جستجو در تالارهای گفتگو

شهر و طبقه خلّاق از نگاه ریچارد فلوریدا در سالهای اخیر، چارچوبی برای توضیح علت برتری برخی مناطق و شهرها تدوین شده است که بر مبنای اهمیت خلاقیت و حضور قشری از مردم به نام طبقه خلاق استوار است. جغرافیای اقتصادی افراد مستعد یا تلنت در این راستا از سوی دولتها و نیروهای اقتصادی-اجتماعی تغییراتی داشته است. تلنت با شاخص تنوع ارتباط پیدا می کند و بر این موضوع تاکید دارد که استعدادها به مکان هایی جذب می شوند که موانع کمی برای ورود و رشد سرمایه های انسانی وجود دارد. امکانات فرهنگی، تفریحی و اقلیم با وجود اینکه برای رشد شهر مهم می باشند، اما در جذب و تشویق کارگران مستعد به نسبت از اهمیت کمتری برخوردارند. علاوه بر این تلنت قویا با موقعیت صنایع تکنولوژیک نیز در ارتباط است. تلنت یا استعداد یک عامل کلیدی در جذب صنایع تکنولوژیک و تولید بالاتر درآمد منطقه ای می باشد. ریچارد فلوریدا در سال ۲۰۰۲ اولین کتاب خود را تحت عنوان creative class منتشر کرد و پس از آن درسال ۲۰۰۵ کتاب دیگری را برای تکمیل مباحث منتشر ساخت. وی در این کتاب از نخبگان خلاق در جامعه، که جمعی از نیروهای حرفه ای، علمی و هنرمند هستند نام می برد که حضور آنها پویایی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به ویژه در نواحی شهری ایجاد می‌کند. نخبگان خلاّق شامل افراد فعال در حوزه های علوم و مهندسی، معماری وطراحی، آموزش، هنر، موسیقی و تفریح هستند که کارکرد اقتصادی آنها، ایده های جدید، فناوری نوین و محتوای نوآورانه جهان امروز را ایجاد می کنند. در نتایج حاصل ازپژوهش ریچارد فلوریدا و همکارانش در رابطه با مطالعاتی که بر روی گروه‌های هدف در پترزبورگ انجام شد، اعضای گروه­ های هدف، بیشترین تاکید را بر امکانات (Amenities) یکپارچه گذاشتند و فرصت­های اقتصادی و سبک زندگی (Life style) را در انتخاب یک مکان، ضرورتا تکمیل کننده همدیگر می دیدند. در حقیقت از بعضی از لحاظ آن ها بر کیفیت تفریحات و محیط بیش از بازار کار در انتخاب مکان برای زندگی تاکید می کردند. اعضای گروه های هدف امکانات را به صورت موارد زیر تعریف می کردند: وجود تعداد زیادی از افراد جوان و فعال دسترسی زیادی به بازه وسیعی از فعالیت های فضای باز فعالیت های موسیقی پرشور یا بازه وسیعی از فرصت های موسیقی زنده وجود بازه وسیعی از تجربیات زندگی شبانه (Night-Life) شامل گزینه متعدد بدون الکل یک محیط سالم وتمیز وجود تعهد برای حفظ منابع طبیعی برای تفریح و لذت وجود سبک زندگی همساز با جوان (Youth-friendly) و حامی تنوع (Diversity) علاوه بر این، بسیاری فقط می خواستند بدانند که آیا امکانات خاصی در اطراف به معنای علامتی از سرزندگی منطقه وجود دارد یا خیر؟ در حالی که شخصا ممکن بود از آن امکانات استفاده هم ننمایند. اما امکاناتی که مطلوب کارگران خلاق می باشند متفاوت با امکانات سنتی(امکانات مورد نیاز اقتصاد صنعتی) است، اقتصاد صنعتی معمولا تمرکزش بر امکانات فرهنگی (مانند سمفونی، اپرا، تئاتر، باله و …) و مواردی مانند رستوران های زنجیره ای در سطح ملی، مراکز تفریح شبانه (Spots Night)، فضاهای ورزشی بود. شواهد رو به افزایشی وجود دارند که نشان می دهند با وجودی اینکه امکانات هنوز مهم هستند اما کم‌کم جای خود را به فعالیت‌های غیررسمی­تر، باز، همه شمول و مشارکتی می‌دهند. کارگران خلاق بازه وسیعی از این چنین فعالیت‌هایی شامل امکانات و فعالیت های فضای باز (مانند قایق سواری، دوچرخه سواری و صخره نوردی) و سایر فعالیت های مربوط به سبک زندگی (مانند محل های اجرای موسیقی زنده و پرشور، رستوران های فضای باز، سوپر مارکت های ارگانیک، بارهای آبمیوه) می باشد. کارگران خلاق تفاوت مشخصی بین این گونه فعالیت ها و امکانات مربوط به فعالیت های گران تر و غیر همه شمول مانند سمفونی یا حتی ورزش های حرفه‌ای قائل هستند. دسترسی در انتخاب یکجا امر بسیار مهمی برای کارگران خلاق است. برای آن ها منابعی که امکانات و فعالیت ها به راحتی و به موقع قابل دسترسی به صورت پیاده، با دوچرخه یا بوسیله حمل و نقل عمومی می باشند بر مناطق دیگر ارجحیت دارند. بسیاری از کارگران خلاق جوان تر دارای اتومبیل نمی باشند و ترجیح می دهند در مناطقی زندگی کنند که به آن نیازی هم نداشته باشند. آن­ها حمل و نقل بوسیله خطوط مترو و یا خطوط ریلی سبک (Light Rail) را به عنوان وسیله ای جهت ارتباط با منطقه ای وسیع­تر ترجیح می­دهند و وجود آن­ها بسیار مهم در انتخاب یک مکان برای زندگی و کار می باشد. کارگران خلاق در صنایع با تکنولوژی بالا معمولا دارای زمینه های قومیتی و نژادی مختلفی هستند و مکان هایی را ترجیح می دهند که این تنوع را بازتاباند. امکانات اقتصادی خلاق (امکانات فضای باز و امکانات مربوط به سبک زندگی) به خودی خود دارای اهمیت نمی باشند. بلکه علائم و شواهدی از یک محیط متنوع، حمایت کننده، همساز با جوانان و جوان پسند (youth-friendly) ارائه می دهند. اعضای گروههای هدف مکان هایی که به راحتی بتوانند با آن ها هماهنگ شوند و ساختار حمایت کننده ای از همکاران و دوستان را به وجود آورند را ترجیح می دهند. ریچارد فلوریدا بر رابطه مثبت بین خلاقیت تکنولوژیکی (با میزان نوآوری در منطقه و صنایع تکنولوژی اندازه گرفته می شود) و خلاقیت فرهنگی با شاخص بوهمین (Bohemian) اندازه گرفته می‌شود که آن نسبت منطقه ای از هنرمندان، موسیقیدان ها و تولیدکنندگان فرهنگی است، صحه می‌گذارد. فلوریدا پیشنهاداتی را برای موفقیت در دوران خلاق ارائه می دهد: استفاده از پتانسیل انسانی هر شخص سرمایه گذاری در « زیرساخت خلاق » و آموزش ایجاد یک جامعه واقعا باز مطالعات فلوریدا و همکاران نتایج زیر را در برداشت: به نظر می رسد که افراد مستعد و تلنت بیشتر جذب امکانات فرهنگی می‌گردند تا امکانات تفریحی یا اقلیم. البته ذکر این نکته مهم است که اعضای گروه های هدف تمایز مشخصی بین تفریحات فعال و پرشور فضای باز و ورزشهای دارای تماشاچی مانند بیس بال و فوتبال حرفه ای قائل بودند. آن ها مشخصا ابراز داشتند که جذب مکان هایی با سطح بالایی از تفریحات فعال فضای باز می گردند. تلنت بیشترین ارتباط و وابستگی را با شاخص تنوع دراد. افراد مستعد و تحصیلکرده جذب مکان هایی می گردند که از تنوع بالای دموگرافیک برخوردار باشند. دارای سطح بالایی از باز بودن و موانع نسبتا کم برای ورود باشند. در تجزیه و تحلیل بیشتر(بوسیلۀ Path Analysis) بین متغیر های گوناگون، فلوریدا سه نتیجه مشخص از مطالعاتش می­گیرد: تلنت قویا با صنایع های- تکنولوژی ارتباط دارد. تنوع هم با تلنت و هم با صنایع های-تکنولوژیکی ارتباط دارد. تاثیرات متغیرهای دیگر، مانند جذابیت و یا میزان امکانات دیگر، ضعیف و منفی می باشند. رشد استعدادها در جامعه با درآمد متوسط رابطه مستغیم و مثبتی دارد. بنابراین تنوع فقط یک هدف اجتماعی نیست، بلکه مستقیما دارای مزایای اقتصادی نیز می باشد. درآمد همچنین با امکانات فرهنگی، جذابیت و ارزش های متوسط خانوادگی و صنایع تکنولوژیک ارتباط دارد. فلوریدا از بررسی های بیشتر چنین نتیجه می گیرد که تلنت و تکنولوژی بصورت مشترک بر زندگی مناطق خلّاق تاثیر می گذارد. منبع: پژوهشکده شهرسازی و معماری سپیدار

پیش از این شهر و طبقه خلّاق از نگاه ریچارد فلوریدا رو تو انجمن گذاشته بودیم و تو این مطلب راهبردهای برنامه ریزی شهر خلّاق از دیدگاه چارلز لاندری بیان میشه. در سال 1995، چارلز لاندری و فرانکو بیانچینی کتاب شهر خلاق (The Creative City) را به عنوان بیانیه روشن نظریه شهر خلّاق منتشر کردند. ایده شهر خلاق پاسخی به مشکلات شهری در بحران بین المللی در جریان انتقال به اقتصاد جهانی و صنعتی بود. ایدئولوژی آنها در پی تغییر رویه برنامه ریزی سنتی (بر مبنای راه حل های کالبدی) به سوی ارتقای محیط های شهری و تقویت جوّ خلاقیت و «زیرساخت­های نرم» از طریق همکاریهای جدید بود. در تعریف لاندری زیرساخت های نرم به چگونگی آشنایی و تبادل ایده ها بین مردم نظر دارد و زیر ساخت های لازم گونه ای از توسعه کالبدی و مکان سازی را تشویق می نماید که تقویت کننده ارتباطات بین مردم باشد. در راستای تبدیل شدن به شهری خلاق، لاندری و فرانکو بیانچینی حامی برنامه­ ای شدند که اهم موضوعات آن به شرح زیر است. از بین رفتن موانع خلاقیت، موانعی که به دلیل سیستم پیچیده اداری (بوروکراسی) بدتر نیز شده‌اند، بازبینی عمیق موفقیت ها یا شکست های سازمانی، تشخیص کاتالیزورها مانند توانایی های خلاق افراد (به عنوان مثال مهاجران)، تعادل بین جهانی شدن (Cosmopolitanism) و محلی گرایی، ارتقاء و توسعه فضا برای مردم و پروژه های خلاق، تفکر مجدد درباره مدیریت شهری. در مثال‌هایی که از برنامه‌ریزی و حکمرانی شهر خلاق در اروپا آورده شده افزایش آگاهی در مورد مسائل محیطی و‌ توسعه فضاهای سبز شهر و فراهم کردن مکان هایی برای مشارکت اجتماع را شامل می گردد. در راستای فراهم آوردن یک چارچوب ملموس ­تر برای عمل برای برنامه ­ریزان، لاندری در سال 2000 کتاب «شهر خلاق، جعبه ابزاری برای نوآوران شهری» را چاپ نمود. ویرایش