علائم و مراسم مذهبی در آیین بودا

[Astraea 25,351]

مراسم های مختلف بودائى

مراسم بودائى بر خلاف مراسم پیچیده ودائى؛ بسیار سهل و ساده است. این مراسم به تعلیم خود بودا به یادگار مانده است:

1- تراشیدن سر و صورت که خود نوعى ریاضت و رنج در جهان مادى است.

2- لباس زرد پوشیدن که مبین اضطراب درونى یک بودائى مذهب بشمار مى رود.

3- آرامش و تامل درونى، که هر بودائى در هر روز پس از فراغت از کارهاى روزانه، چند ساعتى در خویش فرو رفته و خود را از جهان مادى بیرون کند.

4- انداختن کشکول بر دوش یا دست؛ بر هر بودائى لازم است که کشکول گدائى بر دوش یا در دست داشته باشد تا اگر روح نخوت و غرور در او طغیان کند، این عمل وى را تسلیم و آرام سازد.

مراسم

احترام به بودا

در بودیسم مفهومی به نام احترام به بودا وجود دارد. بوداییان این وظیفه را با رفتن مقابل مجسمه بودا یا درخت بودا یا محلی گنبد مانند در معابد که خاکستر مردگان در آن دفن می شود یا پاگودا انجام می دهند. آنان در مقابل آن مجسمه بودا، حال عبادت و دعا به خود می گیرند. بوداییان دائما هشدار می دهند که عبادت این اشیا مورد نظر نیست. احترام به مجسمه بودا، تنها تلاش برای یادآوری عظمت و آموزه های صاحب مجسمه است. بوداییان با احترام به مجسمه چیزی از او نمی خواهند، فقط به او احترام می گذارند و از او تشکر می کنند که راه حقیقت را کشف کرده و به آنها نشان داده است. به نظر بوداییان در این شیوه، احترام گذاشتن احترام گذارنده است که سود حاصل می کند، افکار و گفتار او با اندیشیدن به بودا پاکیزه می شود و قدرت معنوی برای گام نهادن به راه بودا را پیدا می کند. این کار همانند احترام به بنای یادبود کشتگان جنگ است. به عقیده بوداییان افرادی که در زمینه فکری و روحی به پیشرفت رسیده اند، ممکن است جهت تمرکز دیگر نیازی به مجسمه نداشته باشند، اما این کار برای کسانی که فکر خود را توسعه و رشد نداده اند، ضروری است.

 

 

مراسم اهدای گل

در کشورهای طرفدار آیین بودا، بوداییان پیر و جوان و حتی کودک، به مجسمه بودا یا به اماکن مقدس بودایی گل هدیه می کنند یا چراغی در آنجا روشن می نمایند یا عود می سوزانند. کودکان از اینکه گلها را بچینند و دسته دسته کنند تا برای هدیه به بودا آماده شود، لذت می برند. آنها در این برنامه ضمن آشنایی با مفهوم زیبایی، یاد می گیرند بخشنده باشند، تحرک داشته باشند و بالاتر از همه به بودا و گوداما و سانگا احترام بگذارند. آنها بعد از اهدای گل به مجسمه بودا، با ظرف کوچکی چندبار به سر مجسمه آب می ریزند.

 

ازدواج و نحوه مراسم آن

در بودیسم

آنچه به عنوان مراسم ازدواج در سایر ادیان وجود دارد و روحانیان نقش ویژه ای در آن دارند، در بودیسم دیده نمی شود. مانکهای بودایی برخلاف کشیش های مسیحی در مراسم عروسی شرکت نمی کنند و برای متبرک شدن جشن، نیازی به وجود آنها نیست. راهبان بودائی در ازدواج ها مراسم نیایش برپا نمی کنند. ازدواج از نظر بودائیان یک کار تشریفاتی خصوصی است که به امور اجتماعی مربوط است. اما امروزه با دخالت برخی از عناصر و عوامل بودایی به مراسم رنگ و روی مذهبی داده می شود به این صورت که گروهی از دختران یا پسران خردسال پاره ای از آیات مقدس خاص دعا را قرائت می کنند. خود راهبان به خصوص در سرزمین های مهد مکتب قدیم، هرگز در مراسم ازدواج شرکت نمی کنند ولی یکی دو روز پیش یا پس از ازدواج برای صرف غذا به خانه دعوت می شوند. بدین مناسبت یکی از راهبان به موعظه می پردازد که در آن موعظه، همسران را به گذراندن یک زناشویی توأم با خوشبختی و هماهنگی بر طبق تعالیم بودا دعوت می کند. و البته این مراسم بعدها و آن هم تنها در برخی کشورها رواج یافته و ربطی به آیین بودا ندارد

