شهر تبریز شهر تاریخساز، شهر حماسهها و شهر اسطورهها و شهری است که بر دامنهٔ کوه سرخاب واقع گشته که بهقولی نامش (توریس یا تاوریس) برگرفته از نام این کوه سرخفام بودهاست. این شهر بهدلیل شرایط خاص جغرافیایی و طبیعی از اهمیت بالای اقتصادی و سیاسی برخوردار است و پیدایش تمدنهای باستانی نظیر سانها و مادها در دورههای پیش از تاریخ گواهی این ادعا است.
کاوشهای اخیر باستانشناسی در محوطهٔ مسجد کبود وجود تمدن و فرهنگ بیش از ۴٬۵۰۰ ساله را در این شهر به اثبات رسانده و در صورت کشف محل دژ (تاروئی تارماکیس) در محدودهٔ فعلی شهر تبریز بر اهمیت تاریخی آن افزوده خواهد شد.
براساس نوشتههای مورخان و جهانگردان در سدههای بعد از اسلام، تبریز نه تنها از شهرهای مهم و معتبر آذربایجان، بلکه از شهرهای مهم کشور نیز بودهاست. عبور جاده ابریشم از نزدیکی آن موجب شکوفایی اقتصادی و فرهنگی گردیده و ارتباطات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی موجبات تغییر و تحول فرهنگ، تمدن و آداب و رسوم مردم این سرزمین گردیده و مقدمات ایجاد بسیاری از علوم، مکاتب، موسسات و نهادهای مدنی برای اولینبار در کشور را به ارمغان آوردهاست و نام شهر تبریز را بهعنوان «شهر اولینها» در کشور بلند کردهاست. اولین مدرسه، اولین کتابخانه، اولین بیمارستان، اولین نشریه، اولین تئاتر، اولین بلدیه و... در این شهر بودهاست.
آثار باستانی و تاریخی متعدد نظیر ربع رشیدی، ارگ تبریز، مسجد کبود، بازار تبریز، کاخ شهرداری تبریز، ایلگلی، مقبرةالشعرا و ... در تبریز قرار گفتهاند.