بذر اسفناج

[masi eng 47044]

[h=3] اسفناج:

spinach ( اسفناج ) ، گیاهی است یکساله از خانواده Amaranthaceae ( تاج خروسیان ) که بومی شرق و جنوب غربی آسیا و ایران میباشد.[/h] [h=3] این گیاه از آنجایی که دارای ارزش غذایی فراوان است امروزه در همه جای دنیا کاشته میشود.[/h] [h=3] اسفناج گیاهی است یکساله که دارای سرعت رشد بالایی میباشد.

این گیاه پس از سبز شدن تولید برگهای طوقه ای (Rossete) می کند به این ترتیب در یک سطح در اطراف ساقه کوتاهی به طول چند میلیمتر نزدیک به سطح خاک قرار می گیرند.

در طی رشد بعدی این ساقه طویل شده و از آن شاخه های جانبی دیگری از محل برگهای طوقه ای به ساقه اصلی منشعب می شوند.

ممکن است از ساقه اصلی ساقه های فرعی درجه 1 و 2 همراه با شاخه های جانبی درجه 1و2 نیز وجود آیند. اندازه گیاه می تواند بین 10 تا 8 سانتی متر متناوب باشد.

ریشه اصلی گیاه عمیق است و می تواند تا عمق 140 سانتی متری در خاک نفوذ کند از این نظر می توان این گیاه را در خاکهای شور بخوبی کشت نمود.

ریشه های فرعی این گیاه دوکی شکل و حداکثر تا 60 سانتی متری خاک پراکنده اند، برگها در ارقام مختلف دارای فرم و رنگ متفاوتی هستند و به شکلهای تخم مرغی ، بیضوی و یا نیزه ای وجود دارند کناره برگها می تواند کاملاً صاف و یا دندانه دار باشد.

پهنک برگ نیز صاف و یا دارای چین و چروک است. گلهای نر و ماده می توانند روی یک یا دو پایه قرار گیرند.

امروزه دو واریته از این گیاه کشت می شود.

-اسفناج بذر خاردار

- اسفناج بذر صاف

ارقامی که خاردار هستند، میوه با پوشش گل رشد کرده و پس از سخت شدن اغلب دارای 2و3 و یا 4 خار می شوند از آنجائیکه موقع بذر پاشی با ماشین، بذر خاردار به سختی از ماشین به زمین می افتد کشت های مکانیزه مشکلات زیادی به همراه دارد ولی بذر خاردار در شرایط سخت زمستان معمولاً دارای رشد نمو بهتری نسبت به بذر صاف است.[/h] [h=3] شرایط محیط رشد گیاه اسفناج به شرح زیر است :[/h] [h=3]خاک : خاک شنی، ماسه ای ، لومی ، مرطوب و خوب زهکشی شده.

این گیاه توانایی رشد در خاک اسیدی - خنثی و قلیایی را دارد.

نور : آفتابی - نیم سایه .

دما : دمای بین -8 تا 40 درجه برای رشد گیاه مناسب است.

اسفناج ، هوای خنک را ترجیح میدهد.

آبیاری : به صورت متوسط انجام شود.[/h] [h=3] اسفناج مقدار زیادی آهن، کلسیم، سدیم، پتاسیم، ید، مس، منیزیم ، لسیتین ، کلروفیل ، کاروتن ، اسید اگزالیک و اسید ارسنیک دارد و به علت داشتن منیزیم، جلوی پیشرفت سرطان را می گیرد.

اسفناج از نظر داشتن ویتامین B3 بسیار غنی است، بنابراین داروی مهمی برای برطرف كردن بیماری پلاگر است.

خواص غذایی و سلامتی :

برگ اسفناج از نظر طب قدیم ایران كمی سرد است و برخی عقیده دارند كه متعادل است، یعنی نه سرد است و نه گرم.

1) برگ اسفناج منبع غنی ویتامین A ، B3 ، C و آهن و پتاسیم می باشد. 2) بدن را قلیایی می كند.

3) خنك كننده است و برای پایین آوردن تب مفید است.

4) ورم روده كوچك را رفع می كند.

5) برای ورم ریه مفید است.

