جستجو در تالارهای گفتگو

جشن سده، جشن آغاز تمدن و امید به روییدن گویی تاریخ ایران از دل این آتش افروزی زاده شده است. گویی هنگامی که مردم روزگار هوشنگ به دور آتش گرد آمدند این سرزمین پا گرفت. گویی ایران دست در دست هم نهاده، هلهله و شادی کردند و چرخیدند به گرد این آتش بزرگ و شکوهمند با هم بودن را بر مردم آموخت و بدینسان تنها بودن فراموش شد. مردم آموختند که گرمی دلهایشان را از هم بگیرند و دیدند که گرما را تنها، با، با هم بودن می توان به جای سرما نشاند این آتش افروزی را سده نامیدند و نخستین جشن ایرانی شد و بی گمان دیرینگی جشن سده پیش از نوروز است و جشن سرشار از نور و گرما، بزرگترین جشن آتشی، جشنی برای خواهش گرما در دل سرد، خواهش نور در دل تاریکی، جشن امیدواری است از برای دمیدن خورشید گرما بخش بهار و آمدن گل ها و سبزه ها. به راستی فلسفه سده چیست؟ فردوسی می گوید هوشنگ پادشاه پیشدادی که شیوه کشت و کار، کندن کاریز، کاشتن درخت را از او می دانند روزی در دامنه کوه ماری را دید و سنگ بر گرفت و به سوی مار انداخت، مار فرار کرد اما از برخورد سنگ ها جرقه ای برخواست و آتش پدیدار شد. ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه می گوید سده یعنی صد و آن یادگار اردشیر بابکان است و در علت و سبب این جشن گفته اند که هر گاه روزها و شب ها را جداگانه بشمارند میان آن و آخر سال عدد صد بدست می آید. برخی می گویند علت این است که در این روز زادگان کیومرث پدر نخستین درست صد تن شدند و یکی از خود را بر همه پادشاه گردانید. در نوروز نامه آمده آفریدون همان روز که ضحاک را بگرفت، جشن سده را برنهاد. زنده یاد مهرداد بهار، پژوهشگر و استوره شناس در کتاب جستاری چند در فرهنگ ایران بر این باور است که واژه سده از فارسی کهن می آید و به معنای پیدایی و آشکار شدن است. آن جشن سپری شدن چهل روز از زمستان است و دقیقا در پایان چله بزرگ قرار دارد. اگر نخستین روز زمستان را پس از شب یلدا، زایشی دیگر برای خورشید بدانیم، جشن گرفتن در دهمین و چهلمین روز زایش آیین کهن و زنده ای است. (در همه استان های کشور دهم و چهلم کودک را جشن می گیرند) جشن سده در شیراز از آنجایی که جشن سده بر پایه آتش افروزی استوار است، استاد بزرگ مردم شناسی دکتر روح الامینی درباره پیدایش این جشن می گوید، آتش و نور همواره برای ایرانیان مقدس بوده است. تا پنجاه سال پیش مردم باور داشتند که آتش یا شمع را نباید خاموش کرد تا جایی که آنها برای احترام به آتش با دو انگشت آتش را خاموش می کردند. جشن سده در نگاه مردم ایران نوید روییدن و جوشش دوباره زندگی است و پیام آور این شادی که نیستی و سرما نیستند تا ما هستیم. برگرفته از هفته نامه امرداد