جستجو در تالارهای گفتگو
در حال نمایش نتایج برای برچسب های 'عقب ماندگی'.
1 نتیجه پیدا شد
-
مقاله آسیب شناسی فرهنگی مردم ایران...استاد مصطفی ملکیان
sadafv پاسخی ارسال کرد برای یک موضوع در علوم اجتماعی
بسم الحق این مقاله برام ایمیل شد،به نظرم جالب اومد واسه همین متنش رو گذاشتم اینجا. این مسائل رو فکر کنم تقریبا همگی شنیده باشیم اما مرورش خالی از لطف نیست... منبع مقدمه: در صد سال اخير كساني كه درباره مشكلات جامعه سخن گفته‌اند و مطالعه كرده‌اند معمولا مجموعه علل و عواملي كه باعث اين همه مشكلات علمي و مسائل نظري براي جامعه شده است و بيچارگي و بدبختي جامعه ما را بيشتر در سه محور كندوكاو كرده‌اند. اولين محور مداخله كشورهاي خارجي، استعمار و انواع و اقسام سلطه‌طلبي‌ها بوده است. دومين نكته رژيم‌هاي سياسي حاكم و مساله سوم تلقي مردم از دين بوده است. اين سه عامل تاكنون بيشتر مورد تاكيد بوده است و بسته به ديدگاه‌هاي مختلف بر يكي از اين عوامل بيشتر تاكيد شده است. اگرچه معمولا كسي هم نيست كه دو عامل را انكار كرده باشد. اما مساله‌اي كه مهمتر از اين سه عامل است وضع فرهنگي مردم است. به تعبير ديگر آسيب‌شناسي فرهنگي مردم ايران و اينكه به لحاظ فرهنگي چه امور نامطلوبي در ذهن و ضميرشان راسخ شده است. بنابراين سخنان من به معناي انكار سه عامل ديگر نيست. ولي تاكيد بر اين است كه مهمتر ازآن نگرش‌هاي فرهنگي ماست.. در باب نگرش‌هاي فرهنگي هم من يك تفسير دوگانه دارم. من معتقدم وقتي گفته مي‌شود كه از ماست كه بر ماست و اينكه گفته مي‌شود ما بايد از درون تغيير كنيم دو نوع تغييركردن مراد است كه من به يك نوع آن مي‌پردازم. گاه وقتي گفته مي‌شود كه ما بايد عوض شويم يعني تا ما رفتار اخلاقي سالمي نداشته باشيم وضعمان بهبود پيدا نمي‌كند و اين نكته گفته مي‌شود كه سود سرانجام و بالمعاد همه در اخلاقي زيستن است. اين اخلاقي زيستن يكي از دو بخش مطلب محل اشاره من است. اما وضع فرهنگي به بحث اخلاقي ما بستگي ندارد و به يك سري نگرش‌هاي ذهني هم بستگي دارد و من مي‌خواهم به اين نگرش‌هاي ذهني بپردازم. نگرش‌هاي ذهني اموري هستند كه آگاهانه يا ناآگاهانه در ما راسخ شده‌اند و ما در همه كنش‌ها و واكنش‌ها تحت‌تاثير اين نگرش‌ها هستيم كه لزوما جنبه اخلاقي هم ندارد و براي تغيير آنها نبايد رفتار اخلاقي ما تغيير كند. برعكس اين نگرش‌ها هستند كه اخلاق ما را به سمت ناسالمي مي‌كشند. مي‌شد اين نگرش‌ها را تحت عنوان جامعه‌شناسي قوم ايراني بحث كرد. اما موضوع بحث من درباره جامعه‌شناسي ايران معاصر نيست. به تعبير ديگر من به اين بحث نمي‌پردازم كه شاخه‌اي از روان‌شناسي، روان‌شناسي اقوام است و شاخه‌اي از جامعه‌شناسي و روان‌شناسي مربوط به اقوام است. بنابراين سخنان را نبايد در عداد كتاب روح ملت‌هاي زيگفريد يا نوشته مرحوم بازرگان كه گفتند زيگفريد به روح ملت ايران نپرداخته و من به روح ملت ايراني مي‌پردازم تا نوشته كامل‌تري مي‌شود قرار داد. آن بخش از مسائل فرهنگي