جستجو در تالارهای گفتگو

ضوابط طراحی کارخانه ی صنایع غذایی 2 حد اكثر زيربناي سطح اشغال شده توسط ماشين آلات مي بايست برحسب نوع ماشين آلات و ابعاد آن تا سقف 60 درصد سطح مقطع اصلي سالن توليد ، با احتساب حداقل 1 متر فضاي خالي از هر طرفِ دستگاه باشد. * اگر فضاهاي كافي جهت مواردي كه در ذيل عنوان مي شود در نظر گرفته شده باشد زيزبناي سالن توليد كافي و مناسب خواهد بود ، كه زير بناي هر بخش بستگي به ظرفيت توليد كارخانه دارد. الف ) فضا جهت ماشين آلات: علاوه بر ابعاد دستگاه بايد فضا جهت موارد زير در نظر گرفته شود: 1- پلكان و سكو جهت ماشينهايي كه داراي ارتفاع زيادي مي باشند . 2- فضاي مورد نياز جهت تعمير دستگاه خصوصا “ وقتي وسايل حجيم جابجايي مورد استفاده باشند. عموما“ حداقل فاصله تجهيزات از ديوار بايد يك متر باشد. 3- حريم دستگاه جهت رفت و آمد اپراتور ، اين فاصله نيز يك متر و در طرف ضلع يا اضلاعي از دستگاه كه نياز به سركشي دارد. 4- راههاي فرار به هنگام خطر ب ) فضا جهت مواد حد واسط و بسته بندي : در فرآيندهايي كه پيوسته نبوده و به صورت بچ ميباشد بايد اين فضا لحاظ شود. موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معناي توصيه مي باشد و اجراي آن در پيشرفت و بهبود مستمر كارخانه تاثير بسزايي خواهد داشت . ج ) فضا جهت تانكها و مخازن ذخيره * : تانكها ي ذخيره چون ني از به تعمير ندارند معمولا “ در كنار ديوارهاي سالن توليد با فاصله يك متر قرار مي گيرند ولي ساير تجهيزات دستگاههاي كارخانه به علت نياز به تعميرات در وسط گذاشته مي شوند. د ) فضا جهت تجهيزات ثابت حمل ونقل* : تجهيزاتي نظير بالابرها ، نقاله ها ، ناوداني ها و ... است . درانتخاب اين گونه وسايل سعي بر اين است كه از تجهيزات سبك و قابل جابجايي استفاده شود . ح) فضا جهت تردد وسايل حمل و نقل * : مسير حركت وسايل حمل و نقل دستي يا برقي ( ليفتراك – ريچتراك ) بايد توسط خط كشي كاملاً مشخص باشد و بايستي به گونه اي باشد كه تردد اين وسايل به راحتي انجام گيرد و در صورت نياز به دور زدن فضا كافي باشد. و) فضا جهت تردد كاركنان* : چنانچه ترافيك سالن كم باشد مي توان از راهرو وسايل حمل ونقل جهت كاركنان نيز استفاده نمود . در غير اين صورت بايد راهرو جداگانه اي با عرض مناسب استفاده شود . عرض راهرو جهت عبور همزمان يك نفر ، 70 سانتي متر ، دو نفر 127 سانتي متر ، سه نفر 187 سانتي متر و چهار نفر 248 سانتي متر باشد . در ساختمانهاي صنعتي عرض راهرو عبور كاركنان را بر اساس تعداد كل كاركنان كارگاه نيز مي توان در نظر گرفت . به طوريكه در صورت داشتن 100 نفر كاركنان عرض معمولي راهرو 120 سانتي متر ، 300 نفر ، 180 سانتي متر و 500 نفر ، 240 سانتي متر در نظر گرفته ميشود. ض ) فضاي تنفس *: به ازاء هر يك نفر از كاركنان كارخانه 12 متر مكعب فضا جهت تنفس مد نظر گرفته مي شود . حداكثر ارتفاع مجاز جهت به دست