جستجو در تالارهای گفتگو

مقدمه بسته بندي عبارت است از هنر وعلم اماده سازي مواد غذايي براي انبار کردن ،ودر نها يت فروش . بسته بندي بايد تا حد امکان ساده و ارزا ن باشد ضمن اينکه اهداف اوليه بسته بندي يعني خاصيت حفاظتي و جذابيت رانيز دارا باشد . با عنايت به اين که مواد بسته بندي توسط ماشين هاي مختلف فرايند مي شوند بنابراين خواص ديگري نيز بايد داشته باشند که عبارتند از : نرمش ، قابليت پذيرش چاپ ، قابليت استفاده در ماشين هاي لفاف ، قابليت دوخته شدن در حرارت ، شکل پذيري به کمک باد يا خلا و يا فن اوريهاي حرارتي . خواص مطلوب ديگري که به وﻴﮋه از ديدگاه صنايع غذايي مهم هستند عبارتند از : شفا فيت ، نفوذپذيري يا غير نفوذپذيري محصول نسبت به بخار اب وگازهاي دي اکسيد کربن ، اکﺳﻴﮋ ن و نيتروﮋن . اگر چه تعداد زيادي از مسا ئل فن اوري مربوط به استفاده از مواد پلاستيکي در بسته بندي مواد غذا يي از جمله مشکلاتي هستند که کلا به صنعت بسته بندي مربوط مي شوند ولي برخي از مسا ئل مربوط به طبيعت ماده به کار رفته در بسته بندي هستند که بايد مورد توجه قرار گيرند . موفقيت کاربرد پلاستيک ها در بسته بندي نياز به همکاري توليد کنند گان مواد غذا يي ، سازند گان انواع پلاستيک ها ، طراحان ودر نها يت مصرف کنند گان دارد .ملا حظات اقتصا دي محدوديت هاي بيشتري را اعمال مي کند ، چرا که مصرف کننند گان صرفا به دنبال کيفيت محصول هستند تا بسته بندي انها . نيازمند يها و وﻴﮋگيهاي مهم مواد بسته بندي مواد غذا يي را مي توان به شرح ذيل دسته بندي کرد : -شفا فيت ودرخشش سطح ان براي رضايت وجلب نظر مصرف کننده -کنترل در انتقال رطوبت -کنترل در انتقال ساير گاز ها -تحمل تغييرات درجه حرارت به هنگام نگهداري و استفاده -فقدان مواد سمي -ارزان بودن -مقاومت در مقابل ضربه مصرف کننده دوست دارد انچه مي خرد ببيند و بنابراين شفا فيت وشيش هاي مانند بودن بسته هاي مواد غذا يي نياز ضروري در بسته بندي انها است . مواد غير شفاف مانند سيني هاي سفيد رنگ نيز در حد وسيعي مورد استفاده قرار مي گيرند . اين سيني ها مانع از ان مي شوند تا مصرف کننده هر دو طرف ماده غذايي راببيند که در برخي موارد مانند بسته بندي گوشت از عدم اعتماد و مقاومت خريدار مي کاهد .کنترل تغييرات رطوبت موجود در ماده غذايي در طول نگهداري ان بسيار مهم است . برخي فراورده هاي غذا يي مانند چيپس ، پفک و بيسکويت بايد در موادي بسته بندي شوند که نفوذپذيري انها به رطوبت خيلي کم باشد تا تردي انها محفوظ بماند . همچنين از تبخير برخي مواد غذايي بايد جلوگيري گردد و در اين موارد نيز بايد از ورقه هايي با نفوذپذيري پايين استفاده شود . در بقيه موارد از دست دادن نسبي رطوبت ماده غذا يي مطلوب است تا از عرق زدن و تراکم بخار اب در داخل پاکت بسته بندي و در نتيجه از بين رفتن شفا فيت ان وخطر رشد کپکها جلوگيري شود . علاوه بر اتنتقال بخار اب به داخل وخارج مواد بسته بندي ، کنترل نفوذ پذيري اين مواد نسبت به ساير گا ز ها مانند اکﺳﻴﮋ ن و گاز کربنيک نيز از اهميت وﻴﮋهاي برخوردار است . اغلب مواد غذا يي تازه نياز به تنفس دارند وبنابراين مواد بسته بندي اين گونه غذا ها بايد امکان تنفس را از نظر تامين اکﺳﻴﮋن و حذف گاز کربنيک فراهم اورد . در مواقعي که مواد بسته بندي انتخاب شده نتواند به اندازه کافي گازهاي تنفسي را منتقل نما يند ، از ورقه هاي مشبک يا سورخدار استفاده مي شود . در خصوص مواد بسته بندي گوشت تازه بايد به اندازه کافي اکﺳﻴﮋن از بيرون به داخل بسته بند ي نفوذ نمايد تا رنگ سطحي گوشت در حد مطلوب باقي بماند . از طرف ديگر مواد غذا يي که حاوي چربي زيادي هستند مانند لبنيات در صورتي که در معرض اکﺳﻴﮋن زيادي قرار گيرند اکسيده مي شوند و به همين علت اغلب در خلا ويا جو بي اثر بسته بندي مي گردند و از ورق هاي با نفوذپذيري خيلي پا يين استفاده مي شود . در بسته بندي قهوه يا ماهي که بوي انها بايد انحصا رﺃ در داخل بسته بندي باشد نيز مواد بسته بندي با نفوذپذيري پايين به کار گرفته مي شود . مواد غذا يي که در معرض اکسيداسيون هوا هستند اغلب با استفاده از موار انتي اکسيدان مانند bha و bht محافظت مي گردند . محصو لاتي مانند ورقه هاي نازک غلات و چيپس ، ظريف وشکننده هستند و بايد به صورت غير متراکم بسته بندي شوند . اين موضوع باعث افزايش هوا در داخل بسته بندي مي گردد که همراه با افزايش سطح تماس محصول با هوا امکان اکسيداسيون ان را بيشتر مي نمايد . افزودن مواد انتي اکسيد ان به مواد بسته بندي و ماده غذا يي باعث حفا ظت و قابليت نگهداري بيشتر ماده غذا يي مي شود . اضافه کردن انتي اکسيدان به مواد بسته بندي نياز به اين ماده را در خود ماده غذا يي کنترل مي نما يد . اگر چه انتقال انتي اکسيدان از مواد بسته بندي