رفتن به مطلب

ارسال های توصیه شده

تاريخچه: شنبليله از گياهان بسيار قديمي است كه مصارف طبي داشته است. از كاغذ نوشته هايي كه از قبور كهن مصريها بدست آمده چنين بر مي آيد كه اين گياه در دوران قبل از ميلاد مسيح به عنوان غذا و نيز براي درمان و كاهش تب مصرف مي شده است. كشت اين گياه در قرون هشتم و نهم بعد از ميلاد مسيح معمول و گسترده شده و در اروپاي غربي و مركزي مانند ساير گياهان طبي در صومعه ها از آن استفاده مي شده است. حتي در اولين نسخه هاي خطي قرون وسطي ، شنبليله را به مقدار زياد بر ضد بيماريها سفارش كرده اند. شنبليله را برخي گياه اقبال نام داده اند. اين گياه در دربار فراعنه مصر جايگاه مهمي داشته است. در هند و چين و نزد اعراب دانه هاي اين گياه بسيار با ارزش بوده اند. هيپوكرات ، ديوسكوريد ، پلين و كولومل اين دارو را خوب مي شناختند و نام ديگري به نام سيليكولا به آن داده بودند. بنا به روايت تاريخ انتشار گياهان ، اين گياه از ايران و غرب آسیا برخاسته و به ساير نقاط دنيا برده شده است. در حال حاضر در اغلب كشورهاي اروپايي ، آسيا و آفريقا پرورش داده مي شود و در سراسر منطقه به عنوان يك گياه دارويي مصرف دارد.

لینک به دیدگاه

ويژگي هاي گياهشناختي شنبليله: شنبليله از گياهان گلدار ، نهاندانه ، دولپه و جداگلبرگ و در زمرة Calcifloresاست.اين گياه از راستة Rosalو تيره Leguminosae و طايفه Papilionoidaeاست. 30 گونه مختلف از جنس Trigonella در ايران گزارش شده كه مهمترين آنها شنبليله Trigonella foenum-graecum نام دارد .اين گياه علفي و يكساله به طول 50- 10 سانتيمتر با برگهاي متناوب و سه برگچه اي است. داراي دمبرگ است. برگچه هاي بزرگ و واژ تخم مرغي شكل بوده و در قسمت بالا دندانه دار هستند. گوشواركها سرنيزه اي شكل ، گلها به نسبت بزرگ و فاقد دمگل هستند.گلها منفرد به رنگ زرد روشن و بنفش يا مايل به سفيد به بزرگي 8/1- 8/0 سانتيمتر هستند.گلبرگ ها 5 عدد و هر گلبرگ عقبي از همه بزرگتر است درفش و دو گلبرگ جانبي بال و دو تاي جلوي ناو ناميده مي شوند. تعداد پرچم ها 10 عدد است كه 9 عدد به هم چسبيده ويكي آزاد است. كاسة گل دندانه دار و كركدار است. مادگي از يك تخمدان تشكيل شده ، ميوه نيام به طول 11 -3 سانتيمتر ومحتوي 20- 5 دانه گوشه دار به طول 6- 4 ميليمتر وعرض 3- 2 ميليمتر است . رنگ دانه ها حنايي تا قهوه اي هستند. بوي قوي معطر و طعم تلخ دارند. شنبليله را به انگليسي Fenugreek به فرانسه trigonelle ، Fenugrec به ايتاليايي Fieno Greco ، به آلماني Foenugreksamen وبه عربي حُبله مي نامند.

لینک به دیدگاه

تركيب شيميايي گياه الف:تركيب شيميايي برگ : برگ شنبليله همواره از زمانهاي قديم تا امروز از نظر غذايي مهم بوده و مورد مصرف قرار مي گرفته است. مواد با اهميت در برگ شنبليله عبارتد از :كلسيم ، آهن ، كاروتن ، اسيد اسكوربيك ، پروتئين ، تيامين و ريبوفلاوين . جوانه ها سرشار از و يتامين a و فسفر هستند. برگها حاوي 35 كالري براي هر صد گرم برگ خشك هستند. هر صد گرم برگ شامل 6/4 گرم پروتئين ، 2/6 گرم كربوهيدرات و 2/0 گرم چربي است. مطالعات در مورد مقدار ويتامين ث در قسمت هاي مختلف شنبليله نشان مي دهد كه برگها و بافت هايي كه رشد سريع دارند به تقريب حاوي 80/0% كل ويتامين ث موجود در گياه هستند. در حالي كه مقدار كمتري از اين ويتامين در ساقه و ريشه وجود دارد. نور آفتاب و منگنز به مقدار كم در افزايش ويتامين ث گياه مؤثرند و كمبود ازت و پتاسيم سبب كاهش مقدار اين ويتامين مي شوند. بهترين روش طبخ براي جلوگيري از هدر رفتن مواد مؤثر موجود در برگ ، طبخ در ديگ زود پز است. ب:تركيب شيميايي دانه: قسمت مورد مصرف شنبليله از نظر دارويي دانه هاي آن است. به علت سختي زياد پوسته دانه ها هنگام مصرف آنها را به صورت پودر در مي آورند. پودر حاصل به رنگ زرد متمايل به نارنجي يا زرد خاكستري است و به علت وجود دانه هاي آلورون و سلولهاي اسكلروز نرده اي مشخص مي شوند.

