جستجو در تالارهای گفتگو

مقدمه صنعت اتومبیل سازی پس از پایان جنگ جهانی دوم به علت کندی پیشرفت در تکنولوژی تولید، روند ثابتی و رو به جلویی را طی می کرد، به طوریکه اغلب تولید کنندگان مشهور خودرو در دنیا نظیر کمپانی های فورد و جنرال موتورز از آمریکا، رنو و پژو از فرانسه، فیات ایتالیا، فولکس واگن آلمان و تویوتا و نیسان ژاپن همگی در سطح یکسان با هم و با استفاده از تکنولوژی های مشابه، به تولید می پرداختند. در میان کارخانجات خودروسازی شرکت های آمریکای با گذشت زمان در فاصله سال 1930 بیش از رقبای خود به سمت دسترسی به بازارهای اروپایی و ژاپن حرکت کردند تا با استفاده از فرآیند تولید خودروهای متنوع، بازارهای هدف خود را به تصرف درآورند. اما با گذشت زمان متوجه شدند که با توجه به عدم صرفه اقتصادی در تولید خودروهای متنوع - که لاجرم جهت حفظ تنوع و به طبع جذب دائمی مشتری مجبور به تولید با تیراژ پایینی بودند- باید شیوه دیگری را جهت دسترسی به بازار مصرف کشورهای دیگر جستجو کنند. از جمله روش های مطرح شده در آن زمان اعطای مجوز مونتاژ خودروهای تولیدی شان به سایر کشورها خصوصاً کشورهای در حال توسعه بود. البته خرید کارخانجات خودروسازی سایر کشورها به منظور دسترسی به بازار مصرف آنان، از جمله شیوه های دیگر کمپانی های بزرگ اتومبیل سازی به شمار می رفت. به عنوان مثال کمپانی فورد در سال 1930 کارخانه های اپل آلمان و واکسل انگلیس را از آنان به منظور دسترسی به بازار مصرف این دو کشور خریداری کرد. سیستم کارخانه های مونتاژ در ابتدا توسط کمپانی فورد ابداع و سپس توسط کمپانی جنرال موتور پذیرفته شد. بدین ترتیب در پایان سال 1930 چنین کارخانه هایی در 18 کشور به وجود آمد که تا سال 1970 تعدادشان به بیش از 200 واحد تولیدی و مونتاژ در کشورهای در حال توسعه رسید. استراتژی فورد و جنرال موتورز مبتنی بر داشتن مالکیت کامل کمپانی وابسته بود و در آن زمان با داشتن مالکیت کامل واحدهای مونتاژ کننده، این کمپانی ها می توانستند بهبود در سیستم توزیع و خدمات را در سطح جهان، برای کمپانی خود به وجود آورند. البته با گذشت زمان و افزایش بی رویه تعرفه های گمرکی در کشورهای اروپایی، شرکت آمریکایی بیش از بیش به سمت ژاپن معطوف شدند زیرا که در آنجا توانستند بازار بهتری را حداقل نسبت به داخل آمریکا و اروپا برای خود بیابند. کمپانی های ژاپنی نیز از این قافله عقب نماندند. در فاصله زمانی سال 1970 – 1950 ژاپنی ها توانستند با استفاده از سیستم مدیریتی آمریکایی و تکنولوژی روز اروپایی، از طریق تاسیس کارخانجات مونتاژ خودروهای تولیدیشان به بازار مصرف کشورهای در حال توسعه دست یابند به طوریکه سهم آن ها از این بازار 12 درصد در مقابل سهم 56 درصدی اروپا و 32 درصدی آمریکا بیان می شد. در طی 15 سال گذشته در حدود 89.5 درصد از کل خودروهای تولید شده در دنیا در سه منطقه آمریکا، اروپای غربی و ژاپن ساخته شده اند. امروزه 12 کمپانی چند ملیتی که شامل پنج کمپانی ژاپنی تویوتا، مزدا، میتسوبیشی، هوندا و نیسان، سه کمپانی آمریکایی فورد، جنرال موتورز و کرایسلر و چهار تولید کننده اروپایی فیات، پژو، رنو و فولکس واگن می باشد در مجموع سه چهارم از کل خودروهای ساخته شده در جهان را تولید می کنند. جدول 1 نشان دهنده درصد اختصاص یافته از کل خودروهای تولید شده در جهان در حدفاصل سالهای 1975 – 1994 می باشد. کمپانی های ژاپنی در دوره قبل از سال 1974 توانسته بودند، سیستم جدید مدیریتی خود را معروف به عملیات به موقع (JIT) یا تولید ناب در کمپانی تویوتا به وجود آورند. خصوصیت اصلی این سیستم تکیه بر تولید در حجم کوچک اجزاء و قطعات و انتقال سریع و بموقع به فرآیند بعدی تولید است. JIT زمان تولید را به کوتاهترین زمان ممکن تقلیل می دهد. این سیستم خصوصا زمانی که کمپانی های رقیب بالاترین کیفیت را استاندارد خود قرار داده اند، می تواند زمان را به عنوان کلیدی ترین عنصر مزیت رقابتی در اختیار و کنترل خود بگیرد. در کل سیستم تکنولوژی و مدیریت ژاپنی توام با منابع ارزانتر نیروی انسانی، مزیت رقابتی ژاپن را تشکیل می دهد. در ابتدا و انتهاي قرن بيستم دو انقلاب رخ داد. انقلاب آغازين همانا ظهور توليد انبوه و پايان عصر توليد دستي است و انقلاب پاياني ظهور تولید ناب و خاتمه يافتن عصر توليد انبوه است. توليد ناب در سالهاي پاياني جنگ جهاني دوم توسط تااي چي اوهنو در شركت خودروسازي تويوتا در كشور ژاپن مطرح گرديد. بحث توليد ناب در سال 1990 توسط جيمز ووماك و همكارانش از دانشگاه MIT در قالب يك كار تحقيقي با عنوان "ماشيني كه جهان را تغيير داد" منتشر گرديد. او و همكارانش توليد ناب را تقريباً به عنوان تركيبي از مدل توليد سنتي (FORD) و كنترل اجتماعي در محيط توليد ژاپني مي شناسند. بحث توليد ناب و ساير شيوه هاي توليدي با صنعت خودروسازي گره خورده است و براي توصيف شيوه توليد ناب نياز به بررسي سه شيوه توليد دست، انبوه و ناب با یکدیگر است، تا با مقايسه آن ها تفاوت و امتيازاتشان مشخص گردد.

