رفتن به مطلب

گفتگو با اسکندر فیروز بنیان‌گذار سازمان حفاظت محیط زیست ایران


ارسال های توصیه شده

تجربه های جهانی را به کار بگیریم

[h=1]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
[/h]

در ایران کارشناسان و افراد شایسته دارای علم و دانش و تجربه کافی وجود دارند. می‌توان گفت که قادرند – اگر اختیارات و امکانات لازم را به دست آورند- بیشتر اقدامات مربوط به برنامه‌های زیست‌محیطی را انجام دهند. از طرف دیگر باید قبول داشت که برای نجات محیط‌زیست کشور حتما لازم است که فراتر رویم و از تجربیات جهانی در حل مسائل بغرنج محیط زیست با استفاده از آخرین سیستم‌های علمی و عملی و نیز از بهره‌گیری از کارشناسان صاحب دانش و تجربه دیگر کشورها در این امور، غافل نشویم.

زیست بوم: اسکندر فیروز بنیان‌گذار سازمان محیط‌زیست را پدر محیط‌زیست ایران نیز می‌نامند. شکل‌گیری سازمان محیط‌زیست و تبدیل آن از «سازمان شکاربانی» به سازمانی علمی، تحقیقاتی و حفاظتی به ابتکار او صورت گرفت. دانش او در حوزه منابع طبیعی و حیات‌وحش نیز در خور تامل است. از همین روست که در سال 1351 نایب رئیس نخستین کنفرانس جهانی محیط‌زیست در استکهلم بود. در خلال سال‌های 1352 تا 1354 به عضویت هیات مدیره اتحادیه جهانی حفاظت محیط‌زیست (IUCN) درآمد و از سال 1354 تا 1356 نایب رئیس این اتحادیه و عضو هیات امنای صندوق جهانی حیات وحش و طبیعت بود.

 

 

در تیرماه 1356 که از ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست کناره گرفت، ریاست اتحادیه جهانی حفاظت را نیز نپذیرفت. او همچنین از سال 1350 تا 1357 دبیرکل موسسه گیاه‌شناسی ایران بود. مهندس فیروز تاسیس موسسه گیاه‌شناسی و باغ گیاه‌شناسی و نیز طراحی مجموعه ی محیط‌زیستی پردیسان را در کارنامه فعالیت‌های خود دارد. اما نقش او در تشکیل کنوانسیون رامسر و حفاظت تالاب‌ها در سال 1349 بیش از دیگر اقدامات او، شناخته شده است.21913_703.jpg

 

 

چه اقداماتی را برای نجات محیط زیست ایران از بحران های کنونی، فوری و ضروری می‌دانید؟

- بسیار بسیار پریشان و متاسفم که باید بگویم کمتر کشوری در جهان به درجه ایران محیط زیست خود را ویران کرده است. «نجات» در این زمینه واقعا واژه‌ای است که نجات معشوقی در حال غرق شدن را به ذهن متبادر می‌سازد. بدیهی است برای نجات محیط‌زیست ایران ما باید برنامه‌های مختلفی بر اساس تحقیقات به اجرا درآوریم که بیشتر آن‌ها موجود و مشخص است. اجرای این برنامه‌ها باید با جدیت و قاطعیت تمام دنبال شود. این موضوع از جمله به آب‌های کشور، ‌منابع طبیعی- مانند جنگل‌ها، مراتع، خاک، ‌حیات وحش و کشاورزی- شهرسازی‌ها و البته کنترل جمعیت و آلودگی‌های مختلف ناشی از صنایع، وسایط نقلیه، سموم دفع آفات و غیره، مربوط می‌شود.

به مدیران بخش‌های مربوطه دولتی باید تفهیم شود که برنامه‌های زیست‌محیطی دارای اهمیت حیاتی است و فوریت و اولویت اجرای آن‌ها را مد نظر قرار دهند.

