جستجو در تالارهای گفتگو

اولين تلاش در مسير استقرار صنعت ذوب آهن در ايران در سال 1887 م. توسط مرحوم"حاج محمد حسن امين الضرب" بوده است. وي با اخذ اجازه و انحصار تأسيس کارخانه ذوب آهن از "ناصرالدين شاه" به مدت سي سال و در محل شهر آمل براي خريد توربينهاي بخار، کوره هاي دمشي و نيز ساير تجهيزات يک واحد فولاد سازي از فرانسه اقدام کرد. ارتفاع کوره خريداري شده 8 متر و توليد آن 15 تن آهن خام در شبانه روز بود. اما طرز فکر زمانه و نيز خواست دولتهاي استعمارگر مانع انجام اين مهم شد و وي متهم به اخاذي و ضرب مسکوک اضافه بر مقدار تعيين شده و حتي همکاري با بيگانگان گرديد و با توقيف اموال ، محکوم به پرداخت 765 هزار تومان جريمه شد. پس از گذشت مدتي طولاني، قانوني در تاريخ چهارم اسفند 1305 ه. ش. تصويب شد که به موجب آن از محل وجوه عايدات قند و شکر مبلغ 5/4 ميليون تومان براي ايجاد ذوب آهن اختصاص داده شد و بدين منظور "مسيو هارتمان" در سال 1306 ه. ش. و "مسيو مارتن" در سال 1308 ه. ش. از طرف وزارت فوايد عامه جهت مطالعات ضروري براي احداث واحدهاي توليد آهن و فولاد در ايران انتخاب شدند، ولي اقدامات آنها در اين زمينه نيز به نتيجه نرسيد. حتي سنگ زير بناي يک واحد توليد آهن و فولاد به وسيله "رضاه شاه" در سال 1312 ه. ش. در امين آباد شهر ري (زير مسگر آباد در جنوب تهران) قرار داده شد، اما اين طرح به علت کمبود آب اين محل صورت عمل به خود نگرفت پس از آن در آبان ماه 1316 ه.ش. ( اوايل نوامبر 1937 م. ) قراردادي بين دولت ايران و کنسرسيوم دماگ – کروپ از آلمان براي احداث يک واحد فولاد سازي به ظرفيتي حدود 100 هزار تن فولاد در سال (معادل 300 تن در روز) در کرج واقع در 40 کيلومتري شمال غرب تهران امضاء و تأسيسات آن بين سالهاي 1318 و 1319 ه. ش. (1936 و 1940 م.) بنا شد. اما به علت جنگ جهاني دوم قسمتي از تأسيسات اين کارخانه در راه انتقال از آلمان به ايران به علت خطر نابودي توسط متفقين به حبشه برده شد. قسمتي مفقود و بقيه پس از جنگ به ايران حمل، ولي عملأ همه آنها نابود شدند. تا سال 1339 چندين طرح و قرارداد با کنسر سيوم د ماگ – کروپ براي راه اندازي کارخانه توليد آهن و فولاد در ايران منعقد که هر يک به عللي به اجرا در نيامدند. پس از آن به دعوت دولت ايران کارشناسان شرکت ايرسيد از فرانسه براي بنيان نهادن يک واحد توليد آهن و فولاد در ايران انجام دادند. آنها نقاط کرمان، بافق، قم، ازنا، اصفهان و يکي از بنادر خوزستان را براي استقرار کارخانه فولار سازي مورد مطالعه قرار داده و به اين نتيجه رسيدند که حوالي اصفهان براي استقرار يک کارخانه فولادسازي با ظرفيت 600 هزار تن فولاد خام در سال مناسب مي باشد که تأمين کننده سنک آهن آن معادن چغارت بوده و روش توليد مناسب کوره بلند پيشنهاد شد، اما اين طرح نيز مسکوت ماند. سرانجام توسعه و گسترش مناسبات اقتصادي با اتحاد شوروي در سال 1344 منجر به عقد قرارداد ايجاد کارخانه ذوب آهن اصفهان به ظرفيت 500-600 هزار تن، قابل توسعه در مرحله اوليه تا 9/1 ميليون تن و در مرحله بعد تا چهار ميليون تن شد. براي انتخاب محل دقيق کارخانه در اواسط سال 1344 هيأتي مرکب از کارشناسان ايران و شوروي به اصفهان عزيمت و حدود 11 ناحيه را در اطراف اصفهان از نظر زمين شناسي، مهندسي، شبکه ارتباطي، آب، گاز، برق مورد لزوم، نيروي انساني و ساير عوامل فني اقتصادي و اجتماعي مورد بررسي قرار داده و در نتيجه دشت طبس واقع در شمال قريه ريز در 45 کيلومتري جنوب غربي اصفهان به فاصله 5 کيلومتري زاينده رود را مناسب ترين ناحيه تشخيص دادند. به دنبال آن عمليات ساختماني در نيمه دوم سال 1346 آغاز شد و در 23 اسفند ماه 1350 نخستين کارخانه ذوب آهن در ايران نصب و اولين شمش چدن در دي ماه 1351 تحويل شد. کوره بلند نيز رسمأ در 23 اسفند ماه 1351 توليد خود را آغاز کرد. منبع