 

مراسم ازدواج بوداییان

ازدواج در آیین بودایی ساده است و رسم و رسوم خاصی ندارد. در واقع در بین پیروان بودایی ازدواج یک آیین اجتماعی است. تنها نکته ای که از زبان بودا در مورد ازدواج شنیده شده است همانا لزوم برابری زن و مرد و احترام دو طرفه زوجین در زندگی زنا شویی است. همین یک عبارت کوتاه در دورانی که زن ها در هندوستان از نابرابری و ناملایمت های بسیاری رنج می بردند نکته بسیار برجسته و قابل توجهی ست. مانعی برای ازدواج یک بودایی با پیروان سایر مذاهب وجود ندارد و از آنجایی که رسم خاصی نیز مقرر نشده، این مراسم بسته به کشور و آیین رایج در آن به اشکال مختلف اجرا می شود. در کشور میانمار در مراسم ازدواج، دسته ای از دختران که لباس سنتی سفید بر تن دارند، با هم آیاتی مقدس را به زبان پالیقرائت می کنند که «جایامانگالاگاتا» نام دارد و برترین فضایل بودا را برمی شمارد. گاهی در مراسم ازدواج خطبه سنگالا نیز برای زوج جوان قرائت می شود که بیان وظایف زن و شوهر درباره یکدیگر از دیدگاه بوداست. هیچ روز و ساعتی برای عدم برگزاری مراسم ازدواج یک بودایی وجود ندارد و در واقع آن ها می توانند هر ساعتی و هر روزی در سال ازدواج خود را به ثبت برسانند. بعضی از زوج ها بعد از ثبت رسمی در دفاتر مربوطه به منظور تبرک و عبادت به معبد می روند. زوج ها بعد از اتمام دعا، از کاسه ی آبی که در طول مدت نیایش رو به روی مجسمه بودا قرار داشت کمی می نوشیدند و مابقی را راهبی به گلبرگ های گل آغشته می کرد و بر سر آنها و مهمان هایشان می پاشید. در پایان، عروس و داماد به پند و اندرز های راهب دیگری در باب ازدواج و لزوم مسئولیت پذیری، پاکدامنی و ایمان گوش فرا می دادند و دیگر هیچ

 

 

[Astraea 25,351]

آداب و مراسم اموات

برای بوداییان تشییعجنازه مانند مراسم ازدواج ساده و آسان است. اگر یک بودایی از دنیا برود،خویشاوندان نزدیک وی تعدادی مانک را به خانه نو گذشته یا به قبرستان دعوت می کنندتا مراسم را اجرا کنند. مانکها ابتدا تعویذات سه گانه و سپس مفاهیم پنج گانه راقرائت می کنند. سپس فرزندان یا خویشاوندان نزدیک متوفا، لباسهای سفید به مانک هاهدیه می کنند که ثواب این کار به در گذشته هدیه می شود. بودایی ها مرده را سه روزنگهداری می کنند.

خاکسپاری یا سوزاندن

در تمدن بودیستی فقط دریک مورد در خصوص تعیین تکلیف برای اجساد مردگان اظهار نظر شده و آن هم خطبه مرگبودا به نام «ماها پارینی» است. در آن خطبه آمده است که آناندا از بودای در حالمرگ پرسید، تکلیف ما در قبال جسد انسان کامل که همان بودا باشد، چیست؟ بودا جوابداد که او را همانند شاه بزرگ (کاکاواتی راجا) بسوزانند. غیر از این جمله، در متونبودیستی چیزی در خصوص اجساد ذکر نشده است. امروز نیز بوداییان می توانند مردگان رابسوازنند یا به خاک بسپارند. در صورت سوزاندن جسد، بعضی خاکسترهای باقی مانده رادر یک ظرف نگهداری می کنند یا در ستونی که به یادبود مرده بنا شده قرار می دهند.محل خاکستر بودا و بعضی از مقدسان به صورت زیارتگاه درآمده است. بوداییان معتقدندمشاهده چنین اماکنی به انسان آرامش و اطمینان می دهد و یاد و خاطره آن بزرگان، اورا برای پیمودن راه آنها تشویق می کند. این معنا در خطبه مرگ بودا نیز آمده است.