 

 

چگونه می‌توان تجربه‌های جهانی حفاظت از محیط زیست و حفاظت از منابع آبی و غیره را به ایران منتقل کرد؟

در ایران کارشناسان و افراد شایسته دارای علم و دانش و تجربه کافی وجود دارند. می‌توان گفت که قادرند – اگر اختیارات و امکانات لازم را به دست آورند- بیشتر اقدامات مربوط به برنامه‌های زیست‌محیطی را انجام دهند. از طرف دیگر باید قبول داشت که برای نجات محیط‌زیست کشور حتما لازم است که فراتر رویم و از تجربیات جهانی در حل مسائل بغرنج محیط زیست با استفاده از آخرین سیستم‌های علمی و عملی و نیز از بهره‌گیری از کارشناسان صاحب دانش و تجربه دیگر کشورها در این امور، غافل نشویم. خاطرنشان می‌کنم که بهترین مراجع برای به دست آوردن شایسته‌ترین اطلاعات در این زمینه UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) و IUCN خواهند بود.

 

 

ایرانیان علاقه‌مند به حفظ محیط زیست درخارج از کشور چه کمکی می‌توانند بکنند؟

- قدر مسلم باید کوشید تا ایرانیان خارج از کشور که تحصیلاتی در یکی از رشته‌های گوناگون محیط زیست دارند، ‌رغبت یابند که به میهنشان بازگردند و در اجرای برنامه‌های ذکر شده شرکت کنند. روشن است که جهت عملی ساختن این هدف لازم است که دانشجویان مورد بحث اطمینان کاملی پیدا کنند که برنامه‌های بهبود یافتن محیط زیست آغاز و به اجرا درآمده اند و بلکه در دست اجرا هستند. به امید وعده‌ها و برنامه‌های آتی نخواهند آمد.

 

 

آیا با علاقه مندان، ‌متخصصان و یا فعالان محیط زیست خارج از کشور، ‌آشنایی یا همکاری دارید؟

- چند سالی است که با مدیران و کارشناسان محیط زیست در خارج از کشور که سابقا رابطه نزدیک با آنان داشتم، ‌با توجه به سن بیشتر و حوصله کمتر طرفین، ‌دیگر تماس چندانی باقی نمانده است.21914_566.jpg

 

 

پس از بنیانگذاری سازمان محیط زیست، دوران فعالیت خود را در آن سازمان تا مقطع انقلاب چقدر موثر و رضایت‌بخش می‌دانید؟

- در سال گذشته، کتاب «خاطرات» خود را منتشر کردم. در این کتاب آنچه از آغاز تا پایان به یاد داشتم صادقانه بیان کردم. برعهده کارشناسان و متخصصان علوم زیستی است که با مطالعه آن کتاب و مقایسه اصول علمی محیط‌زیست با کارهای اجرا شده قضاوت کنند که تا چه اندازه من و صد البته همراه با کارشناسان و همکاران خودم در سازمان توانسته‌ایم به وظایف خود عمل کنیم. آنچه اکنون می‌توانم بگویم این است که تقریباً همه اکوسیستم‌های کشورمان را در فهرست گسترده مناطقی که تحت حفاظت باید قرار می‌گرفتند، گنجاندیم. جدیت و علاقه پرسنل سازمان در حفاظت کامل این مناطق به‌طور مثال در موته به خوبی نمایان است. منطقه‌ای که محیط طبیعی آن به بیابانی تبدیل شده بود و شاید دارای 150 آهو بود. همکاران در سازمان آن را تبدیل کردند به جلگه‌ای غنی و سرسبز با جمعیتی حدود 7000 آهو. جدیت پرسنل در کارهای اجرایی خود در جریان جلوگیری از مانور ارتش برای همه به‌طور بسیار قاطع معلوم شد.

 

 

داستان احداث پارک پردیسان که چگونه از ایجاد شهرک غرب دیگری جلوگیری شد نمونه‌ایی هستند که با توجه به همه شرایط آن زمان وقتی به پشت سر خود نگاه می‌کنم می‌توانم بگویم از کارهای خود ناراضی نیستم.