لینک به دیدگاه

تركيبات دانه به شرح زير هستند: 1- روغن ، حدد 7%دانه را روغني به رنگ زرد طلايي و بدبو و نامطبوع تشكيل مي دهد. 2- اسانس: از طريق تقطير در حرارت ملايم به دست مي آيد. 3- تانن ، زرين 4- آلكالوئيد. كه به نام تريگونلين است كه يك پيريدين آلكالوئيد است و ميزان آن در دانه 38/0- 12/0 درصد است. 5- پروتئين: شامل 25%گلوبولين و20% آلبومين آلفا و بتا و 55% نوكلئوپروتئين است. دانه هاي مقدار زيادي ليزين و تريپتوفان و مقدار كمي اسيد هاي آمينة گوگردي دارند. 6- كولين 7- موسيلاژ: خاصيت ملين دانه شنبليله به علت موسيلاژي بودن آن است. 8- مواد فسفر دار 9- مواد معدني كه شامل آهن ، كلسيم ، منيزيم ، پتاسيم و سديم است. 10- مواد نشاسته اي و قندي 11- پكتين 12- نياسين 13- تريگونلين 14- فلانوئيدها ، ساپونين و ساپوژنين هاي دانه شنبليله: ساپوژنين هاي استروئيدي دانة شنبليله ديو سژنين ، موژنين و ژينوژنين ذكر شده اند. يكي از مهم ترين تركيبات موجود در دانه شنبليله ساپونين است كه به دليل اهميت توضيح بيشتري دربارة آن داده مي شود. ساپونين ها هتروگلوكزيدهايي هستند كه با آب ايجاد شبه محلولهايي مي كنند و فرمول آنها حاوي كربن ، اكسيژن و هيدروژن است . در اثر بعضي از آنزيمهاي ويژه و يا اسيدهاي كاني و رقيق ساپونين ها هيدروليز مي شوند. در اثر اين تجزيه يك گلوسيد و يك آگليكون متبلور به دست مي آيد. اين آگليكون را ساپوژنين مي نامند .فرمول تجزيه به صورت زير است. C:%5CUsers%5CKARDAN%7E1%5CAppData%5CLocal%5CTemp%5Cmsohtmlclip1%5C01%5Cclip_image003.gifقند ممكن است گلوكز ، آرابينوز ، لولز و گالاكتوز باشد. براي هيدروليز كامل لازم است كه ساپونين را در الكل مطلق حل كنند و10 سانتيمتر مكعب اسيد سولفوريك 5% به آن اضافه كنند و چند روز در بن ماري قرار دهند.

ديوسژنين ، ساپوژنين اصلي گياه شنبليله است. اهميت آن در اين است كه به راحتي به هورمونهاي استروئيدي تبديل مي شود. هورمونهاي استروئيدي و مشتقات نيمه صنعتي آنها از نظر اقتصادي از اهميت ويژه اي برخوردارند و در قالب قرصهاي ضد بارداري مصرف مي شوند.

در حال حاضر مهمترين منابع فرآورده هاي استروئيدي كه در صنايع داروسازي به كار مي روند منابع گياهي هستند. ولي در سال هاي نه چندان دور منبع هورمونهاي استروئيدي از غدد جنسي و فوق كليوي دام ها بود. مقدار هورمون موجود در آنها بسيار اندك است و به طور معمول مقادير زيادي از آنها لازم است تا بتوان هورمون استخراج كرد.

به عنوان مثال در سال 1943 يك لابراتور داروسازي آلماني از مقدار 625كيلوگرم تخمدان مربوط به 50000 خوك ماده تنها 20ميلي گرم پروژسترون خالص و متبلور جدا كرد.

اولين بار ديوسژنين از گونه اي Dioscoria بدست آمد. از سال 1976 به بعد به دليل افزايش تقاضا و كاهش ميزان عرضه نظرها به سوي گياهان ديگر حاوي ديوسژنين جلب شد و گياه شنبليله به دليل داشتن ديوسژنين در سطح اقتصادي معرفي گرديد.

