ادامه هر يك از اين روش‌ها را شرح خواهيمداد. 1ـ1ـ روش دستي در اين روش فقط احتياج به يك بيل مي‌باشد كه توسط آنخاك‌هاي منطقه مورد نظر را زيرورو كرده و كرم‌هاي خاكي در ميان خاكها را با دست جدامي‌نمائيم. از اين روش براي اهداف الف و ج كه در بالا يادشده استفادهمي‌شود. 2ـ1ـ روش الكتريكي بدين ترتيب مي‌باشد كه دو الكترود بطول 75سانتي‌متر و عرض 8 تا 10 ميلي‌متر را در خاك محل مورد نظر فرو مي‌كنيم و آنرا بهجريان برق وصل مي‌نمائيم هدايت الكتريكي خاك به رطوبت آن بستگي دارد. اما معمولاًنفوذ جريان برق به اعماق خاك سبب بالا آمدن كرمها از نقب‌هاي زير زميني خودشانمي‌شود. گر چه اگر سطح خاك خشك باشد كرمها بر عكس به سطح زيرين و يا پائين حركتخواهند كرد با اين روش كرم‌هايي كه در حدود 20 سانتي‌متري تا يك متري الكترود هستندتحريك مي‌شوند اين روش براي نمونه‌برداري از كرم‌هاي خاكي كه در مناطق عميق خاكزيست مي‌كنند استفاده مي‌شود. 3ـ1ـ روش شيميايي از مواد شيميايي مختلف كهبه صورت محلول در آمده‌اند جهت بالا آمدن كرم‌هاي خاكي از خاك استفاده مي‌شود. بهعنوان مثال محلول كلريد جيوه، فرمالين، آب‌نمك، پرمنگنات پتاسيم و ... اگر 15ميلي‌ليتر محلول كلريد جيوه را در ليتر آب حل نمائيم و آنرا بسطح خاك بريزيم كرم‌هاسريعاً به سطح خاك خواهند آمد و يا اگر 5/1 گرم پرمنگنات پتاسيم را در 8/6 ليتر آبحل نمائيم مي‌توانيم براي يك مترمربع آنر مصرف نمائيم. 25 ميلي‌ليتر فرمالين 40درصد را در 56/4 ليتر آب حل نموده و سپس مي‌توان در 36/0 مترمربع به كار گرفت كهرايج‌ترين و سهل‌الوصول‌ترين روش مي‌باشد ولي اگر كرمها را جهت پرورش و نگهداريبخواهيم بايستي بلافاصله آنها را بوسيله آب شستشو دهيم و اثر فرمالين را از بدنشانپاك نمائيم. اما مناسب‌ترين و بي‌ضررترين روش جهت بالا آمدن كرم‌هاي خاكي استفادهاز آب نمك غليظ (در حد اشباع) مي‌باشد. در اين روش كرم‌هاي خاكي بدست آمده آسيبينديده و مي‌توان در كليه اهداف نمونه‌برداري از آنها استفاده نمود. آزمايش: جمع‌آوري به وسيله مواد شيميايي 1ـ يك ظرف 4 ليتري را از آب پركنيد، سپس به آنآنقدر نمك اضافه كنيد تا حالت اشباع به خود بگيرد، آب نمك تهيه شده را بر روي زمينيبه مساحت يك مترمربع m2 1×1 بريزيد. سپس صبر كنيد تا كرم‌هاي خاكي شروع به بيرونآمدن نمايند. كرمها را جمع‌آوري و تعداد آنها را در يك برگه جدا يادداشتنمائيد. 2ـ يك ظرف 4 ليتري از آب پركنيد سپس يك قاشق غذاخوري به آن پرمنگات سديمبيفزايد و آنرا خوب هم بزنيد. محلول مگنات سديم را بر روي زميني به مساحت يك مترمربع m2 1×1 بريزيد، سپس صبر كنيد تا كرم‌هاي خاكي شروع به بيرون آمدن كنند، كرم‌هارا جمع‌آوري و تعداد آنها را يادداشت نمائيد. تعداد كرم‌هاي جمع‌آوري شده را بايكديگر مقايسه كنيد. كدام روش كرمها را بهتر جدا مي‌كند؟ 