جستجو در تالارهای گفتگو

اصلاح نژاد طیور مقاوم به استرس گرمایی : بخش اعظم تولیدات طیور دنیا در مناطق خشک و گرمسیری صورت می گیرد . در این مناطق ، علاوه بر دوره های بلند مدت حرارتی بیش از سی درجه سانتیگراد رطوبت فوق العاده ای نیز وجود دارد سئوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چگونه گله های تجاری پرورش یافته در مناطق سرد و معتدل ، برای شرایط پرورشی در تمام دنیا و با شرایط آب و هوایی متفاوت ، مناسب می باشند؟ آیا این پرندگان، ماده ژنتیکی لازم برای تحمل این شرایط گوناگون را دارا هستند؟ آیـا می توان سـویه هایی با مقاومت حـرارتی بـالا پرورش داد ؟ در این قسمت به بررسی راهکارهای عملی برای اصلاح پرندگان مقاوم به حرارت می پردازیم ؛ اما پیش از وارد شدن به بحث ، ذکر این نکته ضروری است که پرورش نژادهای مقاوم به استرس حرارتی – به تنهایی – به معنای پرورش یک گله تجاری خوب نیست، در گله های تخمگذار ، صفات دیگر مانند تولید تخم مرغ ، بلوغ جنسی ، اندازه تخم مرغ ، کیفیت پوسته ، کیفیت مغز تخم مرغ ، مقاومت به بیماریها ، بـــاروری ، قابلیت هچ ، اندازه ی جثه و مصرف خوراک ( ضریب تبدیل ) نیز بایست بهبود یافته و یا حفظ شوند . در گله های گوشتی نیز کیفیت و کمیت گوشت ، بافت گوشت و سرعت رشد را نیز بایست در نظر گرفت ، در غیر این صورت پرورش این پرندگان صرفه اقتصادی نخواهد داشت . اگر صفت تحمل حرارتی ، به روش کلاسیک کمی – ژنهای فراوان با اثرات کوچک بر این صفت – به وراثت برسد می توان با وارد کردن این صفت در چندین لاین اجداد آنگونه که در بیشتر گله های تجاری آمیزشهای دو ، سه یا چهار طرفه صورت می گیرد ، از هتروزیس ها استفاده نمود . به عنوان یک صفت کمی ، بهتر و موثرتر است که در سنین پایین تر تست های مقاومت به حرارت بعمل آمده و در سنین بالاتر ، پرندگان مقاوم را انتخاب کرد. در آزمایشی برای بررسی میزان مقاومت در برابر استرسهای حرارتی ، مرغ سینا ( پرنده ی بومی صحرای سینا (Bedioum) ) را همراه با تعدادی لگهورن سفید ، تحت شرایط کنترل شده مورد سنجش قرار دادند . با اینکه تعداد پرندگان مورد آزمایش زیاد نبود، مرغ بومی سینا، در حرارتهای بالا ( بیش از ۴۴ درجه سانتیگراد ) ماندگاری بیشتری نسبت به لگهورن داشت . ولی لگهورن سفید ، به خاطر صفت زادآوری بیشتر ، تخمگذاری بسیار بیشتری در شرایط حرارتی یکسان نسبت به همنوع بومی خود داشت . در مطالعات بعدی مشخص شدکه نتاج حاصل از آمیزش مرغ لگهورن با پرنده ی سینا ، میزان تخمگذاری و درصد ماندگاری بیشتری داشتند. بااینجال اندازه تخمهای تولیدی کوچک بود : مهمترین نتیجه حاصل از این تحقیقات این بود که می توان در برنامه های اصلاحی برای پرورش نژادهای مقاوم به استرس حرارتی ، از پرندگان بومی همان مناطق استفاده کرد . با اینکه طیور بومی، تحت شرایط جغرافیایی منطقه و با مدیریت تولید مناسب ، تولید بیشتری نسبت به شرایط روستایی دارند ، اما تولید آنها در شرایط تجاری ، قابل مقایسه با گله های اصلاح نژاد شده نیست . بیشتر محققین بر این باورند که بایست صفات پرندگان بومی سازش یافته با آب و هوای منطقه را در برنامه های اصلاح و دو رگ گیری به کار برد ، چرا که پرندگان بومی فاقد صفات قابلیت تولید بالا هستند .