به داخل ماده غذايي ممکن است اتفاق بيفتد ولي مصرف کننده بيشتر علاقه مند است تا از غذا هايي که مقدار انتي اکسيدان کمتري دارند استفاده نمايند . فن اوري هاي که مي توانند براي بسته بندي مواد غذا ييفرايند شده مورد استفاده قرار مي گيرند عبارتند از : -ورق هاي خوراکي عايق براي کند کردن انتقال رطو بت بين اجزا تشکيل دهند ه يک ماده غذايي که داراي فعاليت ابي متفاوت هستند . -گيرند هاي اکﺳﻴﮋن براي کند کردن اکسيداسيون چربي ها . - گيرند هاي دي اکسيد کربن . -گيرند هاي بو هاي نامطبوع ساير انواع بسته بندي موثر غذا يي عبارتند از : -ورقه هاي حساس به ميکروويو که باي افزايش سطح برخي از مواد غذ ايي مانند ورق هاي سيب زميني ، انواع نان ها وذرت باد کرده در محيط هاي گرم مورد اسفاده قرار مي گيرند . -نشانگرهاي انجام فرايند ميکروويو -ورقه هاي منتشر کننده بخار -نشانگر هاي حرارت ديدگي بيش از حد مواد غذا يي که شرايط نامناسب فرايند حرارتي را اشکار مي سازند -ارزيابي کننده تغييرات زمان – درجه حرارت براي نشان دادن ميزان کاهش قابليت نگهداري مواد غذا يي که در جريان توزيع انها ممکناست اتفاق بيفتد . وسائل سيستم هاي مورد استفاده در بسته بندي الف ) سيستم پر کننده و دربندي در خلا و شرايط جو اصلاح شده . اين سيتم براي افزايش زمان نگهداري محصولات مورد استفاده قرار ميگيرد . اين دستگاه که توسط شرکت اتو پرود ساخته شده است به نام ( وک – يو – سيل ) معروف است . اين سيتم براي پرکردن مواد غذا ي حساس به اکﺳﻴﮋن مانند پنير کاتيج انواع سس ها و دسرهاي غذا ييمناسب است . اين دستگاه همچنين مي تواند در محصولاتي که براي استفاده از ماکروويو اماده شد هان و در ظروف عايق و قابل استريل ودر درجه حرارت بالا بسته بندي شد ه اند نيز مورد استفاده قرار ميگيرند . علاوه بر اين سيستم قادراست ترکيب جو و باقيمانده خلا در بال اي قئطي بسته بندي مواد غذايي را کنترل نمايد ودرصد اکﺳﻴﮋن موجود دران 5/0 درصد ويا کمتر کاهش دهد . براي پر کردن مايعات ، مواد چسبند ه ، مواد دانه دار ، ( مانند کنسرو لوبيا ) با ظرفيت 15000 ظرف مورد استفاده قرار گيرد . ب ) تجزيه کننده قابل حمل اين دستگاه ميزان اکﺳﻴﮋن و گاز کربنيک موجود در داخل بسته بندي با جو کنترل شده و يا اصلاح شده را بهصورت همزمان اندازه مي گيرد . سازنده ان شرکت کوانتک مي باشد که بالا ترين مدل ان ( دوال ترک d 902 ) نام گرفته است . پمپ مينياتور هواي داخل دستگاه را از داخل پاکت بسته بندي به قسمت حساس دستگاه هدايت مي کند که در انجا در عرض چند ثانيه درصد گاز هاي مورد نظر اندازه گيري وروي تا بلوي نمايشي ان به نمايش گذاشته مي شود . ميزان گاز کربنيک واکﺳﻴﮋن بين 1/0 تا 100 قابل انداز ه گيري است و حداقل تا 1/0 از اين گاز ها را مي توان اندازه گرفت . ج) سيستم صحفه شير دار اين سيستم درصد گازها را در داخل بشکه ها ، جعبه ها و ساير ظروف بزرگ بسته بندي کنترل مي کند . اين سيستم حاوي شير هوا يي مي باشد که به يک صحفه مسطح چسبانده شده است .در اين سيستم از صحفات متعددي مي توان استفاده کرد که شامل ورقه اي نازک پلي استر فلز دار و يا کاغذ چند لايه مي باشد . د) ورقه ضد بخار اب اين ورقه که توسط صنايع روپلاست توليد شده است به (روپلين ) معروف است و در بسته بندي قطعات محصولات تازه مورد استفاده قار مي گيرد . سطح ورقه پلي اتيلن (pe ) با نوعي رزين اصلاح شده است تا از تيره شدن لايه يسته بندي توسط بخار اب توليدي جلوگيري شود . در پاکتهاي پلي اتيلن معمولي که در بسته بندي بريد هاي محصولات تازه خوراکي استفاده مي گردد ، به علت تشکيل بار هاي الکتريکي ساکن روي سطح ورقه پلي اتيلن اشباع بخار اب براحتي اتفاق مي افتد . مزاياي اين نوع ورقه هاي پلي اتلين عبارتند از : تنظيم ومناسب کردن سرعت تنفس محصولات داخل بسته ؛ پايين بودن درجه حرارت موردنياز براي بستن پاکت ؛ مقاومت پاکت در مقابل پارگي ؛ شفا فيت عالي کيسه جهت نمايش مطلوب ماده غذا يي. ه‌)تجزيه کننده ماده غذايي اين تجزيه کننده که توسط کمپاني سرو مکس توليد شده است ، مي تواند مقادير اکﺳﻴﮋ ن و دي اکسيد کربن را در بسته هاي قابل ارتجاع ومحکم مواد غذاي و به صورت همزمان اندازه گيري نمايد . براي استفاده در بسته بندي در جو کنترل شده و اصلاح شده طراحي شده است . اين دستگاه قادر است نمونه هاي به کوچکي 8 ميلي ليتر حجم را نيز اندازه گيري کند . و‌)ورقه هاي تاب دار پلي الفين اين ورقه که توسط شرکت کريوويک معرفي شده است به نام 2001 _ bdf معروف مي باشد و نسبت به نفوذ اکﺳﻴﮋن و مواد معطر ه عايق است . از اين ورقه براي بسته بندي تعداد زيادي از مواد غذا يي معطره استفاده مي شود . پيچيدن مواد غذا يي با ورقه هاي معمولي باعث نفوذ بو هاي موادغذا يي مجاور به يکد يگر و توليد بوي