2ـ1ـ روش‌هايمكانيكي در اين روش با استفاده از فاكتورهاي فيزيكي مانند نور و گرما كرم‌هايخاكي را از خاك محيط كشت جدا مي‌سازنند. بدين ترتيب كه در كارخانه‌هاي كشت و تكثيرجهت جمع‌آوري كرم‌هاي خاكي، بستر آنها را در محل‌هاي خاصي ريخته كه چند رشته المنتدر بالاي آن به همراه يك دستگاه نوري قوي قرار داشته و از قسمت زيرين آن آب سرد درجريان مي‌باشد، بدين ترتيب كرم‌هاي خاكي كه از نور و گرما گريزان هستند به قسمتپائين رفته و عملاً خاك رويي فاقد كرم خاكي مي‌شود به همين صورت هر چند دقيقهمقداري از خاك رو را بر برداشته تا زمانيكه فقط كرم‌هاي خاكي در ظرف باقي بمانند. سپس آنها را شسته و آماده مصرف مي‌نمايند. آزمايش: جمع‌آوري به وسيلهنور يك جعبه حاوي كرم‌هاي خاكي تهيه نمايد، جعبه را در معرض نور شديد قرار دهيد (مي‌توانيد از چراغ مطالعه و يا نور خورشيد استفاده كنيد)، حال به اندازه 5سانتي‌متر از خاك روي جعبه را برداريد، اينكار را آنقدر تكرار كنيد تا هنگاميكه فقطكرم‌هاي خاكي در جعبه باقي بمانند. 2ـ شناسايي كرم‌هاي خاكي كارشناساييكرم‌هاي خاكي از همان زمان جمع‌آوري شروع مي‌شود لذا، تاريخ و محل جمع‌آوري بايدثبت گردد. كرم‌هاي خاكي در هنگام نامساعد شدن شرايط زيستي تحرك زيادي پيدا مي‌كنندو اين امر در هنگام كار كردن با آنها مشكلاتي را به وجود مي‌آورد لذا براي بهتر كارنمودن با نمونه‌هاي تهيه شده بايستي ابتدا نمونه‌ها را فيكس و يا در حالت آزاد ثابتگردند. بدين معني كه بدن كرم‌ها تغيير حالت نداده و انعطاف‌پذيري لازم را داشتهباشند. يكي از نكات مهم در رده‌بندي كرم‌هاي خاكي بررسي مرفولوژي آنها مي‌باشدبدين لحاظ در ادامه اين قسمت اندام‌هاي بيروني و ظاهري كرم خاكي كه در رده‌بنديآنها نقش بسزايي دارند نيز طي آزمايشي مورد بررسي قرار مي‌گيرند. 1ـ2ـآزمايش فيكس كردن و آماده‌سازي براي شناسايي كرم‌هاي خاكي ابتدا نام محلنمونه‌برداري را در جدول ذكر مي‌كنيم، تعداد 5 عدد كرم خاكي از محيط زندگي (خاكبستر) جدا كرده و آنرا تميز نموده بطوريكه ذراتي از محيط به همراه نداشته باشند. بعداً آنرا وزن نموده و درجدول فوق‌الذكر ثبت مي‌نمائيم. سه پتريديش تهيه كرده و درآنها محلول‌هاي متفاوتي جهت ادامه آزمايش تهيه مي‌نمائيم. در يك پتريديش محلولي ازفرم آلدئيد و الكل به نسبت 1 فرم آلدئيد و 2 الكل تهيه مي‌كنيم و در پتريديش دوممحلول فرم آلدئيد رقيق 10-5% مي‌ريزيم. كرم خاكي را در محلول اول وارد كرده، در اينمرحله نمونه مي‌ميرد و از خود يك ماده شيميايي ترشح مي‌كند كه مي‌تواند 3 رنگ زرد،سفيد و بي‌رنگ داشته باشد. رنگ مشاهده شده را در جدول ثبت مي‌كنيم، نمونه را واردمحلول دوم نموده و بعد از 1 دقيق تا 30 ثانيه آنرا بيرون آورده و رو به سطح شكمي برروي تخته چوبي قرار مي‌دهيم و بدن آنرا راست و مستقيم مي‌كنيم، براي اينكار يكانتهاي آنرا با پنس گرفته و بوسيله قلم مويي كه در محلول پتريديش سوم (محلول آب وفرم آلدئيد به نسبت10 به 1) خيس شده رو به انتهاي آزاد نمونه مي‌ماليم، اين عمل دوفايده دارد، يكي اينكـه مانع از جذب ناگهاني آب به بدن نمونه مي‌شود و ديگراينكه بهمستقيم حالت گرفتن‌كرم كمك مي‌كند. بعد از اينكه نمونه حالت گرفت طول آنرا با خطكش اندازه‌ گرفته و در جدول يادداشت مي‌نمائيم، سپس آنرا وارد لوله آزمايش كرده وبر روي آن فرمالين 5% مي‌ريزيم و دهانه آنرا توسط چوب پنبه بسته و بروي آن يك برچسبزده و شماره نمونه را مطابق با جدول يادداشت مي‌كنيم، لوله آزمايش حاوي نمونه رابمدت دو روز به همان حالت نگه مي‌داريم تا نمونه كاملاً ثابت شود.