جستجو در تالارهای گفتگو

توصيه هاي ايمني را جدي بگيريد آنچه در يک شب رصدي بايد رعايت کنيد يکي از هيجان انگيزترين شاخه هاي علم نجوم، رفتن به دل کوير در شب و رصد اجرام آسمان است. با توجه به رشد تورهاي نجومي که برنامه هاي رصدي برگزار مي کنند و نکاتي که بايد توسط آن ها و شرکت کنندگان رعايت شود به سراغ معين پناهنده، يکي از فعالان اين حوزه رفتيم و با او در اين باره به گفتگو پرداختيم. چرا براي رصد بايد به بيرون شهر برويم؟ **اساس خروج از شهر صرفاً فرار از آلودگي نوري و آلودگي هوا است. اين دو نوع آلودگي در شهر ها دست به دست هم مي دهند تا قدر آسمان را کاهش داده و به طور کلي شرايط رصدي را به وضع نامطلوب نزديک تر کنند! از چه طريقي مي توانيم با گروه هاي رصدي همراه شويم و آن ها را پيدا کنيم؟ **گروه هاي رصدي بسياري هستند که در فضاي مجازي و مجلات تبليغات انجام مي دهند اما مهم ترين مسئله رعايت کليه شروط علمي، اجرايي و قانوني است که در سوالات بعدي به تفصيل توضيح خواهم داد. منطقه اي که براي رصد انتخاب مي شود چه ويژگي هايي بايد داشته باشد؟ **پاسخ اين سوال را به طور کلي مي توان در دو محور اصلي ارائه کرد: اول شرايط رصدي و آسمان و دوم امکانات رفاهي و امنيت. اول : رصدگاه مناسب بايد از لحاظ آلودگي نوري و هوا در بهترين شرايط باشد. براي مثال اگر قدر کلي آسمان شش باشد، يک آسمان ايده آل داريم. اگر فاصله ي رصدگاه تا شهر و منابع مستقيم نوري نيز کم باشد پناه گرفتن در ميان تپه ها و ميان کوه هاي کوتاه بهترين راه است،مثلاً بخش هايي از منطقه پلور يا کوير مصر داراي اين ويژگي است. لذا مي توان نتيجه گيري کرد که انتخاب جاي مناسب براي رصد در يک منطقه بسيار مهم است.نکته مهم ديگر خاک محل است. به عنوان مثال خاک رصدگاهي که اخيراً ميزبان ماراتن هاي مسيه است اصلاً مناسب نيست و همچون آرد با يک نسيم بلند شده و هوا را غبار آلود مي کند. پارامترهاي ديگري نيز در اين مسئله موثر است که چون بيشتر بستگي به زمان رصد دارد تا محل رصد، از آن ها مي گذريم. دوم : امکانات رفاهي و امنيت رصدگاه است. در بسيار از مواقع منجمان به دليل نبودن موضوع دوم از رصد آسمان مناسب مي گذرند و امکانات محل را در اولويت قرار مي دهند. محل رصد بايد گرم و از لحاظ سرويس هاي بهداشتي و امکان استراحت مجهز باشد. تامين امنيت رصدگاه نيز امري بديهي محسوب مي شود که بايد در اولين اولويت باشد. در مواقعي که اسکان ساختمان نباشد، چادرهاي دوپوش مقاوم توصيه مي شود. رصدگاه يا بايد نسبتاً به شهر نزديک باشد، يا يک امدادگر کاملاٌ مجهز همراه تور باشد. البته در صورت وجود شرط دوم بازهم احتمال هاي پيش بيني نشده باقي است. چراکه نبايد از مسئله امنيت صرف نظر کرد. در يک شب رصدي چه اهدافي دنبال مي شود؟ **اهداف منطقي و معقول رصدگران به چند دسته تقسيم مي شود :1.آموزش نجوم براي عموم مردم که هيچ چيز از نجوم نمي دانند : در اين دسته حتماً امکانات رفاهي بايد در بهترين حالت باشد. 2.