كه به نگرش‌هاي ايرانيان مربوط مي‌شود من بيست عامل را احصا كرده‌ام. استدلال‌هاي من هم بر اين مطالب بيشتر درون‌نگرانه است. يعني مخاطب بايد به درون خودش مراجعه كند و ببيند كه در خودش چنين حالتي وجود دارد يا اگر وجود دارد مي‌توان گفت سخن روي صواب دارد. 1-پيش داوري اولين خصوصيتي كه در ما وجود دارد، پيشداوري‌هاي فراوان نسبت به بسياري از امور است. اگر هر كدام از ما به درون خودمان رجوع كنيم پيش داوريهاي فراوان مي‌بينيم. اين پيش‌داوري‌ها در كنش و واكنش‌هاي اجتماعي ما تاثيرات منفي زيادي دارد. معمولا وقتي گفته مي‌شود پيش داوري، بيشتر پيش داوري منفي محل نظر است ولي‌آثار مخرب پيش داوري منحصر به پيش داوري منفي نيست. پيش داوريهاي مثبت هم آثار مخرب خود را دارد. از جمله خوش بيني‌هاي نابه‌جا كه نسبت به برخي افراد و قشرها و لايه‌هاي اجتماعي داريم. 2-جزميت و جمود نوعي جزميت (دگماتيسم) و جمود در ما ريشه كرده است. من اصلا تحقيقات روانشناختي و تحقيقات تاريخي در اين‌باره ندارم كه چرا ملت ايران تا اين حد اهل جزم و جمود است.. يعني واقعيت آن براي من محل انكار نيست اگرچه تبيين اش براي من امكان‌پذير نيست. آنچه كه در ما وجود دارد كه از آن به جزم و جمود تعبير مي‌شود اين است كه باور ما يك ضميمه‌اي دارد. يعني ممكن است كه ما معتقد باشيم كه فلان گزاره درست است اين سالم است اما اگر معتقد باشيم كه فلان گزاره محال است كه درست نباشد. اين محال است انسان را تبديل به انسان دگمي مي‌كند. و ما كمتر مي‌شود كه به چيزي معتقد باشيم و يك محال است منضم به اين اعتقادمان نباشد. به تعبير ديگر وقتي ما يك عقيده داريم كه فلان گزاره صحيح است يك عقيده دوم داريم كه گريزناپذير است كه فلان گزاره صحيح نباشد. 3-خرافه‌پرستي ويژگي ديگر ما خرافه‌پرستي است هم خرافه در بافت ديني و مذهبي و هم در بافت‌هاي غير ديني و مذهبي، خرافه در بافت مذهبي يعني چيزي كه در دين نبوده و در آن وارد شده است. اما مهمتر اين است كه به معناي سكولار آن هم خرافه‌پرست هستيم. خرافي به معناي باور آوردن به عقايدي كه هيچ شاهدي به سود آن وجود ندارد ولي ما همچنان آن عقايد را در كف داريم. اين سه مساله را مي‌توان سه فرزند استدلال ناگرايي ما دانست. هر كه اهل استدلال نباشد اهل اين سه است بنابراين راه‌حل درمان اين سه تقويت روحيه استدلال‌گرايي است. 4-بهادادن به داوريهاي ديگران نسبت به خود ما به ندرت در مني كه از خودمان تصور داريم زندگي مي‌كنيم و هميشه توجه‌مان به مني است كه ديگران از ما تصور دارند و هميشه ترازوي ما در بيرون ماست. اين بهادادن به داوريهاي ديگران علت‌العلل يك‌سري مشكلات فرهنگي جامعه ماست. 5-همرنگي با جماعت نكته پنجم ناشي از نكته چهارم است به اين معنا كه ما هيچ‌وقت در برابر جمهوري كه با آن سروكار داريم نتوانسته‌ايم سخن بگوييم كه در مقابله با آن است و هميشه همرنگ شدن با جماعت براي ما مهم است. 6-تلقين‌پذيري تلقين يعني رايي را بيان كردن و آراي مخالف را بيان نكردن و مخاطب را در معرض همين راي قرار دادن. هر وقت شما در برابر هر عقيده‌اي نظر مخالفان آن را هم خواستيد نشان مي‌دهد كه تلقين‌پذير نيستيد. تلقين‌پذيري يعني قبول تك‌آوايي. 