 

نثار ثواب به درگذشتگان

بوداییانمعتقدند که انسان بعد از مرگ دوباره زنده می شود و این مردن و زنده شدن همیشهادامه می یابد، مگر آنکه کسی به نیروانا برسد که دیگر از چرخه رنج آور مرگ و زندگینجات می یابد. آنها معتقدند که زنده ها می توانند با نثار ثواب به مرده شادمانیببخشند. ثواب در بودیسم «پونا» نام دارد. امروزه هنگام ادای جمله انتقال ثواب بهمردگان، آب را از کوزه ای پر به ظرفی دیگر می ریزند تا پر شود، اما این در متونبودایی ریشه ندارد. در کشورهای بودایی صدقه به مانک ها یک وظیفه دینی است. آنان پساز دریافت صدقه برای مردگان دعا می کنند. بوداییان زمان خاصی برای ارسال ثواب بهمردگان ندارند، اما به صورت سنتی برنامه منظمی برای آن ایجاد شده است. روزهای سوم،هفتم، آخر ماه سوم و سالگرد مرگ، زمانهایی است که به یاد گذشتگان می افتند. همچنینبوداییان به وجود جن و پری اعتقاد دارند و برای آنها قدرتی محدود قائل اند ومعتقدند که آنها می توانند انسانها را در رسیدن به نیروانا کمک کنند. بودایی ها جنو پری را نیز در ثواب کارهای خود شریک می کنند

 

 

 

[Astraea 25,351]

علائمو نشانه های بودائى

نیروانا

در سخنان بودا نیروانه بسیار بکار رفته است. نیروانه روحکلام و ایده آل بودا است. نیروانه چون ذات بی مرگى است ارهت مى کوشد تا از آنچهجاوید نیست، آزادى بیابد و به ذات بیمرگى برسد. نیروانه چون ذات بیمرگى، جاوید وخواستنى است؛ نیکبختى است. رهرو به بیمرگى رسیده، به چنان یقینى آراسته است کهاستوارى آن چون استوارى زمین و پایدارى آن چون پایدارى آستانه در است. او چوندریاچه اى است که از گل و لاى آزاد است؛ بى آلایش و پاک است. او در این حالت آرامشجاوید چهره اى درخشان دارد؛ از این جاویدى جائى است که در آن نه زمینى است، نهآبى، نه فروغى، نه هوائى، نه نامحدودى مکان، نه محدودى دانستگى، نه ادراک، نه ایستادن،نه رفتن، نه ماندن، نه مرگ، بى پایدارى بى پیشرفت و بى پایگاه است؛ این پایان رنجاست. مسیر نیروانه؛ بودا مى گوید: همه چیز جهان در آتش است و از آتش ‍ مى سوزد.

 

چیزها از چه در آتش اند؟از آتش شهوت، کینه و فریب. من مى گویم که از زاییده شدن، مرگ، پیرى، اندوه و زارى،رنج و غم و نومیدى است که چیزها در آتش اند. رهروى که راه هشتگانه عالى را پیمودهو به فرونشاندن این سه آتش توفیق یافته، سردى و آرامش آن را مى شناسد. رهرو اگر درسیر عوالم درونى خود به نیروانه برسد و زیست او همچنان برقرار باشد، نیروانه اوذات نیروانه با در کار بودن بنیاد خوانده مى شود. مراد از بنیاد همان پنج بخش هستىساز است و از آنجا که ندانستن و تشنگى (دو علت دوباره زائیده شدن) به آنها مىچسبند، آن را بنیاد خوانده اند. رهرو کامل یا هرهت اگر در مسیر خود به نیروانه دستیابد، و این همزمان با مرگ او باشد، آن را ذات نیروانه با در کار بودن بنیاد مىخوانند که به پرى نیروانه هم معروف است. باید توجه داشت که این دو مقام نیروانه دونیروانه جداگانه نیستند، بلکه به اعتبار آن که ارهت آنگاه که زیست او برقرار باشد،یا آن که در مرگ به نیروانه رسیده باشد، یکى از این دو نام به نیروانه او داده مىشود.