براي استخراج ديوسژنين مثل ساير ساپوژنين ها عصاره متانولي را توسط هيدروليز اسيدي يا هيدروليز آنزيمي با يك ميكروارگانيسم مثل آسپرژيلوس به ساپوژنين تبديل مي كنيم و اتصال قندي آن را مي شكنيم .

در طي 5 واكنش شيميايي مي توان ديوسژنين را را به پرورژسترون تبديل كرد.

ابتدا ديوسژنين به سود و ديوسژنين استات و بعد به ديوسژنين استات و سپس به پريگنا

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
دينولون استات و سپس به پريگننولون
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
استات و در آخر به پروژسترون تبديل مي شود.

در ساير گياهان به ويژه تيره هاي تاج خروسيان

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
، زنبقيان
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
و ديوسكراسه
برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
به طور طبيعي تركيبات ديوسژنين وجود دارد. اما به دليل كم بودن مقادير آن و چند منظوره نبودن آنها ارزش گياه شنبليله را ندارند. مقدارديوسژنين موجود در دانه شنبليله كه در نقاط مختلف اندازه گيري شده اند اختلاف چشمگيري با همديگر نشان مي دهند.

به عنوان مثال در الجزاير 35/0% ، مراكش 25/0% ، اتيوپي 1/0% ، و در هند 2% بوده است. ميزان ديوسژنين اندازه گيري شده در نقاط مختلف ايران به شرح زير گزارش شده است.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

ساري 5/1%

كرمان 4/1%

اروميه 1%

خراسان8/0%

اهواز4/0%

همدان3/0%

هرگاه مقدار ديوسژنين موجود در شنبليله كاشته شده به ميزان حداقل 1%باشد كشت آن از نظر اقتصادي مقرون به صرفه خواهد بود.

از طريق به نژادي و ايجاد موتان ها و دو رگ هاي مختلف توانسته اند ميزان ديوسژنين موجود در دانه ها را به 1/3% برسانند.

از طريق كشت بافت و افزودن مقادير مشخصي كلسترول و حتي اسید اندول استيك (اكسين) توانسته اند ميزان ديوسژنين دانه را افزايش دهند.

لینک به دیدگاه

ساير مصارف گياه شنبليله

شنبليله گياهي چند منظوره است و در موارد و زمينه هاي متعددي از آن استفاده مي شود از جمله:

1- تعليف حيوانات

2- به عنوان يك منبع غني از پروتئين گياهي

3- تثبيت كننده نيتروژن در خاك ، مقدار نيتروژن تثبيت شده توسط اين گياه تا 82 كيلوگرم در هكتار گزارش شده است.

4- مولد موسيلاژهاي صنعتي

5- در توليد قرص هاي ضد بار داري

6- ايجاد فضاي سبز

7- دانه شنبليله به علت بوي خاصي كه دارد حشراتي مانند ساس شپشك و بيد را از محيط دور مي كند و به همين دليل براي نگهداري غلات انباري جهت جلوگيري از زيان حشرات به كار مي رود.

8- دانه هاي آن را براي افزايش شير گاو به كار مي برند ، اما طعم آن در شير باقي مي ماند.

9- پودر دانه توليد رنگ زرد مي كند كه در صنعت كاربرد دارد.

10- روغن دانه در لوازم آرايشي و مو بكار مي رود.

11- گياه براي پرورش زنبور عسل بسيار مناسب است.

همانطور كه ذكر شد از قديم اين گياه در كشورهاي مختلف مورد مصرف قرار مي گرفته است:

چيني ها: ارز تخم شنبليله براي معالجة درد شكم ، سرماخوردگي ، تب ، روماتيسم و درد كمر استفاده مي كرده اند.

در آفريقا: گياه به عنوان ضد انگل به خصوص نماتدها مورد استفاه قرار مي گيرد.

مصريها: از آن به عنوان ادويه استفاده مي كنند و جوشانده گياه به جاي قهوه به كار مي رود.