( صفتی که در گله های تجاری اصلاح شده وجود دارد ) تفاوتهای نژادی در مقاومت به استرس حرارتی از دهه ۱۹۳۰ به بعد مطالعات فراوانی بر روی اختلافهای نژادی در مورد مقاومت به استرس حرارتی صورت گرفته است . لگهورن سفید (White leghorn) نسبت به نژادهای سنگین وزن تر مانند رد آیلندرد (Rod Island Red) ، پلیموت راک خال خالی (BPR) و پلیموت راک سفید (WPR) تحمل بیشتری نسبت به حرارتهای بالاتر دارد ./ وراثت پذیری صفت پایداری در استرس حرارتی بالا بوده و از ۴۵/۰ ۳۰/۰ متفاوت است. ژنهای ماژور موثر در مقاومت گرمایی طیور ژنهای متعددی هستند که بر مقاومت گرمایی پرندگان موثر می باشند . برخی ژنها مانند ژن غالب" گردن لخت "(Naked neck (Na)) با کاهش مقدار پوشش پر ، مستقیما بر این صفت تاثیر گذارند در حالیکه ژنهای دیگر مانند ژن مغلوب وابسته به جنس "کوتولگی " (Dwarfism (dw)) با کاهش جثه و در نتیجه کاهش برون ده متابولیکی بدن ، برای این صفت تأثیر گذارند . در اینجا برخی ژنهای مهم و بالقوه را که در مقاومت پرندگان در برابر شرایط حرارتی موثرند ذکر میکنیم که : الف) ژن "گردن لختی" (Na): ی ژن اتوزومی با غلبه ناقص هر چند این ژن گردن لختی غالب کامل نمی باشد ، از ظــاهر پرنده (فنوتیپ) براحتی قابل تشخیص است . پوشش پر در هموزیگوت (NaNa) چهل درصد و در هتروزیگوت (Nana) سی درصد کمتر می باشد . قسمتهای سر و گردن به استثنای اطراف تاج ، قسمت قدامی ستون مهره ها و دو ناحیه در طرفین شانه ها لخت و بدون پر هستند . به طور خلاصه طیور گوشتی حامل ژن (Na) که در نواحی گرمسیری ( با متوسط دمای بیش از ۳۰ درجه ) زندگی میکنند ، دارای جثه ی بزرگتر ، ضریب تبدیل بهتر ، تا حدودی گوشت بیشتر ، ماندگاری بیشتر در دماهای بالاتر و کانیبالیسم پایین تر هستند . هموزیگوتها در وزن بدن و ضریب تبدیل ، نسبت به هتروزیگوتها برتری دارند . در گله های مرغ مادر تست شده در نـواحی گرمسیری ، ژن (Na) علاوه بر افزایش مقاومت به حرارت، باعث افزایش تولید تخم ، ضریب تبدیل بهتر، بلوغ جنسی زودتر ، تخمهای بزرگتر با شکافها و تلفات کمتر در مقایسه با پرندگان ژنوتیپ (nana) می شود . در برابر این مزایا ، تلفات جنینی ( قابلیت هچ کمتر ) بخصوص در پرندگان هموزیگوت (NaNa) ممکن است افزایش یابد . در مورد هر گونه استفاده تجاری از این ژن می بایست ضررهای حاصل را در برابر اثرات مثبت ژن بالانس نمود . یک راه حل ممـکن در ایـن مورد ، انتخاب