جستجو در تالارهای گفتگو

گل میخك گسترش وسیعی در سطح جهان دارد، و استفاده از آن به عهد باستان بر می گردد. یونانیان و رومیان قدیم آشنایی كافی با این گل داشتند و حلقه های بافته شده از گل میخك تاج سر قهرمانان ورزشی را تشكیل می داد. نام Dianthus توسط تئوفراستوس فیلسوف نام آشنای یونانی در 300 سال قبل از میلاد با تركیب دو كلمه Dios (به معنی خدا) و anthus ( به معنی گل) معرفی شده است. سپس لینه نام علمی Dianthus caryophyllus را برای این گل انتخاب كرد. دالمایس (Dalmais) گلكار فرانسوی اولین میخك با گل دهی ممتد را در سواحل مدیترانه ای ریویرا (Riviera) اصلاح و تولید كرد. شدت نور و سایر شرایط محیطی در این منطقه برای تولید میخك ایده آل است. در حال حاضر نیز كشت و تولید میخك در این مناطق ادامه دارد. در سال 1938 ویلیام سیم (William sim) یك رقم جدیدی را معرفی كرد كه بعد از مرگش به احترام وی به همین نام نامگذاری گردید. برخی از متخصصین میخك ویلیام سیم را بعنوان بهترین رقم معرفی شده تا به امروز می دانند. واریانتاها و اسپورتهای جدیدی از این رقم هر ساله در دنیا عرضه می شود. ارقام زیاد دیگری هر ساله در دنیا اصلاح می شوند. دامنه رنگ در گلهای میخك وسیع است. تنها گلهای آبی، سبز و سیاه در میخك بطور طبیعی دیده نشده است. محبوبترین رنگ گلها عبارتند از : قرمز، صورتی و سفید. ارقامی با گلهای دارای سایه های از رنگ قرمز و صورتی نیز وجود دارند. رنگهای دلخواه را می توان با رنگ كردن گلهای سفید رنگ ایجاد كرد. عطر خاص گل میخك و عمر گلدانی (Vase life) طولانی، از دیگر ویژگیهای متمایز این گل در مقایسه با سایر گلها می باشد. تا دهه 1980 تولید گل بیشتر به كشورهای مصرف كننده اصلی مثل ایالات متحده، ژاپن و آلمان محدود می شد، ولی بتدرج كشت و كار این گل در كشورهایی كه هزینه تولید در آن پایین تر بود شروع شد. بطوریكه در حال حاضر عمده ترین كشورهای تولیدكننده میخك عبارتند از: كلمبیا، فلسطین اشغالی، كنیا و اسپانیا. میخكهای تولیدی در این كشورها به سمت كشورها و مناطق شمالی تر حمل می شوند. بطوریكه قسمت اعظم میخكهای مورد نیاز بخش های شمالی آمریكا وارداتی هستند. منشاء میخك جنس Dianthus با حدود 300 گونه یكساله، دوساله و چندساله بومی نواحی مدیترانه ای، جنوب اروپا تا آسیای مركزی است. سه گونه از این جنس در گلكاری اهمیت زیادی دارد. گونه D.caryophyllus بعنوان میخك استاندارد در تولید گلهای شاخه ای استفاده می شود. گونه D.carthusianorum به ارتفاع حدود 60سانتیمتر بعنوان گیاه گلدانی استفاده می شود. گونه D.barbatus با گلهای ریز خوشه ای بعنوان گل شاخه ای و باغی مورد استفاده قرار می گیرد. برای تولید گلهای شاخه ای از گونه اول و سوم بیشتر استفاده می شود، و در حال حاضر بیشتر ارقام تجاری میخك مربوط به این دو گونه هستند. انتخاب رقم و ازدیاد در حال حاضر هزاران رقم میخك در سطح جهان اصلاح و عرضه شده اند، برخی از آنها به شرایط خاص محیطی سازگار هستند. تمام ارقام مورد استفاده جهت تولید گلهای بریدنی گلخانه ای به دو صورت استاندارد و یا اسپری پرورش داده می شوند. در ارقام استاندارد هدف تولید تك گلهای درشت می باشد در صورتیكه در ارقام اسپری گلهای خوشه ای مجتمع در كنار هم تولید می شوند. ارقام استاندارد