 

نیروانه، ذات بیمرگى است. سراسر راه هشتگانهعالى و به طور کلى همه ذمه راه میانه وسیله رسیدن به مقصود، یعنى نیروانه است کهآغاز آن آزادى و اوج آن ذات بیمرگى است.. در آئین بودا آگاهى مقام برجسته اى دارد.آگاهى یعنى توجه همراه با هوشیارى و کوشش و همت است و بنیاد هر گونه پیشرفتى درزندگى رهروى است… آگاهى نیز بنیاد همه حالت هاى شایسته است و نیرومندترین این حالتها به شمار مى آید. آخرین سخن بودا به هنگام مرگ این بود که گفت بیدار و هوشیارکوشش کنید.

شهوت وکینه وفریب

(سه آتش یا سه ریشه) شهوت؛ یعنى اندیشه نادرست، ادراک ناپاکى،کشتن، دزدیدن، کامجوئى، دروغ گوئى، بدگوئى، درشتگوئى، یاوه گوئى، حرض، بدخواهى، ونظرهاى نادرست، اینها چیزهائى هستند که یا از شهوت یا از کینه یا از فریب پیدا مىشوند. یعنى دشمنى و خشم، فریب؛ یعنى دانستن درغین، اندیشه نابجا و نادانى است. ایهسه، ریشه هاى کردارهاى ناشایسته اند. مراد از ریشه یا علت آن شرایطى است کهبودنشان تعیین کننده ویژگى اخلاقى یک کردار ارادى است. بی مرگى، راه بی مرگى؛ راه،حالت جنبه منفى نیروانه است که به طور مثبت برترین آزادى معنوى است. بی مرگى بهذات جاوید نیروانه اشاره مى کند

شریفان

مراد از شریفان، همان آریاهاست، مراد از آریائى در متنهاى بودائى، صفت نجیب، عالى و شریف است نه صفت یک نژاد خاص.

 

ارهت

ارهت؛ یعنى مرد تمام، مرد ارزنده. و یکى از چهارتن شریف.و این چهار تن انسانهاى ایده آل فلسفه بودا مى باشند:

1- به رود رسیده یا سوته پننه.

2- یک بار باز آمده یا سکد آگامى.

3- بى بازگشت یا آناگامى.

4- ارهت یا مرد تمام.

آزادى از بند (یوگا) به معناى یوغ و بند است و در اصطلاحبه چهار آلودگى گفته مى شود که همان کام، وجود، نظرهاى نادرست و نادانى است.یوگاکاهما یعنى آزادى از چهار آلودگى

رهرو

درلغت به معناى گدا و درویش است. ولى در اصطلاح بودائى به کسى گفته مى شود که راههشتگانه عالى را در انجمن رهروان مى پیماید. در زمان بودا، در هند، مرتاضان دورهگرد بسیار بوده اند که همه را به نام پارى باجاکا مى خوانده اند. نام اینان بارهادر متن هاى کهن بودایى آورده شده است. و اغلب نیز به نام عمومى تر سمنه براهمنهنامیده شده اند. اینان گاهى گروه وار و در جرگه هاى گوناگون مى زیستند. در یوزگىمى کردند، زندگانى مرتاضانه در پیش مى گرفتند و بى خانمان بودند، ویژگى برجسته شانبینوائى، بى جفت و بى فرزند بودن و ساده زیستن بود. هم اینان بودند که راه را براىانجمن رهروان بودائى باز کردند. رهرو زن، بکونى، و بکشونى خوانده مى شود

 

 

 

 

منبع:تاریخ ما

 

 

[Astraea 25,351]