دوم این کتاب نیز در سال 2008 چاپ شد. در این اثر، لاندری راه هایی را برای تفکر و عمل خلاقانه در برنامه‌ریزی ارائه می‌دهد. این کتاب راه ها و روش هایی برای فکر خلاقانه، برنامه‌ریزی خلاقانه و عمل خلاقانه ارائه شده است. از دیدگاه وی شهر آینده شهری خواهد بود که به آموختن و درس‌ گرفتن از یافته ها و موانع نیاز دارد. شهر خلاق یا شهر آینده که لاندری وضع می نماید واجد خصوصیات زیر می‌باشد: شهر خلاق به ترکیبی از زیرساخت های نرم و سخت احتیاج دارد، شهر خلاق تقویت کننده ارتباطات بین مردم است، شهر خلاق از سطح بالایی از امکانات و کیفیات برخوردار است، شهر خلاق حامی «فضای سوم» است. فضای اول خانه، فضای دوم محیط کار و فضای سوم جائیست که مردم می توانند در آنجا می توانند با هم باشند، چنین فضاهایی احتمالا ترکیبی از فضاهای آرام و مهیج هستند و در آن ها به فضاهای سبز و کیفیت زیبایی توجه خاصی شده است، شهر خلاق به لحاظ تکنولوژی پیشرفته است، شهر خلاق، حالت متعادلی بین جهانی شدن و حفظ ارزش های محلی می باشد، شهر خلاق هم به متفکران و خلاقان پویا و هم به اجراکنندگان ایده ها نیاز دارد، شهر خلاق به زیر ساخت های هوشمند فرمال و غیر فرمال در سطح وسیع نیاز دارد، شهر خلاق شهری باز می­باشد که فضاهای مربوط به افراد و مردم غیر معمولی نیز امکان وجود و فعالیت دارند، در شهر خلاق پیوند های قوی ارتباطی در خود شهر و بین شهر و جهان خارج تاسیس شده که این امر خود به توسعه فرهنگ کارگشایی و تاسیس و راه اندازی کمپانی ها کمک می نماید. از دیدگاه لاندری، پیش زمینه ها و معیارهایی برای یک شهر در راستای اینکه آن شهر حقیقتا خلاق باشد نیاز است. از جمله آنها می توان محیط هیجان آور، امنیت، آزادی از مزاحمت و نگرانی را برشمرد. شهرها با برخی از این معیارها می توانند خلاّق باشند، لیکن عملکرد آن ها در صورت وجود 7 معیار زیر بهترین خواهد بود: کیفیت های شخصی، خواستن، اراده و رهبری، تنوعی از انسان ها و دسترسی به افراد مستعد و استعدادهای مختلف(مهاجران و خارجی های مکمل داخلی‌ها)، فرهنگ سازمانی، هویت محلی(تاکید بر هویت فرهنگی و وجود تلرانس در صورت وجود فرهنگ­های مختلف در شهر)، فضا و امکانات شهری، پویایی شبکه ای(Networking Dynamics). ایده های فوق هر دو پاسخی به انتقال به اقتصاد بعد صنعتی می باشد. هر دو ایده از هم متمایز بوده لیکن می توانند در یک زمان هر دو درست باشند به عبارت دیگر یکدیگر را رد نمی کنند ایده فلوریدا حمایت کننده اقتصاد خلاق از طریق افزایش قدرت جذابیت یک مکان برای کشاندن طبقه خلاق به آن مکان به عنوان تولید کنندگان خلاقیت می باشد. لاندری در مورد راه های نوآوری در عمل برنامه ریزی و حکمرانی برای تشکیلات اجرایی یک ناحیه در راستای پرورش محیط های شهری زاینده فعالیت ها و همکاری‌های خلاق بحث می‌نماید. تئوری لاندری به دلیل محور قرار دادن کیفیت های مکان به عنوان قدرت جذابیت یک مکان ازاهمیت خاصی برخوردار است. منبع: پژوهشکده شهرسازی و معماری سپیدار