جستجو در تالارهای گفتگو

كودكان هنگام تولد، توانایی‌های بالقوه خدادادی بی‌شماری دارند كه با رشد و تكامل آنها كم‌كم بروز و ظهور پیدا می‌كند. اما این‌كه چه مقدار از آنها به فعل درمی‌آید، به محیط و تجربه‌های كودك در ماه‌ها و سال‌های اول عمر او بستگی دارد. البته نباید نقش والدین و اطرافیان را نادیده گرفت. والدین به راحتی می‌توانند شرایط مناسبی برای كودك خود فراهم كرده و پیمودن مسیر تكامل برای او را تسهیل كنند. آنها باید از به كار بردن وسایلی كه حركات كودك را محدود می‌كند خودداری ورزند. مناسب است پدر و مادر شرایطی را فراهم آورند كه كودك بتواند در دمای مناسب محیط، با بدن لخت خود از تحریكات مناسب محیطی برخوردار شود. به عنوان مثال می‌توانید كودك را در لگن آب گذاشته و اجازه دهید بازی كند. دكتر فیروزه ساجدی متخصص كودكان در رابطه با تكامل كودكان به جام‌جم می‌گوید: «كودك باید بتواند دنیای پیرامون خود را از طریق حواس بینایی، بویایی، شنوایی، لامسه و... تجربه كرده و فرصت جستجوی محیط را داشته باشد و بداند در اطرافش چه می‌گذرد.» دكتر ساجدی با اشاره به كودكانی كه در سنین تولد تا سه ماهگی هستند، توضیح می‌دهد: «در این سنین قرار دادن اسباب‌بازی‌های متحرك با رنگ‌های جالب بالای تخت كودك و استفاده از محافظ‌هایی با رنگ‌های روشن در اطراف تخت او می‌تواند در فعال كردن حواس كودك موثر باشد. همچنین نگاه كردن و صحبت نمودن با كودك زمانی كه بیدار و هوشیار است و پاسخ دادن به صداهایی كه از خود درمی‌آورد، می‌تواند توجه او را جلب كند.» این دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ادامه می‌دهد: «در این سنین والدین می‌توانند با گرفتن وسایلی با رنگ روشن نزدیك به صورت او به مدت 8 تا 10 ثانیه و سپس حركت دادن آن به اطراف باعث تسهیل توجه و قدرت تعقیب او بشوند.» 3 تا 6 ماهگی دكتر ساجدی با اشاره به آموزش نشستن و تحمل وزن در این دوران یادآور می‌شود: «در این سنین كودك را در گوشه صندلی یا تخت بنشانید و خود نیز كنار او بنشینید تا نشستن را به او بیاموزید. برای آموزش تحمل وزن بدن باید شیرخوار را از زیر بغل گرفته و او را آرام پایین بیاورید تا با كف پایش زمین را لمس كند. البته در این سنین باید وی را تشویق كنید تا جغجغه را هم بگیرد و پس از مدتی بازی كردن، آن را از دستش بگیرید. خوب است در این ماه‌ها آینه را نیز به او نشان داده و به كودك لبخند بزنید و هنگام گریه كردن هم به او پاسخ دهید.» 6 تا 9 ماهگی این متخصص كودكان در رابطه با مهارت‌های مربوط به این سنین، خاطرنشان می‌كند: «در این دوران اسباب‌بازی جالبی مقابل او و البته دور از دسترسش قرار داده و با این كار كودك را تشویق به خزیدن كنید. به او اجازه دهید داخل وان حمام با اسباب‌بازی‌هایش بازی كند، ولی هرگز او را كنار یا داخل آب تنها نگذارید.» وی با تاكید بر اهمیت صحبت كردن والدین با كودك، توصیه می‌كند: «صداهای ساده‌ای ایجاد كرده و كودك را تشویق كنید آنها را تكرار كند. باید او را ترغیب كنید به طرف صدا بچرخد. در این دوران از زندگی كودك مهم است كه تصاویر روشن و جذاب كتاب و مجله‌های مناسب سنش را به او نشان داده و آنها را برایش نام ببرید.» 9 تا 12 ماهگی دكتر ساجدی توضیح می‌دهد: «در این سنین به بازی‌هایی كه برای او جالب است دقت كرده و آنها را انجام دهید. می‌توانید اسباب‌بازی‌ای را زیر پتو قرار داده و از او بخواهید آن را پیدا كند. علاوه بر این خوب است كه اشیای غلتانی مانند توپ را در اختیار او قرار دهید.» وی تاكید می‌كند والدین باید كودك را روی سطحی صاف و ایمن قرار دهند تا آزادانه بخزد و جستجو كند. 12 تا 24 ماهگی این متخصص كودكان ادامه می‌دهد: «در این سنین از كودك بخواهید اجزای بدنش را نام ببرد. همچنین با كودك توپ بازی كرده و غلتاندن توپ را به او بیاموزید. مداد و كاغذی برای نقاشی در اختیار او قرار داده و تشویقش كنید با مداد رنگی رنگ كند. در ضمن می‌توانید از او بخواهید به عروسكش غذا داده، لباس تنش كند و آن را بخواباند.» به گفته وی، باید كودك را تشویق كرد با نگاه كردن به تصاویر كتاب در مورد آنها صحبت كند و حلقه‌ها و مكعب‌ها را روی هم قرار دهد. 2 تا 3 سالگی كودك در این سن باید بتواند به كمك بزرگترها اشیا را بر اساس شكل، اندازه و رنگ طبقه‌بندی كند. بهتر است با خریدن جورچین‌های مختلف برای كودك، به او در این كار كمك كنید. دكتر ساجدی با اشاره به آموختن شیوه صحیح در دست گرفتن مداد، می‌گوید: «خط خطی كردن و نقاشی كردن را به او یاد دهید. در این دوره باید مسواك زدن را به كودك آموخته و آموزش توالت رفتن را شروع و كامل كنید. وقتی كودك شیئی را به دست می‌گیرد در موردش به او اطلاعات كافی بدهید.» وی به والدین توصیه می‌كند زمانی كه كودك می‌خواهد چیزی را به آنها نشان داده و صحبت كند، به او توجه كنند. 3 تا 5 سالگی والدین نباید تصور كنند در این سالها كودك دیگر نیازی به توجه و رسیدگی نداشته و لازم نیست در رابطه با تكامل رفتاری او كاری انجام شود. دكتر ساجدی یادآور می‌شود: «در این سالها هر روز همراه با او كتابی بخوانید. الك دولك بازی كرده و لی‌لی كنید. همچنین باید به او باز و بسته كردن زیپ و دكمه را بیاموزید و عواطف خود را با بوسیدن كودك یا گفتن كلمات محبت‌آمیز به او نشان دهید.» در نهایت به خاطر بسپارید كودكان باید احساس كنند والدین، اطرافیان و مراقبین دوستشان دارند و از آنها حمایت می‌كنند.