عنصر نيتروژن يا ازت يكي از مهمترين عناصر غذائي مورد نياز گياهان زراعي مي باشد اين عنصر در ساخت اسيدهاي آمينه وپروتئين ها نقش اساسي دارد واز اجزاي كلروفيل در گياهان است كمبود آن باعث از بين رفتن رنگ سبز گياهان وكاهش رشد را بهمراه خواهد داشت.براي يك مديريت صحيح روي يك عنصر بايد ابتدا تلفات آن را شناخت وسپس متناسب با آنها راهكارهاي مناسب را در نظر گرفت واز تلفات عناصرجلوگيري نمائيم.نيتورژن به سه روش عمده آبشويي وتبخير آمونياكي ودنيترويفيكاسيون به هدر مي رود. آبشوئي به شستشوي نيتروژن از خاك بعلت عدم تثبيت آن توسط ذرات خاك گفته مي شود.تبخير آمونياكي نيز دراثر استفاده كودهاي دامي بشكل مستقيم در مزرعه وبرخورد تابش شديد ومستقيم نور خورشيد است كه باعث هدر رفت نيتروژن وتصعيد آن ميشود.دنيتريفيكاسيون به تلفات نيتروژن از خاك درقالب گاز اطلاق ميشودو اين نوع تلفات خاص اراضي مي باشد كه زهكشي وتهويه آنها ضعيف است . اين پديده يك پديده نامطلوب است،چراكه نيتروژن قابل جذب گياه را از دسترس آن خارج ميسازد.
بطور كلي براي حصول مديريت پايدار ومناسب عنصر نيتروژن در اراضي زراعي بايد نكات زير رعايت شوند:
• كاربرد كود در زير سطح خاك ويا به شكل تركيبي در مقايسه با كاربرد پخشي كود تلفات كمتري بهمراه دارد.كاربرد نواري كود نيز ميتواند كود را در ناحيه اي نزديك به ريشه قرار دهد.
• در اراضي كه آبياري شياري انجام مي شود استفاده متناوب از آبياري شياري وكاربرد نواري كود مي تواند كاهش شديد انتقال نيتروژن به سمت پائين را بهمراه داشته باشد
• استفاده از كودهاي نيتروژني همواره بايد بصورت سرك وبا تقسيط چند مرحله اي در طول دوره رشد گياه ومنطبق با نياز گياه انجام شود
• محاسبه نياز كودي بايد براساس پتانسيل پيش بيني عملكرد،ويژگي هاي خاك، ميزان رطوبت قابل دسترس، سابقه عملكرد زمين ومديريت مزرعه صورت گيرد
• مديرت آبياري بايد به شكلي انجام گردد كه حداكثر كارائي مصرف وحداقل تلفات ناشي از آبشوئي را به همراه داشته باشد.
منبع: زراعت