آموزش هاي تکميلي براي منجمان يا افرادي که با کمپينگ آشنايي دارند: در اين نوع به دليل منعطف تر بودن اعضا مي توان از امکانات رفاهي معمولي بهره جست. 3. ثبت رصد (قدر آسمان، بارش هاي شهابي، ثبت دنباله دار و ...)، عکاسي (عکاسي از مناظر آسمان شب، داده سنجي و ...) و ... : در اين دسته که اغلب افراد با تجربه حظور دارند قطعاً بايد وضعيت آسمان در اولويت قرار گيرد و وضعيت رفاهي در حداقل باشد. خطراتي که در يک شب رصدي ممکن است رخ دهد چيست؟ **به اعتقاد بنده يک مسئله کلي وجود دارد و آن هم اين است که : رصد به طور کلي يک هندوانه در بسته است. (اما حواستان را خوب جمع کنيد چون آدم عاقل هندوانه اي که از بيرون مي بيند خراب است را نمي خرد). برگزار کننده رصد موظف است تمامي اقدامات لازم را فراهم کند تا مشکلي پيش نيايد اما گاهي اوقات برخي رويدادها نيز اجتناب ناپذير هستند مانند درگير شدن با بومي هاي محل بر سر مسائل جزيي يا براي مثال در آخرين شب رصدي که رفتم بنده از کيسه خواب يکي از دوستانم بعد از آن که از آن خارج شد يک عقرب زنده در آوردم!!!!! رويدادهاي جوي را هم که خودتان بهتر مي دانيد. کساني که از سراسر دنيا براي رصد بزرگترين خورشيدگرفتگي قرن به چين رفتند، زير باران خيس شدند. پس پيش بيني صد در صد هوا، صد در صد از عهده هيچ هواشناسي اي بر نمي آيد. البته بنده پاسخ اين سوال را در بدترين حالت ممکن گفتم. چه وسايلي را بايد در يک شب رصدي همراه داشته باشيم؟ پاسخ اين سوال به نوع رصد شما بستگي دارد اما به طور عام براي يک برگزار کننده: لباس گرم، کيف کمک هاي اوليه، کيسه خواب، چادر دو پوش، چراغ قوه ي نور قرمز، تلق قرمز (براي تبديل چراغ قوه ي افرادي که نور سفيد دارند به نور قرمز)، پوينتر، قيچي، زير انداز، مداد و کاغذ براي ثبت (حتماً مداد ببريد چون خودکار در سرما نمي نويسد)، مدارک شناسايي و اصل و کپي مجوز ها، نقشه ي آسمان، برگه ي خام ثبت رصد (فراخور نوع رصد)، دفترچه بيمه و ... تغذيه : همانقدر که تغذيه براي يک دونده‌ي ماراتن اهميت دارد، براي يک منجم نيز بايد اهميت داشته‌باشد زيرا تغذيه‌ي سالم تنها منبع تامين انرژي است و از خستگي و خواب آلودگي جلوگيري‌ مي‌کند. براي بيدار ماندن بايد مواد قندي و نشاسته‌اي را کاهش داد تا حالت خواب آلودگي ايجاد نشود. مصرف سبزيجات خام يا حتي پخته و آجيل باعث رفع خواب‌آلودگي شما مي‌شود. يک تغذيه‌ي مناسب قبل از رصد (دو تا سه ساعت قبل از رصد) مانند کنسرو سبزيجات يا حبوبات مي‌تواند راهکار خوبي براي حل مشکل ‌خواب آلودگي باشد. مرغ هم بسيار خوب است. به طور کلي سراغ غذاهاي کم حجم و پر انرژي برويد. اما ابداً حوس کله پاچه يا استيک با سس قارچ نکنيد چون براي رصد مناسب نيست و نوعي کرختي و خواب آلودگي ايجاد مي کند. غذا‌هايي مانند گوشت گاو، ‌ماهي و تحم‌مرغ يا بادام،‌ دانه‌ي کدو تنبل و کنجد و موز هم کمک شاياني به بيدار ماندن و البته هوشيار ماندن مي‌کند. معجزه‌اي براي بيدار ماندن وجود دارد به نام "بيسکويت" که به نظر من اثر آن از مصرف آجيل نيز مفيد تر است. در مورد نوشيدني‌ها بايد گفت که آب ميوه‌ي رقيق شده يا شير گرم به همراه عسل انتخاب خوبي مي‌تواند باشد. اما به هيچ عنوان سراغ نوشابه نرويد. دوغ هم که کلاً خواب آور است. بهترين خاطره يتان از يک شب رصدي چيست؟ **از اولين باري که به رصد رفتم، کارشناس و برگزار کننده بودم و هيچ وقت شانس انجام رصد به شکلي که دوست داشتم را نداشتم به جز رصدهاي خصوصي دو يا چهارنفره اي که با دوستانم مي رفتم. يک سال پيش در عرض 10 روز 7 رصد خارج از شهر رفتم و در آخرين رصد مسئول گروه رويت هلال مرکز علوم و ستاره شناسي تهران بودم. قرار شد عصر در رصدگاه مستقر شويم تا صبح روز بعد کار را شروع کنيم. در اين رصد بر خلاف هميشه کارشناس نبودم و حواسم هم فقط به جمع کردن برنامه نبود، لذا بعد از مدتي براي اولين بار واقعاً کاري که دوست داشتم کردم و محدوديت تعداد افراد شرکت کننده دراين رصد هم بر لذت کارافزود. رصد از نظر افراد بسيار محدود بود و اعضاي آن هم از بهترين دوستانم بودند. امکانات رفاهي واقعاً صفر بود بعلاوه يک چادر معمولي اما با اين حال آنقدر خاطره خوبي شد که هرگز فراموشش نخواهم کرد.مبحث رصد در روز هم وجود دارد يا فقط در شب بايد رصد کرد؟ اگر منظورتان رصد با تلسکوپ هاي نوري است مصاديق آن به چند دسته متداول تقسيم مي شوند : رصد خورشيد، رصد گذر زهره و رصد ماه. بهتر است تنها به رصد برويم يا با يک جمع گروهي؟ **از هر نظر رصد گروهي منطقي تر است به جز مسئله کنترل تور! اما شخصاً رصد رفتن در جمع هاي محدود تر را ترجيح مي دهم. در رصدهاي تخصصي و حتي عمومي حتماً اعضا را با دقت و وسواس انتخاب کنيد و کاملاً توجيهشان کنيد که از بروز مشکلات احتمالي جلوگيري کنيد. چند منطقه رصدي بکر و مناسب را نام مي بريد؟ **به هيچ جا نمي توان گفت رصدگاه مناسب چون بايد ديد از چه نظر براي شما مهم تر است اما اگر کلي پاسخ دهم مي گويم بازهم هيچ جا به طور عام رصدگاه مناسبي نيست. چراکه اگر جايي به عنوان رصدگاه معرفي شود، رصدگران به آن هجوم مي آورند و پس از مدتي بلايي سر آن مي آورند که خودتان بهتر مي دانيد. پس اگر ديديد جايي به عنوان رصدگاه معروف شده است بدانيد که احتمال مطلوب بودن جامع شرايط در آن بسيار پايين است. پس هميشه دنبال مکان هاي جديد و به قول خودتان بکر باشيد. بنده هسنيجه، دير گچين، کوير دامغان، اطراف قصر بهرام، کلوت، قلعه خرگوشي، پلور، لار و شنگل رود را معرفي مي کنم. آيا نياز به مجوزهاي خاصي براي يک شب رصدي داريم؟ قطعاً. بگذاريد روال قانوني را شرح دهم چرا که معمولاً به طور کامل رعايت نمي شود. يعني عده اي دور هم جمع مي شوند و مي گويند خودمان همديگر را مي شناسيم و مشکلي پيش نمي آيد، دريغ از آن که اين همه ي ماجرا نيست. ابتدا بايد يک تور و آژانس مسافرتي معتبر عهده دار برگزاري شود و همه ي کارهارا انجام دهد. حتي شما حق نداريد شماره ي شخصي يا موبايل بدهيد چون ثبت نام بايد توسط آژانس و با شماره رسمي آژانس انجام شود. سپس تور مجوزي رسمي صادر مي کند. در تور بايد يک امدادگر و يک تورليدر رسمي (با کارت رسمي ميراث فرهنگي) حظور داشته باشند. اعضا بايد بيمه ي فرد به فرد شوند (نه اين که ماشين بيمه شود). همچنين در موارد خاص به مجوز محيط زيست، نيروي اتظامي و سپاه نياز است.