مخلوط خاص مي گردد ، در حالي که با استفاده از اين ورقه ها ضمن حفظ تازگي محصول از تداخل بو هاي مختلف و نفوذ انها به خارج ماده غذ ايي نيز جلوگيري مي شود . ز) دستگاه اندازه گيري گاز کربنيک اين دستگاه که به ان انا گاز ( سي دي 95 ) معروف است براي اندازه گيري گازه ادر بسته بندي جو کنترل شده مناسب مي باشد . انا گاز داراي دو طول موج مادون قرمز بوده و قادر است گاز کربنيک و همچنين اکﺳﻴﮋن ، درجه حرارت و رطوبت را اندازه گيري کند . اين دستگاه به صورت دﻴﮋيتال تنظيم مي شود و توسط ميکروپروسسور کنترل مي گردد و در نه مدل ساخته شده است که مي تواند ميزان گاز را از يک قسمت در ميليون تا 100 % گاز موجود معين مي کند و تا 800 اندازه گيري نمونه را در حافظه خود نگه مي دارد . ح) سيتم هاي بسته بندي سه گاز اين سيستم ها که به (( فليور فرش )) معروفند با استفاده از سه روش مي توانند ترکيبات گاز موجود در داخل بسته بندي را براي افزايش زمان نگهداري فراورد ه هاي غذا يي تغيير دهند . اين سيتم طوري طراحي شده است که با استفاده از اکﺳﻴﮋن ونيترو ﮋن يا گاز کربنيک يا مخلوط سه گاز قادر است هر محصول معيني را بسته بندي نمايد و نيازهاي اختصاصي ان ماده غذا يي را براورده نمايد . زمان نگهداري مواد غذا يي را مي توان با جلوگيري از رشد باکتري ها وکپک ها ؛ کاهش تبخير و پلاسيدگي ؛ کنترل کردن واکنش هاي بيو شيميايي و انزيمي جهت کاهش سرعت فساد و رسيدن و حفاظت از طعم ،رنگ و بافت طبيعي انها افزايش داد . سيتم بسته بندي (( فيلور فرش )) توسط کمپاني ليکو ئيد کربن ساخته ومعرفي شده است . مواد مورد استفاده در بسته بندي مو اد بسته بندي شده طوري طراحي شده اند که با سرعت هاي نفوذ پذيري معيني و همخواني با سرعت تنفس سبزيهاي بستهبندي شده مي توانند ورود اکﺳﻴﮋن را به داخل بسته بند ي کنترل کنند و اجازه دهند تا دي اکسيد کربن خارج شود .مواد بسته بندي همچنين داراي استحکامي هستند که به راحتي ضربات مکانيکي مرحله توزيع مواد غذا يي را تحمل نمايند . کمپاني کريو واک کيسه ويا ورقه هاي بسته بندي مناسب محصولات مختلف ساخته و عرضه نموده است که عبارتند از : 900 _ b براي سيب زميني پوست کنده ؛ ez 961 براي کاهوي فرايند شده ؛ 941 _ pd براي بروکلي و گل کلم ؛ 900 _ pd براي بريده سبزي ها ؛ 960 _ pd و rd براي استفاده محصولات تازه . مواد ذيل در حد وسيعي براي بسته بندي مواد غذايي مورد استفاده قرار مي گيرند : _ کاغذ ومحصولات کاغذي پوششدار _ محصولات سلولزي _ سلوفان فلزات _ ورقه حلبي ، الومينيوم ، فولاد زنگ نزن ، مفرغ _ انواع سراميک _ شيشه _ لاستيک _ پلاستيک _ ترکيبات ديگر مانند چوب ، پارچه وغيره اغلب مواد فوق سال هاست که استفاده مي شوند ودر اين مدت مشکل عمده در بسته بندي مواد غذا يي بوجود نياوردند . روش قديمي حمل چاي در صندو ق هاي چوبي ديگر مورد استفاده نيست و در مقابل استفاده از سراميک لعابدار نسبت به ظروف فلزي مانند سرب و کادميوم باعث کاهش الودگي مي گردد . از طرف ديگر پلاستيک ها که امتيازات زيادي به عنوان مواد جديد بسته بندي دارند مواد غذا يي را در تماس با گستره وسيعي از مواد مختلف شيميايي قرار دهند که قبلا تجربه نشده بودند . اين مسله از اين جهت بيشتر مورد توجه قرار گرفته است که مواذ بسته بندي به مدت زيادي در مجاورت مواد غذايي قرار مي گيرند . مواد بسته بندي پلاستيکي : پلي مر هاي اصلي مورد استفا ده در بسته بندي مواد غذايي همرا ه با توضيح مختصري در خصوص نحوه فراينده هاي توليد انها و خواص مشخصه محصول نهايي مورد بحث قرار مي گيرند . اهميت نفوذپذيري اين مواد به اکﺳﻴﮋن و بخار اب در انتخاب انها براي بسته بندي مواد غذايي بايد مورد توجه قرار گيرد . اغلب پلي مري هاي که در بسته بندي مواد غذا يي استفاده مي شوند تروپلاستيک ها هستند ، در درجه حرارت بالا نرم مي گردند ودر اثر سرد کردن مجدد ا سخت مي شوند بدون اين که ترکيب شيميايي انها تغيير کند . در مقابل اين دسته ترمو ست ها هستند که در اثر گرم شدن به صورت غير قابل برگشت تغيير مي کنند . ترموپلاستيک ها ارجحيت دارند چون پلي مر اصلي ممکن است در معرض چند بار متوالي گرم کردن و سرد کردن در جريان توليد و تشکيل ورقه و يا ظرف قرار گيرد . ترموست ها به اين شکل فرايند نمي شوند . مصرف انها در صنايع غذا يي براي در بطري است که در اين صورت با ماده غذا يي تماس مستقيم ندارند . 