جستجو در تالارهای گفتگو

ازعموهايت نه به خاطرآفتاب نه به خاطرحماسه به خاطرسايهی بام کوچکش به خاطرترانه ئی کوچکترازدستهای تو نه به خاطرجنگلهانه به خاطردريا به خاطريکبرگ به خاطريک قطره روشن ترازچشمهایتو نه به خاطرديوارها– به خاطريک چيز نه به خاطرهمه انسانها– به خاطرنوزاددشمنش شايد نه به خاطردنيا– به خاطرخانه تو به خاطريقين کوچکت که انسان دنيائی است به خاطرآرزوی يک لحظه ی من که پيش توباشم به خاطردستهای کوچکت دردستهای بزرگ من ولب های بزرگ من برگونه های بی گناه تو به خاطرپرستوئی درباد،هنگامی که توهلهله میکنی به خاطرشبنمی بربرگ،هنگامی که توخفته ای به خاطريک لبخند هنگامی که مرادرکنارخودببينی به خاطريک سرود به خاطريک قصه درسردترين شب هاتاريکترين شب ها به خاطرعروسک های تو،نه به خاطرانسانهای بزرگ نه به خاطرشاه راههای دوردست به خاطرناودان،هنگامی که میبارد به خاطرکندوهاوزنبورهای کوچک به خاطرجاربلندابردرآسمان بزرگ آرام به خاطرتو به خاطرهرچيزکوچک وهرچيزپاک به خاک افتادند، به يادآر عموهايت رامیگويم ازمرتضی سخن میگويم. لازم به ذکر هست که این شعر بعد از اعدام مرتضی کيوان توسط شاملو سوده شد