بطور ژنتیكی قدرت تولید گلهای درشتر و بزرگتری دارند ولی ارقام اسپری بیشتر برای تولید گلهای خوشه ای و مجتمع مناسب هستند. از ارقام معروف گلخانه ای میخك سری سیم (Sim) را می توان نام برد مثل سویت ویلیام و ویلیام سیم. بسیاری از این ارقام هر ساله وارد شده و مورد كشت و كار قرار می گیرند ولی هنوز متاسفانه كسی اقدام به تولید انبوه ارقام عاری از ویروس در داخل كشور نكرده است، و این یكی از چالشهای بزرگ در گسترش و تولید این گل به شمار می رود. در ازدیاد میخك مهمترین موضوع انتخاب و نگهداری گیاهان مادری برای تهیه قلمه است. برای انجام اینكار انتخاب و مهیا كردن محیطی بهداشتی و كنترل شده جهت گرفتن قلمه های سالم و عاری از ویروس بسیار مهم است چون میخك یكی از گلهایی است كه میزبان بسیاری از ویروسها و قارچها است و آلودگی آن باعث كاهش شدید كیفیت و عملكرد می گردد. لذا برای اكثر تولیدكنندگان میخك های بریدنی صرف می كند كه قلمه های سالم و آماده را از تولید كنندگان معتبر تهیه بكنند. در صورت اقدام به نگهداری گیاهان مادری و ازدیاد، روش كار به ترتیب ذیل است: كاشت و استقرار گیاهان مادری محلی كه برای كاشت گیاهان مادری در نظر گرفته می شود باید تمیز، مراقبت شده و عاری از آفات و بیماریها بوده و بهتر است از گلخانه تولید میخك های بریدنی دور و یا جدا باشد. قلمه های سالم از تولید كنندگان شناخته شده خریداری شده و در محل مورد نظر كاشته می شوند. برای كاهش میزان تولید گل و همچنین افزایش شاخه دهی در گیاهان مادری شرایط روز كوتاهی اعمال می شود. در این شرایط تعداد شاخه ها برای گرفتن قلمه زیاد شده و ریشه دهی قلمه ها نیز در مقایسه با شرایط روز بلندی افزایش می یابد، هر چند كه در طول ریشه دهی قلمه ها در بستر روز بلندی ریشه زایی خوب را موجب می شود. برای اكثر ارقام میخك طول روز بحرانی 13 ساعت است یعنی روشنایی بالای 13 ساعت روز بلندی و كمتر از آن روز كوتاهی محسوب می شود. تهیه قلمه ها قلمه ها با 4 تا 5 گره از گیاهان مادری تهیه می شوند. برای جلوگیری از انتشار بیماریها، قلمه ها از گیاهان مادری بوسیله شكستن و جدا كردن گرفته می شوند و از چاقو یا قیچی استفاده نمی شود. در صورتیكه قرار است قلمه ها به مناطق دور حمل شوند، در این صورت بصورت ریشه دار یا بدون ریشه در داخل جعبه های با پوشش پلی اتیلن منفذدار قرار داده می شوند. قلمه ها را می توان بمدت چندین هفته در دمای صفر درجه سانتیگراد انبار كرد. محیط قلمه ها باید خشك باشد چون در صورت مرطوب بودن امكان شیوع آلودگی در آنها وجود دارد. توجه به تمیز و بهداشتی بودن محیط ریشه زایی قلمه ها خیلی مهم است چون تاثیر مستقیمی در تولید قلمه های قوی و سالم دارد. براساس میزان دمای بستر و رقم، ریشه زایی در عرض 2 تا 4 هفته انجام می گیرد. در دمای 15 درجه سانتیگراد بستر، ریشه زایی در 3 هفته و در دمای 20 درجه سانتیگراد در 2 هفته اتفاق می افتد. استفاده از هورمونهای ریشه زایی مثل NAA بصورت پودر كمك موثری در افزایش تعداد قلمه های ریشه دار شده می باشد. نور كامل و رطوبت محیطی بالا نقش مهمی در موفقیت و ریشه زایی سریع قلمه ها دارد. تهیه بستر و كاشت گیاهان بسترهای كشت در گلخانه بصورت بسترهای زمینی و یا بسترهای مرتفع انتخاب می شوند. بسترهای مرتفع نسبت به بسترهای