1_ پلي الفين ها پلي اتيلن : پلي اتيلن از پلي مريزاسيون اضافي گاز اتيلن که از صنايع زغال سنگ و نفت به عنوان محصول فرعي يدست مي ايد . پلي پروپيلن : عضو بعدي گروه الفين ها هستند . پلي وينيل کلرايد : تعدادي از مواد پلاستيکي موجود ند که يک اتم ئيدروﮋن اتيلن توسط يک هالو ﮋن يا ساير گروهها جايگزين شده است . پلي تترا فلوئو رو اتيلن : 2_ ترموپلاستيک هاي غير اتيلني : نايلو نها ( پلي اميد ) : نايلون ها شامل پلي مرها يي هستند که از تراکم يک دي اسيد بايک دي امين توليد مي شوند در حالي که فراورده هاي قبلي از واکنش هاي پلي مريزاسيون اضافي به دست مي امدند . اولين ترکيب نايلوني که توليد گرديد نايلون 6 و 6 بود که از اسيد اديپيک و هگزا متيلن دي امين تشکيا شده است . پليمر هاي مرکب : در برخي موارد پلي مرها يا با واکنش هاي اضافي بيش از يک نوع منو مر و يا تراکم سه نوع منو مر و يا با ترا کم سه نوع مونومر مختلف توليد مي شوند . در هر مورد بيش از يک نوع واحد تکراري در ساختمان پلي مر وارد مي گردد . به اين دسته از پلي مر ها ،پلي مر مرکب مي گويند . انواع پلي مرهاي مرکب : اتيلن ونيل استات وينيل کلرايد پلي استيرن ساير مواد موجود در پلاستيک ها : تمام پلاستيک ها علاوه بر ساختمان پلي مر اصلي داراي تعداد ي از ساير مواد هستند که يا در جريان توليد به انها اضافه مي شود و يا باقيمانده از واکنشهاي پلي مريزاسيون مي باشند . خود پلي مرها که داراي وزن مولکولي زيادي هستند به علت بي اثر بودن و حلاليت پايين در محيط هاي ابگونه و سيستم هاي چربي خيلي بعيد است که بتوانند به مقدار توجهي به داخل مواد غذا يي نفوذ کنند . حتي اگر تکه هاي از اين پلي مرها به صورت تصادفي بلعيده شوند ،نمي توانند با مايع ابگونه دستگاه گوارش واکنش نشان دهند . مسئله مربوط به بهداشت مصرف مواد پلاستيکي در بسته بندي مواد غذايي در خصوص مواد کوچک مولکولي مي باشد که ممکن است در داخل مواد پلاستيکي يافت شوند و در طول نگهداري به داخل مواد غذا يي نشت نمايند . همانطور که قبلا کفته شد اين مواد ممکن است که از دو منبع تامين شود : 1_ باقيمانده پلي مريزاسيون شامل مو نو مر ها ، اليگو مر ها ، کاتاليزورها ، حلا لها ، امولسيون کنند ها و مواد خيس کننده ، نا خالصي هاي مواد اوليه خام ، الودگيهاي دستگاه ، مهر کننده ها و محصولات ناشي از واکنش هاي فرعي . 2_ مواد افزودني که در جريان فرايند کمک مي کنند ، شامل انتي اکسيدان ها ، عوامل ضد چسبندگي ، عوامل تخليه کننده بار الکتريکي ساکن ، پايدار کننده اي حرارت ونور ، نرم کننده ها ، ليز ولغزنده کننده ها ، مواد رنگي ، پر کنند ه ها ، عوامل تسهيل کننده در جداشدن پلي مر قالب و قارچ کشها .

مقدمه حفاظت از مواد غذايي از زمان توليد تا هنگام مصرف امر بسيار مهمي است. عواملي بسياري باعث از بين رفتن ارزش مواد غذايي مي شوند كه از مهمترين آنها مي توان به فساد ميكروبي، تغيير ساختار مولكولي، از دست دادن برخي خواص مهم مانند ويتامين و ... اشاره كرد. معمولاً عواملي كه باعث رشد ميكرواوگانيسمها در يك محصول بعد از توليد مي شوند عبارتند از: 1- سطح پايين بهداشت در فرآيند توليد 2- تاخير بين توليد و بسته بندي 3- دما انبارش 4- نوع ماده بسته بندي 5- حجم گاز آزاد درون بسته بندي 6- نوع و تركيبات گازهاي درون بسته بندي 7- درصد اكسيژن ساده ترين روش براي محافظت از مواد غذايي بسته بندي آن است. معمولاً بسته بندي از مواد غذايي در مقابل نفوذ عوامل خارجي و همچنين فرار خواص داخلي آن محافظت مي نمايد. وجود هوا درون بسته مي تواند باعث فساد ماده داخل آن شود. به اين لحاظ تخليه هوا و يا تزريق گازهاي بي اثر درون بسته ماده غذايي راه حل مناسبي براي مقابله با رشد باكتري ها بدون از دست رفتن خواص، تازگي و شادابي محصول است. عمدتاً در ايران از بسته بندي معمولي يا روش تخليه هوا (Vacuum Packaging) استفاده مي شود. ولي در چند سال اخير با توجه به پيشرفت روشهاي بسته بندي و استفاده از شيوه هاي نوين و مطابق با استانداردهاي جهاني استفاده از اتمسفر اصلاح شده رو به گسترش است. تاريخچه در دهه 1930 ميلادي وقتي سبزيجات و ميوه ها توسط كشتي جابجا مي شد از گاز غليظ CO2 براي بالا بردن زمان ماندگاري استفاده گرديد. كشور انگلستان به عنوان اولين كشور از سيستم اتمسفر اصلاح شده (Modified atmosphere) براي محافظت از گوشت خوك و ماهي استفاده كرد. از آن زمان به بعد استفاده از اين روش با توجه به افزايش نياز، گسترش يافت. معرفي اتمسفر اصلاح شده MAP مفهوم اتمسفر اصلاح شده ( Modified atmosphere packaging ) براي كالاهاي بسته بندي شده، شامل فضاي اتمسفر اصلاح شده يك فرآورده غذايي توسط خلا، فشار گاز يا تراوايي كنترل شده بسته است كه بدي وسيله فعاليت هاي شيميايي، آنزيمي و ميكروبي كنترل مي شود به طوري كه از خطرات مهمي كه ممكن است اتفاق بيافتد، اجتناب و يا كاسته مي شود. به عبارت ديگر بسته بندي به روش MAP به معني وارد كردن اتمسفر در يك پاكت (يا بسته) ماده غذايي با تركيب خاص دي اكسيد كربن، نيتروژن و اكسيژن مي باشد. اين روش نگهداري كيفيت تازه فراورده هاي غذايي را بدون عمليات حرارتي و شيميايي به