آوردن سطح مو رد نياز جهت تامين اين فضا 3 متراست . يعني اگر ارتفاع سقف 6 متر باشد فقط مي توان 3 متر اول آن را در نظر گرفت ودراين صورت به ازاء هر يك از كاركنان 4 مترمربع سطح منظور ميشود. ه ) فضا جهت توسعه آينده * : بايد طبق طرحهاي پذيرفته شده باشد. 5-4- بخشهاي سرويس دهنده و تاسيسات كارخانه: 5-4-1- آب : انواع آب مورد استفاده در كارخانه ها به شرح ذيل مي باشد: الف) آب مصرفي تاسيسات كارخانه : بايد از نظر سختي مورد تاييد بوده و با توجه به نوع كاربرد ويژگي خاص آن را داشته باشد ب). آب مصرفي قابل استفاده در سيستم توليد و شستشو : اين نوع از آب مصرفي بايد كاملا جدا از ساير آبهاي مصرفي در كارخانه بوده و سيستم هاي لوله كشي آن با رنگ متفاوت ، جدا ومشخص شده باشد و به طور مستمر مورد آزمايش قرار گيرد و حداقل 2 بار نيز توسط آزمايشگاه مرجع استان مربوطه آزمايش شده و به تاييد رسيده باشد و تمامي مستندات آن نگهداري شود. ويژگيهاي آن بايد مطابق با استاندارد 1053 و ويژگيهاي ميكروبي آن مطابق با استاندارد 1011 باشد. ج ). آب مصرفي در باغباني و آبياري محوطه اطراف كارخانه 5-4-2- سيستم روشنايي و لامپ ها : لامپها بايد به طور مناسبي در برابر شكست گي حفاظت شده باشند و داراي حفاظ و قاب مناسب باشد .همچنين پوشش لامپها بايد قابل شستشو و تميز كردن باشد .مقدار روشنايي مورد نياز بخشهاي مختلف عبارتند از: - در تمام مكانهاي بازرسي و كنترل 540 لوكس - سالن توليد 540 لوكس - دستگاههاي پالاينده 540 لوكس - آزمايشگاه ها 300 لوكس - در بخشهاي اداري و رفاهي 540-300 لوكس - انبار مواد اوليه و محصول220- 110 لوكس - محوطه 110-55 لوكس. يادآوري لوكس مقدار نوري است كه بر صفحه هائي به فاصله 1 متر از منبع نقطه اي شكل به شدت 1 شمع بتابد. تذكر : - تمام راهروها ونقاط خروجي ساختمان بايد به جريان روشنايي اضطراري مجهز باشد تا در طول شب و در مواقع قطع برق شبكه بتوان از آن استفاده نمود. 5-4-3- سيستم نصب لوله ها و كابل ها : نصب لوله ها و كابلها بايد طبق ضواط زير باشد: 1- كليه لوله هاي آب و فاضلاب و كابلهاي برق و ... به صورت مناسبي مستتر شده و يا در فضاهاي خارج از سالن ( نظير زير زمين و ... ) تعبيه شده باشد. 2- در داخل سالنها ، لوله ها بايد به موازات ديوارها كشيده شوند تا بتوان از پايه هاي آهني ساختمان جهت بست زدن استفاده نمود .هيچگاه لوله با زاويه اي غير از 90 درجه نبايد از ديوار منشعب شود . لوله ها بايد موازي يا عمود بر ديوار باشند و حداقل فاصله لوله ها از كف 20 سانتي متر باشد. 3- لوله هائيكه مايع داغ درونشان جريان دارد بايد از كابلهاي برق دور باشند. 4- شيرها و جعبه هاي مخصوص آتش نشاني بايد در حريم مسيرهاي خارج كارگاه و يا مسيرهاي عبور ومرور داخل سالن منطبق بر اصول ايمني كار قرار گرفته باشد .