زمینی ارجح تر هستند بدلیل اینكه كنترل آفات و بیماریها و زهكشی در آن راحتتر است. از طرف دیگر تركیب بستر كاشت باید طوری باشد تا تخلخل و زهكشی مناسب را فراهم بكند، برای اینكار میتوان اقدام به افزودن پیت اسفاگنوم كرد، هر چند در طول زمان پیت پوسیده و از میزان تخلخل بستر كاسته می شود. برای ایجاد خلل و خرج مطمئن تر استفاده از سنگریزه، شن درشت، پرلیت، خرده سفال و یا غیره ضروری است. در این شرایط تعداد دفعات آبیاری زیاد خواهد شد. قبل از كاشت گندزدایی بستر كاشت از وظایف مهم پرورش دهنده می باشد، گندزدایی بستر با استفاده از متیل بروماید یا كلروپكرین و یا با استفاده از بخار آب انجام پذیر است. ولی با توجه به اینكه میخك به سمیت ناشی از بروماید حساس است بهتر است در درجه اول از روشهای موثر دیگر استفاده كرد، در غیر این صورت بستر باید دارای تخلخل كافی جهت تخلیه و خروج سریع گاز بعد از زمان گندزدایی، داشته باشد. در صورت استفاده از بخار آب، بخار سرد (بخار هوادار) نسبت به بخار داغ ترجیح داده می شود تا میكروارگانیسم های مفید در بستر حفظ شده و از تجزیه تركیبات مفید و تولید نمكهای مضر جلوگیری بعمل آید. تاریخ كاشت قلمه ها در بستر كاشت بستگی به تقاضای بازار دارد و برنامه ریزی باید بصورتی باشد تا بیشترین تولید در زمان اوج تقاضای بازار باشد. برای تولید محصول در اواخر اسفند قلمه ها باید در تابستان كاشته شوند. ارقام استاندارد میخك تا دو سال پرورش می یابند ولی انواع اسپری یكساله كاشته شوند و بعد با گیاهان جدید جایگزین می شوند. در زمان كاشت قلمه ها باید دقت كرد عمق كاشت قلمه ها به اندازه عمق آنها در بستر ریشه زایی باشد حتی قلمه هایی كه كمی سطحی تر نیز كاشته می شوند سریعتر مستقر شده و به پوسیدگی ناشی از Rhizoctonia مقاومتر هستند. در این حال اگر 25 درصد قلمه ها بعد از اولین آبیاری بیافتند، معلوم می شود كه در عمق مناسب كاشته شده اند. فاصله و تراكم گیاهان بسته به رقم، میزان نور و زمان كاشت انتخاب می شود. در تولید یك ساله تراكم كاشت بالاست و فاصله كاشت 15*10 سانتیمتر انتخاب می شود. در صورتیكه در محصول دوساله فاصله كاشت 20*15 و یا 15*15 انتخاب می گردد. میخك دارای ساقه های نرم و شكننده ای است و اگر قیم استفاده نشود ساقه های براحتی خم شده و ممكن است زیر سنگینی گل بشكنند به این خاطر استفاده از قیمهای سیمی در گلخانه های میخك رایج است. اولین لایه شبكه سیمی در زمان كاشت قلمه ها در روی بستر قرار داده می شوند و بعنوان نشانگر برای كاشت قلمه ها استفاده می شود، سپس باندازه 10 سانتیمتر بالا آورده می شود. لایه های بعدی قیم شبكه ای با فاصله 10 سانتیمتر از لایه های پایینی قرار داده می شوند. د رمحصول یكساله بسته به اندازه بوته و سرعت رشد آن از حدود 4 لایه و در محصول دو ساله از 6 لایه شبكه استفاده می شود. حفظ و نگهداری ساقه ها در لابلای قیم شبكه ای نیازمند صرف كار است. ـ سربرداری و هرس میخك سربرداری و هرس میخك به منظور تنظیم و كنترل زمان گلدهی و افزایش كیفیت گلهای تولیدی انجام می شود. ارقام اسپری بدون سربرداری تولید شاخه های جانبی می كنند و كمتر سربرداری می شوند، در صورتیكه ارقام استاندارد براحتی تولید شاخه های جانبی نمی كنند و نیازمند سربرداری هستند. برای جلوگیری