چهره زن در شعر شاملو براي بررسي چهره زن در شعر احمد شاملو لازم است ابتدا نظري به پيشينيان او بيندازيم. در ادبيات كهن ما، زن حضوري غايب دارد و شايد بهترين راه براي ديدن چهره او پرده برداشتن از مفهوم صوفيانه عشق باشد. مولوي عشق را به دو پاره مانعه الجمع روحاني و جسماني تقسيم مي‌كند. مرد صوفي بايد از لذتهاي جسماني دست شسته، تحت ولايت مرد مرشد خانه دل را از عشق به خدا آكنده سازد. زن در آثار او همه جا مترادف با عشق جسماني و نفس حيواني شمرده شده و مرد عاشق بايد وسوسه عشق او را در خود بكشد: عشق آن زنده گزين كو باقي است. بر عكس در غزليات حافظ عشق به معشوقه‌اي زميني تبليغ مي‌شود و عشق صوفيانه فقط چون فلفل و نمكي به كار مي‌رود. با اين وجود عشق زميني حافظ نيز جنبه غير جسماني دارد. مرد عاشق فقط نظر باز است و به جز از غبغب به بالاي معشوق به چيزي نظر ندارد. و زن معشوق نه فقط از جسم بلكه از هر گونه هويت فردي نيز محروم است. تازه اين زن خيالي چهره‌اي ستمگر و دستي خونريز دارد و افراسياب وار كمر به قتل عاشق سياوش خويش مي‌بندد: شاه تركان سخن مدعيان مي شنود شرمي از مظلمه خون سياوشش باد در واقعيت مرد ستمگر است و زن ستم كش ولي در خيال نقش‌ها عوض مي‌شوند تا اين گفته روانشناسان ثابت شود كه ديگر آزاري آن روي سكه خودآزاري است. با ظهور ادبيات نو زن رخي مي‌نمايد و پرده تا حدي از عشق روحاني مولوي و معشوقه خيالي حافظ برداشته مي‌شود. نيما در منظومه «افسانه» به تصوير پردازي عشقي واقعي و زميني مي‌نشيند: عشقي كه هويتي مشخص دارد و متعلق به فرد و محيط طبيعي و اجتماعي معيني است. چوپان زاده‌اي در عشق شكست خورده در دره‌هاي ديلمان نشسته و همچنان كه از درخت امرود و مرغ كاكلي و گرگي كه دزديده از پس سنگي نظر مي‌كند ياد مي‌نمايد، با دل عاشق پيشه خود يعني افسانه در گفت و گوست. نيما از زبان او مي گويد: حافظا اين چه كيد و دروغي‌ست كز زبان مي و جام و ساقي‌ست نالي ار تا ابد باورم نيست كه بر آن عشق بازي كه باقي‌ست من بر آن عاشقم كه رونده است برگسترده همين مفهوم نوين از عشق است كه به شعرهاي عاشقانه احمد شاملو مي‌رسيم. من با الهام از يادداشتي كه شاعر خود بر چاپ پنجم هواي تازه در سال 1355 نوشته، شعرهاي عاشقانه او را به دو دوره ركسانا و آيدا تقسيم مي‌كنم. ركسانا يا روشنك نام دختر نجيب زاده‌اي سغدي است كه اسكندر مقدوني او را به زني خود در آورد. شاملو علاوه بر اينكه در سال 1329 شعر بلندي به همين نام سروده، در برخي از شعرهاي تازه نيز ركسانا به نام يا بي نام ياد مي‌كند. او خود مي‌نويسد: ركسانا، با مفهوم روشن و روشنايي كه در پس آن نهان بود، نام زني فرضي شد كه عشقش نور و رهايي و اميد است. زني كه مي‌بايست دوازده سالي بگذرد تا در آن آيدا در آينه شكل بگيرد و واقعيت پيدا كند. چهره‌اي كه در آن هنگام هدفي مه آلود است، گريزان و دير به دست و يا يكسره سيمرغ و كيميا. و همين تصور مايوس و سرخورده است كه شعري به همين نام را مي‌سازد، ياس از دست يافتن به اين چنين هم نفسي . در شعر ركسانا، صحبت از مردي است كه در كنار دريا در كلبه‌اي چوبين زندگي مي‌كند و مردم او را ديوانه مي‌خوانند. مرد خواستار پيوستن به ركسانا روح درياست، ولي ركسانا عشق او را پس مي‌زند: بگذار هيج كس نداند، هيچ كس نداند تا روزي كه سرانجام، آفتابي . كه بايد به چمن‌ها و جنگل‌ها بتابد ، آب اين درياي مانع را بخشكاند و مرا چون قايقي فرسوده به شن بنشاند و بدين گونه، روح مرا به ركسانا روح دريا و عشق و زندگي باز رساند. عاشق شكست خورده كه در ابتداي شعر چنين به تلخي از گذشته ياد كرده : بگذار كسي نداند كه چگونه من به جاي نوازش شدن، بوسيده شدن، گزيده شده ام ! اكنون در اواخر شعر از زبان اين زن مه آلوده چنين به جمع بندي از عشق شكست خورده خود مي‌نشيند: و هر كس آنچه را كه دوست مي‌دارد در بند مي‌گذارد و هر زن مرواريد غلطان را به زندان صندوق محبوس مي‌دارد در شعر "غزل آخرين انزوا" (1331) بار ديگر به نوميدي فوق بر مي‌خوريم: عشقي به روشني انجاميده را بر سر بازاري فرياد نكرده، منادي نام انسان و تمامي دنيا چگونه بوده ام ؟ در شعر "غزل بزرگ" (1330) ركسانا به "زن مهتابي" تبديل مي شود و شاعر پس از اينكه او را پاره دوم روح خود مي خواند، نوميدانه مي‌گويد: و آن طرف در افق مهتابي ستاره رو در رو زن مهتابي من ... و شب پر آفتاب چشمش در شعله‌هاي بنفش درد طلوع مي‌كند: مرا به پيش خودت ببر! سردار بزرگ روياهاي سپيد من! مرا به پيش خودت ببر! در شعر "غزل آخرين انزوا" رابطه شاعر با معشوقه خياليش به رابطه كودكي نيازمند محبت مادري ستمگر مانده مي‌شود: چيزي عظيم‌تر از تمام ستاره‌ها، تمام خدايان: قلب زني كه مرا كودك دست نواز دامن خود كند! چرا كه من ديرگاهيست جز اين هيبت تنهايي كه به دندان سرد بيگانگي جويده شده است نبوده‌ام جز مني كه از وحشت تنهايي خود فرياده كشيده است، نبوده‌ام .... نام ديگر ركسانا زن فرضي "گل كو" است كه در برخي از شعرهاي تازه به او اشاره شده. شاعر خود در توضيح كلمه گل‌كو مي‌نويسد: "گل كو" نامي است براي دختران كه تنها يك بار در يكي از روستاهاي گرگان (حدود علي آباد) شنيده‌ام . مي‌توان پذيرفت كه گل كو باشد... همچون دختركو كه شيرازيان مي‌گويند، تحت تلفظي كه براي من جالب بود و در يكي دو شعر از آن بهره جسته‌ام گل كوست. و از آن نام زني در نظر است كه مي‌تواند معشوقي ياه همسر دلخواهي باشد. در آن اوان فكر مي‌كردم كه شايد جز "كو" در آخر اسم بدون اينكه الزاماً معنوي لغوي معمولي خود را بدهد، مي‌تواند به طور ذهني حضور نداشتن، در دسترس نبودن صاحب نام را القا كند. ركسانا و گل گوهر دو زني فرضي هستند با اين تفاوت كه اولي در محيط ماليخوليايي ترسيم مي‌شود، حال آنكه دومي در صحنه مبارزه اجتماعي عرض اندام كرده، به صورت "حامي" مرد انقلاب در مي‌آيد.