( به عنوان مثال ، جعبه آتش نشاني را نبايد در پشت يك دستگاه يا ماشين مخفي كرد و برخلاف ساير لوله ها ، لوله هاي آتش نشاني بايد در 40-50 سانتي متري كف بوده ونبايد در ارتفاع قرار گيرد ). 5- حداقل فاصله ب ين بستهاي زير لوله ها نمره 4 و بزرگتر ، 6 متر و جهت لوله هاي كوچكتر 4 متر است. 6- لوله هاي باد و بخار بايد دريك جهت شيب مختصري ( حدود cm/m1 ) داشته باشند تا بتوان در نقطه انتهايي آب درون آن را توسط شير دستي يا تله (Trap) در جمع آوري نمود . انشعاب از لوله هاي اصلي باد و بخار بايد حتما “ از بالاي لوله گرفته شود تا از نفوذ آب به داخل مسيرهاي فرعي جلوگيري شود. ∗ موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معناي توصيه مي باشد و اجراي آن در پيشرفت و بهبود مستمر كارخانه تاثير بسزايي خواهد داشت . 7- لوله هاي گرم و سرد بايد كاملا “ عايق بندي و روكش گذاري شده باشند تا از كندانس بخار آب بر سطح آنها جلوگيري شود. 8- لوله هاي بخار نيز بايد از عايق بندي مناسبي برخوردار باشد. 5-4-4- سيستم تهويه ساختمان : كليه سالنها ، انبارها و سرويسهاي بهداشتي و كارگري بايد داراي دستگاههاي تهويه مناسب و وسايل گرم و سرد كننده متناسب با حجم مكانهاي مذكور و تغييرات درجه حرارت با توجه به فصول سال باشد. هواكشها بايد مجهز به توري سيمي باشد تا از ورود حشرات ، پرندگان و جوندگان ممانعت شود. و در انتخاب توريهاي سيمي بايد دقت شود كه منافذ آن خيلي ريز نباشد تا گرد و خاك با مسدود كردن سوراخها مانع خروج بخار آب و هوا نشود . همچنين نصب و ساختار هواكشها بايد طوري باشد كه مانع ورود باران به ساختمان شود. 5-4-5- تاسيسات بخار و هواي فشرده : محل استقرار ديگ بخار و تاسيسات مربوطه مي با يست با فاصله مناسب از سالنهاي توليد ، انبارها و امكانات كارگري و اداري بوده و برابر مقررات سازمانهاي ذيربط ، مسائل ايمني آن رعايت و تاييديه هاي لازم اخذ گرديده باشد 5-4-6- تأسيسات برق : علاوه بر پست برق و اطاق ترانسفورماتور كه وسايل آن توسط كارخانه خريداري و توسط شركت برق نصب مي شود بايد مكاني جهت تابلوهاي برق مادر ، خازنها ، ژنراتور برق و منبع روزانه آن در نظر گرفته شده باشد. كارخانه در مواقع قطع برق بايد داراي ژنراتور اضطراري بر اساس نياز كارخانه باشد. 5-4-7- تعميرگاه در صورتيكه در كارخانه جهت تعمير دستگاهها و وسائط نقليه از تعميرگاه استفاده مي شود در طراحي تعميرگاه بايد موارد زير در نظر گرفته شود .( بعضي از كارخانه هاي كوچك اين امكانات را دارا نيستند واز خدمات كارگاههاي بيرون استفاده مي كنند.) 1) محل تعميرگاه در عين حال كه نزديك ماشين آلات توليد است به خيابان كارخانه راه داشته باشد. 2) تعميرات سالهاي اول بسيار كم است و نياز به فضاي وسيعي ندارد لذا در طراحي تعميرگاه نبايد ملاك را تعميرات سالهاي اول قرار داد. 3) كارخانه هايبزرگ بخشهاي جداگانه اي جهت تعميرگاه برق والكترونيك ، تعميرگاه وسايل نقليه ، تعميرگاه وسايل مكانيكي و غيره دارند