افـراد با قابلیت هـچ بالا در گلـه های دارای ژن (Na) می باشد . ۲) ژن پر فرفری (Frizzle): یک ژن اتوزومی با غلبه ناقص ژن (F) باعث پیچش و رشد پرها به صورت دورانی در سطح بدن می شود در هموزیگوتها ، شدت پیچش پرها بیشتر است و سطح صافی در پرها وجود ندارد . در هتروزیگوتها چنین شدت پیچش وجود ندارد . در مورد ژن F و اثر آن در مقاومت پرندگان نسبت به استرس حرارتی اطلاعات کمی موجود است . با اینحال شواهدی وجود دارد که ثابت می کند وجود این ژن درگله هایی که در شرایط گرم و مرطوب پرورش می یابند مفید می باشد . این ژن باعث کاهش خاصیت عایق پرها ( کاهش وزن پر ) ، باعث تهویه بهتر در سطح بدن و در نتیجه تابش حرارتی بهتر از سطح بدن می شود . هارن کیسو در سال ۱۹۸۸ توانست با بک کراسهای متوالی ژن F را وارد لاین دو منظوره تخمگذار قهوه ای نماید . نرهای هتروزیگوس (Ff) این لاین پدری ، با ماده های یک لاین پر تولید ( با ژنوتیپ ff ) آمیزش داده شدند . نتایج حاصل در دو شرایط آب و هوایی متفاوت ، یکی با دمای ۲۰ ۱۸ درجه سانتیگراد و دیگری بیش از ۳۲ درجه نگهداری شده و تولید آنها مورد آزمایش قرار گرفت . در محیط گرمتر ، پرندگان حامل ژن F ، در طی دوره تولید ۳۶۴ روزه ، به طور متوسط ، ۲۴ عدد تخم بیشتر نسبت به پرندگان هموزیگوس مغلوب تولید می کردند ، در حالیکه در محیط سردتر ، این پرندگان به طور متوسط سه تخم بیشتر تولید می کردند . علاوه بر این ژن F به طور مطلوبی بر روی وزن تخم مرغ ، ضریب تبدیل و ماندگاری در دمای بیش از ۳۰ درجه مؤثر می باشد . علاوه بر این ژن هتروزیگوت ، باعث کاهش ۴۰ درصدی وزن پر به هنگام کشتار می شود . یک ژن اتوزومی با غلبه ناقص مهمترین اثر ژن کوتولگی این است که باعث کاهش ۳۴ درصدی وزن بدن در نرها و ۳۲ ۲۶ درصد در ماده های هموزیگوت می شود . عـلاوه بر این از ســـایـر مزایای ژن (K) می توان به مــوارد زیر اشاره کرد : ۱) کاهش احتیاجات پروتئینی ۲) کاهش ذخیره چربی در دوره جوانی ۳) افزایش دفع حرارتی در طی رشد اولیه که تمامی موارد فوق می توانند بر افزایش مقاومت حیوان در برابر استرسهای حرارتی ، موثر باشند . ژنهـای دیگر ژنهای فراوانی وجود دارند که می توانند به طیور برای مقاومت در برابر استرسهای گرمایی کمک نمایند. ژن مغلوب پر ابریشمی (h): می تواند با تاثیر بر سطح پرهای حیوان، بازتاب حرارتی و دفع حرارت از سطح بدن حیوان را افزایش دهد . ژن غالب تاج نخودی (P) با کاهش اندازه ی پا، کاهش اندازه ی تاج و همچنین ایجاد تغییراتی در ساختار پوست حیوان ، به مقاومت حیوان برابر شرایط تنش زای حرارتی کمک فراوان می کند . لوکوس چند آللی مغلوب وابسته به جنس پوست رنگی (id) بر بازتاب حرارتی از سطح پوست و پوشش حیوان موثر است . با اینحال تابه امروز تحقیقات جدی درزمینه استفاده از این ژنها در سطح گله های تجاری صورت نگرفته است