جستجو در تالارهای گفتگو

اسپكتروفتومتر یا طیف سنج یك دستگاه آزمایشگاهی اولیه است كه جهت خواندن نتایج آزمایش های كه واكنش آنها از نوع End point هستند بكارمی رود این دستگاه میزان جذب یا عبور طول موجهای مشخصی از انرژی تابشی (نور) از یك محلول را اندازه گیری مینماید بیشترین كاربرد آن در آزمایشگاه در بخش بیوشیمی است. اساس كار اسپكتروفتومتر همانند بسیار از دستگاههای آزمایشگاهی، براندازه گیری میزان نور جذب شده توسط یك محلول رنگی است كه طبق قانون بیر-لامبرت (-Lambert Bear) میزان جذب نور(OD) متناسب با غلظت ماده حل شده در محلول است. قانون بیر-لامبرت زمانی صادق است كه: 1- نور منتشر شده بر روی ماده مورد نظر تك رنگ باشد. 2-غلظت ماده حل شده باید در محدوده خطی باشد. اسپكتروفتومترهای مرئی و فرابنفش رایجترین، نوع آنها در مراكز تشخیصی و آزمایشگاهی است اسپكتروفتومترها بر اساس تعداد پرتوهای نوری كه به آشكارساز دستگاه می رسد به دو نوع تك پرتویی و دوپرتویی تقسیم می شوند. در نوع تك پرتویی یك جایگاه برای محلول و بلانگ وجود دارد در دستگاههای دو پرتویی دو جایگاه منظور شده است. پرتوتابش شده بطور خودكار مجزا شده و از محلول بلانك و نمونه همزمان عبور می كند این دستگاهها بسیار حساس می باشند. قسمتهای مختلف یك اسپكتروفتومتر شامل: 1ـ منبع نور(Light Source) 2ـ تك رنگ ساز(Monochromator) 3ـ شكاف عبور یا متمركز كننده پرتو(Focusing Device) 4ـ كووت یا محل قرار دادن نمونه (Cuvet) 5ـ دتكتور یا آشكار ساز (Detector) 6ـ صفحه نمایشگر (Display device) منبع نور(Light Source) معمولا“ از لامپهای تنگستنی كه تولید نور با طول موج 990-300 نانومتر می نمایند، استفاده می شود برای تولید پرتوهای فرابنفش غالبا“ از از لامپ های هیدروژنی یا دوتریومی (با طول موج 450-200نانومتر) استفاده می شود لامپ های دوتریومی معمولا“ پایدارترند و طول عمر بیشتری دارند. تك رنگ ساز(Monochromator) این قسمت دستگاه، نور مخلوط را به پرتوهای تك رنگ تجزیه می كند این عمل در اسكپتوفتومتر معمولا“ توسط منشور یا سیستم گریتینگ(Grating) انجام می گیرد. شكاف عبور یا متمركز كننده پرتو(Focusing Device) تركیبی از عدسی ها،آئینه های كوچك می باشد كه فقط به طیف رنگی با طول موج مورد نظر اجازه عبور می دهند هر قدر عرض شكاف نور كمتر باشد كیفیت پرتوها بهتر خواهد بود. میزان منوكروماتیك بودن نور تابیده شده به كووت بسیار مهم می باشد كه با (Spectral Band Width) SBW پهنای باند طیف برحسب نانومتر مشخص می شود هرچقدر عدد SBW كوچكتر باشد كیفیت دستگاه بهتر خواهد بود كه بستگی به نوع گریتینگ و پهنای شكاف عبور نور دارد. بهترین SBW برای اسپكتروفتومتر های آزمایشگاهی 8 نانومتر و برای دستگاههای تحقیقاتی 4-8/ 1نانومتر می باشد. كووت یا محل قرار دادن نمونه (Cuvet) كووتها محفظه های شفافی هستند كه محلول موردآزمایش در آن ریخته شده و در جایگاه خاص خود كه در مسیر نور تكرنگ تعبیه شده است قرار می گیرد. كووتها با توجه به نوع مصرف جنس، شكل و حجم متفاوتی دارند. برای محلولهای اسیدی و قلیایی از كووتهای مخصوص شیشه ای و برای طول موجهای زیر 320نانومتر از لوله كوارتز یا پلاستیك استفاده می شود. دتكتوریا آشكار ساز (Detector) دتكتور یا آشكار ساز انرژی نورانی (عبور كرده از محلول را) به انرژی الكتریكی تبدیل و آن را تقویت می كند. آشكار سازها معمولا“ به سه گروه تقسیم می شوند: 1- فتوالكتریكی 2- فتوشیمیایی 3- حرارتی در اسكتروفتومتر از آشكار سازهای فتوالكتریكی استفاده می شود . فتوسل و فتوتیوب از جمله آنهاست صفحه نمایشگر (Display device) داده های بدست آمده از یك آشكار ساز بوسیله یك دستگاه بازخوانی مانند یك گالوانومتر یا اسلوسكپ نشان داده می شود انواع مختلف نمایشگر در اشكال عقربه ای، دیجیتالی و كامپیوتری در اسپكتروفتومترها وجود دارد. اسپکتروفتومترهای جدید تغییر جدید در راستای بهبود کیفیت اسپکتروفتومتری قدیمی، ابداع اسپکتروفتومترهای ردیف دیودی است. یک ردیف دیود، شامل مجموعه ای از آشکارسازهای فتودیودی است که در کنار یکدیگر بر روی یک بلور سیلیسیم قرار گرفته‌اند. هر دیود ، جهت ثبت نوار باریکی از طیف طراحی شده است. این دیودها به گونه ای به یکدیگر مرتبط شده‌اند که سرتاسر طیف در یک زمان ثبت می‌گردد. این نوع آشکار کننده دارای هیچ قسمت متحرکی نبوده ، می‌تواند طیفها را به‌سرعت ثبت کند. علاوه بر این ، خروجی آن به یک کامپیوتر داده شده که قادر است اطلاعات را پردازش کرده و فرمتهای خروجی مفید و متنوعی را فراهم سازد. از آنجا که تعداد فتودیودها محدود هستند، لذا سرعت و محاسن این نوع دستگاه به قیمت کاهش اندک قدرت تفکیک تمام می‌شود. این مزایای زیاد این گونه دستگاه به از دست‌دهی قدرت تفکیک ، سرآمد است. البته استفاده از روش طیف سنجی ماورای بنفش – مرئی در صورتی مفید است که گونه ی مورد نظر رنگی باشد. كار با اسپكتروفتومتر 1- پس اتصال به برق دستگاه را روشن می كنیم حدود 10 دقیقه صبر می كنیم تا به اصطلاح دستگاه گرم شود 2- طول موج مورد نظر را انتخاب می كنیم 3- با استفاده بلانك دستگاه را صفر می كنیم 4-استاندارد آزمایش و نمونه به ترتیب به كووت منتقل نموده و OD آن را می خوانیم 5- با یك محاسبه غلظت نمونه بدست می آوریم