حتي ممكن است تعميرگاه داراي دستگاه تراش، دريل و ساير ماشين ابزار نيز باشد 5-4-8- سيستم لوازم ايمني و كمكهاي اوليه : بايد در كليه قسمتها و در فواصل مناسب كپسول آتش نشاني و شلنگ آب و غيره نصب و وسايل مورد نياز براي كمكهاي اوليه پزشكي در موسسه در محل مناسب و در دسترس قرار گيرد. 5-5- انبارها و بخشهاي وابسته : ويژگيهاي انبارها بايد مطابق با استاندارد ملي ايران به شماره 1891 بوده و موارد ذيل نيز رعايت گردد : 1- نحوه قرار دادن محصولات درانبار بايد به گونه اي باشد كه بتوان به راحتي در بين محصولات گردش كرده و بازرسي لازم را انجام داد. 2- هر محصول بايد با رمز و كد خاصي انبار شود كه معمولا“ معرف زمان ورود به انبار يا زمان توليد محصول باشد تا به ترتيب زمان ورود ( FIFO )، خارج شوند . 3- انبار بايد همواره پاكيزه و تميز بوده ودر و پنجره هاي آن كاملا “ پوشيده باشند به طوريكه از ورود هر گونه آلودگي جلوگيري شود. 4- براي ضدعفوني كردن انبار بايد طبق مقررات بهداشتي عمل كرد. 5- انبارها بايد در صورت نياز ، مجهز به زنگ خطر ، دستگاه كنترل و ثبت دما و دستگاه كنترل و ثبت رطوبت باشند. 6- كليه قفسه ها يا پالتها و سيستمهاي حمل و نقل بايد از جنس مقاوم ، قابل شستشو باشند(غير چوبي ). 7- پنجره ها مجهز به توري ريز بافت و قابل شستشو باشند. 8- انبارها بايد مجهز به سيس تم مناسبي جهت اطفاء حريق باشند . ( زنگ هشدار دهنده ، كپسول اطفاء حريق به تعداد كافي و سيستمهاي اتوماتيك اطفاء حريق و هشداردهنده) 9- در كليه انبارها مي بايست سيستم ايمني بسته به نوع محصول رعايت شده باشد. ( عاري از كابل برق و ساير عوامل آتش زا ) 10- در كليه انبارها وجود تهويه مناسب ضروري است. 11- روش كنترل مستند جانوران و حيوانات ، مسئول كنترل آن بايد مشخص بوده و تمامي مواد مصرفي (آفت كشها ) براي كنترل جانوران توسط مرجع ذيصلاح تائيد شده باشد. 12 - داراي سيستم نقل و انتقال و جابجايي مناسب از جمله نقاله ها ، بالا برنده ها، پالتها و ساير تجهيزات باشد. 13 - برخي از روشهاي استقرار در انبار به صورت First In First Out) FIFO) است كه جهت انبارهاي مواد غذايي يك ضرورت است (`پيوست 3 ، شكل 4 ) يا به صورت (Last In First Out (LIFO (آخرين وارده – اولين صادره ) است ( پيوست 3 شكل 1 ) و( پيوست 4 ، شكل 6) . دراين طرحها بايد سعي نمود كه رديفها به ترتيب و به طور كامل تخليه شوند تا امكان ماندگاري يك كالا به مدت طولاني از بين برود . وتصوير پيوست 5 نشان مي دهد كه در قفسه بندي سنگين مي بايست سعي شود كالاهائيكه مراجعه به آنها فراوان است در طبقات پائين و كالاهايي كه مراجعه به آنها بسيار كم است در طبقات بالا و كالاهايي با مراجعه متوسط در طبقات مياني جاي گيرد. مستمر كارخانه تاثير بسزايي خواهد داشت . 