 

 

پس از ترک سازمان چه فعالیت‌هایی داشتید و اوقات خود را چگونه می‌گذراندید؟

- بیشتر اوقات (پس از شش سال و نیم زندان به علت مفسد فی‌الارض بودن) با مطالعه کتاب‌هایی که غالباً مربوط به تاریخ و ... بوده خود را سرگرم می‌کردم ولی افکارم مرتب به مسایل و رشته‌های مختلف و نوین محیط زیست برمی‌گشتند و سرانجام به تحریر اثری درباره گونه‌های حیات وحش ایران منجر شد. نتیجه آن کتابی درباره کلیه راسته‌ها، خانواده‌ها و گونه‌های حیات وحش مهره‌داران ایران شد که در مرکز نشر دانشگاهی چاپ و منتشر شد. برایم بسیار غیرمنتظره بود که در سال 1379 این اثر برنده جایزه بهترین کتاب علمی (جایزه مهرگان علم) شد. چند سال بعد کتابی در همین مورد (اما با تغییر در متن تا مطالب با روال آثار مشابه غربی سازگار باشد) به انگلیسی نوشتم و در انگلستان (لندن) در 1384 به چاپ رسید. بالاخره در سال 1391 (2012) کتاب دیگری به نام «خاطرات- دو دهه تلاش برای حفاظت محیط زیست و حیات وحش ایران» به رشته تحریر درآوردم.

 

 

آیا تا به حال پیشنهادی از طرف سازمان حفاظت محیط زیست به شما شده است؟

- خیر

 

 

گویا کتاب خاطرات شما با حذف قسمت‌هایی از آن در ایران نیز چاپ شده است، در این باره چه نظری دارید؟

- کتاب اصلی «خاطرات» به زبان فارسی در خارج از ایران چاپ شد. روشن است انتظار اینکه همه قسمت‌های این کتاب در ایران چاپ و منتشر شود انتظار بیهوده‌ای بود. با حذف چند عکس و بخش «سخن پایانی» کتاب، و یکی دو موضع دیگر، این کتاب در ایران منتشر شده است.

 

 

چه پیشنهادهایی برای اثرگذاری بیشتر مجله زندگی سبز دارید؟

- پیشنهادم این است که اثر و نتیجه مقاله‌های مجله شما سرانجام به خوانندگان تفهیم کند که موفقیت در حفظ و بهبود محیط زیست کشور- چه آب و هوای پاک، ‌چه حفظ منابع طبیعی و حیات وحش ایران، ‌برای سلامت، ‌سعادت، آسودگی و تفریحات سالم، ‌دارای ارزش و اهمیت بی‌همتا هستند.

در این راستا نمی‌توان به ازدیاد جمعیت اشاره نکرد. در یکی از سال‌های دهه 1380 از تلویزیون طی یک مصاحبه اطلاع دادند که خودکفایی ایران در امر تولید ارزاق و محصولات کشاورزی برای جمعیتی بیشتر از حدود 45 میلیون نفر مقدور نیست. اکنون جمعیت ایران نزدیک به دو برابر این رقم است... و نباید فراموش کرد که چهار پنجم سطح کشور ما جزو مناطق خشک و بیابانی است و نمی‌توان ایران را با کشورهای پرجمعیت و مترقی مانند مثلا بلژیک و یا ژاپن مقایسه کرد. فقدان تشکیلات و برنامه‌ریزی درست، سستی و بلکه کم علاقگی ماموران در کنترل و اجرای مقررات- مقرراتی که آن‌ها نیز حکایت از سستی و ابهام می‌کنند- موجب شده تا جمعیت نزدیک به 80 میلیون نفر برسد و بالنتیجه مشغول هدر دادن، بلعیدن و اضمحلال منابع طبیعی و آب‌های کشور شوند. چگونه می‌توان پذیرفت که بزرگ‌ترین دریاچه ما، ‌ارومیه خشک شود. اما دریاچه‌ای مشابه و در 200 کیلومتری آن، یعنی وان در ترکیه تقریباً بی‌تغییر باقی بماند؟!

لینک به دیدگاه

در تیرماه 1356 که از ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست کناره گرفت، ریاست اتحادیه جهانی حفاظت را نیز نپذیرفت.

راجع به این قسمت من شنیدم که انقلاب که شد چون از ریاست سازمان برکنار شدن، از ریاست اتحادیه جهانی هم برکنار شدن

چون پست ریاست اتحادیه جهانی مستلزم داشتن پست ریاست سازمان حفاظت اون کشوره

زندانی شدن ایشون هم به دلیل این بود که یک مامور سازمان قدرت زیادی در قبل انقلاب داشت حتی قدرتی بیش از یک ژاندارم

در نتیجه سازمان رو وابسته به شاه میدونستن و بعد انقلاب هم ایشون زندانی و سازمان کن فیکون شد

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...