جستجو در تالارهای گفتگو

مقدمه:تهیه مواد غذایی نقش مهمی در زندگی انسان ها دارد. یکی از نیازهای ضروری تغذیه انسان، تأمین پروتئین حیوانی است. گوشت طیور به عنوان یک منبع با ارزش پروتئینی، در سال های اخیر در تغذیه انسان، در ایران و جهان مورد استفاده قرار گرفته است. در میان انواع گوشت ها، گوشت مرغ اهمیت خاصی دارد. زیرا هم سریع تر تولید می شود و هم هزینه تولید آن نسبت به گوشت سایر دام ها کمتر است از طرفی درصد پروتئین گوشت مرغ از سایر طیور بیشتر بوده و ضریب تبدیل غذا به گوشت در مرغ نسبت به سایر دام ها بهتر است مرغ و به طورکلی طیور حیوانات حساس هستند آگاهی از مسائل بهداشتی و رعایت نمودن آنها در پرورش طیور بسیار مهم است. شناخت بیماری های طیور، چگونگی مبتلا شدن، نشانه های بیماری، راه های پیشگیری و درمان می تواند کمک فراوانی در اختیار ما قرار دهد. یکی از این بیماری های مهم و خطرناک بیماری نیوکاسل است. بیماری نیوکاسل می تواند در مدت زمان کوتاهی خسارت زیادی به مرغداری ها و روستائیان وارد سازد. نیوکاسل یک بیماری عفونی و واگیردار است که از یک نوع ویروس به وجود می آید و باعث عفونت دستگاه تنفسی می شود. مرغ، خروس، بوقلمون، اردک و سایر پرندگان نیز به این بیماری مبتلا می شوند ویروس نیوکاسل در انسان نیز ایجاد بیماری خفیف نموده به طوری که باعث تورم ملتحمه چشم می شود. در این مقاله شما با این بیماری و راه های پیشگیری و کنترل بیماری آشنا خواهید شد. تاریخچه بیماری: بیماری نیوکاسل برای اولین بار در سال 1926 در جاوه اندونزی و شهر نیوکاسل انگلستان گزارش گردید. در انگلستان با برقراری قرنطینه و کشتار دسته جمعی طیور مبتلا و با نابودی طیور در معرض سرایت و نیز با ضدعفونی لانه های آلوده بیماری را کنترل کردند. ولی در جاوه اندونزی مبارزه به صورتی انجام شد که کانون اصلی بیماری نابود نگردید و می توان ادعا نمود که منشاء و سرچشمه انتشار و آلودگی بیماری در دنیا از این ناحیه می باشد. در حال حاضر بیماری نیوکاسل در تمام دنیا تحت کنترل درآمده است. در کشور ما هم زمان با ورود جوجه یک روزه در سال 1329 شمسی از خارج و توسعه صنایع مرغداری در کشور این بیماری نیز مشاهده شد. از آن زمان تاکنون بیماری هر چند سال به صورت همه گیری ظاهر می شود. در سال های اخیر به دلیل رشد روز افزون صنعت مرغداری اهمیت این بیماری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و همواره به عنوان مهمترین عامل تهدید کننده طیور صنعتی و سنتی مطرح بوده است. گزارش های موجود از تلفات وارده در سال های گذشته، حکایت از تلفات تا 100% در مرغداری های صنعتی و سنتی دارد. براساس برآورد مسئولان ذیربط خسارت وارده به بخش طیور در هنگام شیوع این بیماری بیش از میلیاردها تومان می باشد. عامل بیماری نیوکاسل: عامل این بیماری، ویروس پارامیکزو ویروس است که به خوبی در جنین تخم مرغ رشد و تکثیر می یابد. شش هفته بعد از بین رفتن علائم کلینیکی بیماری، .... ویروس را در فضولات و اعضاء درونی نمی توان یافت. خطر انتقال ویروس توسط لاشه کشتاری وجود دارد، ترشحات و مخاط چشم طیور آلوده منشاء ویروس می باشد. ویروس نیوکاسل نسبت به گرما فوق العاده حساس می باشد. پرندگان وحشی منبع آلودگی و انتشار ویروس