6) ملین است و یبوست را برطرف می كند.

7) برای لاغر شدن و كم كردن وزن مفید است.

8) اسفناج به دلیل داشتن ماده ای بنام اسپیناسین، هضم غذا را تسریع می كند. این ماده باعث تحریك معده و ازدیاد ترشحات آن می شود.

9) خوردن اسفناج پخته یا بورانی در رفع تشنگی موثر است.

10) غرغره آب خام یا پخته ی اسفناج، برای از بین بردن ورم و درد گلو مفید است.

11) برای رفع سرفه های خشك ،برگ اسفناج را با جو پوست كنده و روغن بادام بپزید و بخورید.

12) آش اسفناج با گشنیز ، برای سردردهایی كه ناشی از سوء هاضمه و اختلال دستگاه گوارش است، مفید می باشد.

13) اگر آش اسفناج را با آب لیمو و سماق یا آب غوره بخورید، سردردهای ناشی از اختلال كیسه صفرا را برطرف می كند.

14) خوردن اسفناج از سرطان جلوگیری می كند، مخصوصا در افرادی كه به مصرف الكل و سیگار عادت دارند.

15) تحقیقات دانشمندان نشان داده است كه اسفناج در پیشگیری از سرطان روده بزرگ، معده، پروستات، ‌حنجره و رحم موثر است.

16) اسفناج، كلسترول خون را پایین می آورد.

17) بهترین دارو برای كسانی است كه مبتلا به كم خونی هستند.

18) اسفناج مانند جارو، روده بزرگ را تمیز می كند.

19) ترشحات لوزالمعده را افزایش می دهد.

20) اسفناج، سبزی مفیدی برای تقویت اعصاب است.

اسفناج، تعداد گلبول های قرمز خون را افزایش می دهد، بنابراین بهترین دارو برای افراد مبتلا به كم خونی است.

21) اسفناج پخته، برای رفع بیماری آسم و گرفتگی صدا بسیار موثر است. 22) رماتیسم و نقرس را درمان می كند.

23) برای زیاد كردن شیر در مادران شیرده موثر است.

24) سابقا نوعی شربت از اسفناج تهیه می شد كه در معالجه خونریزی ها و كم خونی از آن استفاده می كردند.

25) تخم اسفناج ملین و خنك كننده است.

26) تخم اسفناج برای برطرف كردن ورم كبد و یرقان مفید است.

27) اسفناج، تعداد گلبول های قرمز خون را افزایش می دهد.

28) اسفناج ،چون دارای كلروفیل است، عضلات روده را تحریك كرده و تخلیه مدفوع را آسان می كند.

29) اسفناج اسیدیته ی خون را کم می کند و عضلات و استخوان ها را تقویت می نماید.

30) رعشه و بوی بد دهان را از بین می برد.

31) قوت غذایی اسفناج از سایر سبزی ها بیشتر است، مشروط بر اینکه آب آن را دور نریزید و از ساقه های نازک و نورسته ی آن در سالاد استفاده کنید.

32) باعث افزایش اشتها به خصوص در کودکان می شود.

33) برای معالجه کک و مک، اسفناج را در روغن زیتون قرار دهید و بعد روی صورت بگذارید.

مضرات :

اسفناج بعلت داشتن اگزالات، برای بیماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگ های كلیه و مثانه مناسب نیست. ضمنا افرادی كه سرد مزاج هستند، باید اسفناج را با ادویه های گرم نظیر فلفل، دارچین، زنجبیل و هل میل نمایند.[/h] [h=3] کاشت: کاشت این گیاه از طریق کاشت بذر میباشد :

اسفناج را می توان به طور دست پاش، خطی و در سبزیکاری سطوح بزرگ با ماشین بذر پاشی کرد. زمان کاشت انواع بهاره در اواخر اسفند ماه و انواع پائیزه در اواخر تابستان و انواع زمستانه در اواخر پائیز می باشد. استفاده از کودهای حیوانی در زمینهایی که از نظر مواد آلی ضعیف هستند توصیه می شود در هر صورت باید از کود حیوانی کاملاً پوسیده استفاده شود.