بخش پونتیاک شرکت خودروسازی جنرال موتورز شکایتی را از یک مشتری با این مضمون دریافت کرد: این دومین بار است که برایتان می نویسم برای اینکه بار قبل پاسخی نداده اید، گلایه ای ندارم ؛ چراکه موضوع از نظر من نیز احمقانه است! به هر حال موضوع این است که طبق یک رسم قدیمی ، خانواده ما عادت دارد هر شب پس از شام به عنوان دسر بستنی بخورد. سالهاست که ما پس از شام رای گیری می کنیم و بر اساس اکثریت آراء نوع بستنی ، انتخاب و خریداری می شود. این را هم باید بگویم که من بتازگی یک خودروی پونتیاک جدید خریده ام و با خرید این خودرو، رفت و آمدم به فروشگاه برای تهیه بستنی دچار مشکل شده است! لطفاً دقت بفرمایید! هر دفعه که برای خرید بستنی وانیلی به مغازه می روم و به خودرو باز می گردم، ماشین روشن نمی شود؛ اما هر بستنی دیگری که بخرم، چنین مشکلی نخواهم داشت. خواهش می کنم درک کنید که این مساله برای من بسیار جدی و دردسرآفرین است و من هرگز قصد شوخی با شما را ندارم ... می خواهم بپرسم چطور می شود پونتیاک من وقتی بستنی وانیلی می خرم روشن نمی شود؛ اما با هر بستنی دیگری راحت استارت می خورد؟ مدیر شرکت به نامه دریافتی از این مشتری عجیب ، با شک و تردید برخورد کرد؛ اما از روی وظیفه و تعهد، یک مهندس را مامور بررسی مساله کرد. مهندس خبره شرکت ، شب هنگام پس از شام با مشتری قرار گذاشت. آن دو به اتفاق به بستنی فروشی رفتند. آن شب نوبت بستنی وانیلی بود. پس از خرید بستنی همان طور که در نامه شرح داده شده بود ماشین روشن نشد! مهندس جوان و جویای راه حل ، 3 شب پیاپی دیگر نیز با صاحب خودرو وعده کرد. یک شب نوبت بستنی شکلاتی بود، ماشین روشن شد. شب بعد بستنی توت فرنگی و خودرو براحتی استارت خورد. شب سوم دوباره نوبت بستنی وانیلی شد و باز ماشین روشن نشد! نماینده شرکت به جای این که به فکر یافتن دلیل حساسیت داشتن خودرو به بستنی وانیلی باشد، تلاش کرد با موضوع منطقی و متفکرانه برخورد کند. او مشاهداتی را از لحظه ترک منزل مشتری تا خریدن بستنی و بازگشت به ماشین و استارت زدن برای انواع بستنی ثبت کرد. این مشاهده و ثبت اتفاق ها و مدت زمان آنها، نکته جالبی را به او نشان داد: بستنی وانیلی پرطرفدار و پر فروش است و نزدیک در مغازه در قفسه ها چیده می شود؛ اما دیگر بستنی ها داخل مغازه و دورتر از در قرار می گیرند. پس مدت زمان خروج از خودرو تا خرید بستنی و برگشتن و استارت زدن برای بستنی وانیلی کمتر از دیگر بستنی هاست. این مدت زمان مهندس را به تحلیل علمی موضوع راهنمایی کرد و او دریافت پدیده ای به نام قفل بخار(Vapor Lock) باعث بروز این مشکل می شود. روشن شدن خیلی زود خودرو پس از خاموش شدن به دلیل تراکم بخار در موتور و پیستون ها مسأله اصلی شرکت پونتیاک و مشتری بود.