بوده و شاید ویروس قسمتی از سیر تکاملی خود را در بدن این نوع پرندگان وحشی بگذراند. نشانه های بیماری در جوجه ها و مرغ های جوان: وقتی بیماری نیوکاسل در یک مرغداری یا یک گله مرغ شایعه شد، نشانه های زیر در جوجه ها و مرغ های جوان دیده می شود: سرفه و خرخره کردن و گاهی صدای شبیه به سوت کشیدن، ناله کردن تنفس نامنظم و مشکل یا دهان باز، کر کردن و کم شدن تحرک، از دست دادن اشتها، افزایش تشنگی در مراحل اولیه و فلج نسبی یا کامل، لرزش عضلات، تغییر جهت و چرخش و برگشت سر به پشت یا به زیر شکم، دور خود چرخیدن، معلق زدن و مرگ و میر در این جوجه ها فوق العاده بالا بوده و گاهی به صددرصد می رسد. نشانه های بیماری: بیماری نیوکاسل فوق العاده واگیردار بوده و دستگاه تنفسی و عصبی را مبتلا می کند. نیوکاسل بیشتر مرغ و خروس را مبتلا کرده و سایر گونه های طیور نظیر مرغ مروارید، اردک و بوقلمون را نیز مبتلا می کند. علائم درمانگاهی بیماری نیوکاسل عبارتند از: اسهال آبکی سبز رنگ و بدبو، از دست دادن اشتها، ناراحتی گیجی و خواب آلودگی، خروج ترشحات از بینی، صدای ناله و خس خس، تورم سر و گردن، پیچ خوردگی سر و گردن به یک سمت بدن. همچنین بال های طیور مبتلا به بیماری آویزان شده و پاهای آنها بر روی زمین کشیده می شوند. از دیگر علائم این بیماری حرکت به دور خود چینه دان پر و کشیده، تشنج، فلجی و در نهایت مرگ می باشد. مرگ و میر جوجه ها فوق العاده بوده و گاهی به صددرصد می رسد. در مرغ های تخم گذار نیز بیماری نیوکاسل باعث تولید تخم مرغ و قطع تدریجی تخم گذار می شود. بیماری نیوکاسل همچنین موجب نرم شدن پوسته تعدادی از تخم مرغ ها می گردد. تخم مرغ های که مرغ ها در این مرحله از بیماری تولید می کنند، ناقل ویروس بیماری نیوکاسل بوده و ارزش جوجه کش ندارند. بیماری نیوکاسل در بوقلمون ها و جوجه ها در اشکال خفیف، شدید و حاد بروز می کند و با علائمی از قبیل فلجی، عطسه و سرفه های خشک همراه می باشد. تشخیص بیماری: فرم حاد بیماری را تا حدی می توان از روی نشانه های کلینیکی و کالبد گشایی تشخیص داد. ولی فرم مزمن بیماری به علت شباهت زیاد علائم آن با سایر بیماری های تنفسی اشتباه می شود. وقتی که نشانه های تنفسی مربوط به بخش پائینی دستگاه تنفس باشد (نفس نفس زدن شدید) باید به بیماری نیوکاسل مظنون شد. سرعت انتشار بیماری نیوکاسل بهترین راهنما برای تشخیص آن است. راه های شیوع و انتقال بیماری: تلفات بسیار بالای بیماری نیوکاسل سبب شده است تا به راه های شیوع آن توجه زیاد شود. انتقال بیماری به طور طبیعی از راه ترشحات، فضولات، امعاء و احشاء پرندگان آلوده و نیز تماس آنها با طیور سالم صورت می گیرد. دستگاه گوارش و تنفس پرندگان به طور طبیعی مرکز اصلی انتقال و حامل بیماری است. حمل و نقل مرغ های زنده – به خصوص آنهایی که بیماری را پشت سر گذاشته اند -–می تواند یکی از عوامل انتقال بیماری از محلی به محل دیگر باشد و علاوه بر اینها، انتقال بیماری به وسیله کارگران، وسایل و ماشین آلاتی که با مرغداری در ارتباط هستند، نیز صورت می گیرد. همچنین ویروس بیماری از طریق هوا و آب آشامیدنی آلوده انتقال می یابد. تخم مرغ های حاصل از مرغ های مادر آلوده به بیماری ممکن است باعث انتقال بیماری به داخل ماشین