7-القاپذيري القاپذيري به لحاظ روانشناختي با تلقين‌پذيري متفاوت است. در القا يك راي آنقدر تكرار مي‌شود تا تكرار جاي دليل را بگيرد. اگر من گفتم فلان گزاره صحيح است شما از من انتظار دليل داريد اما من به جاي اينكه دليل بياورم 200 بار فلان گزاره را تكرار مي‌كنم و كم‌كم ما فكر مي‌كنيم كه تكرار مدعا جاي دليل را مي‌گيرد. يعني به جاي اقامه دليل خود مدعا تكرار مي‌شود و اين هنري است كه در پرودياگاندا يا آوازه‌گري وجود دارد. اينكه رسانه‌ها وقتي در دست قدرت‌ها قرار مي‌گيرند آنها خوشحال مي‌شوند به دليل وجود همين روحيه القاپذيري در مردم است. والا اگر ملتي القاپذير نباشد هرچه كه رسانه‌ها بگويند چون دائما دليل مي‌خواهند كسي از به دست گرفتن راديو و تلويزيون اظهار خوشحالي نمي‌كند. 8-تقليد منظور من از تقليد نه آنست كه در فقه گفته مي‌شود. مراد تقليد به معناي روانشناختي آن است. يعني اينكه من آگاهانه يا ناآگاهانه تحت الگوي شخصي باشم. يعني من خودم را مانند تو مي‌كنم و به تو تشبه مي‌جويم و تقليد، يعني من تو را الگو گرفته‌ام. آنچه كه در عرفان گفته مي‌شود كه تشبه به خدا بجوييد اگر اين كار را با انسان‌ها انجام داديم تعبير به تقليد مي‌شود و اين تقليد هم در اديان و مذاهب و عرفان مورد توبيخ است. 9-تعبد تعبد يعني سخني را پذيرفتن صرفا به اين دليل كه فلان شخص آن را گفته است. يعني اينكه اگر صورت استدلالي من ذهن من را آزار ندهد كه فلان گزاره صحيح است چون فلان شخص گفته است فلان گزاره صحيح است من اهل تعبدم...... آيه‌اي در قرآن است كه معمولا كمتر نقل مي‌شود اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ (توبه/31)كه در باب روحانيت نصاري و يهود است كه فراوان مي‌گويد كه يهوديان و نصاري روحانيون خود را مي‌پرستيدند چه من دون‌ا... را به جاي خدا بگيرم يا علاوه بر خدا. صحابي از امام باقر(ع)مي‌پرسد كه آيا واقعا مي‌پرستيدند؟ حضرت در جواب مي‌گويد: هرگز اين‌گونه نيست روحانيون مسيحي به مردم نمي‌گفتند كه ما را بپرستيد و اگر هم مي‌گفتند كسي نمي‌پرستيد. اما اينكه قرآن به آنها اين نسبت را مي‌دهد به اين دليل است كه رفتاري كه با خدا بايد مي‌داشتند با روحانيون خود داشتند. مجموعه عوامل دسته دوم ناشي از يك عمل واحد است و آن اينكه ما زندگي اصيل نداريم. زندگي اصيل به تعبير روانشناسان انسان‌گرا و به تعبير عرفا يعني زندگي براساس فهم و تشخيص خود. زندگي اصيل را فقط كساني انجام مي‌دهند كه دو سرمايه دارندأ عقل در مسائل نظري و وجدان در مسائل عملي. 10-شخصيت‌پرستي كمتر مردمي به اندازه ما شخصيت‌پرستند و شخصيت‌پرستي جز اين نيست كه شخصيتي خود را بر خود عرضه مي كند و خوبي‌هايي كه در زندگي اطراف خودمان نمي‌بينيم از سر توهم به او نسبت مي‌دهيم و او را به دست خودمان بزرگ مي‌كنيم.
