در روش آگاهی از زمان باروری ، مجموعه ای از اطلاعات به خانمها داده می شود تا آنها بدانند که در چه روزهایی از ماه به احتمال زیاد می توانند در صورت انجام مقاربت حامله شوند ودر چه روزهایی این احتمال کم می باشد . خانمها می توانند با مشاهده تغییراتی که در بدنشان ایجاد می شود بفهمند که زمان تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدانها ) چه موقعی می باشد . سپس آنها می توانند با استفاده از این اطلاعات از بروز حاملگی جلوگیری نمایند .
موثر ترین راه برای کشف این موضوع که زمان باروری هر شخصی در چه روزهایی از ماه می باشد ، استفاده از هر سه روشی است که در اینجا توضیح داده می شود .
آگاهی از زمان باروری ، میزان درک خانمها را در مورد بدن و سیکل (چرخه) قاعدگی شان افزایش می دهد . برای اینکه این روش بعنوان یک روش جلوگیری از بارداری موثر واقع شود ، باید خانمها در روزهایی که احتمال باروری زیادی وجود دارد از انجام مقاربت خودداری نمایند و یا اینکه از سایر روشهای جلوگیری از بارداری (مثل کاندوم) استفاده کنند . بطور کلی تقریبا یک سوم از روزهای هر ماه را روزهای باروری تشکیل می دهد .