كار رفته توسط تكنيك هاي نگهداري قابل رقابت مانند كنسرو كردن، فريز كردن، خشك كردن و فرايندهاي ديگر ميسر مي كند. تكنيكهاي MAP در حال حاضر در محدوده وسيعي از غذاهاي تازه يا سرد شده شامل غذاهاي نيم پخته، ماكيان و ماهي، پاستاي تازه، ميوه و سبزيجات و اخيرا قهوه، چاي، غذاهاي آماده و فرآورده هاي نانوايي استفاده مي شود. مزاياي بسته بندي با اتمسفر اصلاح شده سيستم بسته بندي با اتمسفر اصلاح شده دارا مزاياي ذيل است : 1. طولاني كردن ماندگاري با حفظ خواص كيفي مطلوب 2. پايين آوردن ميزان ضايعات و فساد 3. تازه نگه داشتن محصول بدون استفاده از مواد نگه دارنده يا پرتو دهي 4. برداشت محصول تازه در سطوح رسيدگي مورد نظر براي مصرف كننده 5. كاهش هزينه هاي حمل و نقل از طريق فراهم كردن زمان انبارداري افزوده 6. فراهم نمودن محصولات برش خورده آماده مصرف 7. صرفه جويي در مصرف انرژي (مانند عدم استفاده از فرآيندهاي حرارتي و برودتي) مقايسه ماندگاري ها استفاده از روش اتمسفر اصلاح شده علاوه بر حفظ خواص كيفي ماده، باعث افزايش مدت ماندگاري نيز مي شود. در جدول ذيل به مقايسه اي از زمان ماندگاري محصولات مختلف بين حالت معمولي و حالتي كه با اتمسفر اصلاح شده محافظت شده اند آمده است: در يك تحقيق عملي دكتر اروجعليان عضو هيات علمي دانشكده مهندسي شيمي دانشگاه صنعتي اميركبير با استفاده از روش اتمسفر اصلاح شده در بسته بندي پنير، زمان ماندگاري آن را از 3 ماه به 9 ماه افزايش داد. در اين طرح هواي داخل بسته بندي پنير خارج شده و تركيبي از گازهاي ازت، اكسيژن و هيدروژن تحت فشار خاصي به داخل بسته بندي پنير تزريق مي شود و سپس درب آن بسته مي شود. به اين صورت پنير مورد نظر درون بسته تحت اتمسفر اصلاح شده نگهداري مي شود. با توجه به اينكه مدت كم ماندگاري پنير در حال حاضر مشكلاتي را در راه صادرات اين محصول ايجاد كرده است، از سيستم بسته بندي اتمسفر اصلاح شده مي توان براي بسته بندي محصولاتي از جمله خامه، ماست، كره و ... استفاده كرد. خانم مهندس پروين شرايعي با همكاري دكتر محمدرضا كوشكي از دانشگاه تربيت مدرس توانستند مدت ماندگاري قارچها(آگاريكوس بيسپوروس) را كه معمولا 1 الي 3 روز در درجه حرارت پايين مي‌باشد با استفاده از بسته‌بندي تحت شرايط اتمسفر اصلاح شده نسبت به روش معمولي افزايش دهند. بسته‌بندي قارچها تحت اتمسفر اصلاح شده با مخلوط گازي 10 درصد اكسيژن + 5 درصد دي‌اكسيدكربن + 85 درصد نيتروژن تاثير فوق العاده اي را بر روي خصوصيات كيفي قارچها درصد رطوبت ، درصد كاهش وزن، رنگ ، درصد پروتئين، ميزان گلوكز، تعداد كل ميكروبهاي زنده و كپك و مخمر نسبت به روش بسته‌بندي معمولي گذاشته است. همچنين در تحقيقي ديگر دكتر اروجعليان، تركيب مناسبي از سه گاز ازت، اكسيژن و دي اكسيد كربن براي نگهداري پسته تازه به دست آورده است كه مدت نگهداري پسته تازه را كه به صورت معمول كمتر از يك هفته است به شش هفته افزايش مي دهد. يكي ديگر از ويژگي هاي مهم اين روش آن است كه از رشد افلاتوكسين و عامل قارچي جلوگيري مي كند كه موجب رفع مشكل صادرات اين محصول مي گردد. همچنين آزمايش هاي ديگر انجام شده در مورد چربي، ارزش غذايي، آب و درصد وزني محصول نشان داده است كه پس از شش هفته، همه اين عوامل به ميزان كاملا مطلوب در پسته وجود دارند. (وقتي پسته تازه باشد، به عنوان سبزيجات و وقتي خشك شده باشد، به عنوان خشكبار تلقي مي شود كه تفاوت زيادي در ميزان تعرفه گمركي دارند). تحقيقات انجام شده براي استفاده از قابليتهاي روش اتمسفر اصلاح شده فقط به منابع نباتي محدود نشده است. آقاي دكتر كامكار، آقاي دكتر رضايي مجاز و آقاي دكتر پژند از دانشگاه تهران تحقيقات مبسوطي را روي تاثير اين روش بر گوشت تازه و گوشت سرد انجام داده اند. نتايج بدست آمده نشان داده است كه نهايت قابليت نگهداري گوشت هاي نگهداري شده در دماي 3 درجه سانتيگراد در بسته بندي معمولي تا 6 روز، در بسته بندي اتمسفر اصلاح شده با نسبت 80%N2+%20Co2 تا 9 روز و در بسته بندي مسفر اصلاح شده با نسبت هاي 60%N2+%40Co2 و %50N2+%50Co2 تا 15 روز است. مطالعات زيادي نيز بر تاثير MAP بر ميكروبيولوژي مواد غذايي دريايي صورت گرفته كه بصورت تجارتي سيستم MAP در نگهداري ماهي استفاده مي شود كه مدت نگهداري ماهي را حدود دو برابر در دماي ۲-۰ درجه افزايش مي دهد. محصولات ماهي را به نسبت حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد ازت و ۲۰% اكسيژن و ۳۰% دي اكسيد كربن بسته بندي مي كنند. چگونگي استفاده از روش MAP در ابتدا لازم است گاز مورد نظر با تركيب مورد نظر ساخته شود. براي اين منظور مي توان اتمسفر با تركيب مورد نظر را به طور آماده از كارخانجات تفكيك كننده هوا در كپسول هاي تحت فشار خريد. اما براي صرفه