برای بررسی چهره زن در شعر احمد شاملو لازم است ابتدا نظری به پیشینیان او بیندازیم. در ادبیات كهن ما، زن حضوری غایب دارد و شاید بهترین راه برای دیدن چهره او پرده برداشتن از مفهوم صوفیانه عشق باشد. مولوی عشق را به دو پاره مانعه الجمع روحانی و جسمانی تقسیم می‌كند. مرد صوفی باید از لذتهای جسمانی دست شسته، تحت ولایت مرد مرشد خانه دل را از عشق به خدا آكنده سازد. زن در آثار او همه جا مترادف با عشق جسمانی و نفس حیوانی شمرده شده و مرد عاشق باید وسوسه عشق او را در خود بكشد: عشق آن زنده گزین كو باقی است. بر عكس در غزلیات حافظ عشق به معشوقه‌ای زمینی تبلیغ می‌شود و عشق صوفیانه فقط چون فلفل و نمكی به كار می‌رود. با این وجود عشق زمینی حافظ نیز جنبه غیر جسمانی دارد. مرد عاشق فقط نظر باز است و به جز از غبغب به بالای معشوق به چیزی نظر ندارد. و زن معشوق نه فقط از جسم بلكه از هر گونه هویت فردی نیز محروم است. تازه این زن خیالی چهره‌ای ستمگر و دستی خونریز دارد و افراسیاب وار كمر به قتل عاشق سیاوش خویش می‌بندد: شاه تركان سخن مدعیان می شنود شرمی از مظلمه خون سیاوشش باد در واقعیت مرد ستمگر است و زن ستم كش ولی در خیال نقش‌ها عوض می‌شوند تا این گفته روانشناسان ثابت شود كه دیگر آزاری آن روی سكه خودآزاری است. با ظهور ادبیات نو زن رخی می‌نماید و پرده تا حدی از عشق روحانی مولوی و معشوقه خیالی حافظ برداشته می‌شود. نیما در منظومه "افسانه" به تصویر پردازی عشقی واقعی و زمینی می‌نشیند: عشقی كه هویتی مشخص دارد و متعلق به فرد و محیط طبیعی و اجتماعی معینی است. چوپان زاده‌ای در عشق شكست خورده در دره‌های دیلمان نشسته و همچنان كه از درخت امرود و مرغ كاكلی و گرگی كه دزدیده از پس سنگی نظر می‌كند یاد می‌نماید، با دل عاشق پیشه خود یعنی افسانه در گفت و گوست. نیما از زبان او می گوید: حافظا این چه كید و دروغی‌ست كز زبان می و جام و ساقی‌ست نالی ار تا ابد باورم نیست كه بر آن عشق بازی كه باقی‌ست من بر آن عاشقم كه رونده است

از طريق زير مي توانيد كتاب هواي تازه از سروده هاي احمد شاملو رو تهييه كنيد.

رباعیات خیام یکی از اثرات بیاد ماندنی شاملوی عزیز است که با همکاری شجریان آفریده شده است. رباعیات خیام که خود زیبایی خاصی دارد با صدای شجریان و احمد شاملو یکی از محشرهای موسیقی سنتی را در این اثر خلق کرده.لازم است بدانید این تنها آلبومی است که احمد شاملو با یک خواننده در یک کاست همکاری داشته.ارزش هر شعر را میتوان از مضمون،معنی و پربار بودن آن فهمید و ارزش هر خواننده را از تسلط،تن صدا،تحریر ها و...درک کرد که آثار خیام از این جهت شاهکار و گنجینه ایران میباشد. دانلود : دو کاست یک ساعته با صدای شاملو و شجریان [Hidden Content] [Hidden Content]