5-5-1- سطح زير بناي انبارها سطح انبار بستگي به حجم توليد ، حداكثر زمان نگهداري كالا در انباردارد كه آن نيز بستگي به اختلاف زمان توليد و تخليه انبار و نيز تنوع محصولات و ميزان ورود كالا در روز دارد. ( ارتفاع مفيد چيدمان و تعداد روزهاي انبارداري مي بايست توسط كارخانه مشخص گردد. ) زيربناي انبار = (حجم هر ماده × تعداد × تعداد روزهاي انبارداري ) تقسيم بر ارتفاع مفيد چيدمان + 50 سانتي متري ا ش يهه فضايي جهت عبور ومرور افراد و و سايل نقليه + فضايي جهت پالتهاي خالي و دفتر ( در صورت نياز ) تذكر* : تصوير 2 در پيوست 2 ابعاد رايج پالت را نشان مي دهد. 5-5-2- به طور كلي انبارها و بخشهاي مربوط به آن عبارتند از : 1- بخش تحويل : در ابتداي كارخانه قرار داشته و مسئوليت تحويل گرفتن كليه مواد وقطعات ورو دي به كارخانه را داراست. - امكانات مورد نياز اين بخش شامل : 1- امكانات توزين نظير باسكول ، ترازو 2- امكانات تعيين كيفيت مواد اوليه كه توسط بخش كنترل كيفيت صورت مي گيرد. 3- امكانات تخليه بار نظير سطح شيب دار ، جرثقيل ،نقاله ، ليفتراك ... 4- امكانات حمل ونقل كالاهاي دريافتي به انبار يا خط توليد. - فضاهاي مورد نياز بخش تحويل بستگي به موارد زير دارد : 1- تعداد و نوع اقلام دريافتي 2- حداكثر تعداد وسايل نقليه ورودي در هر روز 3- فضاي لازم جهت وسايل نقليه با احتساب فضا جهت دور زدن ، پاركينگ وغيره مطابق اصول ارائه شده در پيوست 1 - كاميون هاي حمل مواد اوليه : اين كاميونها اختصاصا براي حمل مواد اوليه طراحي و استفاده شده و نظافت و ضدعفوني در آنها به آساني صورت گيرد . 2- بخش ارسال : اين بخش پس از انبار محصول قرار دارد ، امكانات و فضاي مورد نياز اين بخش مشابه بخش تحويل است .در طرحهايي كه اين دو بخش ( تحويل وارسال ) نزديك به يكديگر قرار دارند استفاده از امكانات تخليه ، بارگيري ، حمل ونيز پرسنل مشترك راحت تر فراهم ميشود در بسياري موارد جهت تحويل و ارسال نياز به سكوي بارگيري است. • در اين صورت جهت هر كاميون كه از عقب پهلو مي گيرد طول سكو 4 متر و جهت كارخانه اي كه به طور همزمان 3 كاميون را تخليه يا بارگيري مي كند 12 متر خواهد بود. عرض سكو نيز بين 2/4- 5/3 متر و ارتفاع آن از زمين بين 1/1 تا 3/1 متر در نظر گرفته مي شود. • مطابق شكل ( 1) پيوست ( 2) ارتفاع درب انبار بين 5/2 تا 25/3 متر و حداقل فاصله بين درب انبار تا كالاي چيده شده وقتي ليفتراك استفاده ميشود 3 متر ، براي استفاده با ترالي 8/1 متر و كاميون چنگالي و بالابر الكتريكي 3 متر است. 3- انبار مواد اوليه : در كارخانه هاي مختلف تنوع و حجم مواد اوليه مي توانند طيف وسيعي را تشكيل دهد . برخي كارخانه ها مواد اوليه را مستقيما “ در اختيار خط توليد قرار مي دهند تا فرآوري شود و بعضي كارخانه ها داراي انبارهايي مناسب جهت نگهداري مواد اوليه بوده و مواد اوليه را به تدريج مصرف مي كنند . 