جويي در هزينه مي توان گازهاي سه گانه ازت، اكسيژن و دي اكسيد را به صورت خالص تهيه كرد و به وسيله يك دستگاه ميكسر گاز با نسبت مورد نظر مخلوط نمود. در اين روش نياز به ذخيره اتمسفر اصلاح شده در مخزن جداگانه نيست و مي توان از گاز مخلوط بدست آمده به طور مستقيم در بسته بندي تزريق كرد. معمولاًدر بسته بندي با اصلاح اتمسفر، هوا را از درون بسته خارج كرده و با گازهايي كه مخلوط آنها مشخص است مجدداً پر مي كنند و درب آن را مي دوزند. دراين روش پيوسته فضاي اطراف ماده غذايي از گاز پر مي شود. ماشينهاي مختلفي براي بسته بندي وجود دارند كه تقريباً دستگاه هاي زيادي با اين روش سازگارند هستند. از جمله اين دستگاه ها مي توان به نمونه هاي ذيل اشاره كرد: 1- ترمو فرمينگ 2- فرم فيل سيل افقي و عمودي 3- مخزني 4- ... منبع :[Hidden Content]

پژوهشگران دانشگاه تربیت مدرس با استفاده از نانوذرات موفق به ساخت نانوکامپوزیت‌های زیست تخریب‌پذیر ضد ‏میکروب و ضد اکسیداسیون شدند که می‌تواند در صنایع ‏بسته‌بندی مورد استفاده قرار گیرد. نظر به مشکلات زیست‌محیطی ناشی از کاربرد پلیمر‌های سنتتیک در بسته‌بندی مواد غذایی در سال‌های اخیر مطالعات گسترده‌ای در زمینه ‏بکارگیری پلیمرهای طبیعی زیست تخریب‌پذیر، در صنعت بسته‌بندی صورت پذیرفته است. علیرغم تمام مزایایی که این نسل جدید ‏از ترکیبات دارند، کاربرد عملی آن‌ها بدلیل حساسیت بالا به رطوبت، نفوذپذیری نسبت به بخار آب و خواص مکانیکی ضعیف با محدودیت ‏روبرو شده است. ‏ محققان دانشگاه تربیت مدرس، در تحقیق حاضر تلاش کردند تا با بکارگیری فناوری نانو، بخشی از ضعف‌های پلیمر طبیعی آلژینات را ‏بعنوان یک ترکیب طبیعی از منابع دریایی برطرف کنند. در این پروژه، هدف تولید نانوکامپوزیت‌هایی با دارا بودن قابلیت‌های زیست تخریب ‏پذیری و در عین حال نفوذپذیری کم نسبت به گازها، حساسیت کمتر نسبت به آب و در نهایت دارای خواص ضد میکروب و ضد اکسیداسیون ‏جهت کاربرد در نگهداری مواد غذایی بوده است.‏ مهدی عبدالهی، دانشجوی دکتری فرآوری آبزیان دانشگاه تربیت مدرس، در توضیحاتی درباره این تحقیقات عنوان کرد: این پروژه در ‏چندین بخش انجام پذیرفته است. در گام نخست نانوذرات کریستاله سلولز به روش هیدرولیز اسیدی سنتز شد. نانوذرات تولیدی و نیز ‏نانوذرات رس جهت ایجاد نانوکامپوزیت‌های زیستی در غلظت‌های مختلف به پلیمر آلژینات اضافه شد. در نهایت بهترین نانوذره و غلظت‌ها ‏جهت ساخت نانوکامپوزیت با نفوذپذیری کم، خواص مکانیکی بهینه و نیز حساسیت کمتر نسبت به رطوبت تعیین شد. وی افزود: در گام‌های بعدی ‏نانوکامپوزیت تولیدی بوسیله‌ی اسانس گیاهی مختلف جهت ایجاد خواص ضد میکروب و ضد اکسیداسیونی فعال شد. در نهایت ضمن ‏ارزیابی کارایی نانوکامپوزیت‌های زیست فعال در محیط آزمایشگاهی کارایی آن در بسته‌بندی و نگهداری فرآورده‌های آبزیان نیز مورد ارزیابی ‏قرار گرفت که ادامه نتایج تحقیقات نیز در دست تهیه و نشر در مقالات معتبر است. محقق طرح تصریح کرد: ارزیابی همزمان کارایی نانوذرات ارگانیک و معدنی در ساخت نانوکامپوزیت‌های زیست‌تخریب‌پذیر پلی ساکاریدی و ایجاد خواص ضد ‏میکروب و آنتی اکسیدانی در آن‌ها از ویژگی‌هایی است که در ساخت این نانوکامپوزیت دیده می‌شود که این امر به وسیله ترکیبات طبیعی ‏بکار رفته برای بهبود کارایی نانوکامپوزیت‌های کاربردی در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی حاصل شده است.‏ به گفته عبدالهی، نتایج تحقیق حاضر نشان داد که نانوذرات کریستاله سلولز توانست به دلیل ابعاد نانو و سازگاری ساختاری پلی ساکاریدی ‏خود در مقادیر کم خواص فیزیکی، سدی و مکانیکی فیلم‌های آلژیناتی را بهبود بخشد و عملکردی بهتر از نانوذرات رس داشته باشد. همچنین ‏این نانوذرات بدلیل ساختار کریستالینه خود سبب افزایش آبگریزی فیلم‌های طبیعی آلژینات شد، در حالی که نانوذرات معدنی رس سبب افزایش ‏آبدوستی و حساسیت فیلم‌ها نسبت به رطوبت شد.‏ وی خاطرنشان کرد: این طرح ضمن تلاش برای غلبه بر برخی از مشکلات پیش روی پلیمر‌های زیست تخریب‌پذیر کاربردی در بسته‌بندی مواد غذایی، ‏نسل جدیدی از نانوکامپوزیت‌ها را که در عین زیست تخریب پذیری دارای خواص آنتی اکسیدان و ضد میکروب نیز هستند، تأمین می‌کند. ‏همچنین نانوذرات ارگانیک سلولز بدلیل داشتن منشأ طبیعی در مقایسه با نانوذرات معدنی رس می‌توانند از مطلوبیت بیشتری جهت کاربرد در ‏صنعت بسته‌بندی مواد غذایی برخوردار باشند.‏ نتایج این کار تحقیقاتی که بوسیله‌ی مهدی عبدالهی، مهدی آلبوفتیله، دکتر مسعود رضایی و دکتر ربیع بهروز از دانشگاه تربیت مدرس ‏صورت گرفته است، در مجله‌های ‏«Food Hydrocolloids‏» و ‏«International Journal of Biological Macromolecules‏» به چاپ ‏رسیده است.

