جل prunus luraseracus

**masi eng** · 4 بهمن، ۱۳۹۳

جَل درختچه ای از تیرهٔ گل سرخ (Rosaceae) به ارتفاع تا 6 متر و دارای ارزش های زینتی و دارویی است. جل در اروپای جنوبی و همچنین در جنگل‌های شمال ایران از ارتفاع 300 تا 1200 متر از سطح دریا، از آستارا و تالش در استان گیلان تا استان مازندران می روید. جَل در استان مازندران در درهٔ رودخانهٔ تالار، نزدیک شیرگاه، بین عباس آباد و شیرگاه، نور، چمستان، درهٔ روستای واز، چمستان به طرف لاویج دیده می شود.

خصوصیات گیاهشناسی:

شاخ و برگ: شاخه چه های یکساله و بدون کرک و سبزرنگ. برگ ها همیشه سبز به طول تا 20 و عرض 8 سانتیمتر، مستطیلی ـ بیضوی یا مستطیلی ـ تخم مرغی، با انتهایی اغلب کمی نوک‌دار، با قاعده ای گرد یا گوه ای، با لبهٔ کمابیش دندانه ای تُنُک یا کامل، روی سطح بالایی سبز تیرهٔ درخشان، در سطح زیرین کم رنگ تر، با رگهٔ میانی مشخص، بدون کرک، چرمی، با غده های قاعده ای 2ـ 4 تایی یا بدون غده. دمبرگ ها کانال دار به طول تا 5/1 سانتیمتر. گل: خوشه ها بدون کرک، متراکم، اغلب از برگ ها کوتاه تر، به طول تا 16 سانتیمتر، فقط با برگه های حائل، گل ها سفید، به قطر حدود 8 میلیمتر، دمگل ها به طول تا 8 میلیمتر، بدون کرک. پرچم ها 15ـ 25 تایی، شفت تخم مرغی، به قطر حدود 10ـ 12 سانتی متر، با نوک تیز، ارغوانی تیره یا سیاه رنگ، هسته صاف، شیاردار (ناودار) می باشند.

جَل می تواند شرایط سخت و زمین های شور را تحمل کند.

خواص دارویی و صنعتی:

برگ های تازه ی این گیاه خاصیت ضد اسپاسم و مسکن دارد. همچنین برای درمان سرفه، سیاه سرفه، آسم و سوء هاضمه استفاده می شود. برای اسعتمال خارجی، دم کرده ی برگ های آن جهت شستن چشم های عفونی شده بکار می رود. همه گونه های این جنس حاوی آمیگدالین، پروناسین، سیانیک و پروسیک اسید می باشند.

جَل دارای ترکیبات سیانوژنی که ترکیبات سمی نیز می باشد، است.

در برگ جل نوعی دیاستاز به نام سیناپتاز و نوعی گلوکزید به نام پرولورازوزید وجود دارد. این دو ماده در مجاورت آب بر یکدیگر تأثیر می گذارند و اسید سیانیدریک و گلوکزو آلدئیدبنزوئیک به وجود می آید. در برگ این گیاه تانَن و قند و مواد چرب و کمی اُکسالات کلسیم یافت می شود. از برگ جل در پزشکی آب مقطر لوریه سریز تهیه می شود که مصرف دارویی دارد. طرز تهیهٔ آب جل به این روش است که یک کیلوگرم برگ تازهٔ این گیاه را با 4 لیتر آب می جوشانند تا 1000 گرم آب مقطر از آن حاصل شود. آب مقطر جل دارای خاصیت ضدتشنج و تسکین دهندهٔ سرفه است و در موارد تنگی نفس و سیاه سرفه و ناراحتی و دردهای معده و روده مصرف می شود. همچنین در دندان پزشکی در فرمول های دهان شویه های مسکن نیز کاربرد دارد.

همچنین از این گیاه در صنایع شوینده و پاک کننده، رنگ سازی و تولید پرچین ها استفاده می شود. علاوه بر این، چوب این گیاه نیز کاربردهای صنعتی دارد.

نظرات مختلفی در مورد زمان برداشت برگ های این گیاه وجود دارد، اما باید در نظر داشت که برگ های این گیاه فقط باید تازه مصرف شوند زیرا برگ های خشک شده ماده فعال دارویی خود را از دست می دهند.

از آفات این گیاه شپشک انگور را می توان نام برد که می تواند به برگ ها آسیب برساند. همچنین از بیماری هایی که ممکن است این درخت را آلوده کند می توان به بیماری سفیدک پودری اشاره کرد.

جهت کشت با بذر لازم است که بذور 2 تا 3 ماه قبل از کشت سرمادهی شوند تا نیاز سرمایی آنها برطرف شده و جوانه بزنند. بذوری که جهت کشت انتخاب می شوند باید به اندازه ی کافی بزرگ و رسیده باشند.

علاوه بر کشت بذر می توان این گیاه را توسط قلمه چوب نرم در تابستان نیز تکثیر کرد.

هرس: در برخی مناطق زمانی که برگ ها به رنگ نقره ای تغییر رنگ دادند هرس مرسومی در اواسط تابستان صورت می گیرد.

هشدار: به دلیل داشتن ترکیبات سمی، مصرف آن باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.

: منابع [TABLE]

[TR]

[TD]