چنانچه بخواهیم از کود تازه استفاده کنیم باید آنرا چند ماه قبل از کاشت به زمین داد زیرا ریشه اسفناج در مقابل پاره ای از بیماریهای قارچی که باعث پوسیدگی ریشه می شوند حساس است کود شیمیایی را باید موقعی به زمین داد که در فاصله دوره رویش در دسترس گیاه قرار گیرد. با توجه به مقدار مواد غذایی موجود در خاک معمولاً حدود 120 کیلوگرم در هکتار ازت،60 کیلوگرم در هکتار p2o5 و 140 کیلوگرم در هکتار K2O توصیه می شود اسفناج زمین های خنثی تا قلیائی را ترجیح می دهد. بنا بر این می توان تا 4 هفته قبل از کاشت به دادن کودهای آهکی مبادرت ورزید. کود پتاسه را در بهار به شکل کلرید به زمین می دهند زیرا عرضه زیاد کلرید در خاک کاهش جذب ازت را به دنبال دارد و در شرایط معمول تولیدی باعث کاهش نیترات در گیاه می شود معمولاً در کشت بهاره کود شیمیایی را یک دفعه قبل از کاشت به زمین می دهند ولی برای انواع زمستانه یک سوم ازت را توام با تمامی کودهای فسفر و پتاسه در اوایل زمستان هنگام کاشت به زمین می دهند و دو سوم باقیمانده را در دو مرحله دیگر به صورت کود سرک در اختیار گیاه قرار می دهند.در سطح بزرگ معمولاً پس از کاشت زمین را غلتک می زنند.

داشت

مبارزه با علفهای هرز با فوکا، کولتیواتور و یا با استفاده از علف کشهای شیمیایی صورت می گیرد. اسفناج احتیاج به آب فراوان دارد و باید در طول دوره رشد در زمین های خشک اقدام به آبیاری نمود. آبیاری علاوه بر اینکه مقدار محصول را افزایش می هد گل دادن قبل از موعد گیاه را نیز به تاخیر می اندازد.

از بیماریهای مهم اسفناج سفیدک دروغین (Pernospora farinosa) است استفاده از ارقامی که مقاوم به این بیماری اند لازم و ضروری است . ترکیبات آلی فسفره برای مقابله با مگس چغندر (Pagomia Hyoscyami) که لاروهای آن در داخل برگهای اسفناج دالانهای مینوز (Minose) را می سازند بسیار موثر است. شته آفیدو پروانه سفید کلم (Pieries Brassica) نیز از دیگر آفات این گیاه است.

برداشت

برداشت اسفناج به این ترتیب است که زمانیکه گیاه 5 تا 6 برگه شد.ابتدا مزرعه را آبیاری کرده و پس از تبخیر رطوبت اضافی،بوته ها را با ریشه از خاک بیرون می آروند به همین صورت عرضه می کنند. در سطوح کوچک می توان دو یا سه مرحله اسفناج برداشت کرده در اینصورت باید برگهای تحتانی را با دست و یا چاقوی تیزی بریده و برگهای کوچک و جوانه های مرکزی را به حال خود باقی گذاشت و پس از مدتی عمل چیدن برگهای بزرگ را تکرار کرد و به این ترتیب می توان در طول سال چند مرحله اسفناج برداشت کرد. تجمع نیترات معمولاً در دمبرگها و زیاد است و بنابراین با حلال برگهای بدون دمبرگ می توان اسفناجی با نیترات کمتری برداشت نمود. در سطوح بزرگ از ماشین برداشت استفاده می شود. در این حالت پس از بریدن برگها آنها را در جایی انباشت کرده و بعداً به محل دسته بندی و یا به کارخانه حمل می کنند. اسفناج را معمولاً در اوایل روز برداشت می کنند این عمل به حفظ کیفیت محصول می افزاید. عمل برداشت در زمان بارندگی و یا مواقعی که هنوز شبنم بر روی گلها نشسته است صورت نمی گیرد. زیرا در اینصورت مهمولی با کیفیت پائین و توام با برگهای شکسته بدست می آید. مقدار محصول اسفناج حدود 15 تا 20 تن در هکتار و در بعضی مواقع بین 35 تا 40 تن در هکتار است.[/h]