مواد مورد استفاده دربسته بندی مواد غذایی بسته بندی کاغذی بالابودن خواص کیفی این نوع بسته‌بندی سبب شده که در بسیاری از بخش‌ها جایگزین سایر بسته‌بندی‌ها ‌شود از جمله جایگزینی مقوا به جای چوب در جعبه‌های میوه و دیگر اقلام غذایی را می‌توان نام برد. امروزه با افزودن مواد مختلف به خمیر کاغذ و مقوا و تغییر در تکنولوژی ساخت، توانسته‌اند قابلیت‌های زیادی به آن ببخشند و قادرند توان، شکل ظاهری و سایر خصوصیات کاغذ و مقوا را با توجه به محصول تغییر دهند. بمنظور: 1-استفاده از كاغذ براي بسته بندي مواد غذايي 2ـ قابليت دوخت حرارتي 3- افزايش مقاومت آن به رطوبت چربي كاغذ با لاكها ، ويا مومها ويا مواد پلاستيكي پوشش داده می شود. از بسته‌بندی کاغذی فقط در بسته‌بندی جامدات استفاده می‌شود. به منظور بسته‌بندی مواد فرار و مایعات باید آنها را با پوشش‌های فلزی و پلاستیکی پوشاند که مستلزم صرف هزینه است. دامنه استفاده از کاغذ و مقوا امروزه به حدی گسترش پیدا کرده که در بسته‌بندی انواع آبمیوه، شیر، لبنیات، مایعات (در حجم کم)، دارو، پوشاک، مواد غذایی، مواد بهداشتی، لوازم خانگی، ماشین‌آلات از آن استفاده می‌‌شود. مزایای استفاده ازبسته بندی کاغذی مزایای مهم استفاده از مقوای مناسب برای بسته‌بندی را می‌توان بازیابی و استفاده مجدد و بازگشت سریع به چرخه محیط زیست دانست. بسته‌های مقوایی و کاغذی در صورت عدم استفاده از مواد پلاستیکی و مصنوعی (به منظور بهبود برخی از قابلیت‌های آن) به راحتی قابل بازیابی است. انواع كاغذ متن کامل مقاله را ازفایل پیوست دریافت نمایید پسورد : [Hidden Content] baste_bandi.rar

برگردان: مهندس عاطفه کلایی فناوری جدید دای اکسترودر که میکرولایه‌های چند تایی را در داخل یک فیلم یا ورق با ضخامت استاندارد ایجاد می‌کند، نوید افزایش زمان انبارداری بسته‌بندی‌های مواد غذایی و افزایش شکل‌پذیری آنها را در فرآیند قالب‌گیری گرمائی می‌دهد. بخش تحقیق و توسعه فرآیند شرکت Extrusion Dies Industries نشان می‌دهد بزرگ¬ترین کاربرد این سامانه "چندلایه¬ساز" در ورق‌ها یا فیلم‌های ضخیم است. شرکت EDI روی توسعه استفاده از این فناوری در فرآیندهای مختلف همچون ظروف در بسته، بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر و ... در حال مطالعه است. چندلایه‌ساز یک وسیله خاص است که می‌توان آن را برای چندلایه‌ای کردن بخشی یا تمام لایه‌ها در ساندویچ تولید شده توسط فرآیند همرانی (کواکستروژن)، به وسیله یک مسدود کننده خوراک ورودی، مورد استفاده قرار داد. ساختار میکرولایه‌ای ایجاد شده سپس وارد یک دای چند راهه می‌شود که از آنجا به شکل فیلم یا ورق با عرض و ضخامت دلخواه درمی‌آید. اصلاً مهم نیست که چند میکرولایه در ساختار وجود دارد، ضخامت کلی فیلم تولیدی بیشتر از فیلم‌های تولید شده به روش سنتی نبوده و ساختار نیز حاوی مقدار مشابه از مواد خام اولیه خواهد بود. زمانی که چندلایه‌سازها را می‌توان برای تولید تعداد زیادی میکرولایه طراحی نمود، یکی از نویدبخش‌ترین کاربردها، چند لایه‌ای کردن انتخابی لایه‌ای است که از یک بسپار سدگر همانند اتیلن وینیل الکل (EVOH) تولید شده است. در یک آزمایشگاه فرآیند در مرکز فناوری EDI در ایالت ویسکانسین، آزمون‌هایی انجام شد که در آنها تنها لایه میانی از جنس EVOH چند لایه‌ای شد. این آزمون‌ها در مورد ورق‌هایی انجام شد که در قالب‌گیری گرمائی ظروف یکبار مصرف همانند ظروف بسته‌بندی میوه‌های خرد شده مورد استفاده قرار می‌گیرند. EDI ورق را اکسترود کرده و یک قالب تجاری را برای تولید ورقی با یک، چهار، هشت و 16 لایه EVOH مورد استفاده قرار داد. تمام ساختارهای لایه‌ای دارای ضخامت 50 میلی‌متر با یک پوسته ضخیم (43%-41%) و لایه‌های میانی (بین پوسته‌ها و هسته EVOH) از جنس پلی‌پروپیلن بودند. بسپار‌های مانع شامل یک بسپار با کاربرد عمومی و بسپاری مناسب برای تولید ظروف دربسته بود. سی روز پس از تولید محصول، ظروف تولید شده تک¬لایه از جنس EVOH سه تا شش برابر بیشتر سرعت عبور اکسیژن (OTR) را در مقایسه با مواد مشابه چندلایه¬شده نشان دادند. در مدت مشابه، میزان نفوذ اکسیژن نیز سه تا شش برابر بیشتر بود(جدول را ببینید). با تبدیل یک لایه ضخیم و بلورین و نسبتاً شکننده EVOH به چهار لایه نازک، مزیت مهم دیگری نیز حاصل می‌شود و آن شکل‌پذیری بیشتر در شکل‌دهی گرمائی و انعطاف‌پذیری بیشتر در بسته‌بندی‌های پوسته‌ای شکل است. در حالت کلی این موضوع به معنای اطمینان بیشتر از کیفیت و مصرف کمتر ماده است. در مورد محفظه‌هایی که تحت کشش بالایی قرار می‌گیرند، نازک‌شدن گوشه‌ها یکی از مشکلات مهم به حساب می¬آید، چندلایه کردن لایه EVOH امکان حفظ ماده خام را افزایش می‌دهد. چرا هر چه بیشتر بهتر؟ تحقیقات شرکت EDI هم¬چنین نتایج زیر را برای بیشینه کردن مزایای چندلایه کننده‌ها به دست آورد: - ساختار ضخیم‌تر به معنای خواص سدگری بهتر خواهد بود. چندلایه‌کننده‌ها برای تولید ورق‌ها و بسته‌بندی توسط فیلم‌های ضخیم مناسب هستند. ضخامت به‌خصوص در مورد میکرولایه‌های سدگر دارای اهمیت است. محققین شرکت EDI دریافتند که خواص سدگری با کاهش ضخامت تا زیر 1 میکرون از حد قابل قبول کمتر می‌شود. آنها پیشنهاد کردند که ضخامت هر لایه سدگر بهتر است 4 میکرون باشد. - نتایج به دست آمده به نوع مواد سدگر مورد استفاده وابسته است. همان طور که پیشتر نیز عنوان شد، با استفاده از EVOH مناسب ظروف دربسته، خواص سدگری به میزان قابل توجهی بهبود می‌یابد، اما EDI دریافت که انجام آزمون‌های مشابه با استفاده از EVOH با کاربرد عمومی نتایج کاملاً متفاوتی را به دست می‌دهد. گاهی اوقات پس از هفت روز از شروع آزمون، برخی از ظروف تولید شده با چهار میکرولایه سدگر OTR و نفوذ اکسیژن بیشتری از خود نشان دادند. - نتایج به‌دست آمده به محل قرارگیری لایه‌های سدگر نیز وابسته است. لایه‌های پوسته که در تماس مستقیم با دیواره کانال جریان قرار دارند تحت نیروهای برشی بزرگ¬تری قرار گرفته و با حرکت ساختارهای شکل گرفته در داخل دای این نیروها سبب تغییر شکل و شکل‌گیری لایه‌های باریک‌تر می‌گردند. در مثالی دیگر از اهمیت موقعیت میکرولایه‌ها، ساختارهای میکرولایه‌ای با لایه‌های مجاور هم از جنس EVOH و نایلون، OTR بیشتری را در مقایسه با ساختارهای سنتی از خود نشان دادند. از آنجائی¬که این دو ماده بسیار سازگار هستند، نایلون حاوی ساختارهای بلوری EVOH (مهم‌ترین نکته در خواص سدگری آن) خواهد بود. EDI دریافته است که خواص عبورپذیری بهبود یافته را می‌توان توسط چیزی که آن را "لایه مرزی محافظ" میان EVOH و نایلون نامیده، به دست آورد. ماده‌ای که در مرکز تحقیقات EDI بدین منظور مورد آزمون قرار گرفته پلی پروپیلن اصلاح شده توسط مالئیک انیدرید است که به عنوان لایه اتصال دهنده مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کاربردها تجربیات EDI در مورد فناوری چندلایه¬سازها به چندین سال قبل و به قراردادی که با وزارت دفاع ایالت متحده برای توسعه مخازنی با طول عمر زیاد برای تأمین غذای نظامیان منعقد شده بود، برمی‌گردد. این پروژه دولتی با تکمیل فناوری فرآیند برای سینی‌های با سدگری بالا و درپوش‌های با قابلیت درزبندی گرمائی برای استفاده در چیزی که سینی‌های Unitized Group Ration (UGRs) ( بسته‌های غذایی که می‌تواند در محل عملیات گرم شود) نامیده می شوند، ادامه می‌یابد. شرکت EDI در حین انجام مطالعاتش روی میکرولایه‌ها، یک سامانه چندلایه‌ساز را توسعه داد که در اواسط 2009 به صنعت معرفی شد. این شرکت اعتقاد دارد که این سامانه جدید قابلیت گسترش بیشتر، دقت بالاتر، و تطبیق‌پذیری بالاتری در مقایسه با چندلایه‌سازهای قبل دارد. بر اساس طراحی جدید می‌توان تجهیزات مورد نیاز برای محدوده وسیعی از عرض را فراهم نمود. این سامانه را می‌توان برای چند لایه‌ای کردن مواد ورودی از سه، پنج، هفت، نه یا تعداد بیشتر جریان مذاب طراحی نمود. نمونه‌ای از فشردگی و بازدهی را می‌توان در مورد یک چند لایه‌کننده برای تولید 84 میکرولایه یافت. این وسیله شامل چهار جزء می‌باشد: یک بلوک خوراک همرانی پنج¬لایه‌، دو مدول چندلایه‌ساز، و یک بلوک پنج لایه‌ای دیگر. طول این وسیله از ورودی جریان بسپار به آن تا خروجی ساختار چند لایه‌ای تنها 762 میلی¬متر است. این وسیله در خطی با سرعتی در حدود680 کیلوگرم در ساعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فشردگی در چندلایه‌ساز برای حفظ جریان خطی، توسعه یکنواختی لایه و سازگاری با متغیرهای معمول در گرانروی مواد یا سرعت اکستروژن دارای اهمیت است. چندلایه¬سازهای بزرگ که دارای مسیرهای جریان طولانی هستند می‌توانند یکنواختی لایه را با مشکل مواجه کنند. همچنین سازگاری و تطبیق کمتر و مواد چندلایه شده از تعداد کمتری جریان ورودی از دیگر معایب این سامانه‌هاست. چندلایه¬ساز جدید را می‌توان در یک خط اکستروژن تنها با یک سری تغییرات جزئی نصب کرد. زمان توقف نیز برای تمیز کردن سامانه تنها 4 ساعت خواهد بود. بسپار