آشنايي با بيوتكنولوژي دريايي
عليرغم وجود مزاياي نسبي در زمينة بيوتكنولوژي در كشور، برخي از حوزههاي مهم اين تكنولوژي، مانند بيوتكنولوژي دريايي، كمتر مورد توجه قرار گرفتهاست. در اين مطلب، تعاريف و كاربردهاي "بيوتكنولوژي دريايي" ارايه شدهاند. مشكلات و مزاياي نسبي كشور در اين عرصه نيز در آينده مورد بررسي قرار خواهند گرفت:
اهميت بيوتكنولوژي دريايي
دريا بستر بسيار مناسبي جهت تحقيق و توسعه است؛ اما تاكنون همة پتانسيل آن شناخته نشده است. در حقيقت، بخش اعظمي از موجودات دريايي (بهخصوص ميكروارگانيزمهاي اوليه) هنوز ناشناخته باقي ماندهاند كه بهتدريج در حال شناسايي هستند. حتي در مورد موجودات زندة شناختهشده نيز دانش كافي جهت مديريت كارا و بهرهبرداري بهينه از آنها وجود ندارد. اين همه، اهيمت بيوتكنولوژي دريايي را روشن ميسازند.
توجه به موجودات زندة دريايي به دو دليل مهم است:
1- موجودات زندة دريايي، بخش اعظمي از ذخاير زيستي كره زمين را تشكيل ميدهند. از آنجاكه حيات از درياها و اقيانوسها سرچشمه گرفته است، لذا بخش اعظمي از موجودات نخستين و منحصر بهفرد در درياها زندگي ميكنند. بنابراين، درياها منبع عظيم ذخاير ژنتيكي بهشمار ميروند.
2- اغلب موجودات دريايي، ساختارها، مسيرهاي متابوليكي، سيستمهاي تكثير (توليد مثل) و مكانيزمهاي احساسي و دفاعي منحصر بهفردي دارند كه بشر ميتواند از آنها استفاده نمايد. علت بروز اين ويژگيهاي منحصر بهفرد، زندگي در طيف وسيعي از شرايط محيطي است (از آبهاي سرد قطبي كه دماي آنها تا 20- سانتيگراد ميرسد، تا اعماق اقيانوسها كه ميزان فشار در آنجا بسيار زياد است).
تنوع بيولوژيكي و انواع مختلف مواد شيميايي موجود در درياها، از زمانهاي گذشته تاكنون منبع توليد تركيبات شيميايي- صنعتي مختلفي بودهاند كه از آنجمله ميتوان مواد دارويي، مواد آرايشي، افزودنيهاي غذايي، كاوشگرهاي مولكولي، آنزيمها، مواد شيميايي خاص و مواد شيميايي مورد استفاده در كشاورزي را نام برد. تاكنون هزاران فرآورده با استفاده از منابع دريايي توليد شدهاند كه فقط به بخش كوچكي از تنوع بيولوژيكي و شيميايي درياها مربوط ميشوند. برخي از اين فرآوردهها هماكنون وارد بازار مصرف شدهاند و بازاري چند ميليارد دلاري را بهخود اختصاص دادهاند.