از انتقال بیماریها، عمل سربرداری با دست انجام می گیرد. چهار روش سربرداری در میخك های استاندارد وجود دارد: 1ـ سربرداری منفرد بعد از 3 تا 4 هفته از زمان كاشت قلمه ها، عمل سربرداری با قطع بخش انتهایی شاخه اصلی انجام می شود، كه در این حالت 4 تا 5 شاخه جانبی تولید خواهد شد. د رگیاهان حاشیه ردیفها كه از نور بیشتری برخوردار هستند تعداد چهار شاخه جانبی و در گیاهان داخل ردیفها سه شاخه جانبی نگهداری شده و بقیه هرس می شوند. نگهداری تعداد زیاد شاخه جانبی با اینكه بر عملكرد محصول می افزاید ولی از كیفیت گلهای تولیدی می كاهد. روش سربرداری منفرد گلدهی سریع را موجب می شود ولی در این حالت گیاهان همه در یك زمان به گل می نشینند. 2ـ سربرداری با قطع شاخه در این روش عمل سربرداری مثل روش قبلی انجام میشود تا شاخه های جانبی تولید شوند، بعد از حدود 7 ـ 5 هفته كه شاخه های جانبی به طول مناسب می رسند، اندازه شاخه های جانبی با هرس به نصف تقلیل می یابد. در این روش با اینكه عملكرد در برداشت اول كم می شود، ولی یكنواختی تولید در طول سال افزایش می یابد. 3ـ سربرداری دوگانه از این روش كمتر استفاده می شود چون عملكرد در یك زمان خیلی بالا می رود و همچنین مشكل تولید شاخه های ضعیف بعد از برداشت وجود خواهد داشت. برای انجام این نوع سربرداری حدود 5 هفته بعد از سربرداری اول كه اندازه شاخه های جانبی به 13ـ10 سانتیمتر می رسد، سربرداری دوم بر روی این شاخه ها بعمل می آید. 4ـ سربرداری منفرد همراه با سرزنی شبیه روش قبلی است و تنها فرق آن این است كه در سربرداری دوم تنها قسمت خیلی كمی از انتهای شاخه برداشت می شود. در مورد شاخه های بزرگتر این عمل بمدت دو ماه انجام می گیرد. این روش تولید محصول را در یك مزرعه بزرگ یكنواخت تر می كند. در صورتیكه در فصل تابستان حفظ دمای گلخانه در حد بهینه مشكل و یا اقتصادی نباشد، در این حالت تمام گیاهان در ارتفاع 25 تا 30 سانتیمتری سرزنی شده و یا به تدریج هرس می شوند، تا از تولید محصول ناخواسته در تابستان جلوگیری شود و گیاهان برای تولید بالا در دوره بعدی آماده شوند. ـ حذف جوانه ها تولید گلها در میخك با توجه به رقم و نوع هرس و تربیت می تواند به دو صورت اسپری و یا استاندارد انجام گیرد. در انواع استاندارد جوانه های جانبی تا گره ششم در زیر گل حذف می شوند تا گل انتهایی به اندازه كافی بزرگ و مرغوب گردد. عمل حذف جوانه ها زمانی آغاز می شد كه جوانه ها براحتی قابل حذف كردن باشند، هر چند این كار سنگینی در پرورش میخكهای استاندارد است، ولی انجام آن لازم و ضروری است. در انواع اسپری، جوانه انتهایی حذف می شود تا گلهای جانبی یكنواختر شوند. حذف جوانه انتهایی برای به گل نشستن جوانه های جانبی، در انواع استاندارد میخك نیز انجام پذیر است. حذف جوانه انتهایی با گل دار شدن همزمان جوانه های جانبی، باعث عملكرد بالا و تولید یكنواختتر خواهد شد ولی در عوض از كیفیت و اندازه گلها كاسته خواهد شد. ـ آبیاری آبیاری سطحی بیشتر از سایر روشهای آبیاری در گلخانه های میخك توسعه پیدا كرده است. هر چند كه از روشهای دیگر آبیاری مثل آبیاری قطره ای، بارانی و فارویی نیز به میزان زیادی استفاده می شود. مناسبترین رطوبت تانسیومتری در اطراف ریشه ها برای میخك بین 300 تا 500 سانتیمتر است.