3-1- انبار مواد اوليه بسته بندي: مواد و وسايل بسته بندي مانند شيشه ، كارتن ، پاكت ، برچسب و غيره بايد در محلي بطور جداگانه نگهداري شود. نحوه نگهداري و چيدن كالا در انبار بايد بگونه اي باشد كه از هر گونه آسيبهاي فيزيكي ، شيميايي و بهداشتي محفوظ باشد.همچنين خطر سقوط و بروز سوانح به حداقل ممكن برسد. و آمد و شد افراد و ترابري كالا درانبار به آساني صورت پذيرد. 3-2- انبار شكر و مواد افزودني : - اين انبار بايد به طور مجزا و متناسب با ظرفيت توليد كارخانه احداث شود و فاصله آن با سالن توليد حفظ گردد . - بايد رطوبت نسبي آن حداكثر 60 درصد بوده و مجهز به وسيله اندازه گي ري تغييرات رطوبت نسبي باشد. - بايد مجهز به س يستم تهويه مناسب بوده و اقدامات لازم جهت جلوگي ري از ورود حشرات و جوندگان و … درآن به عمل آمده باشد. - براي نگهداري شكر در انبار بايد از پالت ( فلزي و ضد زنگ و يا پلاستيكي ) استفاده گردد . روش چيدن گوني هاي شكر درانبار بايد به طور مرتب بوده و رعايت حداقل 50 سانتي متر فاصله ازديوارها و 60 سانتي متر بين رديفهاي بسته بندي شكر ضروري است. - از سيستم هاي مناسب نظيراولتراسونيك جهت دفع جوندگان و حشرات استفاده شود و درصورت استفاده از حشره كش الكتريكي علاوه بر داشتن حفاظ به گونه اي نصب شده باشد كه حشرات از بين رفته ، روي مواد انبار شده نريزند. * سيلوي شكر مجه ز به پمپ هوا جهت انتقال شكر به خط توليد پس از عبور ازميدان مغناطيسي ( آهن ربا ) باشد. 3-3- انبار نگهداري روغن روغن در شرايط مناسب و با درجه حرارت و نور مناسب نگهداري شود. 3-4- انبار نگهداري گلوكز نگهداري گلوكز مي بايست در مخازن استيل ضد زنگ متناسب با ظر فيت توليد بوده و در مورد گلوكز هاي بشكه ائي تا زمان مصرف در شرايط مناسب نگهداري گردد . 3-5- انبار نگهداري شيرخشك شير خشك در ظروف بسته بندي مناسب در دما و رطوبت مناسب نگهداري شود. 4 ) انبار محصول : پس از طي دوره قرنطينه محصول ، كالا به اين انبار منتقل شده و آماده فروش خواهد بود. در طراحي انبار محصول موارد زير مي بايست مد نظر قرار گيرد: 1) اين انبار با توجه به نوع محصول بايد درجه حرارت مناسب داشته باشد. 2) بايد از تابش مستقيم آفتاب به دور باشد. 3 ) نمي بايست كالايي جز محصول نهايي را در آن انبار نمود. (4 *هزينه خريد زمين ، احداث بنا ، تاسيسات ، نگهباني از انبارهايي با مساحت زياد ونظاير آن موجب شده كه استفاده از ارتفاع به جاي افزايش سطح ، مطلوبيت بيشتري يابد . از ارتفاع به چند روش مي توان استفاده نمود كه به شرح ذيل مي باشد : الف ) روش كُپه اي : شكلهاي 1 و 2 در پيوست 3 جهت ذخيره سازي موادي كه درون بشكه هاي 220 ليتري قرار دارند استفاده مي شود. ب ) جهت كالاهايي كه از استحكام كافي برخوردار نيستند از قفسه بندي سنگين جهت استفاده از ارتفاع بهره برده ميشود . ( شكلهاي 3، 4، 5، 6، 7، در پيوست 3و4) 5) ساير انبارها : 5-1- انبار قرنطينه : در صنايع غذايي معمولا “ انجام آزمايشات لازم به روي مواد حين فرآوري و يا محصول نهايي ممكن