در مراكش: بومي ها بذر رابراي چاق كردن اسبان همراه با جو به كار مي برند. در فلسطين: براي گياه اثر ضد ديابتي قائلند. در اتيوپي: به عنوان غذايي مناسب براي ازدياد شير مادر به كار مي رود. دانشمندان نيز نظرات مختلفي را دربارة گياه داشته اند: ديوسكوريد: دانه شنبليله را همراه با آب براي درمان ورم هاي جلدي وتسكين درد رحم سودمند دانسته است. ماسرجويه: معتقد بود كه مطبوخ شنبليله مو را زياد و مجعد مي كند و از راه خوراكي سينه را از اخلاط پاك مي كند. ماسوية كبير: مصرف آن را سبب زياد شدن خون قاعدگي مي داند. رازي: دانه را براي نرم كردن سينه وتسكين سرفه و آسم مؤثر مي داند. جالينوس: مطبوخ برگ آن را در نحليل ورم ها و التهابات مؤثر دانسته اند. اما ويژگيها واثرات ثابت شده و دارويي گياه شنبليله به شرح زير است: در افزايش وزن بدن (به ويژه بعد از بيماري سل) و نيز كم خوني اثرات مثبت ظاهر مي كند. آزمايشات انجام شده روي موش ها نشان داده اند كه گياه به عنوان پايين آورندة چربي خون اهميت دارد و نيز باعث كاهش قند مي شود. اثر آن به عنوان پيشگيري از بيماري آبله مرغان و آبله مورد بررسي واقع شده است. در استفادة خارجي براي رفع سوختگي هاي ناشي از آتش و همچنين دم كردة گل آن براي حالت يافتن مو مؤثر است و یبه همين لحاظ در فرمولهاي مواد آرايشي مو وارد شده است.

لینک به دیدگاه

ويژگيهاي اكولوژيكي گياه شنبليله: گياه در نواحي معتدله يا كم باران مي رويد. درجه حرارت 15- 10 درجه سانتيگراد را تحمل مي كند. درجه حرارت مناسب براي رشد بين 5/27 تا 8/7 درجة سانتيگراد است. ارتفاع رويش از 2000 500 متر از سطح دريا است. رطوبت مورد نياز براي گياه معادل 700- 500 ميليمتر بارندگي است. خاكهاي رسي سنگين نامطلوب است و در خاكهاي لومي و خوب زهكشي شده و نيز خاك هاي شني خوب رشد مي كند.ph مناسب بين 2/8 -5/5 است. اما خاكهاي خنثي ترجيح دارند.

لینک به دیدگاه

كشت گياه: تكثير گياه از طريق كاشتن دانه در زمين هاي رسي آهكي انجام مي شود. فاصلة كاشت 15 تا 40 سانتيمتر است. اگر هدف استفاده از برگ گياه باشد 4 تا 5 هفته بعد از كشت از فاصلة 2 تا 3 سانتي متري بالاي خاك گياه را با چاقوي تيز قطع مي كنند و گياه دوباره ريشه كرده و پاية جديد توليد مي كند واين كار به طور معمول 12 تا 20 روز طول مي كشد به نحو معمول پس از 2 تا 3 چين برگ ، گياه را براي بذر گيري رها مي كنند يا بعد از 4 تا 5 چين گياه را از ريشه در مي آورند. مقدار بذر مورد نياز 25 تا حداكثر 35 كيلوگرم در هكتار است. بازده گياه 500 تا قريب 3500 كيلوگرم در هكتار است.

لینک به دیدگاه

آفات وبيماريها: از عمده بيماريهاي قارچي مي توان Pernospora trigonelae و Erisyphe polygoni وگونه هاي Oidium را نام برد براي ازبين بردن آفات قارچي از قارچ كش ها ي سولفوره استفاده مي شود و از آفات رايج مي توان Aphis cracivola و Nectarosiphon persicae را نام برد كه براي مبارزه با آنها مي توان حشره كشهاي Phosphamidon وEndosulfan استفاده كرد.

لینک به دیدگاه

عوارض جانبي ناشي از مصرف بي روية گياه شنبليله: به علت داشتن آلكالوئيد تريگونلين مصرف زياد دانه حالت آشفتگي و تهوع توأم با سردرد به وجود مي آورد. به همين دليل بعد از يك هفته مصرف مداوم بايد هشت روز مصرف نشود و بعد دوباره مورد استفاده قرار بگيرد.

لینک به دیدگاه

رويشگاه هاي طبيعي گياه در ايران: آذربايجان غربي ، اصفهان ، لرستان ، جنوب فارس ، كرمان ، بلوچستان ، زاهدان ، خراسان و سمنان اين گياه در همه نقاط كشور چند بار در سال كشت مي شود. صادر كنندگان اصلي شنبليله كشورهاي مصر ، لبنان ، هند ، آرژانتين و در بعضي سالها فرانسه است. امروزه مصرف قرص هاي ضد بارداري در دنيا افزايش يافته و در كشورهاي پيشرفته اكثر زنان از آنها استفاده مي كنند. اين فرآورده ها به دليل عوارض جانبي كمي كه دارند مورد توجه بسيار هستند. با توجه به چند منظوره بودن گياه و بالا بودن ميزان ديوسژنين آن در ايران لازم است كه جهت صنعتي كردن آن اقدام گردد.


برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
Pregnadienolone

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
Pregnenolone

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
Amarilidaceae

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
Liliaceae

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
Dioscoriaceae

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
پايان نامه هاي دانشكدة داروسازي دانشگاه تهران احمد كرور.

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...