جوجه کشی و محیط اطراف شود. عوامل انتقال بیماری: آن دسته از مرغ های مبتلا به بیماری که دوره اولیه (فاصله مبتلا شدن به بیماری و ظاهر شدن علائم) بیماری را می گذرانند، عامل مهم انتقال بیماری به شمار می روند. مرغ هایی که حالت ضعف و ناتوانی پس از درمان بیماری را می گذرانند و یا بیماری را پشت سر گذاشته اند؛ در بعضی از موارد می توانند برای مدت طولانی ویروس بیماری را با خود حمل و پخش کنند. همچنین تخم مرغ هایی که در طول دو تا چهار ماه پس از مبتلا شدن، از مرغ هایی که سلامتی خود را پیدا کرده اند، جمع آوری شده اند، ویروس بیماری نیوکاسل را با خود همراه دارند. راه های پیشگیری و کنترل بیماری نیوکاسل: مهمترین راه پیشگیری و مبارزه با این بیماری خطرناک، دور نگه داشتن طیور از ویروس عامل بیماری است. در چنین شرایطی اجرای قرنطینه (جدا نگه داشتن طیور حساس) همراه با رعایت کامل اصول بهداشتی، می تواند در کنترل بیماری بسیار مفید باشد. طیور حساس طیوری هستند که پیش از این به بیماری نیوکاسل مبتلا نشده اند و یا از تخم مادر مبتلا به این بیماری به وجود نیامده باشند. از سوی دیگر برای جلوگیری از ابتلا و گسترش بیماری نیوکاسل فقط رعایت اصول بهداشتی کافی نیست. علاوه بر آن باید با انجام واکسیناسیون های لازم و به موقع، طیور را از مبتلا شدن به این بیماری نجات داد. باید توجه کرد که درمان بیماری، در درجه آخر اهمیت قرار دارد. این کار نه تنها از نظر اقتصادی به صرفه نیست، بلکه موفقیت آن نیز بسیار کم است با کاهش امکان تماس ویروس بیماری و یا ورود آن به محیط پرورش می توان از شیوع این بیماری جلوگیری کرد. به طورکلی اگر پشگیری و کنترل بیماری نیوکاسل هدف باشد، باید با مدیریت بهداشت و واکسیناسیون در کنار یکدیگر به مورد اجرا گذاشته شود. پیشگیری از طریق مدیریت و بهداشت: الف – جوجه کشی: رعایت موارد زیر در جوجه کشی به طور کامل ضروری است. 1-تأسیسات جوجه کشی باید از آشیانه ها، سالن های پرورش و تأسیسات کشتارگاه دور و مجزا باشد. 2-آشیانه های پرورش جوجه باید از سایر آشیانه ها کامل جدا باشد. 3-جدا کردن کارگران قسمت جوجه کشی از سایر بخش ها. 4-پرورش مرغ های جوان باید در محلی کاملاً جدا، دور از آشیانه مرغ های مسن و در محیطی کاملاً بهداشتی انجام گیرد. 5-از ورود هر نوع وسیله نقلیه به مزرعه پیش از ضدعفونی کاملاً آن جلوگیری شود.6-مرغ هایی که تلف شده اند، باید به دقت کامل و بدون آلودگی محیط اطراف سوزانده و نابود شوند. 7-سالن های پرورش مرغ باید پیش از ریختن جوجه، شستشو و ضدعفونی شود. 8-باید از مواد ضدعفونی کننده و آهک در جلوی آشیانه ها و حتی الامکان در گذرگاه های مزرعه استفاده شود. ب- آشیانه های پرورش طیور: رعایت موارد زیر در آشیانه های پرورش طیور به طور کامل لازم است: 1- از ورود هر نوع پرنده ای به آشیانه جلوگیری شود. 2-هنگام ورود کارگران به آشیانه، باید لباس آنها عوض و ضدعفونی شده باشد. 3-جوجه های یکروزه باید از مراکز مطمئن و تأیید شده از سوی کارشناسان خریداری شوند. 4-پرورش مرغ های جوان باید در محلی کاملاً جدا، دور از آشیانه مرغ های مسن و در محیطی کاملاً بهداشتی انجام گیرد. 5-از ورود هر نوع وسیله نقلیه به مزرعه پیش از ضدعفونی کامل آن جلوگیری شود. 6-مرغ هایی که تلف شده اند، باید به دقت کامل و بدون آلودگی محیط اطراف سوزانده و نابود شوند. 7-سالن های پرورش مرغ باید پیش از ریختن جوجه، شستشو و ضدعفونی شوند. 8-باید از مواد ضدعفونی کننده و آهک در جلوی آشیانه ها و حتی الامکان در گذرگاه های مزرعه استفاده شود. ج – کشتارگاه ، کارخانه تولید فرآورده های طیور و بسته بندی: موارد زیر باید رعایت شوند: ضدعفونی، شستشو و تمیز کردن وسایل، لوازم و محیط کشتارگاه طیور و کارخانه در زمان های مختلف به خصوص در زمان شیوع بیماری لازم است. مبارزه و پیشگیری به وسیله واکسیناسیون: یکی از مؤثرترین راه های پیشگیری و مبارزه با شیوع بیماری نیوکاسل، استفاده از واکسن مخصوص است. برای ایمن نمودن طیور در مقابل این بیماری از راه واکسیناسیون، دستور یا برنامه یکسانی وجود ندارد، بلکه در مناطق مختلف با روش های خاصی صورت می گیرد. برنامه واکسیناسیون جوجه ها باید با توجه به نوع آب و هوای منطقه، نوع واکسن و دستور دامپزشک باشد. واکسن نیوکاسل دارای سویه های b1، لاسوتا، روغنی و کوماروف می باشد که در ایران بیشتر از دو سویه های b1 و لاسوتا و روغنی به چهار طریق قطره چشمی، آشامیدنی، اسپری و تزریقی استفاده می گردد. برای اینکه واکسیناسیون بر علیه بیماری نیوکاسل مؤثر و دارای نتیجه مطلوب باشد رعایت نکات زیر الزامی می باشد: 1-سعی شود طیور همسن پرورش داده و همزمان واکسینه نمود. 2-فاصله بین دو واکسیناسیون حداقل یک هفته باشد. 3-واکسن تازه باشد و در نگهداری و حمل و نقل آن رعایت دستورات کارخانه سازنده به عمل آید. (در دمای یخچال های معمولی نگهداری شود و هنگام حمل و نقل در ظروف سر بسته محتوی یخ باشد.) 4-ظروف محتوی واکسن نباید در معرض مستقیم نور آفتاب قرار گیرند. 5-ظروفی که در آنها واکسن می ریزند نباید 3 تا 4 روز قبل از آن به مواد ضدعفونی کننده آغشته شده باشند. 6-برای رقیق نمودن واکسن و یا مصرف آن به فرم خوراکی نباید از آبهای کلردار یا محتوی سایر مواد ضدعفونی کننده استفاده گردد. 7-گله ای که مورد واکسیناسیون قرار می گیرد کاملاً سالم باشد و از واکسینه نمودن طیور غیر سالم و بیماری خودداری گردد. 8-بلافاصله بعد از واکسناسیون به مدت 48-24 ساعت همواره با اب می باید آنتی بیوتیک داد و دمای سالن را بین 2 تا 3 درجه سانتیگراد بالا برد. 9-واکسن آماده شده را حداکثر در ظروف به مدت 2-1 ساعت می باید مصرف نمود. خلاصه مطالب: بیماری نیوکاسل بیشتر در فصل های پائیز و زمستان می شود. نشانه های بیماری نیوکاسل عبارتند از: 1- خرخر کردن 2- تنفس نامنظم 3- کم شدن اشتها و افزایش تشنگی 4- لرزش و تشنج عضلات 5- اسهال سبز رنگ 6- علائم عصبی راه های انتقال بیماری نیوکاسل عبارتند از: 1-ترشحات، فضولات و امعاء و احشاء پرندگان آلوده. 2-تماس طیور سالم با طیور آلوده راه های کنترل و پیشگیری نیوکاسل عبارتند از: 1-اجرای واکسیناسیون به موقع 2-رعایت کامل اصول بهداشتی 3-اجرای قرنطینه شدید در هنگام شیوع بیماری جهت جلوگیری از انتقال بیماری نیوکاسل به جوجه ها به نکات زیر توجه شود: 1-سالن های جوجه کشی به کشتارگاه طیور نزدیک نباشد. 2-آشیانه پرورش جوجه مجاور سایر آشیانه ها نباشد. 3-نباید کارگران قسمت جوجه کشی با کارگران سایر قسمت ها ارتباط داشته باشد.