جستجو در تالارهای گفتگو

خوب، بوروکراسی که تقریبا میدونید چیه؟! زمانی که هزاران نفر برای جمع آوری زباله، اخذ مالیات، توزیع سوخت و مواد غذایی با هدف خدمت به جوامع بشری گرد هم می آیند باید براساس نظم خاصی کارکنند وگرنه زندگی انسانها دچار مشکل خواهد شد. دقیقا بوروکراسی با هدف ایجاد و حفظ همین نظم شکل گرفته است. در زبان عامیانه مردم بوروکراسی شعاری است که مراد ازآن تشریفات زائد اداری است. ماکس وبر، جامعه شناس آلمانی معتقد بود که بوروکراسی ازنظر فنی برتر از شکلهای دیگر اداره است. زیرا وی احساس میکرد که تخصصی شدن وظایف، دقت،سرعت و دانش همه جانبه ای را برای نگهداری سوابق درپی دارد. برخی نویسندگان افکار وبر را به عنوان اساسی برای اصول مکانیکی مدیریت به کار برده اند. عوامل کارایی، دقت ،سرعت،روشنی،دانش نگهداری سوابق،استمرار،اختیار،وحدت،فرمانبرداری کامل،کاهش اصطکاک و هزینه های مواد و کارکنان تقریبا درهمه سازمانهای بوروکراتیک وجود دارد و به همین دلیل تاکید میشود که همیشه بالاترین بهره وری در بوروکراسی اتفاق میافتد. نوع دیگری از مدیریت،ادهوکراسی است. در این ساخت سازمانی گروه­های كاری تشكیل می‌شوند و بر حسب ضرورت مأمور انجام امور می­شوند. این ساخت برای انجام كارهای كل سازمان، بر واحدهای سازمانی كوچك ، مردم‌گرا(دموكراتیك)، نسبتا خود­گردان و متشكل از متخصصین رشته­های مختلف تأكید دارد. طرح ساختار ماتریسی، تئوری z، طرح ساختاری موازی یا جانبی، گروه كاری، ساختار كمیته‌ای و ساختار گروههای آموزشی، همه نمونه‌هایی از ادهوكراسی هستند. در این سازمان‌ها تمایز چندانی میان صف و ستاد مشاهده نمی­شود، بر سلسله مراتب تاكید نمی­شود و كاركنان، معمولا بصورت تیمی فعالیت می­كنند. در آدهوكراسی­ها حداقل ضوابط، مقررات و رویه­ها(ساختار ارگانیك) مشاهده می­شود. سابقه ادهوكراسی‌ها به سال 1970م كه تلاش فراوانی برای تركیب ساخت‌های وظیفه­ای و محصولی جهت ایجاد شكل جدیدی از ساختار با نام ساختار ماتریسی انجام گرفت، بر می گردد. از دیدگاه ادهوكراسی، هنگامی سازمان به شكل مطلوب است كه متشکل از گروه‌های ویژه تخصصی باشد؛ نه از بخش­های وظیفه­ای یا كارمندان با جایگاه و وظایف ثابت. ویژگی اصلی این الگوی جدید سازماندهی، همكاری گروهی در حل مسائل و انجام كارهاست و اختیارات به كسانی تفویض می­شود كه به كار ویژه‌ای نزدیكترند. بطور كلی تفكر زیربنایی این نوع سازمان‌دهی، این است كه تنها با فراهم كردن شرایطی كه موجب بروز ابتكارها، احساس مسئولیت و همكاری كاركنان شود، می­توان از حداكثر توان افراد بهره­مند گردید. مطالعات انجام شده در سازمان‌های مختلف نشان می­دهد كه هر چه ساخت سازمان به ادهوكراسی متمایل‌تر می­گردد، از میزان جابجایی و غیبت كاركنان كاسته می‌شود و گاهی بهره‌وری و كیفیت انجام كارها نیز بهبود می­یابد. ویژگی‌های ادهوکراسی ویژگی‌های برجسته ادهوكراسی عبارتند از 1 - گروههای كاری موقت 2- عدم تمركز در اختیارات 3- مسئولیت‌بخشی اقتضائی 4- قوانین و ضوابط محدود مطالعه صدها سازمان، نشان می­دهد كه سیستم مدیریت بوروكراتیك برای كارهای مشخص نسبتا ثابت و جاری مناسب است و سیستم ادهوكراتیك، برای كارهای نامشخص نسبتا ناپایدار و غیر جاری(غیر تكراری)، با موفقیت همراه است. شركت‌های بزرگ، بوسیله ایجاد ادهوكراسی‌ها(درون‌بوروكراسی‌ها) می‌توانند خلاقیت و نوآوری را ترغیب كرده و زمان بهبود محصول را كاهش دهند و كاركنان توفیق‌طلبی را كه ممكن است كار را ترك كرده و برای شركت‌های دیگر كار كنند؛ یا خود اقدام به تأسیس یك شركت كوچك كنند را حفظ كنند. معمولا سازمان­ها در اجرای استراتژی‌های با ریسك بالا، مواقع تغییرات مهم و اساسی(اجرای راهبرد)، تنوع یا جایی كه تكنولوژی غیر تكراری و محیط پیچیده و پویا است، همچنین در مرحله شكل‌گیری سازمان، از ساختارهای ادهوكراتیك استفاده می‌كنند. ادهوكراسی‌ها عالی‌ترین وسیله[ساختاری و سازمانی] برای واكنش نسبت به تغییرات، تسهیل در نوآوری، [ایجاد] هماهنگی بین متخصصان گوناگون هستند، ولی تعارضات درونی ایجاد می­كنند و نسبت به بوروكراسی­ها از كارآیی كمتری برخوردارند. علی‌رغم توجه خاص به ادهوكراسی­ها در سالهای اخیر، این ساختار همچنان به عنوان ساختار غیر معمول باقی مانده است. ادهوكراسی در تعداد اندكی از صنایع، به عنوان یك شكل ساختاری متداول است. وقتی هم مورد استفاده قرار می­گیرد، به عنوان طرح ساختاری جانبی در كنار بوروكراسی بكار می­رود.