است چند روز به درازا كشد . طي اين دوره مي بايست محصول در قرنطينه بماند تا جواب آزمايشات روشن گردد. بسياري از كارخانه ها اين محصولات را درو ن انبار محصول قرار مي دهند ولي به روشهاي مختلف اطمينان حاصل مي نمايند كه هيچگونه تداخلي بين كالاي قرنطينه و محصول نهايي به وجود نيايد . ولي در شرايطي كه خطر تداخل دركالا زياد باشد مي توان مبادرت به احداث انبار قرنطينه نمود . در اين صورت حجم اين انبار بستگي ب ه حجم روزانه توليد ونيز زمان نگهداري تا دريافت جواب آزمايشات دارد . توضيحات لازم قرنطينه اي و زمان و درجه حرارت محيط ونتايج حاصله بايد در دفاتر مخصوص به خود ثبت و كنترل شده باشد. اين انبار بايد بدور از تابش مستقيم آفتاب بوده و دماي آن قابل كنترل باشد . و ابعاد آن بايد متناسب با ظرفيت توليد و زمان توقف مورد نظر در قرنطينه گذاري باشد ( مطابق با فرمول ارائه شده ). موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معناي توصيه مي باشد و اجراي آن در پيشرفت و بهبود مستمر كارخانه تاثير بسزايي خواهد داشت . 5-2- انبار قطعات و لوازم : اندازه آن بستگي به تعداد ماشين آلات ، تنوع آنها ، فرسودگي آنها و نيز كيفيت ماشين خريداري شده دارد امروزه نگهداري ت عداد كافي قطعات يدكي يكي از اساسي ترين عوامل در كاهش زمان توقفات توليد است . در انبار قطعات مي بايست خصوصيات فيزيكي كالا مانند ابعاد وزن و مقدار و خصوصيات محدود كننده نظير قابليت شكنندگي ، قابليت خمش و قابليت احتراق را همواره در نظر داشت. بايد سعي نمود كالا هاي مشابه در يك گروه و در يك مكان نگهداري شود مانند نگهداري تمام فيتينگها ( زانوئي ها ، سه راهي ، مغزي ، ماسور ، ... ) در يك محل و تمامي شير آلات در يك محل . 5-3- انبار عمومي : محلي است جهت نگهداري وسايل متفرقه از قبيل وسايل آشپزخانه وسايل اداري ، ظروف خا لي ، لباس كار و ديگر ملزومات ، كه ابعاد آن بستگي به گستردگي كارخانه دارد ولي مي بايست حتي الامكان از نگهداري اقلام غير ضروري در آن جلوگيري شود. 5-4- انبار مواد شيميايي: كليه مواد شيميايي بايد در محلي جداگانه و دور از سالن ها ي توليد قرار داشته و درظروفي با پوشش كامل بسته بندي شده ، دور ازتابش مستقيم نور خورشيد ودر شرايط مناسب نگهداري گردد . - نكاتي كه بايد در انبار مواد افزودني ، شيميايي و بسته بندي رعايت شود: 1- مجزا بوده و براي همين منظور ساخته شده باشد. 2- كليه ضوابط مربوط به انبارها بايد رعايت شود. 3- بهتر است ماشينهاي سنگين وارد انبار نشده و ترجيحاً از نوار نقاله استفاده شود. 5-5- انبار محصولات مرجوعي : بسياري از كارخانه ها اين محصولات را درون انبار محصول قرار مي دهند ولي به روشهاي مختلف اطمينان حاصل مي نمايند كه هيچگونه تداخلي بين كالاي مرجوعي و محصول نه ايي به وجود نيايد . ولي در شرايطي كه خطر تداخل دركالا زياد باشد مي توان مبادرت به احداث انبار مرجوعي نمود.